فریبرز خسروی

هدف: اشاعه اطلاعات از مهم ترین خدمات هر کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی است. دلیل اهمیت آن فزونی انفجارگونه اطلاعات، لزوم روزآمد نگاه داشتن دانش متخصصان حوزه های مختلف علمی، توجه به صرفه جویی در وقت و هزینه استفاده کنندگان، تلاش به منظور افزایش تقاضا و بازاریابی برای خدمات اطلاع رسانی و کسب منابع مالی برای کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، افزایش مرغوبیت ارائه خدمات در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، افزایش مهارت کارکنان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، ارائه خدمات مرجع مدار در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، تغییر مفاهیم کتابخانه و کتابداران از منظر داخلی و خارجی، استفاده خلاقانه و ابتکاری از منابع در دسترس، اشتراک منابع با استفاده از فناوری و ابزارهای اطلاعاتی است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی مؤلفه ها و شاخص های اشاعه اطلاعات دیجیتالی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بود.روش: پژوهش ازنظر نوع داده، کیفی و ازنظر روش اجرا، فرامطالعه و به روش فراترکیب (متاسنتز) و مبتنی بر هفت گام ساندلوسکی و باروسو انجام شده است. این روش یکی از روش های مدرن تحلیل داده های کیفی است که با استفاده از فنون آماری، نتایج چندین مطالعه مرتبط را باهم ترکیب می کند و به ایجاد یک دیدگاه جامع و یکپارچه از موضوع موردمطالعه می پردازد. جامعه پژوهش شامل مقالات فارسی و انگلیسی مرتبط با موضوع و منتشرشده در پایگاه های علمی داخلی و خارجی بود که در جستجوی اولیه تعداد 5116 مقاله بازیابی شد و با استفاده از روش برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی، تعداد 37 مقاله کاملاً مرتبط جهت تحلیل انتخاب شد. سپس با استفاده از تحلیل محتوا و کدگذاری باز و محوری منابع منتخب مورد تحلیل قرار گرفت، جهت بررسی قابلیت اعتبار یافته ها، از طریق توافق بین دو کدگذار استفاده شد که مقدار توافق،77/. به دست آمد که این مقدار نشان دهنده سطح بالای اعتبار و روایی یافته های پژوهش است.یافته ها: براساس یافته های فراترکیب 7 مؤلفه و 34 شاخص و زیرشاخص درحوزه اشاعه اطلاعات دیجیتالی شناسایی شد. مؤلفه های اصلی عبارت اند از: پرونده پژوهشی، منابع اطلاعاتی، مجموعه سازی، استانداردسازی، خدمات اطلاع رسانی، ابزارهای اشاعه و ارزیابی. پرونده پژوهشی شامل شاخص هایی مانند اطلاعات فردی، علاقه مندی ها و نوع منبع مورد تقاضای پژوهش است. منابع اطلاعاتی شامل شاخص هایی مانند منابع دیجیتالی و منابع دیجیتال شده است. مجموعه سازی شامل شاخص هایی مانند گردآوری، حفظ و نگهداری، سازمان دهی، اشتراک منابع و روزآمدسازی منابع اطلاعاتی است. استانداردسازی شامل شاخص هایی مانند استاندارد خدمات، استاندارد نیروی انسانی، استاندارد منابع دیجیتالی، استاندارد کتابخانه های دیجیتالی و استاندارد کتابشناختی است. خدمات اطلاع رسانی شامل شاخص هایی مانند خدمات امانی، خدمات گزینشی اطلاعات، آگاهی رسانی جاری، خدمات مرجع، خدمات اطلاعی، نمایش و نمایشگاه، همایش الکترونیکی، تحویل الکترونیکی منابع دیجیتال و پایگاه های اطلاعاتی است. ابزارهای اطلاع رسانی شامل شاخص هایی مانند پست الکترونیکی، شبکه جهانی وب، ابزارهای تلفن همراه، سرویس ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات چندرسانه ای است. ارزیابی شامل شاخص هایی مانند سیاهه وارسی ارزیابی، شیوه نامه ارزیابی، بازخورد، بازنگری، فرم نظرسنجی و امتیازدهی است.ن تیجه گیری: تحلیل مؤلفه ها و شاخص های شناسایی شده به درک عمیق تر از جوانب مختلف اشاعه اطلاعات دیجیتالی کمک می کند. مهم ترین دستاورد این پژوهش ایجاد یک فرهنگ اطلاعاتی جدید که قابل استفاده برای ارزیابی وضعیت خدمات این حوزه است. این اطلاعات به کتابخانه ها امکان می دهد تا سطح کیفی خدمات را بهبود بخشند و ضمن ارتقاء خدمات اطلاعاتی، اشاعه دانش را گسترش دهند. این پژوهش می تواند برای پژوهشگران، کتابداران، مدیران و سیاست گذاران حوزه اشاعه اطلاعات دیجیتالی مفید واقع شود.

