در این مقاله سعی شده است با بررسی نظام رفاهی جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی کشور و دیدگاه های بنیان گذار انقلاب، تصویری از نظام رفاهی ایده آل کشور به دست آید. سپس با استفاده از اطلاعات موجود و نگاهی به سیر تاریخی توسعه سیاست های رفاهی در کشور و با استفاده از مدل سه دولت رفاه نوشته اندرسون، گون هشناسی نظام رفاهی جمهوری اسلامی ایران مطرح شود. نتیجه بررسی نشان می دهد که اولاً میان واقعیت نظام رفاهی ایران با انتظارات قانون اساسی از آن فاصله شایان توجهی وجود دارد؛ ثانیاً ساختار دوگانه دولتی فرادولتی 5 نهادهای مسئول سیاست های رفاهی تحلیل این حوزه را پیچیده کرده است؛ ثالثاً براساس مدل اندرسون، سیستم رفاهی ایران با تکیه فراوان بر نهاد خانواده و تأمین حداقلی دولت، ترکیبی است از سیستم رفاهی محافظه کار مسیحی با سیستم رفاهی لیبرال؛ موضوعی که نشان دهنده فاصله بسیار زیاد سیاست های رفاهی موجود در کشور با آرمان های انقلاب و همچنین متن صریح قانون اساسی کشور است.
در هزاره جدید این واقعیت به خوبی پذیرفته شده است که «فرهنگ » در تمامی عرصه های زندگی بشری اهمیتِ محوری دارد. فرهنگ حتی در بطن موضوعات اقتصادی هم وارد شده و جایگاه محوری یافته است و این بدین معنی است که سرنوشت کشورها با تحولات فرهنگ در سطح ملی و فراملی پیوند خورده است. از طرف دیگر، نگاه به فرهنگ، به منزله یکی از زمینه های اصلی توسعه و امکان مدیریت فرهنگی برای تغییر در عناصر فرهنگی و دستیابی به اهداف از پیش تعیی نشده، سبب شده است که حکومت ها در سراسر دنیا به موضوع فرهنگ و مفاهیمی همچون سیاست فرهنگی و سیاست گذاری فرهنگی در قرن اخیر توجه ویژه ای داشته باشند. با توجه به اهمیت این موضوع و به منظور تأثیر فعال دولت در حوزه فرهنگ، مدل هایی برای سیاست گذاری و مدیریت سیاست فرهنگی ارائه و از آن استفاده شده است. با توجه به توضیحات بالا، این مقاله در پی تبیین مفاهیم کلیدی و همچنین معرفی مدل های مطرح شده در ادبیات و اشاره به کارکرد های این مدل هاست. در پایان این مقاله، به منظور فهم بهتر، جمع بندی از مدل ها و کارکردهای آنها در قالب جدول ارائه شده است.
فناورانه و نوآورانه کردن مناقصات و خریدهای دولتی، که با عنوان «خریدهای دولتی نوآورانه و فناورانه » نیز شناخته می شود، یکی از سیاست های نوین طرف تقاضای نظام نوآوری است که مکمل رویکرد کلاسیک سیاست های ساخت داخل است. هدف از خرید دولتی نوآورانه و فناورانه استفاده از ظرفیت خریدهای دولتی است و در آن به جای تأمین کالاها و خدمات روتین، توسعه فناوری و نوآوری مدنظر است. با توجه به تغییرات لازم در فرایند مناقصات و توانمندی های خریدار و نیز مناقصه گران، چالش های مهمی بر سر راه موفقیت این سیاست وجود دارد؛ از جمله مدیریت ریسک کارکنان و مدیران دولتی، پایش و ارزیابی سیاست و فرایند مناقصه و مناقصه گران، نیاز به ارتقای توانمندی مناقصه گران، نیاز به ارتقای ظرفیت جذب خریدار دولتی، نیاز به تعریف ساختار میانجی گر چند وظیفه ای و دارای تخصص های میا ن رشته ای، انطباق با تعهدات زمانی و مالی متداول در مناقصات، چالش های حقوقی، و نحوه جبران خدمات. همچنین در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، که نیازهای انتقال فناوری برجسته تر از نیازهای توسعه فناوری و نوآوری است، ضروری است ادبیات موضوع با محوریت انتقال فناوری توسعه یابد، که خوشبختانه اخیراً شاهد آغاز پژوهش ها و کارهای اجرایی در صنعت نفت و پیش تر در صنایع دفاعی کشور بوده ایم.
