پژوهش های مدیریت در ایران (مدرس علوم انسانی)

با گذشت سه دهه از عمر پژوهش های حوزه سرمایه های معنوی و نقش و مدیریت بهینه این سرمایه ها در پیشبرد اهداف سازمانی، لزوم آگاهی از رویکردهای نوین در رفع نارسایی های اجرای برنامه های اقتصاد دانش محور در سازمان ها به شدت محسوس است. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر تفکر راهبردی بر سرمایه معنوی در دو سطح فردی و سازمانی با توجه به نقش تعدیل گر سبک تصمیم گیری شهودی انجام شده است. روش تحقیق توصیفی همبستگی است که به طور خاص از الگویابی علّی استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمامی رؤسا، معاونین و مدیران واحدها و مدیران گروه های آموزشی دانشگاه های شهر ایلام بود که تعداد 132 نفر به روش سرشماری به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل 3 پرسش نامه استاندارد تفکر راهبردی، سرمایه معنوی، سبک تصمیم گیری بود که روایی آن ها از طریق روایی همگرا و واگرا و پایایی آن ها با ضریب آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی محاسبه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس و ویژوال پی ال اس تجزیه و تحلیل شدند و نتایج الگو در سطح فردی نشان داد که تفکر راهبردی بر سرمایه معنوی تأثیر معناداری دارد [594/0β =] که توسط سبک تصمیم گیری شهودی تعدیل می شود [387/0=β]، همچنین تمامی ابعاد تفکر راهبردی بر سرمایه معنوی تأثیر معناداری دارند، اما فرصت جویی هوشمندانه، دیدگاه سیستمی و درک موقعیت بر مبنای یادگیری و مفاهیم شناختی بر سرمایه معنوی به لحاظ آماری تأثیر معناداری ندارند. نتایج آزمون الگوهای سطح سازمانی نشان داد که میزان پیش بینی سرمایه معنوی از طریق تفکر راهبردی و تصمیم گیری شهودی [707/0R 2 =] در دانشگاه آزاد ایلام بیشتر از سایر دانشگاه هاست.

نظام های مدیریتی و اقتصادی به سمت اقتصاد دانش بنیان پیش رفته است تا جایی که عرصه های اقتصادی کاملاً به عرصه های علم و فناوری گره خورده است. چهار سند بالادستی «سیاست های کلی نظام علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری»، «سند تحول راهبردی علم و فناوری کشور»، «نظام علم و فناوری در برنامه ششم توسعه» و «نظام علم و فناوری در نقشه جامع علمی کشور» در ایران در زمینه نظام علم و فناوری موجود است که تشابهات و افتراقاتی دارد که در این پژوهش ابتدا مسائل نظام علم و فناوری براساس این چهار سند بالادستی شناسایی شده و سپس از روش شناسی مدل سیستم مانا برای ارائه ساختاری کلان و تقسیم کار ملی جهت تحقق این استراتژی ها استفاده شده است. روش شناسی یادشده براساس تقسیم کارکردی سیستم به پنج زیرسیستم با سطوح تصمیم گیری متفاوت در جهت نگاشت نهادی امور مد نظر صورت می گیرد. در این پژوهش علاوه بر این که برای نخستین بار در پژوهش های انجام شده اقدام به تطبیق استراتژی های مطروحه در اسناد بالادستی نظام علم و فناوری با نهادهای این نظام شده است از روش شناسی مدل سیستم مانا استفاده شده که دارای مبانی تئوریک قوی و کاربردهای نوینی در سطح جهان است. در این پژوهش سطح بندی نهادهای درگیر در نظام علم و فناوری ایران آورده و مشخص شده است هر سطحی از این مسائل توسط کدامیک از این نهادها باید محقق گردد. به عبارت دیگر نگاشت نهادی ملی مسائل استراتژیک نظام علم و فناوری کشور مشخص شده است.

