سیاست نامه علم و فناوری

شرکت های ارائه دهنده خدمت در میادین نفتی محور توسعه فناورانه در صنعت جهانی نفت اند. درحال حاضر، نمونه های موفق این شرکت ها از جنبه های گوناگون با شرکت های بین المللی نفت برابری می کنند؛ ازجمله درآمدزایی، سهم بازار، پیشرفت های فناورانه، سطح دانش تخصصی، اجرای ابرپروژه ها و توانمندی های فناورانه. شرکت های بین المللی نفت در صنعت نفت قدمتی بسیار طولانی و حضوری پررنگ داشتند، اما شرکت های ارائه دهنده خدمت با سابقه ای بسیار کمتر توانستند از منظر فناورانه به جایگاهی برتر از شرکت های معظم دست یابند. شرکت های ارائه دهنده خدمت در پی موج برون سپاری شرکت های بین المللی در اواخر دهه 1390 به قدرت رسیدند و از آن پس، به منظور بقا و رقابت پذیری، سعی کردند کلیه نیازمندی های رقابتی صنعت نفت را در خود فراهم کنند. وابستگی سایر بازیگران به این شرکت ها در اجرای بسیاری از پروژه ها رو به افزایش است؛ زیرا آن ها به منزله یگانه تأمین کننده برتر در صنعت نفت نقش آفرینی می کنند.

نظام مالکیت فکری عبارت است از مجموعه نهادها و قوانینی که در طراحی، به کارگیری و اجرای مالکیت فکری در اقتصاد ملی دخیل اند. نظام مالکیت فکری یکی از مهم ترین خرده نظام های نظام ملی نوآوری است که ابزار بالقوه قدرتمندی برای سیاست های نوآوری در همه کشورها با هر سطحی از توسعه به شمار می آید. با این حال، به علت تفاوت در ماهیت و عملکرد نظام ملی نوآوری در کشورهای درحال توسعه و کشورهای توسعه یافته، نظام مالکیت فکری باید با سطح توسعه و ظرفیت نوآوری در این کشورها متناسب باشد. در این تحقیق، پس از بررسی تاریخی شکل گیری نظام مالکیت فکری در ایران و تشریح مؤلفه های نظام فعلی، قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای نظام مالکیت فکری در ایران با استفاده از روش SWOT تحلیل شده است. در پایان نیز توصیه های سیاستی برای تطابق هرچه بیشتر نظام مالکیت فکری با نظام ملی نوآوری در ایران ارائه شده است.

امروز سازمان ها برای بقا و تداوم حیاتشان به نوآوری و کار تیمی نیازمندند و یکی از پیش نیازهای نوآوری، توجه کردن به سرمایه اجتماعی و نیروی انسانی در سازمان است. ازاین رو پژوهش حاضر، تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی، یعنی سرمایه ساختاری، شناختی و ارتباطی را در نوآوری تیمی از راه به اشتراک گذاری دانش در شرکت «هلدینگ توکا فولاد » بررسی می کند. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - همبستگی است و به شیوه پیمایشی انجام شده است. جامعه آماریِ پژوهش شامل کلیه پرسنل شرکت هلدینگ توکا فولاد در شهر اصفهان به تعداد 400 نفر است که نمونه های بررسی شده براساس جدول مورگان، 196 نفر برآورد شد. این نمونه به روش نمونه گیری تصادفی ساده در دسترس انتخاب شد. از این تعداد، 192 نفر به پرسش نامه پاسخ کامل دادند. برای گردآوری داده ها در این تحقیق از پرسشنامه با طیف لیکرت استفاده شد که روایی آن به تأیید کارشناسان رسید و پایایی آن نیز براساس آلفای کرونباخ به میزان 0/769 تأیید شد. براساس نتایج به دست آمده با تحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری، مشخص شد که ابعاد سرمایه اجتماعی، هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم و با اشتراک گذاری دانش، در نوآوری تیمی کارکنان شرکت هلدینگ توکا فولاد تأثیر مثبت و معنی داری دارد.

