بحران کرونا

تسهیل کردن اقدامات انسان دوستانه در بحران ها، یکی از اقدامات مهم سیاست گذاران اجتماعی است. بدین معنا که سیاست ها نه تنها نبایستی مانع اقدامات انسان دوستانه نشود، بلکه بایستی تسهیل کننده باشد. هدف مطالعه حاضر، کشف و واکاوی نگاه گروه های دانشجویی فعال در اقدامات انسان دوستانه در بحران کوئید-19 نسبت به راهکارهای تسهیل مشارکت شهروندان و گروه های دانشجویی در بحران هاست. به این منظور، مطالعه ای براساس تحلیل چارچوب طراحی شد که در آن 27 نفر از مسئولین گروه های دانشجویی و فعالان صف حاضر در موج اول و دوم کرونا در شهر یزد مشارکت داشتند. داده ها به شیوه مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری و به روش تحلیل چارچوب تجزیه وتحلیل شد. به طورکلی، مشارکت کنندگان بر لزوم نقش تسهیل کنندگیِ سیاست گذاران اجتماعی برای مشارکت هرچه بیشتر شهروندان و گروه های دانشجویی در بحران ها تأکید داشتند. چهار مضمون برساخت شده تحت عنوان بی طرفی، نهادسازی انتخابی-علمی، گفت وگو و مدارا، جامعه پذیری نوع دوستی و مسئولیت به عنوان راهکارهای پیشنهادی مطرح شد. الگوی چارچوب ما نشان می دهد که نوعی واگرایی بین سپهر فرهنگی و سپهر سیاسی در اقدامات انسان دوستانه بحران وجود دارد. پیشنهاد می گردد سیاست گذاری ها نگاه جدی تر به ظرفیت گروه های دانشجویی در بحران ها داشته باشند، ضمن این که رویکرد اصلی آن ها بر بی طرفی سیاسی در مواجهه با اقدامات انسان دوستانه باشد. همچنین تمرکز بر جامعه پذیری و ارتقای فرهنگ عمومی در جهت مسئولیت پذیری بیشتر و فرهنگ گفت وگو و مدارا، به خصوص در بحران ها پیشنهاد می گردد. گروه های دانشجویی نیز نیازمند نهادسازی خاص بحران می باشند که از خصیصه تشکیلاتی و علمی برخوردار باشد.

شرایط بحرانی حاصل از ویروس کرونا باعث شده است تا کسب وکارهای مختلف به ویژه در حوزه گردشگری، بوم گردی و طبیعت گردی دستخوش مشکلات زیادی شوند. از سوی دیگر، بوم گردی یا طبیعت گردی که ترجمه اکوتوریسم است در سال های اخیر رواج زیادی پیداکرده و در سال های گذشته طبیعت گردی در گروه های کوچک و واحدهای اقامتگاهی بوم گردی در استان های مختلف کشورمان تأسیس شدند و فرصت های شغلی زیادی ایجادشده است، لکن بحران کرونا ضربات سختی بر این حوزه وارد کرده است. ازاین رو، هدف این پژوهش، بررسی تأثیر عواملی چون کیفیت ایمنی، استرس و آشنایی با رویه ها بر مدیریت بحران منابع انسانی در آژانس های طبیعت گردی و بوم گردی استان آذربایجان شرقی است. این مطالعه به صورت کمی و از نوع کاربردی است. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه صورت گرفته است که از نظرات مدیران آژانس های طبیعت گردی و بوم گردی برای بررسی فرضیه های پژوهش استفاده شده است. در این مطالعه، برای تحلیل فرضیه ها از مدل سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. نتایج نرم افزارها نشان می دهد که بین متغیرهای پژوهش روابط معناداری وجود دارد. به طوری که، کیفیت ایمنی و آشنایی با رویه های مدیریت بحران تأثیر منفی و معنادار بر بحران منابع انسانی دارند. از سوی دیگر، نقش تعدیل گری میزان استرس در رابطه بین کیفیت ایمنی و بحران منابع انسانی مورد تأیید قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که وقتی یک آژانس از کیفیت ایمنی بالایی برخوردار بوده و با رویه های مدیریت بحران آشنا است، بهتر می تواند بحران منابع انسانی را در زمان بحران کنترل کند. همچنین، کنترل میزان استرس منجر می شود که تا از طریق کیفیت ایمنی بر شدت کاهش بحران منابع انسانی آژانس های طبیعت گردی و بوم گردی افزود

