روح الله بیات

از دغدغه های اصلی تمام صنایع بزرگ قرار گرفتن در مسیر توسعه و توسعه یافتگی است. آنچه در این مسیر، اکثر شرکت های ایرانی به آن نیاز دارند وجود قوانین قدرتمند و به کار بردن اصول حکمرانی هوشمندانه است تا بتوانند با سیاست ها و راهبرد های خود، موفقیت را تضمین نمایند. در شرایط کنونی، صنعت دخانیات ایران به عنوان یکی از قدیمی ترین صنایع ایران در هاله ای از ابهام و پیچیدگی قرار دارد. براین اساس  ارائه آینده نگاری راهبردی حکمرانی خوب در صنعت دخانیات گامی مهم در جهت سلامت مردم، افزایش درآمد دولت، حمایت از صنایع داخلی و هم زمان کنترل مصرف دخانیات می باشد و سبب می شود با دیدی باز و آینده نگرانه به سمت برنامه ریزی، سیاست گذاری صحیح و ایجاد حکمرانی خوب در این صنعت حرکت نمود. بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی فرصت ها و چالش های این صنعت از طریق یافتن پیشران ها، عدم قطعیت ها، تدوین سناریوهای محتمل و مطلوب و ارائه راه کار می باشد. با توجه به این موضوع جهت گیری پژوهش، کاربردی-توسعه ای؛ رویکرد پژوهش، چرخه استقرایی-قیاسی؛ راهبرد پژوهش، پیمایشی اکتشافی/توصیفی/تبیینی؛ شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای، پرسشنامه و استفاده از متخصصان خبره؛ نمونه گیری، هدفمند و در دسترس؛ ابزار تحلیل داده ها، نرم افزار میک مک و در نهایت تدوین سناریو با بهره گیری از خبرگان متخصص می باشد. بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، دو پیشران «متغیرهای سیاسی واقتصادی» و حکمرانی خوب «میزان پاسخگویی، شفافیت، التزام به قانون، احترام به حقوق انسان ها و رفتار اخلاقی» به عنوان دو عدم قطعیت شناسایی و سناریوهای  این صنعت شناسایی گردید. چهار سناریوی قوی سیاه یا بهشت گمشده ی شرکت های چندملیتی، جامعه سلامت در انتظار حکمرانی خوب، صنعت دخانیات محروم از موهبت سیاسی و اقتصادی و در نهایت جامعه سبز، ایران نمونه کامل یک کشور درکنترل دخانیات تدوین و سناریو مطلوب نیز جامعه سبز تعیین گردید

امروزه گردشگری و اقسام آن به عنوان یکی از پویاترین و روبه رشدترین صنایع دنیا محسوب شده و کشورهای جهان از آن به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای توسعه جامعه بشری در همه جنبه ها یاد کرده و به منظور بهره گیری از مزایای آن، اقدام به تهیه و تدوین برنامه های جامع می کنند. در راستای تهیه و تدوین برنامه مذکور، به ویژه در محیط پرتلاطم و متغیر امروز که سرشار از عدم قطعیت ها و ابهام است، باید قابل اتکاءترین رویکردها و روش ها را برگزید؛ به گونه ای که همه جنبه های تأثیر گذار این صنعت را فراگرفته تا بتوان با اِشراف بر آن ها اقدام کرد. برنامه ریزی بر پایه سناریو، به عنوان رویکردی مناسب در محیط کنونی، از طریق شناسایی عوامل مؤثر، روندها، پیشران ها و سناریوهای آینده می تواند حوزه تحت نظر خود را در برابر حوادث محتمل آینده آماده و از منفعل بودن جلوگیری کند.   پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است. بر اساس یافته های پژوهش، دو پیشران اصلی توسعه صنعت گردشگری سلامت ایران در افق 1414، متغیرهای سیاسی و متغیرهای زیرساختی بوده که بر این اساس، چهار سناریو در افق 1414 پیشِ روی صنعت گردشگری سلامت کشور قرار دارند. یافته های حاصل از این پژوهش می تواند راهنمای مناسبی را برای سیاست گذاران و متولیان حوزه گردشگری سلامت در راستای اتخاذ سیاست ها و راهبردهای مناسب برای مواجهه با سناریوهای مختلف آینده و همچنین تهدیدها و چالش های این صنعت در افق 1414، فراهم آورد.

هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که آیا می توان با بهره گیری از ترکیب قابلیت های ظرفیت جذب دانش و آینده نگاری شرکتی، نوآوری، تصمیم گیری و عملکرد سازمانی نظام بانکی ایران را ارتقا داد؟ برای پاسخ به پرسش در این پژوهش ضمن مرور ظرفیت جذب دانش و آینده نگاری شرکتی، به بررسی مؤلفه ها و ابعاد آن پرداخته شده است. پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی، از منظر روش آمیخته و از حیث زمانی مقطعی است. ابزار گردآوری داده ها روش های کتابخانه ای و دلفی فازی از خبرگان دانشگاهی و صنعت (15 خبره)، روش مدل سازی ساختاری تفسیری و نرم افزار میک مک و در بخش کمّی داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه و تحلیل های مالی در نظام بانکی ایران شامل بانک های تجاری دولتی، تخصصی دولتی، قرض الحسنه و غیردولتی و مشتمل بر 30 بانک جمع آوری و اعتبار مدل اندازه گیری با 93 نمونه و از طریق تحلیل های آماری توصیفی، استنباطی و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SmartPLS تأیید شده است. نتایج حاکی از آن است که می توان عملکرد را با ترکیب قابلیت های ظرفیت جذب دانش و آینده نگاری شرکتی ارتقا داد. در پایان نیز از ترکیب دو قابلیت، چهار سناریوی محتمل کعبه آمال، کانون آلام، نزول جلال و عروج بی بال، ترسیم و تحلیل شده است.

صنعت برق نقش به سزایی در رشد اقتصادی و صنعتی کشورهای مختلف دارد اما فعالیت های این صنعت عامل اصلی تولید گازهای گلخانه ای در کشورهای آسیایی از جمله ایران است؛ بنابراین بهبود عملکرد زیست محیطی نیروگاه های حرارتی یکی از اولویت های اصلی کارشناسان زیست محیطی ایران است و به بررسی های ساختاری، سازمانی و راهبردی نیاز دارد. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر قابلیت ها و راهبرد های زیست محیطی بر بهبود عملکردهای زیست محیطی، مالی و عملیاتی نیروگاه های حرارتی کشور در چارچوب مدیریت زنجیره تأمین سبز پرداخته است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی و آزمون فرضیه است. کلیه داد ه های پژوهش به شکل میدانی و از طریق مصاحبه و ابزار پرسشنامه جمع آوری شده اند. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارشناسان زیست محیطی شرکت نیروگاه های حرارتی کشور و کارشناسان زیست محیطی نیروگاه های حرارتی کشور، هستند. برای نمونه گیری نیز از سرشماری استفاده شده است .نتایج پژوهش نشان می دهند: 1( قابلیت های زیست محیطی تأثیر مثبتی بر راهبرد های زیست محیطی دارند. 2( راهبرد های زیست محیطی تأثیر مثبتی بر بهبود عملکرد مالی، عملیاتی  و زیست محیطی دارند. 3) قابلیت های زیست محیطی می توانند از طریق راهبرد های زیست محیطی تأثیر مثبتی بر بهبود عملکردهای زیست محیطی، مالی و عملیاتی بگذارند. توجه به مسائل زیست محیطی در فعالیت های نیروگاه های حرارتی نه تنها موجب بهبود عملکرد زیست محیطی نیروگاه ها می شود، بلکه موجب بهبود عملکرد عملیاتی و مالی آنان نیز می گردد. بنابراین به کلیه مدیران ارشد نیروگاه ها توصیه می گردد تا با تقویت قابلیت های زیست محیطی و اتخاذ و به کارگیری راهبرد های زیست محیطی، علاوه بر انجام مسئولیت اجتماعی، گام مثبتی در جهت بهبود عملکرد صنعت برق ایران بردارند. 

