مطالعات ملی

مطالعات ملی

مطالعات ملی سال 17 زمستان 1395 شماره 4 (پیاپی 68) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تبیین رابطه هویت ملی و پاسخگویی به تهاجم فرهنگی دشمن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 139 تعداد دانلود : 428
این پژوهش با هدف تبیین رابطه ابعاد مختلف هویت ملی و پاسخ به تهاجم فرهنگی در بین دانشجویان دانشگاه علوم دریایی امام خمینی(ره) انجام شده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری 800 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم دریایی امام خمینی(ره) و نمونه گیری به روش تصادفی ساده به تعداد260 نفر براساس جدول کرجسی و مورگان بود. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده که داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره آزمون شدند. نتایج تحقیق حاکی از وجود رابطه بین بعد جغرافیایی هویت ملی با پاسخ به تهاجم فرهنگی دشمن است، ولی این رابطه از نوع ضعیف است و بین بُعد فرهنگی تاریخی و بعد سیاسی هویت ملی و تهاجم فرهنگی رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد. هم چنین بُعد فرهنگی تاریخی هویت ملی پیش بینی کننده ی قوی تری نسبت به بعد سیاسی هویت ملی در پاسخ به تهاجم فرهنگی است.
۲.

تحلیل توسعه سیاسی در ایران از منظر الگوی هویتی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 519 تعداد دانلود : 211
در این مطالعه تلاش شده تا توسعه سیاسی در ایران، در چارچوب و سپهر پیشران ها و ایستاهای هویتی، با استفاده از نظریه ی زمینه ای و بررسی آرا و اندیشه های دانشمندان مختلف ایرانی در قالب یک الگو به تصویر کشیده شود. در این مسیر، از مدل مفهومی هویت های چندگانه رینولدز و پوپ، که درک کامل و گویایی از فرد، اجتماع، عوامل درونی و بیرونی در تعامل با توسعه سیاسی ایجاد می کند، استفاده شد. به منظور تبیین و طراحی الگوها ابتدا مؤلفه های هویتی توسعه سیاسی استخراج شد. با کدبندی و طبقه بندی سه مرحله ای این مؤلفه ها، چیستی و هستی آنها کاملاً تحدید و تعریف شد. حلقه های متقاطع هویتی توسعه سیاسی در طواف حول هسته مرکزی ترسیم شد. هسته مرکزی و حلقه های متقاطع در بافتی از عوامل متنی بازنمایی شد. در نهایت، مدل مفهومی استخراج شد که نشان می دهند چگونه ابعاد مختلف هویت که در گذر زمان و در محیط و بافت نقش می پذیرند، بر توسعه سیاسی تأثیرگذاری دارند. این مطالعه ی زمینه ای، جنبه هایی از هویت را مشخص کرد که بر توسعه سیاسی تأثیر مثبت دارند و به عنوان مزیت باید در تقویت آنها کوشید. از سوی دیگر، ابعاد منفی هویتی را، که به عنوان ایستا از توسعه سیاسی در ایران جلوگیری می کند، کشف کرد؛ کاستی هایی که باید برای اصلاح آنها تلاش کرد. به علاوه، این مدل نشان می دهد که ابعاد مختلف هویت، همگی، در توسعه سیاسی در ایران نقش دارند، اما به شیوه های مختلف تجربه شده و از اهمیت کم و بیش متفاوتی برخوردارند.
۳.