در سال های اخیر سازمان ها توجه ویژه ای به فناوری اطلاعات سبز نشان داده اند تا بتوانند از فناوری های اطلاعاتی جدید با کمترین هزینه، بیشترین بازدهی و کمترین آثار نامطلوب و مخرب زیست محیطی بهره برداری کنند. یکی از روش هایی که می تواند به سازمان ها در برنامه ریزی برای استقرار فناوری اطلاعات سبز کمک کند، محاسبه بلوغ فناوری اطلاعات سبز سازمان هاست. سازمان ها به واسطه این ارزیابی می توانند با آگاهی از سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز خود، ضمن مقایسه خود با سایر سازمان ها و صنایع مشابه و استانداردهای جهانی، ملاکی برای اقدامات و سرمایه گذاری های لازم برای ارتقاء وضعیت خود در این حوزه را به دست آورند. در تحقیقات پیشین به معیارهای متفاوتی در ارزیابی فناوری اطلاعات سبز اشاره شده است که برخی از این معیارها ذاتاً کیفی و مبهم هستند و اندازه گیری و ارزیابی آن ها نیز در شرایط اطمینان کامل مشکل است. در این پژوهش یک سیستم خبره فازی جهت محاسبه سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز در سازمان ها طراحی شده است. معیارهای اصلی سیستم عبارت از مرکز داده، محیط اداری، روش کاری، تدارکات و شهروندی سازمانی است. سیستم طراحی شده مورد تست و اعتبارسنجی قرار گرفته و نتایج به دست آمده نشان از روایی و پایایی عملکرد آن دارد، همچنین این سیستم برای محاسبه سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز در یک سازمان ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است.

امروزه حفظ و ارتقاء تعهد سازمانی کارکنان به یکی از مهم ترین چالش های سازمان های کنونی تبدیل شده است؛ بنابراین این تحقیق در صدد بررسی تأثیر عدالت سازمانی و نقش میانجی سکوت و آوای سازمانی بر تعهد کارکنان است. جامعه آماری این تحقیق را کارکنان بانک های تجاری شهر تهران، قم و شیراز تشکیل می دهد. برای گردآوری داده ها از روش نمونه گیری خوشه ای و پرسش نامه استفاده شد. از پرسش نامه های توزیع شده بین کارکنان 210 پرسش نامه برگشت داده شده است. پایایی و روایی پرسش نامه ها با به کارگیری آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و میانگین واریانس توسعه یافته مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت و از نظرات خبرگان و متخصصان آشنا با موضوع برای تأیید روایی محتوی استفاده شد. آزمون مدل مفهومی نیز به روش معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان می دهد که تمام مسیرها از عدالت سازمانی از طریق متغیر میانجی آوا و سکوت سازمانی به تعهد سازمانی معنی دار بوده و روابط بین آن ها تأیید می شود. می توان نتیجه گرفت که سرمایه گذاری بر عدالت سازمانی در کنار مدیریت آوا و سکوت سازمانی می تواند به بهبود تعهد کارکنان کمک کند.

وجود پیروانی یکی از ابعاد تحقق شرنگ آلودگی سازمان است که براساس الگویی رفتاری از رهبران زهرآگین تبعیت می کنند. پژوهش حاضر به کاوش این الگو در بستر سازمان های دولتی کرمان در چارچوب رهیافت نگاشت علّی پرداخته است. برای این منظور پس از مطالعه ادبیات پژوهش و شناسایی 15 عامل نقش آفرین در پیروی شرنگ آلود مطیعان و گنجاندن آن ها در پرسش نامه نیمه بسته مبتنی بر طیف لیکرت با استفاده از روش نمونه گیری مفهوم و گلوله برفی، 31 نفر از خبرگان شناسایی و پرسش نامه میان آن ها توزیع شد. برای غربال گری داده ها از میانگین نظر خبرگان بر پایه منطق فازی استفاده شد که نتیجه به حذف 2 عامل انجامید، سپس پرسش نامه ای با ساختاری ماتریسی برای کشف روابط علّی میان عوامل تهیه شد. پس از حصول اطمینان از عدم وجود رابطه معنادار میان شاخص های خبرگی خبرگان و شاخص های پیچیدگی و دامنه نقشه های شناختی و نیز بررسی تشابه تقشه شناختی خبرگان که نشان می داد ویژگی های شخصی و عضویت خبرگان در سازمان های مختلف نتوانسته است میان نقشه های خبرگان تفاوت معناداری ایجاد کند، نسبت به استخراج نقشه مورد اتفاق خبرگان مبتنی بر روابط نسبتاً قوی میان عوامل اقدام شد. نتیجه به یک مدل منجر شد که براساس آن عوامل فرآیندی مؤثر در پیروی شرنگ آلود مطیعان عبارت از وابستگی، فروماندگی، واماندگی، درماندگی، واخوردگی و وازدگی هراسی مطیعان و نیز وارون گری رهبران زهرآگین بودند.

