مطالعات ملی

انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بدون تردید نقش بسزایی در شکل گیری هویت جدیدی بین مردم ایران داشتند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی روند تحول و شکل گیری هویت جدید بین مردم ایران در دهه اول انقلاب را مطالعه می کند و به این سؤال پاسخ می دهد که جنگ تحمیلی چه تحولی در هویت جامعه ایران ایجاد کرد؟ در پاسخ به این پرسش که هویت ها چگونه دستمایه های تغییر در منافع را فراهم می نمایند سازه انگاری پاسخ ارزشمدارانه ایی را پیشنهاد می نماید .طبق دیدگاه سازه انگاران ایده ها و ارزش های جدید در هر دوره و زمانی امکان تغییر نوع هویت را به وجود می آورند و به نوبه خود این تغییرهویت، منجر به تغییر در سیاست ها و منافع خواهد شد. طبق دیدگاه سازه انگاران ایده های جدید در هر دوره و زمانی امکان تغییر نوع هویت را به وجود می آورند و این تغییر هویت منجر به تغییر در سیاست ها و منافع خواهد شد. هویت در ایران در طول اعصار مختلف با توجه به شکل گیری سازه های جدید تغییر یافته است. به طور کلی می توان گفت که جنگ تحمیلی توانست با ایجاد سازه های ارزشی جدید همچون معنویت گرایی، فرهنگ شهادت طلبی، الگوپذیری، تسلیم ناپذیری در مقابل دشمن، مبارزه با نظام سلطه و خودباوری، فضای ذهنی مشترکی را بین مردم شکل دهد و منجر به شکل گیری هویت جدیدی بین آنها شود.

این مقاله با تکیه بر متغیر واسط زبان، به بررسی رابطه میدان گفتمانی رسانه ای غرب و گفتمان خود دیگرساز شرق شناسی در ارتباط با ایران می پردازد. با بهره آزادانه از مفاهیم نظریه زبانی بوردیو و نیز تحلیل گفتمان انتقادی می توان گفت میدان گفتمانی رسانه در غرب متأثر از میدان گفتمانی سیاسی بوده و سوژه رسانه ای غرب نه سوژه ای خودمختار بلکه محصور گفتمان غالب در این جوامع در مورد ایران پساانقلاب است. بررسی نمونه هایی از متن های سرمقاله های نشریه ها و مستندهای سیاسی برجسته رسانه های غربی نشان می دهد میدان رسانه ای همسو با میدان سیاسی، زبانی برجسته سازی شده را بازتولید و منتشر می کند و مفاهیم و گزاره های آن همان «بازار زبانی» گفتمان ریشه دار شرق شناسی را از رهگذر مفصل بندی دال های جدیدی چون تروریسم، سلاح هسته ای، غیر دموکراتیک بودن و... بازتولید می کند. حاصل آنکه در این میدان نیز گفتمان مسلط سیاسی غرب، «هویت خود را از رهگذر زبان منتشر و ایران را به مثابه «دیگری» غرب بازنمایی و طرد می کند.

مقاله حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر هویت ملی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان مرزی دهلران می پردازد. متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از پایگاه اقتصادی اجتماعی، هماهنگی ارزش های گروهی، مورد تأیید دیگران بودن، درونی کردن ارزش ها و رضایت از خود و متغیر وابسته هویت ملی می باشد. بدین منظور مطالعه موردی در بین دانش آموزان انجام شده تا عوامل مؤثر بر هویت ملی دانش آموزان مقطع متوسطه در این شهرستان شناسایی و تحلیل شود. این مطالعه به روش پیمایشی روی جامعه آماری 3445 نفر که 1970نفر آنها پسر و 1475نفر آنها دختر هستند، صورت گرفته است. حجم نمونه با توجه به فرمول کوکران 345 نفر به شیوه قشربندی و به تفکیک جنس، پایه و رشته به صورت تصادفی انتخاب شده اند. چهار چوب نظری این تحقیق بر نظریات جامعه شناسان کنش متقابل نمادی (مید، بلومر، کولی) و پارسونز و پیتر بورک استوار است و هویت اجتماعی از بعد هویت ملی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از ان است که متغیرهای مستقل مورد مطالعه به جزء متغیر جنسیت، با متغیر وابسته رابطه معناداری دارند بدین معنا که همبستگی بین متغیرها وجود دارد تنها متغیر جنست رابطه معناداری با متغیر وابسته یعنی هویت ملی از خود نشان نداد و متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی با متغیر وابسته که همبستگی منفی و معکوس دارد مابقی متغیرها دارای همبستگی مستقیم و مثبتی دارند. در مجموع متغیرهای مورد مطالعه حدود 22درصد از کل واریانس متغیر هویت ملی را تبیین نمودند یعنی (R 2 ) ضریب تعیین توانسته است 22 درصد از متغیر وابسته یعنی هویت ملی را تبیین نماید.

