مطالعات ملی

مطالعات ملی

مطالعات ملی 1384 پاییز شماره 23 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

هویت ، روایت ، جنگ ( بررسی رابطه هویت و جنگ با تکیه بر خاطرات جنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 849 تعداد دانلود : 635
"هدف از نگارش مقاله‌ حاضر، پاسخ به چند پرسش نظری درباره‌ هویت و جنگ است. هیچ یک از پرسش ها به طور مستقیم به منشا پیدایی هویت نمی پردازند، بلکه چگونگی تداوم حس هویت طی جنگ را آشکار می کنند. این پرسش ها عبارتند از: 1 - چرا در بحث های نظری درباره‌ جنگ، پرداختن به موضوع هویت اهمیت می یابد؟ 2 - چه ارتباطی میان هویت، معنایابی و جنگ می توان یافت؟ 3 - معنایابی، تا چه حد بحث از هویت را به ابعاد ذهنی مربوط می کند؟ برای پاسخ گویی به پرسش های بالا، متغیر مستقل روایت به مثابه‌ ظرفی که مظروف معنا در آن جای می گیرد - در نظر گرفته شده است هم چنین متغیر جنگ به مثابه‌ متغیر درجه‌ دومی که از طریق گزینش یا پررنگ کردن برخی روایت ها و کنار گذاشتن یا کم رنگ کردن برخی دیگر و دخل و تصرف در چینش و آرایش آن ها به منظور سامان دادن به چارچوب نظام غیریت ساز و مرزبندی با محیط، معنای خاصی را شکل می دهد و به مدد تحریک افراد به جست و جوی آن معانی، هویتی یکپارچه و منسجم را از خلال آن به روایت ها و معانی مستتر در آن ها بارور می کند."
۲.

جبهه ، نمای نزدیک مردان رها شده از خاک ، برداشتی از روایت سینمایی ابراهیم حاتمی کیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 195 تعداد دانلود : 185
جنگ ها از جمله رویدادهای هویت سوز و در عین حال هویت سازند و جنگ تحمیلی هشت ساله علیه کشورمان نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. از سوی دیگر هویت نیز محصول این همانی شناخت از سوی خویش و دیگری است و می تواند به این همانی یا انطباق تصاویر ذهنی تحویل شود. در این چارچوب، تصاویر هنری از جمله تصاویر سینمایی امکان ها و محمل هایی برای بازنمایی، و روایت رویدادها و مفاهیم به مثابه‌ منابع و مولفه های هویت ساز به شمار می روند و می توانند به خودیابی جوامع کمک کنند. ژانر سینمای جنگ در جامعه‌ ما نیز عمدتا در پی روایت و بازپرداخت جنگ تحمیلی به منزله‌ رویدادی هویت‌ساز است و می کوشد تا آن را به پاسخ پرسش از کیستی ما وارد نماید. بر این اساس مقاله‌ حاضر به تحلیل روایت سینمایی ابراهیم حاتمی کیا از جنگ تحمیلی به مثابه‌ روایتی عرفانی و معنوی پرداخته و سعی دارد تا نمادها و چارچوب های زمانی و مکانی آن را در برداشتی که با چارچوب های هویتی انقلاب اسلامی ملازم است بازخوانی کند.
۳.

درآمدی بر شناخت اسطوره و تبیین کارکردهای هویت بخش آن در شعر جنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 303 تعداد دانلود : 471
جنگ تحمیلی به عنوان یکی از رخدادهای عظیم تاریخ معاصر ایران حوزه های متفاوت زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تاثیر قرار داد. ادبیات – به ویژه شعر - نیز به عنوان یکی از حوزه های تفکر و اندیشه‌ ایران، تحولی عمیق را شاهد بود. شاعر ایرانی، با آغاز جنگ تحمیلی، تلاش کردند، با استفاده از اسطوره های تاریخی ملی و دینی و طرح شخصیت های حماسی در شعر خود، بر نقش هویت سازی آن ها تاکید نمایند. استفاده از اسطوره ها در سروده های جنگ تحمیلی، نشان می دهد که ایرانیان، هنوز هم پیوندهای فرهنگی خود را با عناصر هویت بخش تاریخ و فرهنگ کشورشان حفظ کرده اند و از این نمادها و ساختارهای تاریخی، در بازیابی هویت خویش استفاده می کنند. این مقاله بر آن است تا پس از بازشناسی اسطوره های ملی و دینی، نقش هویت بخش آنان را در تقویت روحیه‌ دفاع و افزایش وفاق و وحدت ملی در میان ایرانیان، بررسی نماید.
۴.