زمینه و هدف: مدیریت هیجان از ویژگی های مثبت شخصیتی است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از روانشناسان قرار گرفته است. بهبود مدیریت هیجان می تواند کیفیت زندگی و عملکرد شغلی را در افراد بهبود بخشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثربخشی آموزش گروهی تنظیم هیجان بر عملکرد شغلی پزشکان و پرستاران بیمارستان های عمومی شهر اصفهان در بحران کرونا می باشد. مواد و روش ها: طرح این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه آزمایش و گواه است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه پزشکان و پرستاران بیمارستان های عمومی شهر اصفهان در سه ماه اول (فروردین، اردیبهشت و خرداد) سال ۱۴۰۰ بودند. نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس ۴۰ پزشک و پرستار شهر اصفهان انتخاب شدند. گروه آزمایش بسته آموزشی تنظیم هیجان را به مدت ۸ جلسه دریافت کردند، گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکردند. پیگیری نیز بعد از سه ماه صورت گرفت. برای تحلیل نتایج از آزمون اندازه گیری های مکرر استفاده شده است. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته ها: تحلیل یافته های به دست آمده نشان می دهد که میانگین نمرات عملکرد شغلی افراد بر حسب گروه(کنترل و آزمایش) پس از تعدیل پیش آزمون، تفاوت معناداری دارد (۰۵/۰>p) و گروه آزمایش پس از دریافت آموزش تنظیم هیجان، عملکرد شغلی بالاتری را نشان می دهند. نتیجه گیری:بنابراین می توان بیان داشت که آموزش تنظیم هیجان جهت گیری کلی مثبت، فرایندهای شناختی مثبت، کارکرد عاطفی مثبت افراد را افزایش می دهد و لذا عملکرد شغلی پزشکان و پرستاران را در جریان شیوع کرونا را بهبود می بخشد. تازه های تحقیق حجت الله جاویدی: Google Scholar, Pubmed

بحران کرونا علی رغم مصائب و مشکلاتی که در قالب یک بحران برای جهانیان بوجود آورد، این امتیاز را نیز داشت که ضرورت بازنگری بر روی فرایند تصمیم گیری در این شرایط برای کلیه نهادها و سازمانها و شرکتها با هدف کاهش درجه ریسک خطای تصمیم سازی را نمایان ساخت. برای تحقق این هدف در فرایند مدیرت بحران ، ابتدا ضرورت شناخت پیچیدگی ها و سطح آن، سپس درک شرایط محیطی و سرعت تغییرات آن با فهم عدم اطمینان ناشی از بحران را طلب می نماید. این مهم با هدف حفظ و ماندگاری کسب و کارهای کوچک و متوسط با تکیه بر پتانسیل روشهای تصمیم گیری ، در راستای حفظ و نگهداری نیروی انسانی ، تامین منابع مالی ، تقویت دانش و ارتقاء توانایی سازمان تامین می گردد. در این تحقیق با توجه به عدم تجربه قبلی در شناخت شرایط بحران کرونا، با تکیه بر داده های کیفی حاصل از اظهارات، مصاحبه ها و مستندات موجود در چهارچوب فرایند تئوری داده بنیاد مترصد استخراج و تدوین فرضیه به جهت پاسخ به پرسشهای پژوهش خواهیم بود. سپس از طریق تحلیل ثانویه داده ها در راستای تکوین فرضیه و به دنبال آن با روش پویایی شناسی تحلیل کمی صورت می پذیرد.    