عصر حاضر مملو از نیروهایی است که بر اشکال گوناگون زندگی انسان اثرگذار است و موجب آشوب، ابهام، گسستگی، تغییرپذیری، بی ثباتی و عدم قطعیت فزاینده در درک پدیده ها و ارائه راه حل برای مسائل اصلی زندگی شده است. دانش علمی و فناورانه به پیشرفته ترین سطح خود رسیده است؛ به طوری که سرعت فزاینده پیشرفت در فناوری های نوین، انسان را از فشار کارهای فرسایشی رهانیده، زندگی اش را آسان تر و غنی تر کرده است، اما به جای آسایش، ناآرامی، بی قراری و فشارهای روحی و روانی مهلکی را برای انسان به ارمغان آورده، او را برده فناوری کرده است. علاوه براین، مسائل مربوط به توسعه، فساد اقتصادی، تخریب محیط زیست، استفاده از سلاح های کشتار جمعی، درگیری های سیاسی در سطوح ملی و بین المللی، بی عدالتی، افراط گرایی، دموکراسی سازی، حکمرانی، و سایر مسائل فردی، سازمانی، اجتماعی و جهانی نیازمند چیزی بیش از دانش موجود در دنیاست. «حکمت»، فراتر از دانش علمی و فناورانه، مفهومی است که میان عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارزشی توازن برقرار می کند، ارزش ها و اخلاقیات را مدنظر قرار می دهد، مشکلات زندگی را برطرف می کند، نفع عامه را تأمین می کند، و زندگی بهتری را برای انسان فراهم می آورد. هدف این پژوهش ارائه مفهوم «دانشگاه حکیمانه » و تبیین نقش و مأموریت خطیر نسل جدیدی از دانشگاه ها، مؤسسات آموزش عالی و سایر نهادها و مؤسسات علمی، آموزشی، و پژوهشی در حل مسائل زندگی فردی و اجتماعی انسان است.

پیدایش و گسترش روش شناسی کیفی در جامعه علوم اجتماعی و انسانی ایران، در چند سال اخیر، موضوع مناقشات و مجادلات ضمنی نظری و روشی متعددی بوده است. توجه به روش های کیفی و گسترش روزافزون استفاده از آن در جامعه دانشگاهی کشور نه تنها مستلزم آشنایی با این روش شناسی و چگونگی طراحی و اجرای آن است، بلکه نیازمند آشنایی با رویه های تحلیلی این روش ها و استفاده از آن ها نیز هست. این رویه های استاندارد به ندرت به  صورت مقاله کاربردی ارائه شده اند. هدف از نگارش این مقاله معرفی رویه های استاندارد تحلیل داده های کیفی و فنون مرتبط با آن به صورت خلاصه و کاربردی است. بدین منظور، به کمک روش پژوهش منابع کتابخانه ای، یازده روش جامع این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. این روش ها عبارت اند از تحلیل مردم نگارانه تماتیک، تحلیل نظریه زمینه ای، تحلیل روایتی، تحلیل پدیدارشناسی، تحلیل محتوای کیفی، تحلیل مکالمه، تحلیل نشانه شناختی،  توصیف ضخیم، تحلیل موقعیتی، تحلیل گفتمان و تحلیل داده های مشاهده ای. در بخش پایانی مقاله نیز خلاصه ای کاربردی از شیوه کدگذاری در روش های کیفی ارائه می شود.