هدف: هدف مقاله بررسی چگونگی کاربرد الگوی مرجع مفهومی سی داک برای سازماندهی منابع غیرکتابی است. روش پژوهش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوا با رویکرد تطبیقی استفاده شد. در این چارچوب بر روی استاندارد یونی مارک، ویرایش دوم قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن و الگوی مرجع مفهومی سی داک مطالعاتی انجام شد. جامعه مورد بررسی را فراداده های 116 اثر در قالب 17 نوع منبع غیرکتابی از مجموعه منابع سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها یک سیاهه وارسی بود که به همین منظور تهیه شد و برای ترسیم نمودار از نرم افزار مایکروسافت ویزیو استفاده شد. یافته ها: در پژوهش به عمل آمده تعداد 37 عنصر داده ای شناسایی شد. همچنین، در این راستا 20 موجودیت از الگوی سی داک انتخاب شد که به فراخور نیاز از طریق 23 ویژگی به هم مرتبط شدند. در نهایت، برای 37 عنصر داده ای، 24 توصیف بر اساس الگوی سی داک تعریف شد. نتیجه گیری: بررسی به عمل آمده نشان داد که اغلب عناصری که در ساختارهای کتاب شناختی به کار رفته اند، قابل تطبیق با ساختار هستی نگاری و الگوی سی داک بودند. در نتیجه می توان اظهار داشت که برخی از موجودیت های الگوی سی داک و ویژگی هایی که ارتباط آن ها را تعریف کرده اند، بیانگر جنبه ای از سازماندهی منابع غیرکتابی بوده و توانسته اند توصیفی ساختاریافته و مرتبط با سازماندهی منابع غیرکتابی از دو جنبه فیزیکی و محتوایی ارائه دهند.

صندوق بین المللی پول یک سازمان بین المللی است که بر اجرای سامانه پولی بین المللی نظارت دارد. صندوق بین المللی پول، یکی از معتبرترین منابع ارزیابی و پیش بینی وضعیت اقتصاد جهانی محسوب می شود. طرح بنیان گذاری صندوق در کنفرانس برتون وودز در ژوئیه ۱۹۴۴ که ساختار اقتصادی جهان پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت به وجود آمد و در دسامبر ۱۹۴۵ آغاز به کار کرد. هر کشوری می تواند درخواست عضویت در سازمان صندوق بین المللی پول را ارائه کند؛ البته اگر واجد شرایط باشد. از جمله این شرایط، ارائه اطلاعات درباره اقتصاد آن کشور و پرداخت مبلغی برای اشتراک است که هر قدر کشور ثروتمندتر باشد این حق اشتراک هم بالاتر است. بانک جهانی ابتدا برای کمک به بازسازی خرابی های جنگ جهانی دوم به وجود آمد، ولی در سال ۱۹۴۹، به سمت ارتقای توسعه اقتصادی در کشورهای توسعه نیافته معطوف شد. از صندوق بین المللی پول عمدتا به عنوان آخرین پناهگاه برای گرفتن کمک مالی یاد می شود؛ زمانی که کشورها با بحران شدید مالی مواجه می شوند، برای دریافت کمک مالی به این سازمان رجوع می کنند. در این مقاله که با روش تحلیلی-توصیفی نگارش شده است قصد داریم به تشکیلات سازمانی صندوق بین المللی پول بپردازیم.