تغییرات سریع و گستردۀ محیطی، نظام های سنّتی راهبردپردازی را با چالش مواجه ساخته و آینده نگاری راهبردی به دلیل انعطاف پذیری در برابر بدیل های متغیّر آینده، با استقبال روز افزونی از طرف سازمان ها روبرو شده است. این پژوهش در پی توسعه مرحله راهبردپردازی در فرایند آینده نگاری راهبردی برای سازمان ها است و از لحاظ هدف، تحقیقی توسعه ای به شمار می آید. روش کلی تحقیق از نوع کیفی می باشد. ابتدا مبتنی بر تحلیل و تفسیر ادبیات و پیشینه پژوهش، 19 مورد الزامات و گام های توسعه گزینه های راهبردیِ مستخرج از فرایند آینده نگاری راهبردی ارایه شدند. سپس به کمک تکنیک دلفی، فهرست موارد ارایه شده مورد اعتبار سنجی قرار گرفت. بر پایه رأی همگرای خبرگان در مرحله دوم دلفی، مقبولیت علمی و کاربردی همه موارد و برازش کلی آنها مورد تایید واقع شد. در پایان بر اساس الزامات و گام های ارایه شده، به مدیران پیشنهاد شد که 26 گونه گزینه راهبردی یکپارچه ارایه شده در این تحقیق را در فرایند خلق راهبرد برای سازمان های خود ملحوظ نمایند. نوآوری این تحقیق، ارایه شیوه ای برای خلق گزینه های راهبردی در فرایند آینده نگاری راهبردی است، که علاوه بر حفظ ماهیت مبتنی بر "مزیت رقابتی" راهبرد، با رویکردی یکپارچه در بُعد زمان و مکان، تمام فرصت ها، تهدیدها، ضعف ها و قوت ها را با دو رویکرد "پیش فعالانه و فرافعالانه" لحاظ می نماید و گزینه های راهبردی را بصورت یکپارچه در سه افق کوتاه، میان و بلند مدت در کنار یکدیگر ترسیم می کند.

گردشگری سلامت در رشد و رونق سایر بخش های موثر در توسعه کشور، نقشی غیر قابل انکار دارد به گونه ای که تقویت این بخش مسیر نوینی را جهت توسعه سیاست های خصوصی سازی و تحقق اهداف چشم انداز 1404 مبنی بر تبدیل ایران به قطب سلامت منطقه ارائه میدهد. فقدان برنامه ای جامع و منسجم در کشور که در برگیرنده کلیه مسائل این صنعت باشد، موجب گردیده تا ایران با دارا بودن منابع بالقوه در این حوزه، نتواند بهره لازم را ببرد و وابستگی خود را به منابع نفتی کاهش دهد. مهمترین پیش نیاز تهیه و تدوین این برنامه، شناسایی عوامل، اولویت ها و روابط آن ها با یکدیگر در افق زمانی مدنظر می باشد؛ پژوهش حاضر از حیث موضوع و همچنین نوع روش مورد استفاده در حوزه گردشگری سلامت، دارای نوآوری می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش پس از شناسایی معیارهای اولیه از طریق ادبیات پژوهش و مصاحبه (143 معیار)، از طریق تحلیل عاملی اکتشافی معیارهای موثر در توسعه گردشگری سلامت کشور در افق 1414 مشخص (28 معیار) و نهایتاً بوسیله روش مدلسازی ساختاری تفسیری، عوامل کلیدی موثر و سنگ زیربنایی حوزه گردشگری سلامت کشور (13 معیار) و روابط آن ها با یکدیگر استخراج گردید. یافته های این پژوهش می تواند راهنمای مناسبی را برای سیاست گذاران و متولیان حوزه گردشگری سلامت در راستای اتخاذ سیاست ها و استراتژی های مناسب برای مواجه با تهدیدها و چالش های آینده این صنعت، فراهم آورد.

ناپایداری محیط کنونی کسب وکار در ایران، بخت موفقیت را به شرکت هایی می دهد که قادر به شناسایی، کنترل و پیش بینی روندهای تغییر باشند و بر این اساس آینده نگاری نمایند. پژوهش حاضر در پی شناسایی و تحلیل پیشران های درون سازمانی است که موجب روند صعودی ارزش افزوده اقتصادی (EVA) در شرکت های بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان مهم ترین شرکت های حاضر در عرصه اقتصاد کلان ایران می شوند. ابتدا به روش کیفی و با کمک آرای خبرگان، پیشران ها شناسایی و طبق الگوی راهبردی زنجیره ارزش پورتر دسته بندی شدند. در ادامه به روش کمّی و با کمک نرم افزار معادلات ساختاری PLS، رابطه پیشران های شناسایی شده با روند رشد EVA و روابط چندگانه میان پیشران ها بررسی شد. یافته های تحقیق بر روی 24 شرکت در قلمرو زمانی 1390 تا 1394 نشان داد که پنج مورد از پیشران ها (توان شرکت در عملیات، امور اداری و اجرایی، ترفیع و بازاریابی، R&D و IT) بر اساس زیرشاخه های شناسایی شده برای آنها، رابطه مثبت و معناداری با روند رشد EVA دارند. معناداری برخی از روابط میان پیشران ها نیز مورد تأیید قرار گرفت. نتایج این پژوهش ما را به سمت و سوی پیشران های اثرگذارتر با قابلیت کنترل بیشتر و لحاظ آنها در آینده نگاری و تدوین راهبردهای آینده نگر رهنمون می سازد.

