سیاست نامه علم و فناوری

هدف اصلی این پژوهش طراحی الگویی برای حکمرانی الکترونیک در نظام سلامت است. روش تحقیق از حیث نتیجه جز تحقیقات توسعه ای و از حیث هدف جز تحقیقات اکتشافی و از حیث روش جز تحقیقات کیفی از نوع مطالعه موردی است. ابزار جمع آوری داده های تحقیق مصاحبه است و به منظور تحلیل داده ها، از روش تحلیل تم استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، زمینه های اصلی حکمرانی الکترونیک در نظام سلامت شامل مشارکت اجتماعی، آگاهی بخشی، زیرساخت های قانونی، سرمایه گذاری در حوزه های مختلف، اعتماد اجتماعی و طراحی راهبردی فراگیر می باشد. هم چنین، قابلیت های اصلی این الگو شامل مدیریت سلامت الکترونیک، بهبود کارایی، دسترسی بهینه به خدمات، اداره الکترونیک و بهبود اثربخشی شناسایی شد. موانع این الگو شامل کمبود بودجه تخصیصی، فقدان حمایت و پشتیبانی، عدم مشارکت فراگیر، فقدان زیرساخت های مناسب فناوری اطلاعات، آماده نبودن بستر فرهنگی، عدم آموزش کافی و پایین بودن امنیت سایبری می باشد. در ادامه، نتایج و پیامدهای این الگو، شامل پیامدهای فردی، سازمانی و اجتماعی شناسایی گردید و در نهایت الگوی نهایی ارائه شد.لازم به ذکر است که الگوی ارائه شده در این پژوهش می تواند نقشه راه مناسبی برای توسعه حکمرانی الکترونیک در حوزه سلامت کشور باشد.

در سال های اخیر، به دلیل مسائل متعدد اجتماعی، محیط زیستی و اقتصادی، پرسش از چیستی مسئولیت اجتماعی دانشگاه موردتوجه قرارگرفته است. در این مقاله با هدف تعریف مسئولیت اجتماعی دانشگاه و شناسایی مؤلفه های آن به بررسی انتقادی نظریات گوناگون در زمینه دانشگاهِ مطلوب در دنیای پیچیده امروز، پرداخته شد؛ و سپس با استفاده از روش فراترکیب دسته بندی جامع و منسجمی از ابعاد و مؤلفه های مسئولیت اجتماعی دانشگاه، ارائه گردید. در حوزه مطالعات دانشگاه پژوهی از طریق جستجو در پایگاه مقالات داخلی و با توجه به واژگان مرتبط، 870 منبع اولیه در بازه زمانی ده سال اخیر استخراج گردید، سپس با بررسی ارتباط عنوان، چکیده، روش و یافته های مقالات؛ با اهداف این پژوهش، 23 مقاله برای کدگذاری انتخاب گردید. در ادامه با کدگذاری باز و محوری، شاخص های مسئولیت اجتماعی دانشگاه در 5 بعد و 26 مقوله اصلی دسته بندی گردید که عبارت اند از: ابعاد حکمرانی با مؤلفه های (چشم انداز و راهبرد روشن، رهبر حامی، ائتلاف و تعامل گسترده با ذی نفعان بیرونی، تأمین مالی پایدار، اداره مشورتی و آزادی دانشگاهی؛ و ارزیابی، مستندسازی و گزارش دهی مستمر)، آموزش با مؤلفه های (آموزش اصول شهروندی، توسعه توانمندی دانشجو، آموزش فراگیر، محتوای درسی مسئله محور، یادگیری مشارکتی؛ و اخلاق در آموزش)، پژوهش (پژوهش مشارکتی، پژوهش مسئله محور، اخلاق در پژوهش؛ حمایت از نوآوری و ترویج علم در صنعت و جامعه)، خدمات (حمایت از شرکت های نوپا، مشارکت در اقتصاد منطقه، تقویت سرمایه فرهنگی و اجتماعی؛ و فعالیت های خیرخواهانه) و مدیریت داخلی (رویه های کاری منصفانه، کیفیت زندگی کاری دانشگاهیان، توجه به محیط زیست؛ ساختار و فرهنگ پویا و زیرساخت نوین). این مقاله نشان می دهد که یک دانشگاه مسئولیت پذیر در قبال جامعه، در تمامی کارکردهای خود به صورت متناسب به مسائل اجتماعی توجه دارد و این دغدغه را تنها به رسالت سوم دانشگاه و فعالیت های خیرخواهانه تقلیل نمی دهد. در انتهای مقاله پیشنهادهایی نیز برای تقویت مؤلفه های مسئولیت اجتماعی در دانشگاه ایرانی ارائه گردید.

نظام حق اختراع براساس مقررات و ضوابط سنتی خود از جمله جدید بودن، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی، اختراعی را شایسته حمایت می داند و شخصی را مستحق دریافت عنوان مخترع می کند. اما در این میان با ظهوری فناوری جدید هوش مصنوعی، این امکان وجود دارد که هوش مصنوعی در بررسی شرایط ماهوی و شکلی اختراعات به نحو شگفت انگیزی مداخله نموده و کیفیت بررسی را ارتقا ببخشد و در نتیجه بر تعداد گواهی نامه های صادره مؤثر باشد. از سویی نقض حق اختراع به-وسیله ی هوش مصنوعی ممکن بوده و مسائلی درباره مسئولیت و جبران خسارت وارده را مطرح میکند. هدف این نوشتار بررسی جایگاه پدیده هوش مصنوعی در نظام حق اختراع کشورها است تا با مطالعه آثار و پیامدهایی که این پدیده برای این نظام حقوقی به همراه خواهد داشت، تغییرات اجتناب ناپذیری را که به اصول و مبانی این نظام های حقوقی تحمیل خواهد کرد شناسایی نماید. بنابراین مقاله حاضر با روش تحلیلی توصیفی سرانجام نتیجه گیری میکند که اولاً بسیاری از اصول و مفاهیم بنیادین این نظام مانند شروط شکلی و ماهوی لازم برای اعطای حمایت دستخوش تغییرات عمده خواهند شد و ثانیاً در موارد نقض حق اختراع ناشی از هوش مصنوعی، امکان انتساب مسئولیت به بازیگران دخیل در این حوزه وجود ندارد.