هدف: براساس پژوهش های انجام شده، واسپاری قانونی منابع در ایران کامل اجرا نمی شود و ضعف قانون ازجمله دلایل آن است. در این پژوهش، نقاط قوت و ضعف متون قانونی واسپاری منابع براساس چهارچوب واسپاری پیشنهادی ایفلا تحلیل و پیشنهادهایی برای اصلاح آن ها ارائه می شود. روش شناسی: برای بررسی متون قانونی از روش تحلیل محتوای کیفی و از رویکرد قیاسی استفاده شد. جامعه آماری را متون قانونیِ مصوب از 1284 (1323 ق) تا 1395ش تشکیل می دهد.20 مدرک قانونی (واحد تحلیل) با استفاده از اجزای «چهارچوب واسپاری قانونی» ایفلا مقوله بندی و در نرم افزار مکس.کیو.دی.ای کدگذاری شد. برای سنجش روایی دو نفر از اعضای هیئت علمی و نیز دو دانشجوی آشنا به موضوع کدها را مرور کردند و نظراتشان اعمال شد. برای سنجش پایایی از روش درصد توافق استفاده شد. یافته ها: مفهوم واسپاری طی سال ها در قالب قانون، آیین نامه، مصوبه و بخشنامه در ایران مطرح شده است. واژه «واسپاری» فقط در یک مدرک به کار برده شده است. مؤلفه های «جامعیت» و «مؤسسه واسپاری» در همه مدارک، مؤلفه های «اصالت آثار»، «واسپارنده» و «تعداد نسخه ها» در 19 مدرک ذکر شده است. مؤسسه واسپاری در 13 مدرک کتابخانه ملی است. در 16 مدرک واسپاریِ حداقل دو نسخه ذکر شده است. ذکر زمان واسپاری در 9 مدرک با عباراتی مانند «بلافاصله» و «بعد از صحافی» ابهام دارد و لازم است به وضوح ذکر شود. رایگان بودن واسپاری، که فقط در 4 مدرک ذکر شده، نیز مسئله مهمی است که باید به صراحت در متن قانون ذکر شود. نت های موسیقی، شمایل ها، انتشارات برخط و منابع دیداری شنیداری در متون واسپاری قانونی ایران ذکر نشده اند. همچنین منابع ضمیمه مناسب انتشارات الکترونیک برخط و غیربرخط، ازجمله نرم افزاری بازخوانی آن ها، نیز باید همراه این منابع واسپاری شود. این مسئله در مصوبه واسپاری انتشارات الکترونیک نادیده گرفته شده است. نتیجه گیری: وجود مصوبه های مرتبط با واسپاری برای انواع منابع در طول زمان نشان می دهد که مسئولان فرهنگی و کتابداران از اهمیت گردآوری میراث مکتوب و غیرمکتوب و واسپاری منابع آگاه بوده اند و در زمان های مختلف برای تصویب قوانین تلاش کرده اند. درحال حاضر نیز تصویب مصوبه ای برای واسپاری انتشارات برخط ضروری است. قانون واسپاری باید ضمانت اجرا داشته باشد و برای ناقضان باید جریمه درنظرگرفته شود؛ در نوزده مدرک بررسی شده چنین شرطی برای ناقضان مطرح نشده است. همچنین مشخص نبودن چگونگی دسترسی به منابعی که واسپاری می شوند و حق مؤلف آن ها در متن قوانین ازجمله کاستی های این مدارک است. هدف اصلی واسپاری حفاظت و نگه داری از میراث فرهنگی و ملی هر کشور و دسترس پذیرکردن آن برای استفاده در زمان حال و آینده است؛ بنابراین باید علاوه بر توصیف مکان نگه داری و امکانات حفاظتی و امنیتی آن در متن قانون، اطلاعات لازم درباره تهیه نسخه کپی از منابع به ویژه منابع الکترونیک برای حفاظت و یا مهاجرت منابع و رابطه آن با حق مؤلف ذکر شود.

هدف: پژوهش با هدف شناسایی استانداردهای آوانویسی و نویسه گردانی مورد پذیرش متخصصان زبان شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش از نظر هدف کاربردی از حیث نحوه گردآوری اطلاعات پیمایشی و از منظر نوع، توصیفی است. جامعه آماری شامل ۳۱ نفر از اساتید زبان شناسی و متخصصان مستندسازی، فهرستنویسی منابع اسلام شناسی و ایران شناسی و کارشناسان مرکز ملی شاپا (شماره استاندارد بین المللی پیایندها) کتابخانه ملی است. چک لیستی از جداول افتراق نویسه های فارسی به انگلیسی طبق استانداردهای آوانویسی و نویسه گردانی تهیه و در اختیار جامعه آماری قرارداده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: براساس یافته ها، شکل غالب صورت نگارشی برای آوانویسی و نویسه گردانی 16 صامت فارسی، 20 صامت تک واجی و دو واجی انگلیسی است، همچنین در انتخاب نویسه های انگلیسی برای واکه های کوتاه فارسی طبق استانداردهای آوانویسی و نویسه گردانی نسبت به انتخاب نویسه های انگلیسی برای واکه های بلند فارسی جامعه آماری از تشتت کمتری برخوردار است. نتیجه گیری: برای آوانویسی نویسه های فارسی به انگلیسی، استاندارد ملی آی اس آی آر آی ۱۸۲۲ و برای نویسه گردانی نویسه های فارسی به انگلیسی استاندارد ISo 233-3 پیشنهاد شد. برای واکه های کوتاه فارسی به انگلیسی دو استاندارد ISo 233-3 و آی اس آی ار آی ۱۸۲۲ را پیشنهاد دادند. واکه های بلند انگلیسی /I,u/ برای واکه های فارسی (ای، او) با استاندارد ملی آی اس آی ار آی ۱۸۲۲ صد در صد مطابقت دارد اما مصاحبه شوندگان برای واکه بلند (آ)، نویسه انگلیسی / ā/ را پیشنهاد دادند که با ۷ استاندارد نویسه گردانی و ۱ استاندارد آوانویسی مطابقت دارد.

