مطالعات ملی

نشاط اجتماعی یکی از مؤلفه های مهم رفاه اجتماعی به شمار می رود که با پیدایش نظریه های جدید در توسعه و تأکید بر توسعه انسانی با محوریت سلامت و چرخش در تعریف سلامت از تعاریف سلبی (فقدان بیماری) به تعاریف ایجابی (وجود شرایط اجتماعی و روانی مثل نشاط) به عنوان یک مقوله محوری در سیاست گذاری های عمومی و رفاهی پدیدار شده است. با توجه به سطح متوسط نشاط اجتماعی در جامعه ما بر مبنای تحقیقات موجود و نیز شواهد و قرائن تجربی، تحقیق حاضر، مسئله نشاط اجتماعی را مد نظر قرار داده و پس از بررسی ادبیات نظری و متون تجربی و دیدگاه های مختلف، به آزمونی تجربی در بین دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی دست زده است. در بخش ادبیات نظری، دیدگاه های مربوطه در سه بخش: نظریه های جامعه شناسی، نظریه های جامعه شناسی تاریخی ایران و دیدگاه ایرانی اسلامی مورد کندوکاو قرار گرفته و با مرور پژوهش های پیشین، چارچوب نظری تحقیق تدوین شده و متغیرهای اصلی تحقیق (اعتماد اجتماعی، امنیت هستی شناختی، دینداری، شبکه روابط خویشاوندی و احساس امنیت) استخراج شده و بر مبنای آنها فرضیه های تحقیق تدوین شده اند. تحقیق به روش پیمایش و در میان دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی با حجم نمونه 170 نفر و با ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. نتایج، وجود رابطه معنی دار و مثبت میان متغیرهای دینداری (در بعد پیامدی)، امنیت هستی شناختی، اعتماد اجتماعی و گستره روابط خویشاوندی با متغیر نشاط اجتماعی را نشان می دهند.

هدف اصلی این پژوهش بررسی آمریکاگرایی و راه های مبارزه با آن از دیدگاه امام(ره) می باشد. با توجه به مبانی معرفت شناسی دوره مدرن مبنی بر مرحله ایی بودن تاریخ این باور شکل گرفت که ساخت ذهنی و توانایی عقلی انسان در همه جوامع و فرهنگ ها یکسان است. بر همین اساس غرب خواستار یکسان سازی کشورها شد. گرایش ضدآمریکاگرایی از مهم ترین جریان های است که در دهه های اخیر به ویژه پس از وقوع انقلاب اسلامی بر روند منطقه تأثیرگذار بوده است. امام(ره) با بصیرت کامل به مبارزه با هر نوع استعمارفرهنگی به پا خاست و به ضدآمریکاگرایی پرداخت. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی با ابزار سندکاوی می باشد. یافته های پژوهش نشان داد که از منظر امام(ره)، فرهنگ آمریکایی شرایطی را فراهم می کند که افراد کل ارزش های فرهنگی و هویت ملی خود را به صورت ارادی رها کنند و فرهنگ کشور استعمار را با میل بپذیرند. امام(ره) ضدآمریکاگرایی خود را در مفاهیمی مانند «ام الفساد»، «شیطان بزرگ»، «دشمن شماره اول بشر» و غیره بیان می کنند و مهم ترین راه های مقابله با آمریکاگرایی را حفظ فرهنگ ایرانی اسلامی می داند.