سیاست پولی، ابزاری مؤثر جهت اثرگذاری بر متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید، اشتغال و سطح عمومی قیمت ها است. ادبیات نظری و شواهد تجربی، نشان می دهد که اثر سیاست پولی بر متغیرهای کلان اقتصادی، نامتقارن است؛ و به سطح توسعه و تعمیق بازارهای مالی بستگی دارد. به همین دلیل، هدف این مقاله، بررسی نقش توسعه مالی در اثربخشی سیاست پولی بر رشد ستاده واقعی اقتصاد در طی چرخه های تجاری است. بدین منظور، با استفاده از داده های فصلی اقتصاد ایران برای دوره 1380:1 الی 1392:4 و الگوی مارکوف-سوئیچینگ، اثر سیاست پولی بر رشد ستاده واقعی اقتصاد طی چرخه های تجاری، مورد بررسی قرار گرفته، و نتایج حاصل از پژوهش، نشان می دهد که اثر سیاست پولی بر رشد ستاده واقعی اقتصاد در دوران رکود، مثبت و معنادار و در دوران رونق، غیر معنادار، و به عبارت دیگر، اثر سیاست پولی بر رشد ستاده واقعی نامتقارن است. همچنین نتایج نشان دهنده این است که اثر نهایی سیاست پولی بر رشد ستاده واقعی اقتصاد در طی چرخه های تجاری، به سطوح توسعه مالی بستگی دارد؛ به طوری که، با افزایش توسعه مالی، اثر سیاست پولی بر رشد ستاده واقعی، طی چرخه های تجاری کاهش می یابد.

قزوین از جمله شهرهایی است که با وجود قابلیت های فراوان در صنعت گردشگری، هنوز موفقیت های لازم را در جذب گردشگر پیدا نه نموده است. یکی از علل این مسئله می تواند فقدان تصویر گردشگری در ذهن مسافران و گردشگران باشد. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به دنبال بررسی تصویر مقصد شهر قزوین در مقایسه با شهر اصفهان به عنوان یک مقصد گردشگری موفق می باشد. سئوالات اساسی این است که تصاویر کلی از قزوین و اصفهان در ذهن گردشگران چگونه می باشد؟ و چه متغیرهایی در به وجود آوردن برند مقصد گردشگری از شهر قزوین در مقایسه با شهر اصفهان موثر می باشند؟ مقاله حاضر با بکارگیری تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، تاییدیو مدل سازی معادلات ساختاری در پی پاسخ به سئوالات اساسی و آزمون فرضیه های آن شد. نتایج تحقیق نشان می دهد در حالیکه تصویر منحصر به فرد داشتن از شهر قزوین تعیین کننده اصلی برای دیدن این شهر می باشد لیکن تصاویر شناختیو عاطفی عوامل اساسی دیدار از شهر اصفهان را تشکیل می دهند. همچنین نقش عامل تصویرکلی به عنوان واسطه میان تصاویر منحصر به فرد و عاطفی با تمایلات رفتاری گردشگران در رابطه با مدل قزوین، و نقش آن به عنوان واسطه میان تداعی های شناختی و عاطفی با تمایلات رفتاری گردشگران در رابطه با مدل اصفهان مورد تایید قرار گرفت. همچنیننتایج نشان می دهد که میزان تأثیر تداعی های برند بر تصویر کلی مقصد در یک مقصد برند شده ( اصفهان) متفاوت از یک مقصد فاقد برند ( قزوین) می باشد.ضمن اینکهتصویر مقصد، نقش مهمی در شکل گیری رفتارهای آتی گردشگران دارد. بالاخره, اینکه بین هویت و تصویر برند در شهر قزوین شکاف معنی داری وجود دارد. این یافته نشان می دهد که مسئولین در امر گردشگری به دلیل عدم سیاستگذاری مطلوب, ضعف روابط عمومی و تبلیغات نتوانسته اند تصویر قوی وبرند مناسباز قزوین را ارایه دهند. حل این مشکل در گرو اتخاذ یک راهبرد اساسی است تا در کنار تقویت تصاویر منحصر به فرد از قزوین موضوع تقویت تصاویر شناختی و عاطفی نیز در دستور کار قرار گیرد تا تداعی های برند افزایش یابد. بر این اساس انجام تبلیغات موثر در کنار برپایی انواع اقدامات عملی از قبیل برگزاری جشنواره ها و میزبانی مسابقات ملی و بین المللی در قزوین توصیه می گردد.