تحقیق و توسعه هرگونه فعالیت منسجم و خلاق در جهت افزایش سطح دانش مربوط به انسان، فرهنگ، جامعه و استفاده از این دانش برای کاربردهای جدید است. به بیانی دیگر، تحقیق و توسعه، فرایند تبدیل اندیشه ها به تولیدات جدید و با کیفیت تر شدن تولیدات موجود است. نقش و اهمیت نظام مالی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشورها به صورتی است که می توان تفاوت اقتصادهای توسعه یافته و توسعه نیافته را در درجه ی کارآمدی و کارآیی نظام مالی آن ها جستجو کرد. امروزه تحقیق و توسعه، کلید رقابت و دست یابی به فن آوری های مدرن دنیا محسوب می شود. فن آوری و پیشرفت فن آوری می تواند ماهیت فرایند تولید و کیفیت محصولات آن ها را در کشورهای مختلف تغییر داده و سبب بهبود توان رقابتی کالاها و افزایش صادرات آن ها شود. بنابراین امروزه اساس و پایه تولید، دانش و نوآوری در صنایع است. پویایی و رشد صنعت از عوامل مؤثر و تعیین کننده توسعه در هر جامعه ای محسوب می شود. در واقع رشد اقتصادی هر کشور، بیان گر رشد مداوم تولید است که در اغلب موارد، با افزایش جمعیت و یا معمولاً با تغییرات زیربنایی همراه است و به یقین می توان اظهار داشت که هیچ نظام اقتصادی در طول تاریخ سامان نیافته، مگر آن که رشد اقتصادی و آبادانی تمام بخش های اقتصادی آن برای تولیدات بیشتر، از اهداف آن باشد.

فعالیت هر موسسه ای شامل انجام مجموعه ای از امور است که هر یک دارای هزینه های مربوط به خود هستند. هر شرکتی می تواند بنابر موقعیت و شرایط خویش، روشی برای کاهش هزینه انتخاب کند و با اجرایی کردن آن، هزینه های خود را کنترل کرده و کاهش دهد. توجه به هزینه های متعدد سازمان ها یا به عبارت دیگر مدیریت هزینه، امروزه امری است که بسیار مورد توجه مدیران سازمان ها بوده و در این رهگذر حتی رقبا به تحلیل هزینه های یکدیگر نیز می پردازند. در مفهوم ویژه اقتصاد در حال رشد، تاکید بر کاهش هزینه در بخش های اداری، کشاورزی، صنعت و ... حائز اهمیت می باشد. کاهش هزینه به تنهایی نمی تواند هدف اصلی باشدبلکه موضوعی است که به همه مرتبط می شود و باید آن را در تمامی موسسات سرلوحه امور قرار داد. آگاهی از هزینه ها باید از طریق تماس مدیریت و کارکنان در تمامی سازمان ها، تلاش های مکرر و دائمی در کارگاه ها، دفترهای کار، و تمامی امور صورت گیرد تا ضایعات را کاهش داده و کمترین تاخیر را داشته باشیم. در مفهوم ویژه اقتصاد در حال رشد، تاکید بر کاهش هزینه حائز اهمیت می باشد. مدیریت هزینه ها، یکی از راهبردی ترین زمینه های نیل به موفقیت مالی و عملکرد سازمانی در بازار رقابتی می باشد، بواسطه مدیریت هزینه ها، به انتخاب بهترین مسیر و استراتژی درآمد زا برای شرکت می توان دست یافت، در مدیریت هزینه ها، اندازه گیری بهای تمام شده منابعی که در راه انجام فعالیتهای اصلی، تشخیص و حذف اقلامی از هزینه که ارزش افزوده ایجاد نمی کنند، تعیین کارایی و اثربخشی فعالیتهای اصلی انجام شده در واحدهای اقتصادی، تشخیص و ارزیابی فعالیتهای جدید که می تواند عملکرد آینده سازمان را بهبود بخشد، در راستای بهبود عملکرد مدنظر می باشند.در اینجا باید پرسید که سازمانها و شرکتها چگونه بایستی به درک تغییرات محیطی بپردازند و با انعطاف پذیری مناسب، خود را با شرایط محیط جهانی وفق داده و بازارهای جهانی را هدف توانمندیهای بالقوه خود قرار دهند؟ به بیان دیگر سازمانها و شرکتها چه استراتژی های رقابتی را برای ورود به بازارهای بین المللی اتخاذ می کنند؟