حفظ و بازتولید هویت ملی از مهم ترین نقش های آموزش و پرورش رسمی به شمار می آید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل این نقش، به بررسی مفهوم هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعیِ دوره ابتدایی می پردازد. در این راستا، کتب جدیدالتألیف مطالعات اجتماعی دوره تحول بنیادین نیز مورد ارزیابی قرار می گیرند. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی و کیفی است و واحد تحلیل، مضمون می باشد. ابعاد هویت ملی در این پژوهش عبارتند از: نماد، ارزش، میراث فرهنگی، مشاهیر و شخصیت ها، وقایع و رخداد های ملی. جامعه آماری شامل دو کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم و ششم ابتدایی و بخش تعلیمات مدنی از کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم و پنجم در سال تحصیلی 93-1392 است. نتایج تحلیل کمی نشان می دهد که 1171 مورد به مفهوم هویت ملی اشاره شده است. از این مقدار 81/50% (595 مورد) به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم تعلق دارد. در بین ابعاد هویت ملی، بعد ارزش های ملی با 94/45% (538 مورد) از بیشترین و بعد نماد ملی با 17/7% (84 مورد) از کمترین میزان فراوانی برخوردارند. تأکید بر بعد ارزش ها به ویژه ارزش های اخلاقی و مذهبی، بی توجهی به شخصیت های معاصر در برخی ابعاد، گستردگی محدود زمانی و... برخی نتایج تحلیل کیفی می باشند.

هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین میزان آگاهی و گرایش به عرفان اسلامی و عرفان های کاذب با هویت یافتگی در دانشجویان است. روش این پژوهش پیمایشی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1390-1391در دانشگاه های اصفهان، صنعتی و پیام نور استان اصفهان هستند. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و حجم نمونه 200 نفردانشجوی دختر و پسر است. ابزار جمع آوری اطلاعات چهار پرسشنامه و واحد تحلیل فرد است. تحلیل نتایج نشان داد که بین سن، گرایش به عرفان حقیقی و آگاهی از عرفان با نمره هویت یافتگی؛ همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. میزان گرایش دانشجویان به عرفان حقیقی بیشتر از عرفان های کاذب بوده و میزان شناخت دانشجویان پسر از کتاب های عرفان حقیقی و کاذب بیشتر از دختران بود. بین میزان گرایش دانشجویان دختر و پسر نسبت به عرفان حقیقی تفاوت معناداری وجود نداشت.

یکی از پارامترهای تعیین میزان مشروعیت نظام در هر کشور، میزان نقش مردم در سازوکار قدرت است. مشارکت سیاسی به عنوان بالاترین شاخص در تعیین مشروعیت، حضور هر چه بیشتر مردم در صحنه را می طلبد. یکی از گرو ه های شرکت کننده در این امر، دانشجویان هستند که با نقش سازنده خود به پیشبرد هر چه بهتر اداره امور سیاسی و اجتماعی کشور، کمک می کنند. بنابراین اهمیت مشارکت سیاسی دانشجویان از آن جهت است که باعث افزایش ثبات، پویایی و در نهایت تداوم نظام سیاسی خواهد شد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی رابطه میان ازخودبیگانگی و مشارکت سیاسی دانشجویان در دانشگاه اصفهان است. روش تحقیق در این مطالعه پیمایش، با ابزار پرسشنامه بر روی 134 نفر از دانشجویان دختر است و داده ها از طریق نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده اند. چارچوب نظری نیز از مجموعِ نظریه بوروکراسی در جامعه مدرن و بیگانگی ملوین سیمن و مشارکت سیاسی آلموند و وربا شکل یافته است. با تقسیم ازخودبیگانگی به سه متغیر (احساس پوچی و بی معنایی، احساس بی قدرتی و احساس انزوای اجتماعی)، به همراه در نظر گرفتن دو وجه از مشارکت سیاسی ذیل روان شناختی نگرشی و مشارکت عینی (رسمی و غیررسمی) مشاهده می شود که همبستگی های معناداری میان ابعاد ازخودبیگانگی و میزان مشارکت دانشجویان وجود دارد.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی سبک های هویت، احساس تنهایی و ترس از صمیمیت در دو گروه معتاد به اینترنت و افراد بهنجار می باشد. روش : در این پژوهش توصیفی تحلیلی، 300 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند؛ داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS-20 و روش های آمار توصیفی، ضریب آلفای کرونباخ، آزمون T-test، آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش تفاوت معنی داری را در سبک های هویت، احساس تنهایی و ترس از صمیمیت بین دو گروه افراد معتاد به اینترنت و گروه افراد بهنجار نشان داد؛ هم چنین بین سبک های هویت (اطلاعاتی، هنجاری و تعهد)، احساس تنهایی، ترس از صمیمیت با اعتیاد به اینترنت رابطه معناداری وجود داشت. با توجه به نتایج تحلیل رگرسیون 51% واریانس اعتیاد به اینترنت به وسیله متغیرهای سبک های هویت (اطلاعاتی، هنجاری)، احساس تنهایی و ترس از صمیمیت تبیین می شود. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد سبک های هویت، احساس تنهایی و ترس از صمیمیت در افراد معتاد به اینترنت نسبت به افراد بهنجار شدت بیشتری دارند. متغیرهای سبک های هویت، احساس تنهایی، و ترس از صمیمیت می توانند به عنوان ریسک فاکتورهای اعتیاد به اینترنت در نظر گرفته شوند.