پیشرفت انقلاب صنعتی چهارم در دو عرصه ی پژوهش و عمل، موضوعات زیادی را از جمله مدیریت عملیات تحت تاثیر قرارداده و مطالعه ی ابعاد آن و فرصت های پیش رو به موضوعی نوظهور و در حال رشد درمیان پژوهشگران تبدیل شده است. هدف این نوشتار نیز، تبیین همین نگرش ها و فرصتهای تحقیقاتی جدید در حوزه مدیریت عملیات است که به کمک مروری بر مطالعات موج چهارم انقلاب صنعتی در میان رشتههای مختلف انجام خواهد شد. بنابراین در ابتدا، به تحلیل مطالعات انجامشده در زمینه انقلاب صنعتی چهارم پرداخته خواهد شد. برای آشنایی با دیدگاه های محققان در این زمینه، در نهمین کنفرانس IFAC MIM برلین در آگوست 2019 از پژوهشگران مهندسی صنایع، مدیریت عملیات، تحقیق در عملیات، کنترل و علم داده یک نظرسنجی گسترده و بینرشته ای در سطح جهانی انجام شده است. با استفاده از یافته های نظرسنجی و تحلیل مبانی نظری، چارچوب های ساختاری و مفهومی قابل درکی ارائه شده است که وضعیت فعلی انقلاب صنعتی را به تصویر کشیده است. درنهایت بر پایه ی این مبانی، فرصت های جذاب پژوهشی را در زمینه مدیریت عملیات استخراج و دراختیار پژوهشگران و علاقه مندان قرار داده است.

مقاله حاضر به ارائه رویکردی تکاملی درخصوص فرارسی اقتصادی متاخران می پردازد. فرارسی فرآیندی طولانی مدت برای کاهش شکاف در توانمندی ها از طریق ارتقای یادگیری و نوآوری با تکیه بر نظام های نوآوری (ملی، بخشی یا منطقه ای) است. براساس این رویکرد، فرارسی به عنوان یک فرآیند تکاملی، پویا، احتمالی و غیرقابل برنامه ریزی در نظر گرفته می شود چرا که با تغییرات مستمر، عدم اطمینان و انواع رخدادهای بیرونی (پنجره های فرصت) روبرو است و از رفتار خاص بازیگران ناهمگن به فراخور ادراکات، نگرش ها و تجربیات متفاوت ایشان اثر می پذیرد. این فرآیند منجر به واکنش و اتخاذ راهبردهای گوناگون بنگاه ها و کشورهای متاخر - حتی در صورت وجود شرایط خارجی مشابه (از نظر فناوری یا بازار) - می شود. دراین راستا ایجاد پیوندی مکمل و قدرتمند میان یادگیری و توانمندی های شرکت های داخلی با نظام های ملی، بخشی و منطقه ای - که بنگاه ها در آن به فعالیت می پردازند – اهمیت می یابد. علاوه بر این، مقاله حاضر به شرح راهبردهای مختلفی نظیر دور زدن و جهش در مراحل مختلف و همچنین مسیرهای متنوعی می پردازد که کشورها و بخش ها طی این فرآیند طولانی مدت و تکاملی دنبال می نمایند.

فناوری های جدید انقلاب صنعتی چهارم همچون هوش مصنوعی، محاسبات ابری و فناوری رباتیک، شیوه زندگی، یادگیری و کسب وکار ما را با سرعتی بی سابقه ای در تاریخ بشر تغییر داده است. این تغییرات در راستای تغییر چشم اندازهای سیاسی و بی ثباتی محیطی نشان می دهد که اکنون، بیش از هر زمان دیگری رهبران به ابزارهایی برای درک آینده و برنامه ریزی برای آن نه تنها در بازه بلندمدت بلکه برای دوره های کوتاه تر هم نیاز دارند. در این تحقیق که با روش تحلیل اسنادی و تکیه بر گزارش ترسیم آینده از مجمع جهانی اقتصاد و چندین گزارش آینده پژوهی به تحریر درآمده است، گزارشی کامل برای آینده پژوهی به عنوان یک رشته کاربردی و استراتژیک آغازشده است. این گزارش با بررسی فناوری های گذشته و حال و روندهای اجتماعی-اقتصادی آن ها، از طریق یک مدل آینده نگری جدید، طیفی از آینده های ممکن (و احتمالی) پیش روی سازمان های فردا را نشان می دهد. در ادامه با بررسی طیف های آینده نگری با کمک خطوط روند نمایی با تمرکز بر دیدگاه های اطلاعاتی، مکانی، اقتصادی و آموزشی و با نگاه به گذشته، فناوری های پیش رو و پیشرفت های ممکن در آینده در هریک از زمینه ها، اقدام به پیش بینی آینده می کند و به رهبران فردا و سازمان ها در انتخاب برنامه هایشان برای بقا، اطلاعات مفیدی ارائه می دهد تا بتوانند با ترسیمی از آینده مسیر پیش روی خود را هموار و از مخاطرات آتی اجتناب کنند.