هدف: پیشنهاد شاخص های عملکرد برای کتابخانه ملی ایران بر اساس اهداف و راهبرد های سازمان.   روش: در مرحله نخست با بهره گیری از استانداردهای ایزو 28118 و ایزو 21248، شاخص های عملکرد 7 کتابخانه ملی اسپانیا، ژاپن، سوئیس، فرانسه، استرالیا، کانادا و بریتانیا شناسائی و سپس شاخص هر یک از کتابخانه ها مقایسه و در 9 بُعد مرتب و دسته بندی شد. با درهم آمیختن: الف) شاخص های ایزو؛ ب) شاخص های کتابخانه های ملی هفتگانه؛ ج) شاخص های اداره برنامه ریزی و توسعه سازمان؛ د) نظرهای خبرگان سازمانی، یک سیاهه وارسی شامل 192 شاخص در 11 بُعد تهیه کردیم. در مرحله دوم نظرات 13 تن از خبرگان معاونت کتابخانه ملی و معاونت پژوهش و منابع دیجیتال درباره مناسب بودن آنها برای کتابخانه ملی ایران به صورت هدفمند پرسیده و گزارش شده است. خبرگان نظر خود را درباره میزان اهمیت شاخص های عملکردی از طریق متغیرهای کلامی(خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، و خیلی زیاد) و با رویکرد فازی ابراز کردند. توابع عضویت مثلثی و تئوری فازی برای حل مسائل استفاده شد. از سیاهه های وارسی تکمیل شده 32 شاخص استخراج و تحلیل شد. به پیروی از ایزو 21248 و با استفاده از رویکرد تحلیل محتوا آنها را در 4 بُعد کارت امتیازی متوازن (شامل منابع، دستیابی، و زیرساختار؛ استفاده؛ کارایی؛ پتانسیل و توسعه) دسته بندی کردیم. تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک دلفی فازی و نرم افزار آماری SPSS نسخه ی 16 انجام شد. یافته ها: از میان 192 شاخص عملکرد پیشنهادشده به خبرگان سازمانی 32 شاخص تأیید شد و در قالب مناظر چهارگانه کارت امتیازی متوازن، شامل 11 شاخص در بُعد منابع، 8 شاخص در بُعد استفاده، 10 شاخص در بُعد کارایی، و 3 شاخص در بُعد پتانسیل و توسعه، پیشنهاد شده است. از میان 32 شاخص منتخب برای ارزیابی عملکرد کتابخانه ملی، 8 شاخص  مربوط به دو ایزو (28118 و 21248) است بنابراین  25% شاخص های عملکرد پایش شده در این پژوهش با ایزو مطابقت دارند. نتیجه گیری: با استخراج و انتخاب شاخص های عملکرد و دسته بندی آنها در4 بُعد کارت امتیازی متوازن، این امکان برای کتابخانه ملی ایران فراهم می شود که ضمن ارزیابی عملکرد خود بتواند نتایج و روش های به کار رفته را با سایر کتابخانه های ملی مقایسه کند و با مرور و پایش های مکرر، در خصوص شاخص های روا به اجماع برسد.

هدف: سنجش میزان انطباق نام های آوانویسی نام های فارسی در پایگاه مستندات کتابخانه ملی با استانداردهای ملی و بین المللی روش شناسی: داده ها از پایگاه مستندات کتابخانه ملی ایران با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری و مولفه هایآن ها با استانداردها مطابقت داده شد. یافته ها: در پایگاه های نام اشخاص، تنالگان ها و نام های جغرافیایی حروف "ص" و "ظ" بیشترین و حرف "ع" کمترین انطباق را با استانداردها دارند. انطباق با استانداردها در پایگاه های تنالگان و جغرافیا و در مورد مصوت های کوتاه نسبت به مصوت های بلند ببیشتر بود. نتیجه گیری : نبود شیوه نامه، اتکا به تجربه شخصی مستندسازان، اعتماد ایشان به آوانویسی مترجمان، نویسندگان، ناشران سبب بی انطباقی پایگاه ها با استانداردها است.

هدف: مقایسه شاخص های عملکرد کتابخانه های کنگره، بریتانیا، کتابخانه های ملی استرالیا، اسپانیا، سوئیس، کانادا، و ژاپن با استاندارد ایزو ۲۸۱۱۸. روش شناسی: داده ها از شاخص های عملکرد 7 کتابخانه ملی گردآوری و مؤلفه های آنها طبق استاندارد ایزو 28118 دسته بندی و با این استاندارد مطابقت داده شد. یافته ها: کتابخانه های ملی در بُعدهای دسترس پذیری منابع: کاربرد، دسترس پذیری خدمات: دیجیتالی کردن، دسترس پذیری خدمات: دسترسی سریع و آسان، و ایجاد مجموعه ملی بیشترین شاخص ها را تعریف کرده اند دسترس پذیری در شرایط حاضر برای آنها بیش از واسپاری اهمیت دارد. همچنین در بُعدهای ارائه خدمات مرجع، حفظ و نگهداری مجموعه، توسعه، مدیریت کارآمد، و دسترس پذیری خدمات: فهرست نویسی، شاخص های کمتری تعریف کرده اند. نتیجه گیری: ایزو 28118 با مقتضیات کتابخانه های ملی تناسب دارد.