سال 2019 دنیا شاهد شیوع یک پاندمی بود که کمتر کسی در ابتدا گمان می کرد قرار است به یک بحران جهانی تبدیل شود. این بیماری با نام کووید-19 از چنان ظرفیت تاثیرگذاری برخوردار شد که برخی از دنیای پیش و پس از آن سخن به میان می آورند، چرا که اگرچه به صورت یک بحران پزشکی شروع و سپس به یک بحران اجتماعی ارتقاء یافت، اما در نهایت خود را در قامت یک تهدید جهانی با تاثیرات ژئوپلیتیکی نشان داد. لذا مطالعه ی مربوط به رابطه ی بین این بیماری و ساختار نظام بین الملل اهمیت انجام این پژوهش را برجسته می نماید. از اینرو، این پژوهش با تمرکز بر قابلیت های هژمون شدن چین به عنوان اصلی ترین چالش گر برتری آمریکا، این سوال را طرح می کند که؛ افزایش نفوذ چین در نظام پساکرونا مبتنی بر چه نوع سناریوی است و آیا پکن می تواند به مرحله ی جایگزینی با هژمون ورود کند؟. نتایج تحقیق براساس رویکرد تلفیقی (کیفی و کمّی) و درچارچوب سناریوپردازی نشان داد کرونا بیشتر از آن که نقطه ی عطفی در جهت تغییر هژمون باشد، به عنوان عنصری تسریع کننده چین را وارد مرحله ی سوم چرخه ی قدرت یعنی مشروعیت زدایی از هژمونی آمریکا کرد.

با فروپاشی شوروی و پایان نظام دوقطبی، ایالات متحده آمریکا مدعی کسب جایگاه قدرت بلامنازع در نظام بین الملل گردید و به بازیگری که توانایی جهت دهی به قواعد و رویه های بین المللی را به تنهایی داراست، تبدیل شد. با این همه سایر قدرت های بزرگ با به چالش کشیدن آمریکا، تلاش خود را برای تغییر این شرایط، با برنامه ریزی های بلندمدت ادامه دادند. چین یکی از این قدرت-های بزرگ است که توانایی های بالقوه برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت را دارد و اشغال جایگاه فعلی آمریکا، باعث نگرانی استراتژیست ها و مقامات آمریکایی شده است. با بروز بحران کرونا در سال 2019 فرضیات زیادی در رابطه با ساختگی بودن این ویروس برای مهار قدرت اقتصادی چین از جانب آمریکا یا بالعکس از جانب چین برای مقابله با هژمون آمریکا در نظام بین الملل مطرح شد. مقاله حاضر با مفروض قراردادن این رقابت میان چین و ایالات متحده آمریکا درصدد پاسخگویی به این سوالات است که آیا کرونا ویروس در جهت موازنه سازی چین در برابر قدرت هژمون آمریکا یا بالعکس مهار چین توسط آمریکا، گسترش جهانی یافت؟ تحول رقابت های ساختاری بین این دو بازیگر محوری در نظام بین الملل چگونه موجب تغییر ساختار نظم آینده نظام بین-الملل خواهد شد ؟ مقاله در پایان به ارزیابی این فرضیه پرداخته که رفتارهای قدرت های محوری نظام بین الملل تحت تأثیر موازنه سازی در نظام بین الملل قرار دارد. بنابراین ماهیت رقابت ها میان بازیگران کلیدی متحول شده و از اینرو علاوه بر رقابت های نظامی، سیاسی، اقتصادی در دوران جدید شاهد رقابت هایی از نوع علمی،فناوری و بیولوژیکی هستیم.

در سال های اخیر، همه گیری کووید-۱۹ یکی از بحران هایی بود که جامعه بشری را تحت تأثیر خود قرار داده است. هدف از این پژوهش، ارائه یک مدل مدیریتی برای مقابله با بحران کرونا می باشد. این پژوهش از نظر ماهیت داده ها، یک پژوهش آمیخته است و جهت گرد آوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده که روایی و پایایی پرسشنامه مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه متخصصین در حوزه های اقتصادی، رفاه اجتماعی، حقوق، و حکمرانی به تعداد نامحدود بوده است. نمونه آماری این پژوهش در بخش کیفی شامل تعداد ۲۰ نفر بوده که به روش گلوله برفی انتخاب شده و در بخش کمی ۳۸۴ نفر به روش تصادفی سیستماتیک از جامعه آماری انتخاب شده اند. در این پژوهش، برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش دلفی و همچنین معادلات ساختاری و روش حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار Smart-PLS استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که واکنش اقتصادی، واکنش بهزیستی، و واکنش حکمرانی در مدیریت بحران کرونا دارای تأثیر مثبت هستند؛ اما واکنش دموکراسی، دارای تأثیر منفی در مدیریت بحران کووید-۱۹ است.