ارزیابی شهر جدید هشتگرد بر مبنای اصول شهرسازی ایرانی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 869 تعداد دانلود : 30
در این مقاله، چهار اصل مسجدمحوری، محله محوری، درون گرایی و طبیعت گرایی با استفاده از تکنیک دلفی به عنوان اصول محوری شناسایی و به کار گرفته شده است. هدفِ ارزیابی شهرهای جدید بر مبنای اصول شهرسازی ایرانی اسلامی است. از این رو، شهر جدید هشتگرد از پررونق ترین شهرهای جدید ایران، با 22819 هزار نفر جمعیت که در نزدیکی شهر تهران و کرج قرار دارد، به عنوان نمونه، بررسی شد. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش توصیفی تحلیلی است؛ تجزیه و تحلیل و سنجش شاخصه ها، به روش آماری مقایسه میانگین ها (آزمون T تک نمونه ای) انجام شد. براساس نتایج به دست آمده، آزمون T تک نمونه ای میانگین 41/226 را برای شهر جدید هشتگرد نشان می دهد. اختلاف این میانگین با امتیاز حد متوسط 59/43 واحد بوده که با توجه به سطح معنی داری کمتر از 05/0 می توان این اختلاف را معنادار دانسته و چنین نتیجه گیری کرد که چهار اصل مسجدمحوری، محله محوری، درون گرایی و طبیعت گرایی در طراحی و برنامه ریزی شهری، شهر جدید هشتگرد مورد توجه جدی قرار نگرفته، با هویت ایرانی اسلامی فاصله دارد.
۴.

بازنمایی هویت ایرانی در اندیشه ی تاریخ نگاری ولی قلی شاملو(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 378 تعداد دانلود : 760
هدف این مقاله بررسی چگونگی بازنمایی انگاره های هویت ایرانی در اندیشه ی ولی قلی شاملو در نگارش کتاب قصص الخاقانی است. عرصه ی تاریخ نگاری محمل مناسبی برای شناختِ برداشت ایرانیان از هویت خود در دوره های مختلف است. شاملو روایت گر دوره ی تثبیت هویت ایرانیان در نیمه ی دوم صفویان است. مقاله به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که انگار ه های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ نگاری شاملو چگونه بازنمایی شده اند؟ بدین منظور با روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر واکاوی متنِ قصص الخاقانی، عناصر هویتی که بر ذهنیتِ شاملو در گزارش رخدادها اثر گذاشته را مورد ارزیابی قرار می دهیم. شاملو در روایت رخدادهای تاریخی زمان خود متأثرِ از بافت ِفرهنگی و گفتمان غالب دوره ی نگارشِ کتابش، با رجوع به حافظه ی جمعی ایرانیان به بازنمایی و ارائه ی روایت معناداری ازگزارش تاریخی اش دست زده است. حضورِ پررنگ عناصر هویت فرهنگی در متنِ رسمی قصص الخاقانی، پویایی وجوه فرهنگی هویت ایرانی را نشان می دهد.
۵.

ورزش و هویت جمعی؛ مطالعه موردی شهر کرج(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 956 تعداد دانلود : 702
ورزش حرفه ای به دلیل مخاطبان پرشمار، واکنش های گوناگونی را برمی انگیزد و دامنه ی تأثیر آن بر لایه های اجتماع، دامنگیر است. بر این اساس سؤال اصلی نوشتار این است که چگونه ورزش و ورزشکاران می توانند بر هویت جمعی مردم یک کشور یا شهر نقش و تأثیر داشته باشند؟ روش تحقیق، مصاحبه با گروه های کانونی (بحث متمرکز) است. مصاحبه ها در هفت گروه صورت گرفت و نمونه آماری این پژوهش هم بدین گونه بود که در هر گروه 6 نفر براساس متغیرهای سن، جنسیت و آشنایی به ورزش های سنتی و مدرن به صورت هدفمند و غیرتصادفی انتخاب شدند. یعنی جمعاً 42 نفر (24 نفر مرد و 18 نفر زن) مصاحبه شدند. سپس برای تفسیر جملات کلیدی تلخیص شده از مصاحبه ها، ابتدا از کدگذاری باز و سپس از کدگذاری محوری و گزینشی استفاده شد. نتایج مقاله نشان داد که ورزش از جمله عوامل تأثیرگذار بر هویت جمعی است؛ به طوری که موفقیت در ورزش قهرمانی (سطوح داخلی و بین المللی) می تواند باعث تقویت هویت جمعی (شهری و ملی) در شهروندان کرج شود.
۶.