يکي از اهداف اساسي کشورها دستيابي به رشد اقتصادي پايدار و توسعه حاکمیت اسلامي در نظام بانکی کشور مي باشد. در ادبيات اقتصادي سرمايه به منزله رگ حيات يك نظام اقتصادي تلقي شده و بر تشكيل آن به عنوان مهمترين عامل تعيين كننده رشد و توسعه اقتصادي تأكيد زيادي شده است. همچنين امروزه ريسك ابعاد گسترده اي پيدا كرده و تمام بنگاه هاي كوچك و بزرگ پيوسته با انواع مختلف ريسک روبرو هستند. بنابراين براي اينکه اقتصاد جامعه به رشد و توسعه برسد، لازم است هم در بخش تجهيز سرمايه و تامين مالي و هم در موضوع ريسک و مديريت آن شرايط لازم فراهم شود. در کشورهاي پيشرفته اين وظايف را بازارهاي مالي كارآمد به عهده دارند. يكي از مهمترين عوامل مؤثر بر توسعه بازارهاي مالي و كارآمد شدن آنها، تنوع بخشيدن به ابزارهاي مالي است. براي رسيدن به اين هدف بايد ابزارهاي گوناگون مالي طراحي شود. به منظور طراحي ابزارهاي مالي در کشورهای مسلمان علاوه بر بررسي اقتصادي، حقوقي و فني آن ابزارها بايد انطباق آنها با موازين فقهی مورد بررسي قرار گيرد.

هدف: اجرای تحلیل SWOT و ارزیابی نقاط ضعف و قوت آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران و تهدیدهای و فرصت های پیش روی آن، تببین موقعیت راهبردی این سازمان، و عرضه رهنمودهای مناسب برای آن. روش: پرسش نامه ای برای تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدید های آرشیو ملی جمهوری اسلامی طراحی و برای تعیین روایی در اختیار 7 نفر از متخصصانِ حوزه آرشیو قرار گرفت.  پرسشنامه به بیست نفر از افراد شاغل در این سازمان ارائه شد. موقعیت راهبردی آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران، با ماتریس ارزیابی عوامل درونی و ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی بررسی شد. یافته هاو نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد قوت های پیش روی آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران بر ضعف های آن و فرصت های پیش رو بر تهدیدها غلبه دارد. سازمان می تواند با تکیه بر نقاط قوت و بهره برداری از فرصت های موجود نقاط ضعف را کمرنگ و تهدیدهای محیطی را کنترل کند؛ همچنین با اتخاذ راهبردهای مؤثر هم وضع موجود را بهبود ببخشد و هم با اقدامات جدید، خدماتش را ارتقا دهد. مهم ترین راهبردهای عرضه شده پژوهش عبارت اند از: بهینه سازی خدمات رقومی و دسترس پذیری آن، اصلاح قانون برای ایجاد تنوع محتوایی در اسناد در اشکال مختلف آن؛ تعامل و مشارکتِ محتوایی-خدماتی آرشیوی با مراکز اطلاع رسانی دیگر؛ جذب نیروی انسانی جوان و متخصص، تشکیل دوره های آموزشی برای نیروهای موجود، راه اندازی سامانه آرشیوی تحت وب؛ تعیین خط مشی و قوانین مناسب برای گردآوری اطلاعات و منابع.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مشخص ساختن وضعیت استفاده از رسانه های اجتماعی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به منظور تعیین بهترین رسانه های اجتماعی برای استفاده رسمی در سازمان صورت پذیرفت. روش شناسی: پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل274 کتابدار و 400 کاربر فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی بود که بر اساس جدول مورگان نمونه گیری و 355 نفر متشکل از 159 کتابدار و 196 کاربر تعیین گردید. اطلاعات به وسیله پرسش نامه در فرم گوگل جمع آوری و از آمار توصیفی میانگین برای توصیف داده ها و آمار استنباطی آزمون تی میانگین دو جامعه مستقل برای تحلیل فرضیه پژوهش با استفاده از نرم افزارهای اس پی اس اس و اکسل استفاده شد.   یافته ها: کتابداران (35/3) و کاربران (16/4) از برنامه های موبایلی رسانه های اجتماعی بیشترین استفاده را دارند. کتابداران از رسانه های اجتماعی در امور کتابخانه ای و پژوهشی کم استفاده می کنند، اما کاربران بیشتر از آنها و در حد متوسط از رسانه های اجتماعی در این امور استفاده می کنند. کتابداران از تلگرام و اینستاگرام  برای امور پژوهشی و خدمات کتابخانه ای بیشترین میزان استفاده را دارند. کاربران نیز برای انجام خدمات کتابخانه ای از تلگرام و اینستاگرام بیش از سایر رسانه های اجتماعی استفاده می کنند. برای امور پژوهشی علاوه بر تلگرام (34/4) و اینستاگرام(07/4) از  لینکداین (76/3) و ریسرچ گیت (73/3) نیز نسبت به سایر رسانه های اجتماعی استفاده بیشتری می کنند. نتیجه گیری: تلگرام، اینستاگرام، لینکداین و ریسرچ گیت به ترتیب به عنوان بهترین رسانه های اجتماعی برای استفاده رسمی در کتابخانه ملی تعیین و پیشنهاد می شوند. تهیه خط مشی مدوّن استفاده و ایجاد شرایط مناسب استفاده در کتابخانه ملی پیشنهاد می شود.