مسلمانان برای پاسخ به نیازهای جامعه اسلامی و سیراب کردن عطش دانستن خود دسته ای از علوم را ابداع کردند و دست های را از سایر ملل و اقوام اقتباس کردند و در هر دو دسته علوم، به پیشرفت و تعالی شایان توجهی در زمان خود رسیدند. مبنای پیشرفت دانش میان مسلمانان را تشویق اسلام به علم آموزی باید دانست. مسئله دیگری که موجب رشد علم و دانش نزد مسلمانان شد، تساهل و تسامح با اهل علم در عین حفظ مبانی اعتقادی خود بود. این تساهل زمینه اجتماعی استفاده از علوم سایر ملل را فراهم کرد و محیط مناسبی برای تحقیق و پژوهش و رشد دانشمندان ایجاد نمود.
در جهان امروز، که اقتصاد دانش بنیان در رفاه و رونق ملل و دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار سهمی اساسی دارد، تقاضا برای ارزیابی وضعیت علم، فناوری و نوآوری در کشورها رو به افزایش است. پایش و ارزیابی علم و فناوری در سطح ملی با مبحث شاخص های علم و فناوری و نوآوری و مدل مفهومی، که شاخص ها بر روی آن سوار می شوند، درهم آمیخته است. این پژوهشِ در پی کمک به سیاست گذار در طراحی مدل های ملی از طریق مقایسه، دسته بندی، الگوبرداری و استفاده روش مند از انبوهی از مد ل های متنوع ارزیابی نظام علم، فناوری و نوآوری است که سازما ن های بین المللی و کشورها آن ها را به شکلی گسسته از هم توسعه داده اند. برای این منظور شش معیار برای دسته بندی و مقایسه این مدل ها پیشنهاد شده اند که عبارت اند از پوشش (جامعیت)، پیاده سازی، سادگی، مقایسه پذیری، اهداف، و کارکردها (چارچوب سیسکاف) 3 این معیارها مبتنی بر مرور 22 مدل مطرح جهانی در قالب پروژه پژوهشی رصد وضعیت علم و فناوری ایران (طی سالهای 1393 - 1395) توسعه یافته اند. جانمایی تصویری این مدل ها برحسب چهار شاخص اول، منجر به طراحی دستگاه مختصات با چهار ربع و شانزده زیرربع شده است. برای معیارهای اهداف و کارکرد، به ترتیب 7 و 8 حالت خطی تعریف شده است.
امروزه روابط سیاسی و دیپلماتیک میان دولت ها به منظور تقویت علم و فناوری و همچنین روابط علمی و فناوری بین کشورها، به قصد بهبود روابط دیپلماتیک، در حال افزایش است. در متون علمی و ادبیات دیپلماتیک از این روابط دوسویه با عنوان دیپلماسی علم و فناوری یاد می شود. تدوین دقیق و کارآمد خط مشی های این بخش و تلاش برای استفاده از فرصت های پیش رو در راستای استفاده از این مفهوم نسبتاً نوظهور با هدف تقویت و توسعه علم و فناوری و همچنین تحقق اهداف دیپلماتیک کشور جز با شناخت کافی از ابعاد و عملکرد سایر کشورها در این زمینه میسر نخواهد بود. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده است ضمن معرفی مفهوم دیپلماسی علم و فناوری و ابعاد متنوع آن، به بررسی عملکرد سایر کشورها در چگونگی کاربست دیپلماسی علم و فناوری پرداخته شود. آمریکا، آلمان، ژاپن، انگلیس، فرانسه و جمهوری اسلامی ایران کشورهای ی هستند که در این پژوهش به بررسی آن ها پرداخته شده است. ضمن وجود اشتراکات، تفاوت ها و ابتکار عمل هایی نیز در تجربه های کشورهای مختلف مشاهده می شود. بی تردید شناسایی این ابتکار عمل ها بر پیشبرد بهینه خط مشی دیپلماسی علم و فناوری ایران اثرگذار است.