در این مقاله اثر متغیرهای اقتصادی برون زا بر فضای کسب و کار صنایع کانی غیرفلزی با استفاده از روش رگرسیون خودبرداری و الگوی پویایی شناسی سیستمی مدل سازی شده است. برای این منظور ابتدا با بررسی پیشینه و ادبیات تحقیق متغیرهای مؤثر بر فضای کسب و کار شناسایی و با گردآوری داده های صنایع مورد بررسی در سال های 1392-1378، معادلات اثرگذاری این متغیرها براساس روش رگرسیون خودبرداری تخمین زده شد، سپس این معادلات در قالب الگوی پویایی شناسی سیستم مدل سازی و بر این اساس رفتار این متغیرها بر فضای کسب و کار در افق سال1400 شبیه سازی شد. نتایج تحقیق نشان داد فضای کسب و کار صنایع مورد بررسی به شدت تحت تأثیر متغیرهای اقتصادی برون زا محیطی قرار دارند و این اثرگذاری در چارچوب روابط علی و معلولی و به صورت دو جانبه است. ضمن این که این اثرات به صورت آنی و کوتاه مدت نیست، بلکه براساس یک وقفه زمانی و طی دوره های آینده شکل خواهد گرفت. از این رو نقش سیاست ها و متغیرهای مهم اقتصادی بر محیط کسب و کار را صرفاً نباید برحسب یک دوره زمانی بررسی کرد، بلکه این اثرگذاری باید در طول زمان و در قالب وقفه های زمانی تحلیل گردد.

مدیران جهت پیشبرد محصولات و خدمات سازمان ها در میدان رقابت نیازمند راهبردی جهت منحصر به فرد شدن هستند. هوش تجارییکی از ابزارهای حمایتگر مدیران ارشد جهت اخذ تصمیم به موقع و سریع در میان انبوه اطلاعات و داده است، همچنین فناوری اطلاعات در عصر تغییرات و تحولات شتابنده محیطی نقش حیاتی در ادامه بقاء سازمان ها دارد. هدف این پژوهش بررسی مزیت رقابتی در استفاده از هوش تجاری، زیرساخت انعطاف پذیر فناوری اطلاعات و چابکی سازمانی است. پژوهش از نظر روش شناسی توصیفی و استنباطی است. کارکنان بخش فناوری اطلاعات بیمارستان های مربوط به یکی از دانشگاه های علوم پزشکی برای جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفتند. جهت بررسی پایایی ابزار گردآوری داده از دو معیار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شده که مقدار آن ها به ترتیب برابر 81/0 و91/0 محاسبه گردید. روایی آزمون از دو روش روایی سازه از طریق نرم افزار پی ال اس و آماره t و همچنین روایی همگرا از روش AVEتأیید شد. تحلیل فرضیات از روش مدل سازی معادلات ساختاری بررسی شد.یافته ها نشان می دهد استفاده از هوش تجاری بر چابکی سازمانی، زیرساخت انعطاف پذیر فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی، چابکی سازمانی بر رضایت مشتری، رضایت مشتری بر مزیت رقابتی و چابکی سازمانی بر مزیت رقابتی مؤثراست،همچنین با ارتقا متغیر پیش بین وضعیت متغیر ملاک هم در سازمان مورد بررسی قرار گرفته و بهبود پیدا می کند. فرضیه های اول تا ششم تأیید شده اند، اما بخشی از فرضیه اصلی تأیید نشد که به تأثیر استفاده از هوش تجاری بر مزیت رقابتی اشاره دارد.