میراث های جنگ (1)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 323 تعداد دانلود : 89
جنگ به عنوان رخدادی سرنوشت ساز، زندگی و زبان مردم یک جامعه را تا دهه ها بعد تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از پی آمدهای جنگ با نتیجه‌ آن (پیروزی یا شکست) در ارتباط است و برخی هم ناشی از خود جنگ و استلزامات آن است. در مقاله‌ حاضر، دو موضوع درباره‌ دوره‌ پس از جنگ، مورد توجه و تاکید قرار گرفته است: اول، پدیده‌ روزمره شدن مرگ که در صورت تداوم و تعمیق می تواند به نهادینه شدن جایگاه مرگ در زندگی (مرگ اندیشی) منتهی شود و آثار خاص خود را به همراه دارد، دوم، تقسیم بندی ناراضیان از منطق و روند حاکم بر زندگی در دوره‌ صلح و آرامش، به ویژه کسانی که می کوشند به نحو آرمان ها و ارزش های دوره‌ گذشته را احیا کنند.
۵.

هویت ملی و دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 212 تعداد دانلود : 320
این مقاله تلاش دارد تا به جایگاه هویت ملی در دفاع مقدس بپردازد. در ابتدای مقاله اشاره می گردد که جدایی میان گفتمان انقلاب اسلامی و گفتمان جنگ تحمیلی در بررسی مقوله‌ هویت ملی چندان واقعی به نظر نمی رسد و برعکس رابطه‌ وثیقی میان این دو برقرار است. نویسنده ضمن توجه به دگرگونی های هویتی در گذشته‌ تاریخی ایران، برای تحلیل مقوله‌ هویت ملی در گفتمان جنگ نیز، به «بحران مشروعیت» در مفاهیم ملی گرایانه اشاره می نماید. با بررسی این کلیات، اصل مباحث مقاله در دو بخش مبانی هویت ملی در جنگ و تاثیر هویت ملی بر رفتارهای جنگی، تنظیم می گردد. در بخش اول، آموزه های دینی، انقلابی و ملی به عنوان مبانی تشکیل دهنده‌ هویت ملی در دفاع مقدس مورد دقت قرار می گیرند و در بخش دوم نیز پنچ مولفه‌ هویت دفاعی، تسلیم ناپذیری و روی کرد عدالت محورانه، حاکمیت نظام صدقی اسلامی، بسیج و انسجام ملی و نهایتا معنویت و روحیه‌ ملی، برای بررسی نقش شاخص های هویت ملی بر رفتارهای جنگی مورد پردازی قرار می گیرند.
۶.

استراتژی دفاع مردمی و تاثیر هویتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 519 تعداد دانلود : 195
"جنگ به عنوان پدیده ای اجتماعی، همواره در جوامع انسانی وجود داشته است. جنگ ایران و عراق به عنوان یکی از طولانی ترین و خونین ترین جنگ ها - پس از جنگ جهانی دوم - در تاریخ دویست ساله‌ ایران از آن جهت مهم است که توانست روندی را که از اول حکومت قاجاریه مبنی بر از دست دادن بخش هایی از اراضی ایران و نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بیگانه در کشور آغاز شده بود، را پایان دهد. در حماسه‌ هشت سال دفاع مقدس، رهبر سیاسی، با اتخاذ استراتژی دفاع مردمی و با اتکا به ارزش های دینی و تکیه بر قدرت ملی و مذهبی، بدون چشم داشت به حمایت خارجی و با تقویت روحیه‌ مردم و بهره گیری از شور انقلابی و بسیج توده ای با تجربه‌ موجود از انقلاب اسلامی پس از دویست سال توانست روند هزیمت و خودباختگی ملی در برابر بیگانه را تغییر داده و با گشایش فصلی جدید در تاریخ ایران، هویت واقعی ایران و ایرانی را به جهانیان بنمایاند."

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۶