امروز سازمان های فناور و نوآور قادرند با بهبود روابط مدیریتی، اثربخشی و کارایی خود را بهینه سازی کرده، با استفاده از استراتژی نوآوری باز و خلق ظرفیت جذب، فرصت های جدید را کشف و از آن استفاده کنند. جامعه آماری این تحقیق را شرکت های فناور و نوآور ایرانی شرکت کننده در نمایشگاه اینوتکس خرداد 1396 تشکیل می دهند. نتایج حاصل نشان داد که بین روابط مدیریتی در نوآوری باز، روابط مدیریتی در ظرفیت جذب و ظرفیت جذب در نوآوری باز تأثیر معناداری وجود دارد؛ به این معنا که روابط مدیریتی باعث تقویت نوآوری باز و ظرفیت جذب و همچنین ظرفیت جذب باعث تقویت نوآوری باز در شرکت های فناور و نوآور می شود. در این وضعیت، شرکت ها به طور مؤثر دانش و ایده های ابتکاری را کشف و بهره برداری کرده، دسترسی به طیف وسیعی از ایده ها و منابع جدید را فراهم می کنند؛ به گونه ای که آن ها را در ارزیابی، ادغام، بهره برداری و بازسازی این ایده ها کرده، نقش حیاتی ظرفیت جذب در ترویج فعالیت های نوآورانه باز را برای تجاری سازی دانش و منابع شرکت مشخص می کنند.

اکثر مشارکت های نظری در مدیریت استراتژیک به جای معرفی پارادایم های جدید "نظریه بزرگ "، نظریه های پذیرفته شده را به شیوه های جدید و جالب؛ گسترش داده، شفاف می سازند و یا به کار می گیرند. در اینجا ما دستورالعملی جهت چگونگی ایجاد این نوع مشارکت های نظری ارائه می دهیم. نظریه معمولا با یک سوال تحقیق مبتنی بر پدیده مورد علاقه، تغییرات یا محدودیت های نظریه موجود یا خلاقیت فکری آغاز می شود. علاوه بر سوال تحقیق، جوانب تخصصی تر دیگری از نظریه وجود دارد که می توان مشارکت ها را در مورد آن ها اعمال کرد: روش نظریه پردازی، سطح تحلیل، درک پدیده اصلی، سازوکارهای علی، ساختارها و متغیرها و شرایط مرزی از جمله این جنبه ها می باشند. این جوانب نظریه، مجموعه ای از نتایج را در قالب توضیحات، پیش بینی ها یا دستورالعمل ها ایجاد می کنند. مقالات در این موضوع ویژه از مجله مدیریت استراتژیک، با استفاده از چارچوب ارائه شده ما به عنوان نمونه های این رویکرد به تدوین مشارکت های نظری تفسیر شده است.

آموزش عالی با  150 میلیون دانشجو در سراسر جهان رشد چشمگیری پیدا کرده است و این رقم تا سال 2025 بیش از 260 میلیون نفر خواهد رسید. 2.5 میلیون نفر از این تعداد، دانشجویان بین المللی هستند که پیش بینی ها نشان می دهد این تعداد تا سال 2020 به هفت میلیون نفر خواهد رسید که مخارج آنها در حال حاضر 1.8 تریلیون دلار است و هر سال تقریبا 8 درصد رشد می یابد. با وجود افزایش گسترده در مقیاس، در خلق دروس، دوره ها و مدل های اولیه دانشگاه های آموزشی از جنگ جهانی اول تاکنون تغییری نکرده است و حول دوره های سه یا چهارساله، آزمون ها و تزهای متداول می چرخد. اگرچه امروزه دانشگاه ها با فناوری ها اشباع شده اند اما بسیاری از ابزارهای آنلاین برای یادگیری از دانشگاه های باز و موک ها گرفته تا ابزارهای تطبیق یادگیری، همچنان به جای در مرکز سیستم قرار گرفتن در حاشیه آن قراردارند. این مقاله بر روی یکی از روندهای مهم تغییر تمرکز کرده است. روندی که ما آن را مدل دانشگاه چالش محور می نامیم. این مدل ها توانمندی دانشجویان را با قرار دادن آن ها در مقابل مسائل و چالش های مشکلی که برای آن ها هیچ پاسخی از قبل وجود ندارد، توسعه می دهد. در عوض دانشجویان برای حل آن ها به رشته های بسیاری متوسل می شوند. آن ها مجبور می شوند در تیم کار کنند، و با سازمان هایی که در بیرون از سیستم آموزش عالی هستند همکاری نمایند.