کشورهای دی هشت به دلیل عضویت آنها در سازمان تجارت جهانی، از یک سو به عنوان یک رقیب در عرصه تجارت جهانی و از سوی دیگر به عنوان یک فرصت در راستای انتقال سرمایه و تکنولوژی برای کشور ایران محسوب می شوند. به دلیل اهمیت این موضوع، مطالعة حاضر بر اساس شاخص های متعارف مربوطه از ابعاد گوناگون به ارزیابی و برآورد ظرفیت های تجاری بین ایران و سایر کشورهای گروه دی هشت پرداخته است. معیار کسینوس نشان داد که درجة تشابه و مکملی تجاری دوجانبه ایران با کشورهای ترکیه، بنگلادش، اندونزی و مالزی بالاست. همچنین صادرات کشور ایران درجة تشابه بالایی با واردات کشور پاکستان دارد. در مقابل مصر و ایران کمترین زمینة توسعة تجارت را دارند. همچنین بر اساس محاسبات پتانسیل تجاری؛ کشور ایران با کشورهای ترکیه، اندونزی و مالزی دارای ظرفیت های تجاری دو جانبه بالا و با کشور پاکستان نیز دارای ظرفیت صادراتی بالایی است. از سوی دیگر کشور ایران صرفاً دارای ظرفیت بالای وارداتی از کشور بنگلادش است. بر اساس شاخص مزیت نسبی آشکار شده نیز به ترتیب کشورهای پاکستان، مصر، ترکیه، اندونزی، مالزی، ایران، بنگلادش و نیجریه رتبه های اول تا هشتم را از نظر تنوع گروه های کالایی دارای مزیت نسبی صادراتی به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از بررسی شاخص درایسدل نیز مبین امکان توسعة تجارت بین ایران و کشورهای اندونزی و پاکستان می باشد.

 امروزه در محیط رقابتی، کالاهای ایرانی معمولاً به دلیل عدم توجه در تدوین راهبردهای کارای بازاریابی و نه لزوماً به دلیل عدم کیفیت قابل قبول، توسط مصرف کنندگان از صحنه رقابت با رقبای خارجی کنار زده می شوند. با درک این واقعیت، تحقیق حاضر در پی بررسی اثرات متغیر شخصیت برند و بودجه مصرف کننده در تدوین راهبرد بازاریابی کالای ایرانی است. بر این اساس چهار نوع کالا با درجات متفاوت مصرفی از دو نوع برند ایرانی و خارجی برای یک نمونه ای مشتمل بر 600 نفر از ساکنین شمال و جنوب تهران انتخاب گردید. پایایی و روایی پرسشنامه و دادها از طریق روش های آلفای کرون باخ و روایی صوری مورد تأیید قرار گرفت. سپس مدل اقتصادسنجی لاجیت برای آزمون فرضیه های تحقیق به کار گرفته شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که برای تمام گروه های کالای ایرانی در شمال تهران و برای کالاهای مصرفی و نیمه بادوام در جنوب تهران شخصیت برند نقش مؤثرتری در تدوین راهبرد بازاریابی به همراه دارد. لیکن در جنوب تهران و برای گروه کالاهای بادوام و خیلی بادوام این بودجه مصرف کننده است که می تواند نقش عمده ای را در تدوین راهبرد بازاریابی ایفاء نماید.