مجید ملکان

مشارکت سیاسی که یکی از انواع مشارکت است، از شاخص های توسعه اجتماعی و سیاسی در کشورها به شمار می رود. نظریه پردازان علوم اجتماعی و سیاسی و سیاست ورزان همواره به انتخابات به صورت بارزترین شیوه و تجلی این مشارکت توجه کرده اند. در جمهوری اسلامی ایران نیز مطالعه رفتار انتخاباتی، به ویژه در دهه اخیر، به طور جدی در دستور کار پژوهشگران حوزه های مربوط قرار داشته است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که آیا بین استفاده از شبکه های اجتماعی با مشارکت سیاسی رابطه وجود دارد یا خیر؟ و در صورت وجود رابطه میان استفاده از شبکه های اجتماعی با مشارکت سیاسی، استفاده از شبکه های اجتماعی چه تأثیری بر ابعاد مشارکت سیاسی دانشجویان دارد؟ هدف از نگارش این مقاله، بررسی رابطه میان شبکه های اجتماعی و رفتار انتخاباتی در میان دانشجویان دانشگاه مازندران است. با تقسیم شبکه های اجتماعی (سرمایه اجتماعی شبکه) به سه بعد تعاملی، ساختی و کارکردی و مشارکت سیاسی (رفتار انتخاباتی) به سه سطح تماشاگرانه، متوسط و فعال، یافته های پژوهش نشان داد رابطه ای کاملاً مثبت بین شبکه بندی اجتماعی (سلسله مراتب شبکه و انواع مشارکت) و مشارکت سیاسی وجود دارد و بعد ساختی شبکه های اجتماعی بیشترین تأثیر را بر رفتار انتخاباتی دانشجویان داشته اند. برای آزمون فرضیه ها از روش تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شد.

مقدمه: : تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی با فراهم آوردن امکان پیدایی «جامعه شبکه ای» افراد و جوامع را در قالب های تازه، هویت های تازه بخشیده اند. این تکنولوژی ها نه تنها قواعد و قوانین حاکم بر ارتباط و تعامل میان انسان ها، بلکه ایستار افراد را نسبت به خود، دیگران و جهان تغییر داده اند. در این میان، اینترنت شاخص ترین و اصلی ترین این تکنولوژی هاست. اینترنت به عنوان رسانه چندبُعدی فضای فرهنگی و اجتماعی است که کاربران را در موقعیت های متنوع نقش ها و سبک های زندگی قرار می دهد. اینترنت هم در تولید و هم در مصرف، عملکردهای اجتماعی دارد که علاوه بر هویت سازی، باعث تغییر هویتی هم می شود. در همین راستا، پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین مصرف اینترنت و سبک زندگی دانشجویان پرداخته است. روش: روش این پژوهش پیمایش و ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان از تمامی رشته ها در مقطع کارشناسی در سال تحصیلی 92-1391 که از بین آنها، تعداد 199 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. یافته ها: میان مصرف اینترنتی و سبک زندگی کل پاسخگویان، در مجموع، رابطه وجود دارد. . در ضمن، نتایج نشان داد که مصرف اینترنتی باعث تغیرات مؤلفه های سبک زندگی می شود. با توجه به نتایج تحقیق، دیجیتالی شدن بر چگونگی آموزش دانشگاهی نیز تأثیر گذاشته است. بحث:. نتایج مطالعه نشان می دهد که میان مصرف اینترنتی و سبک زندگی دانشجویان، در مجموع، رابطه وجود دارد. با بخش بندی نوع مصرف اینترنت به چهار بعد اطلاعاتی، سرگرمی، آموزشی و شبکه های اجتماعی، نتایج نشان داد که بعد آموزشی اینترنت بیشترین تأثیر را بر سبک زندگی کاربران دارد. با توجه به یافته ها، فرضیات مصرف فرهنگی، اولویت هزینه ای، اوقات فراغت با میزان و شیوه مصرف اینترنتی رابطه داشته و تأیید می شوند.

این مقاله، به رابطه بین استفاده فضای مجازی (اینترنت) و گرایش به مشارکت در سیاست در میان دانشجویان میپردازد. بعضی، رسانه­های جدید را به عنوان عوامل تسهیل مردم سالاری و عده ­ ای دیگر آنها را به منزله ابزار سرکوب تصور کرده اند، اما به نظر می ­ رسد بسیاری از اندیشمندان علوم اجتماعی رسانه های ارتباط جمعی جدید را یکی از مهمترین وسایل موجود برای انتقال مفاهیم و مشارکت سیاسی می­دانند. شهروندان با دسترسی به مجموعه ای بی نهایت از اطلاعات از طریق اینترنت می توانند گزینش فعالانه ای در حوزه سیاست انجام دهند و با گسترش مجاری دریافت اطلاعات، به اطلاعات وسایل ارتباطی سنتی بسنده نکنند. در واقع، شهروندان با گزینش و انتخاب اطلاعات، به مخاطب فعال تبدیل می شوند، درحالی که تأثیر اینترنت بر روابط سیاسی بسیار مورد توجه بوده است، تحقیقات تجربی بسیار ناچیزی برای بررسی تأثیرات اینترنت، بویژه در ارتباط با مشارکت سیاسی وجود دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا بین استفاده از اینترنت با مشارکت سیاسی رابطه وجود دارد یا خیر؟ و در صورت وجود رابطه میان استفاده از اینترنت با مشارکت سیاسی، استفاده از اینترنت چه تأثیری بر روی ابعاد مشارکت سیاسی دانشجویان بر جای می­گذارد. برای آزمون فرضیه ها از روش های تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شد. با تقسیم استفاده از اینترنت به سه بعد کاربری خبری، کاربری علمی و کاربری تفریحی و مشارکت سیاسی به چهار سطح آگاهی سیاسی، بحث سیاسی، اثربخشی سیاسی درونی و بیرونی، یافته ­ های پژوهش نشان داد که میان کاربری علمی و خبری با ابعاد آگاهی سیاسی، بحث سیاسی و اثربخشی سیاسی درونی و بیرونی رابطه­ای معنادار و مثبت وجود دارد، اما رابطه کاربری تفریحی با آگاهی سیاسی و بحث سیاسی رابطه­ای منفی و معنا­دار و با ابعاد اثربخشی سیاسی درونی و بیرونی منفی و غیرمعنا­دار بود.