هدف: تعیین میزان سواد رسانه های اجتماعی کتابداران و کاربران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و تأثیر استفاده از آن بر بهبود ارائه خدمات. روش شناسی: پژوهش توصیفی-تحلیلی به روش پیمایشی روی 355 نفر متشکل از 159 کتابدار و 196 کاربر فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگرساخته و برای تجزیه و تحلیل آن از آمار توصیفی میانگین و استنباطی ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزارهای اس پی اس اس و اکسل استفاده شد. یافته ها: بیشتر کتابداران (6/51%) و کاربران (9/67%) رسانه های اجتماعی را خود فراگرفته اند. کتابداران، کمتر از نیمی از توانایی های سواد رسانه های اجتماعی ازجمله اخلاق رسانه های اجتماعی (میانگین 63/3) و رعایت حق مؤلف (میانگین 36/3) را دارند؛ اما درکل، سواد رسانه های اجتماعی آنها مطلوب نیست. کاربران به جز توانایی دفاع (میانگین 86/2) سایر توانایی ها را در حد مطلوب دارند. درمجموع، سواد رسانه های اجتماعی آنها وضعیت مطلوب تری نسبت به کتابداران دارد. کاربران (میانگین 14/4) استفاده از رسانه های اجتماعی را برای بهبود خدمات مؤثرتر از کتابداران (میانگین 72/3) می دانند. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت رسانه های اجتماعی برای کتابخانه و تأثیر افزایش میزان سواد رسانه های اجتماعی کتابداران بر دیدگاه بهترشان در استفاده از این رسانه ها برای بهبود ارائه خدمات، تلاش برای فراگیری این نوع سواد، ایجاد واحد آموزشی دانشگاهی و حرفه ای، و تهیه و تدوین بروشورهای خودآموز مناسب پیشنهاد می شود.