مدیریت کیفیت فراگیر (TQM) از جمله راه کارهای مؤثر در ارتقای رقابت پذیری و توسعه پایدار قلمداد می گردد. امروزه مدیران سازمان ها نیازمند کسب اطلاع در خصوص سطح کیفیت محصولات و خدماتشان در سازمان هایشان هستند. TQM در اقتصاد رو به رشد ایران یکی از قوی ترین ابزارها و بهترین راه کارها برای مقابله با مسائل پیش روی سازمان ها در محیط های رقابتی است. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل شکاف با توجه به شاخص هایTQM در پالایشگاه گاز فجر جم است. بدین منظور نخست داده ها از 6 نفر از مدیران و خبرگان پالایشگاه گاز فجر جم گردآوری و میزان اهمیت هر یک از شاخص های TQM با استفاده از تکنیک نوین و بسیار کارای BWM محاسبه شد؛ سپس با به کارگیری تکنیک FAHP وضع نسبی هر یک از شاخص های TQM نسبت به شاخص های دیگر در پالایشگاه گاز فجر جم اندازه گیری شد. در خاتمه نیز شکاف میان وضعیت ایده آل و وضعیت کنونی هر یک از شاخص های TQM نسبت به یکدیگر در پالایشگاه گاز فجر جم با استفاده از تکنیک IPMA مورد ارزیابی و تحلیل قرارگرفته و استراتژی هایی برای کاهش یا از بین بردن شکاف های موجود ارائه شد.

هدف از این تحقیق در درجه اول ارائه مدل بودجه ریزی بر مبنای عملکرد (PBB) در مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی می باشد به نحوی که از یک سو تخصیص بودجه به برنامه ها براساس اهمیت هر برنامه و از سوی دیگر براساس سرانه دانشجویی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت گیرد. مدل برنامه ریزی آرمانی PBB با در نظر گرفتن معیارهای گوناگون در مؤسسه طراحی می گردد. نکته مهم در طراحی مدل استفاده از ضریب کارایی محاسبه شده براساس رویکرد تحلیل پوششی داده ها (DEA) جهت تعیین ضریب اهمیت هر گروه آموزشی و به منظور تخصیص بودجه به آن می باشد.  همچنین وزن آرمان ها و میزان اهمیت هر برنامه براساس مقایسات زوجی توسط خبرگان تعیین می شود. پس از طراحی مدل PBB برای مؤسسه و با توجه به عدم اطمینان موجود در پارامترهای مسأله با بهره گیری از منطق فازی و استواری، سناریوهایی برگرفته از مدل اسمی ارائه می گردد که عبارتند از مدل فازی، مدل استوارو مدل استوار فازی .در پایان به مقایسه نتایج حاصل از حل این مدل ها پرداخته و نقاط ضعف و قوت هریک از آنها بررسی میگردد. همچنین به منظور تحلیل دقیق تر قابلیت و کارایی مدلهای پیشنهادی از شبیه سازی مونت کارلو استفاده می شود. نتایج حل مدل ها و شبیه سازی اطلاعاتی مفید را در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می دهد تا با برقراری توازن بین سطح ریسک تصمیم (احتمال نقض محدودیت ها) و سطح محافظه کاری، تصمیمی معقولانه اتخاذ نمایند.

هدف اصلی این تحقیق بررسی اثر ساختار بیان قیمت، مطلوبیت پیامد و ارائه اطلاعات بر انصاف ادراک شده مشتری در قیمت گذاری پویاست. این تحقیق مبتنی بر یک طرح آزمایشی عاملی با 8 سناریوی متفاوت بازی نقش است که در قالب توزیع پرسش نامه میان مشتریان بالقوه هتل ها و مصرف کنندگان عمومی عضو شبکه های اجتماعی انجام شد و داده های گرد آوری شده از 280 پرسش نامه (35 پرسش نامه برای هر سناریو) تجزیه و تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که ساختار بیان قیمت بر انصاف ادراک شده مشتری در قیمت گذاری پویا تأثیرگذار است، اما ارائه اطلاعات و مطلوبیت پیامد تأثیری بر کاهش ادراکات غیرمنصفانه افراد در این نوع قیمت گذاری ندارند، همچنین نتایج تحقیق نشان داد که انصاف ادراک شده مشتری در قیمت گذاری پویا بر رضایت مشتری تأثیرگذار است و رضایت مشتری بر قصد خرید مجدد و تبلیغ و توصیه کلامی توسط او تأثیرگذار است.