الگوهای فراغتی و هویت ملی؛ مطالعه موردی جوانان استان کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 964 تعداد دانلود : 358
الگوها و تجربه های فراغت در کنار آرامش بخشی و غنای شخصی، حاوی کارکردهای اجتماعی تعلق اجتماعی، همبستگی اجتماعی و درک متقابل است و می تواند به مکانیسمی در جهت جذب و ادغام اجتماعی عمل کرده و افراد را به شهروند فعال و یا منفعل بریده از اجتماع بدل کند. این مقاله، با نظر به کارکردها و دلالت های هویتی گذران فراغت در چارچوب دیدگاه کریس روجک، به واکاوی الگوهای گذران فراغت و تأثیر آن بر هویت ملی جوانان استان کردستان پرداخته است. پژوهش به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه، در مورد 400 نفر نمونه از جوانان 18 تا 29 سال ساکن در شهرهای سنندج، بانه و قروه انجام گرفت که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. بر مبنای یافته های توصیفی، بیش از دو سوم جوانان مورد بررسی، نگرش مثبتی به هویت ملی دارند و میانگین ابعاد سه گانه ی هویت ملی، در سطح بالا ارزیابی می شود. هم چنین جوانان بیش از یک سوم وقت خود را صرف فراغت کرده اند. بررسی رابطه ی الگوهای فراغت با هویت ملی نشان می دهد که فراغت عادی رابطه ی مستقیمی با هویت ملی دارد؛ درحالی که رابطه ی فراغت غیرعادی با هویت ملی معکوس است. رابطه الگوهای فراغت با ابعاد هویت ملی بیانگر آن است که الگوهای فراغت عادی و غیرعادی بیش ترین تأثیر را بر بُعد جذب درون گروهیِ هویت ملی دارد. در میان ابعاد فراغت غیرعادی، بُعد نابهنجار بیش ترین اثر منفی بر بعد جذب درون گروهی و اشتراک درون گروهی دارد.
۷.

تبیین جامعه شناختی تصورات قالبی در بین دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 984 تعداد دانلود : 717
تصورات قالبی نوعی از عقاید و باورهای مرسوم افراد نسبت به یکدیگر است که گروه ها برحسب پیشینه و داشتن باورهای کلی، آن را به کار می برند. این نوشتار می کوشد تا عوامل مؤثر بر تصورات قالبی را بین دانشجویان بررسی کند. روش مورد مطالعه از نوع پیمایش (کمی) و با ابزار پرسشنامه صورت گرفته و از طریق آلفای کرونباخ روایی مقیاس ها تعیین شده است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران برابر 368 نفر تعیین و به صورت نمونه گیری تصادفی، پرسشنامه در بین آن ها توزیع شد. یافته های استنباطی نشان می دهد که بین متغیرهای جنس، هویت محلی، اعتماد اجتماعی، فاصله اجتماعی، پیش داوری بین قومی، پایگاه اقتصادی اجتماعی و سطح معدل با تصورات قالبی رابطه معنی داری وجود دارد و متغیرهای محل زندگی، درآمد و سن رابطه معنی داری نداشتند. یافته های رگرسیون نشان می دهد که ضریب تعیین تعدیل شده برابر با 249/0 و ضریب همبستگی چندگانه برابر با 467/0 است.
۸.

گروه های مهاجر شهر بندر عباس(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 378 تعداد دانلود : 26
تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی در چند دهه ی گذشته، موجب جذب مهاجران زیادی به شهر بندرعباس شده است. لکن در خصوص وضعیت همگرایی یا انسجام اجتماعی و تعاملات بین گروهی اطلاعات اندکی وجود دارد. این مقاله درصدد بررسی وضعیت همگرایی یا انسجام گروه های مهاجر در شهر بندرعباس برآمده است. داده های مورد نیاز این مطالعه با روش کیفی و از طریق مصاحبه با 26 نفر از اعضای گروه های فرهنگی اجتماعی که به صورت هدفمند انتخاب شده اند، گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد، با وجود تفاوت های موجود بین گروه های مهاجر در رفتار و نگرش، مشاغل، محل سکونت در شهر و غیره، این تفاوت ها تاکنون چالشی را در تعاملات اجتماعی شهروندان ایجاد نکرده است. برقراری تعاملات اجتماعی بین گروه های مهاجر، ازدواج های بین گروهی و فعالیت های اقتصادی مشترک از جمله نشانه های بارز انسجام اجتماعی و همگرایی گروه های مهاجر ساکن در شهر بندرعباس هستند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۶