مطالعه حاضر رابطه عوامل فرهنگی با هویت ملی نوجوانان در شهرهای بانه و قروه را بررسی می کند. در این مطالعه برای تبیین هویت ملی نوجوانان از نظریه هایی با رویکرد اجتماعی و فرهنگی استفاده شده و در جمع آوری داده ها از تکنیک پیمایش بهره گرفته شده است. این پیمایش بر روی 598 نفر از نوجوانان شهرهای بانه و قروه با شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی انجام شده است. تجزیه و تحلیل دو متغیره، نشان می دهد که تفاوت معناداری بین شرکت در کلاس زبان، میزان دین داری، استفاده از رسانه ها و جنسیت با هویت ملی وجود دارد. در تحلیل چندمتغیره به ترتیب میزان دین داری، شهر (بانه)، میزان استفاده از رسانه ها، شرکت در کلاس زبان رابطه معناداری با متغیر وابسته دارند و در مجموع 5/23 درصد از واریانس آن را تبیین می کنند و سایر متغیرها خارج از معادله رگرسیون قرار گرفتند.

فضای ارتباطاتی اعم از حقیقی و مجازی در پذیرش و دست یازی افراد جامعه به ویژه جوانان به الگوهای ذهنی (نگرش ها) و عینی (رفتارها) نقش تعیین کننده ای ایفا می کند. در این میان در عرصه مجازی فعالیت رو به گسترش شبکه های اجتماعی به عنوان یکی از کارگزاران ایجاد تغییرات اجتماعی، واقعیتی انکارناپذیر است. این مطالعه، برای بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی جوانان در شهرستان شهرکرد و پاسخ به این مسئله که جوانان این شهرستان دارای کدامیک از سبک های زندگی هستند، در سال 1390 و به روش پیمایشی انجام شده است. قلمرو موضوعی این پژوهش متغیرهای زمینه ای، انسجام رابطه ای، انسجام ارزشی، تجمع اجتماعی و سبک زندگی است. جامعه آماری این طرح شامل کلیه کاربران اینترنتی سنین35-15 سال حاضر در 16 کافی نت فعال شهرستان شهرکرد در سال 1389 می شود. برای تعیین نوع سبک زندگی و ایجاد معرِّف های متغیرهای مستقل از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد بین نوع شبکه، محل سکونت، انسجام ارزشی و سبک زندگی رابطه ای وجود ندارد. ولی بین متغیرهای جنسیت، میزان تحصیلات، انسجام رابطه ای، تجمع اجتماعی، و سبک زندگی رابطه معنادار وجود دارد.

هویت جمعی شیوه مشترک در نحوه تفکر، احساسات و تمایلات یک گروه است. از نظرگاه مدرنیستی، مبتنی بر نظریه کنش متقابل نمادین، هویت جمعی نوعی احساس تعلق، انتساب و تعهد نسبت به گروه را در بین اعضای اش برمی انگیزد و فرایند خود شناسایی کنشگران اجتماعی و بازتاب نگرش دیگران نسبت به خود را میسور می کند. هویت ایرانی نوعی هویت جمعی است که از سطحی کلان تر از هویت های خُرد اقوام ساکن در سرزمین ایران برخوردار است و عناصر آن طی تاریخی چندهزار ساله شکل گرفته است. این مقاله با روش اسنادی، کتابخانه ای و هم چنین با استفاده از روش تحلیل محتوی به بررسی هویت ایرانی در شعر کردی پرداخته و براساس پیشینه، اهداف و مبانی نظری هویت ایرانی ابعاد «زبان فارسی، فرهنگی اجتماعی، سرزمین، سیاسی و دین» را به عنوان مقوله های هویت ایرانی در نظر گرفته و برای آنها واحدهای تحلیل طراحی کرده است.

انسان بنا به خصلت ذاتی خود همواره در پی تمایز از دیگران و جاودانه بودن می باشد. ازین رو اصالت و هویت از مسائلی است که در بسیاری از حوزه های علمی مرتبط با انسان توجه خاص بدان شده است، معماری و شهرسازی به دلیل تأثیرپذیری مستقیم از باورها و اندیشه انسانی ازجمله این موارد است. ویژگی ها و خصوصیاتی که برخاسته از باورها و بایدهای نشأت گرفته از ایرانی و اسلامی بودن است، از جمله اصلی ترین عوامل هویت ساز شهر تهران به شمار می رود. برای درک روند تغییرات هویتی تهران باید به بررسی چگونگی عوامل هویت ساز پرداخت در این نوشتار پس از بررسی معنای هویت از دیدگاه اندیشمندان و شهرسازان به بیان ویژگی های ایرانی و اسلامی سازنده شهر تهران پرداخته می شود. وجود یا عدم وجود این ویژگی ها در ساختار شهر تهران ما را به چگونگی سیر تحول هویت ایرانی اسلامی این شهر در گذر زمان رهنمون می شود. مقایسه ای بر پایه ویژگی های هویت ساز ایرانی اسلامی میان بناهایی که به عنوان نماد تهران در طی زمان شناخته شده اند، درک تغییرات هویتی را تسهیل می کند.