این مقاله به یکی از آثار کاربری در فیسبوک یعنی تحول (مدرنیزه شدن) در زندگی روزمره کاربران ایرانی می پردازد. بنابراین مسئله این مطالعه، ارزیابی این موضوع است که در کاربری فیسبوک چه نقشی در تحول زندگی روزمره کاربران ایرانی دارد این در حالیست که غالب وجوه گوناگون تحول در زندگی روزمره کاربران ناشناخته مانده است. از رویکرد ترکیبی دورکیم، گیدنز، لیوتار و فوکویاما استفاده می کنیم، تا نشان بدهیم که منظور از تحول در زندگی روزمره همانا مشارکت در تعاملات زندگی روزمره، تولید و توزیع آگاهی رسانه ای است. داده های این مطالعه با استفاده از روش های کیفی مشاهده مشارکتی، مستقیم و گروه های متمرکز و روش کمی پیمایش آنلاین و آفلاین جمع آوری شده اند. حجم نمونه در روش پیمایش 2437 نفر کاربر اینترنت بود. برخی نتایج داده های کیفی نشان می دهند که کاربری در فیسبوک، سبب نهادینه شدن اخلاق گفت وگو و خود افشایی می شود و زمینه مساعدی را برای نظم اطلاعاتی باز فراهم می کند و موجبِ بازاندیشی مسائل اجتماعی، سیاسی و تاریخی می شود. هم چنین نتایج داده های کمی نشان می دهند که کاربری در فیسبوک، سرمایه اجتماعی پیوند بخش، مدارا و شعاع اعتماد کاربران فیسبوک را افزایش می دهد. دستاوردهای این تحقیق به این واقعیت مربوطند که فیسبوک پیوندهایی ضعیف را که در اثر زندگی شهری تضعیف شده اند، تقویت می کند و اصول مدرنیته را وارد زندگی روزمره کاربران می کند.

نقوش برجسته صخره ای یکی از مهم ترین یافته های مستند در مطالعات تاریخی و باستان شناختی به شمار می آیند. ضرورت مطالعه این مدرک باستان شناختی، بیشتر به دلیل برخورداری این نقوش از اطلاعات ارزشمند سیاسی، اجتماعی و فرهنگی یک دوره تاریخی است که در قالب نقوش و کتیبه ها برجای مانده اند. نوشتار حاضر می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که عوامل تأثیرگذار بر ایجاد نقوش برجسته و پیامدهای این اقدام شاهانه چه بوده است؟ رویکرد تحقیق، مطالعه تطبیقی و تاریخی است و در چارچوب نظری بر هوّیت فرهنگی ایرانی تاکید شده است و آن را مقوله ای تاریخی دانسته است. هم چنین در گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای بهره گرفته شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد شاهان قاجار با هدف یکپارچگی سیاسی ایران و بقای سلطنت خاندانشان و نیز تجدیدحیات هویت ایرانی، به ایجاد نقوش برجسته در مناطق شمالی، جنوبی و غربی ایران اقدام نمودند. بررسی نقوش برجسته ساسانی و قاجاری نشان می دهد که تشابهات موجود بیشتر به مفهوم اقتدارگرایی سیاسی محدود گردیده است. مهم ترین وجه افتراق این نقوش، بی توجهی به موضوعات مذهبی و مشروعیت دینی است که شاه را فارغ از حمایت نیروهای دینی و به شکلی مستبدانه به نمایش می گذارد.