هدف: تبیین شیوة توصیف اسناد آرشیوی در آرشیو ملی ایران. روش/ رویکرد پژوهش: برای اجرای پژوهش از روش پیمایش توصیفی استفاده شد و برای گردآوری داده ها، آیین نامه ها، شیوه نامه های تنظیم و توصیف اسناد، دفاتر راهنمای موجود در سازمان، و کاربرگه های توصیف تدوین شده از سال1350-1390 (جمعاً 11 کاربرگه) مطالعه و بررسی شدند و با چهار نفر از کارشناسان ادارة تنظیم و پردازش اسناد آرشیوی سازمان مذکور مصاحبه شد. یافته های پژوهش: یازده کاربرگة توصیف اسناد آرشیوی در طی سال های 1350-1390 در آرشیو ملی ایران تدوین شده است. عناصر کاربرگه های توصیف در آرشیو ملی ایران با گذشت زمان استاندارد شده اند و سطح توصیف عموماً پرونده و آیتم بوده است. نتیجه گیری: با درنظرداشتن ماهیت اسناد اداری و دولتی و عواملی چون کمیت و حجم اسناد، میزان مراجعة پژوهشگران، زمان، بودجه، نیروی انسانی در دسترس و نیز تأکید شورای آرشیو جهانی، ضروری است که در آرشیو ملی ایران هم توصیف در سطوح بالاتری مانند مجموعه و ردیف آغاز شود. گام نخست، توجیه مسئولان و ایجاد کاربرگه های متناسب این سطوح توصیف است.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی میزان تأثیر نگرش استفاده کنندگان واقعی و استفاده کنندگان غیرواقعی بر نتایج سنجش سطوح مختلف کیفیت خدمات کتابخانه ای در ابزار لایب کوال (نسخه آزمایشی) و نیز میزان رضایت مندی مراجعه کنندگان از خدمات ارائه شده کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش تمام مراجعه کنندگان به کتابخانه ملی است. از آنجایی که اعضای کتابخانه ملی، از یک نگاه، تمام جامعه دانشگاهی و پژوهشی ایران بوده، از طرف دیگر، تعداد محدودی به طور روزمره از خدمات آن استفاده می نمایند؛ لذا برای انجام این پژوهش 400 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند که از این تعداد 306 پرسش نامه مفید برای تجزیه وتحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی تحلیلی انجام گرفته است. برای محاسبه پایایی ابزار پژوهش، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که عدد 938/0 به دست آمد. برای تحلیل داده از نرم افزارهای آماری اکسل و اس پی اس اس و برای آزمون سؤال ها، از آزمون تی مستقل دو گروه استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین نگرش استفاده کنندگان واقعی و غیرواقعی از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد؛ بدین معنی که نگرش استفاده کنندگان غیرواقعی بر کل نتایج ابزار لایب کوال در سنجش کیفیت خدمات کتابخانه ای تأثیر معناداری دارد. همچنین یافته ها نشان دادند که میانگین نمره کل مراجعه کنندگان در سطوح کیفیت خدمات «ادراک شده»، «مطلوب» و «حداقل سطح قابل قبول» به ترتیب برابر 7865/5، 3125/8 و 7365/6 است. طبق تعریف نمره شکاف، برتری یا حد رضایت برابر 526/2- است که نشان می دهد مراجعه کنندگان کتابخانه ملی ایران از خدمات آن رضایت ندارند. نتیجه گیری: وقتی از ابزار لایب کوال برای سنجش کیفیت خدمات کتابخانه استفاده می شود و تنها بر یافته های آن تأکید گردد؛ نتایج درست به دست نخواهد آمد. چون کاربران در استفاده و آشنایی با کتابخانه و خدمات آن همگن نیستند، نمی توان نظرهای استفاده کننده واقعی را به دست آورد.

هدف: تعیین میزان اعتبار عوامل تأثیرگذار بر ""نمانام"" کتابخانه ملی ایران از نگاه کارکنان و مراجعان. روش/ رویکرد پژوهش: در این پیمایش تحلیلی از پرسشنامه پژوهشگرساخته استفاده شد. جامعه آماری 214 نفر کارمند و 285 نفر از مراجعان کتابخانه ملی بودند. یافته ها: از نگاه کارکنان، تهیه کتابشناسی ملی ایران (با میانگین 3/4) و از دید مراجعان، باز بودن کتابخانه در روزهای تعطیل و شیفت شب (با میانگین 66/4) بالاترین اهمیت را برای این سازمان دارد. براساس نوع خدمات، از نگاه کارکنان داشتن نرم افزار جامع رسا (با میانگین 4/44) و از دید مراجعان، در دسترس بودن نسخه های رقومی پایان نامه ها (با میانگین 52/3) در رتبه نخست قرار گرفتند. در مورد ویژگی مزیت خدمات، از نگاه کارکنان داشتن اعضای هیأت علمی تابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (با میانگین 1/4) و از نظر مراجعان، دسترسی به غذای گرم و نوشیدنی (با میانگین 44/3) در رتبه نخست قرار داشتند. نتیجه گیری: دیدگاه کارکنان و کاربران در مورد عوامل تأثیرگذار بر نمانام کتابخانه ملی به جز ارائه خدمات از اعتبار بالایی برخوردار بوده است؛ بنابراین کتابخانه ملی برای حفظ سطح خود از نظر جامعه استفاده کننده باید به بهینه سازی خدمات بیشتر توجه کند.

هدف: تشخیص اختلاف بین سواد اطلاعاتی دانشجویان کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، و دانشجویان رشته فناوری اطلاعات دانشگاه تهران است. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی - تحلیلی از نوع کاربردی یافته ها: میزان آشنایی و مهارت دانشجویان هر دو رشته در تمام زمینه های مورد بررسی، شامل: میزان مهارت در استفاده از ابزارهای جست وجو و بازیابی اطلاعات، میزان آشنایی با منابع اطلاعاتی مرتبط با رشته تحصیلی ، میزان مهارت در ارزیابی منابع اطلاعاتی، میزان آشنایی با مسائل اخلاقی مربوط به اطلاعات، میزان مهارت در استفاده از خدمات و قابلیت های اینترنت، و میزان آشنایی با زبان انگلیسی در حد بالایی قرار دارد. نتیجه گیری: هر دو فرضیه پژوهش رد، و مشخص شد برخلاف یافته های بختیارزاده، بین میزان سواد اطلاعاتی دانشجویان کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران و جنسیت آنان اختلاف معنی دار وجود ندارد.