بازشناسی و تدقیق علت وجودی و نقش کارکردی شناشیر در بافت تاریخی بوشهر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بیان مسئله : معماری گذشته ما همواره پاسخ گوی نیازهای کاربران خود بوده که این پاسخ گویی خود را در قالب عناصر معماری با ویژگی های گوناگون به نمایش می گذارد. به نظر می رسد امروزه نیز برای حل بسیاری از مشکلات خود می توان این عناصر را مورد استفاده و بازآفرینی قرار داد. در این باره باید بیان کرد که برای بازآفرینی این عناصر به شناختی دقیق نیازمندیم تا نقش و کارکرد این عناصر نزد ما تدقیق شود. به نظر می رسد که این نقش ها در ارتباط با عنصری از معماری بومی بوشهر به نام شناشیر در پژوهش های پیشین درست و به صورت مشخص بیان نشده است. هدف : در این پژوهش سعی بر آن است تا بر خلاف پژوهش های پیشین که در آنها شناشیر تنها از یک بعد بررسی شده است، هم زمان از ابعاد مختلفی بررسی شود تا بتوان ریشه ها و دلایل وجودی شناشیر را به منظور احیای آن، شناخت، چرا که احیای این گونه از عناصر برای حل بسیاری از مشکلات امروزمان مانند : مصرف بسیار زیاد انرژی به منظور کاهش و تعدیل شرایط محیطی در اقلیم گرم و مرطوب و مشکلات حاصل از یکسان سازی در مناطق مختلف کشورمان، ضروری است. روش تحقیق : بدین منظور با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای، بررسی های میدانی و بیان دلایل عقلانی (استدلال های شهودی_بازتابی) نقش اصلی شناشیر شناسایی، تناقض های موجود در پژوهش های پیشین بیان و کارکرد های ضمنی شناشیر بیان می شود. نتیجه گیری : در این راستا باید بیان داشت که در اکثر پژوهش های پیشین شناشیر به عنوان فضایی برای استفاده از جریان باد و فضایی برای زیستن معرفی شده است اما در این پژوهش، فرضیه هایی بیان و با استفاده از استدلال های عقلانی اثبات می شوند که نشان می دهد شناشیر محل یا مکانی برای گذراندن وقت یا انجام فعالیتی نبوده که شرایط آسایش در آن اهمیت داشته باشد بلکه شناشیر عنصری بوده است که استفاده از حداکثر جریان هوا را در اتاق های 6 دری و 5 دری به همراه داشتن ایمنی و همچنین حفظ محرمیت فراهم می کرد. در این پژوهش بیان می شود که شناشیر فواید دیگری هم چون سایه اندازی بر روی جداره و حیاط مرکزی داشته یا رابط بین فضاهای طبقات بالا هم بوده و ... ولی هیچ کدام دلیل اصلی به وجود آمدن شناشیر نبوده بلکه فوایدی بوده که ساکنان خانه در کنار عملکرد اصلی شناشیر (که در بالا بیان شد) از آن بهره مند می شدند.