مقدمه و هدف پژوهش: بحران کرونا، معضلات گسترده ای در زندگی جاری مردم به وجود آورد. رهبر انقلاب جمهوری اسلامی، از ابتدای شکل گیری این بحران، باتوجه به دیدگاه متخصصان بهداشتی، الگوی خاصی را برای مدیریت بحران، در پیش گرفتند. روش پژوهش: این مطالعه براساس روش تحلیل مضمون و باهدف اکتشاف دیدگاه مقام معظم رهبری، در بحران کرونا صورت گرفته است. مجموعه سخنرانی ها، پیام ها، و اقدامات مقام معظم رهبری در طول سال 1399، است که در خصوص کرونا، مطرح شده و به شیوه گردآوری کتابخانه ای تدوین شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که براساس فرمایشات مقام معظم رهبری می توان یک الگوی مدیریتی برای حل بحران کرونا، شناسایی کرد. این الگو فراتر از مدل های حل بحران در دانش مدیریت است. نتیجه گیری: براساس رویکردهای پذیرفته شده در مدیریت بحران و براساس مطالعه انجام شده در این تحقیق، مقام معظم رهبری، در سه حوزه ی روانشناختی، اجتماعی-سیاسی، و فنی، ساختاری، شش مولفه ی اصلی را برای مدیریت بحران به کار گرفته اند که عبارتند از جامعیت نگرش، معنویت و تقوا، اخلاق مداری، همدردی اجتماعی، رفتار هوشمندانه، و اصلاح تشکیلات و سازماندهی. شناسایی و فهم این الگو، می تواند شیوه ی مناسبی برای مدیریت بحران های جامعه اسلامی باشد.

در مواجهه با بحران کرونا و اِعمال قرنطینه خانگی که ملازم با تعطیلی گسترده مشاغل، مدارس و … است، خانواده - به عنوان نهاد بنیادین جامعه - نقش مهمی در حمایت از اعضای خود، رسیدگی به بیماران، آموزش فرزندان و به طور کلی کمک به افراد برای عبور از این بحران دارد و در این دوره، مسائلی را تجربه کرد و راهبردهای اخلاقی ای را در مواجهه با مسائل اش در پیش گرفت . راهبردهایی که گاه تنها ضامن نگه داشت خانواده و عامل اصلی انسجام اجتماعی - به  ویژه در دوره بحران و آشفتگی - به شمار می روند . هدف اصلی پژوهش حاضر، شناخت این راهبردها در رویکرد اسلامی و نیز در روابط عینی خانواده ایرانی است . در این راستا، ضمن بررسی راهبردهای اخلاقی اسلام در روابط خانوادگی بر مبنای سه سطح از حسن و قبح در عقاید، اوصاف و رفتار در چند حوزه اصلیِ مناسبات مالی، عاطفی، جنسی و تربیتی، بایدها و نبایدهای اخلاقی اسلام برای خانواده که در شرایط بحران می توان از آنها بهره گرفت، استخراج شد و در گام دوم، مبتنی بر مصاحبه غیر حضوری با نمونه ای از افراد و تحلیل مضامین برجسته، مسائل و راهبردهای اخلاقی خانواده ایرانی در مواجهه با بحران کرونا توصیف و تحلیل شد . بر اساس یافته ها، مهم ترین مشکلات و دغدغه های تجربه شده، به چهار حوزه سلامت، فراغت، آموزش و اقتصاد باز می گردد و در این رابطه، همگرایی قابل توجهی بین راهبردهای به کار گرفته شده از سوی خانواده های با تاب آوری بالا، شامل راهبردهای ناظر به امنیت و راهبردهای ناظر به لذت دیده می شود .

هدف: بررسی تجارب زیسته معلمان در خصوص چالش ها و آسیب های ارزشیابی کیفی-توصیفی دوره ابتدایی در دوره بحران کرونا.روش پژوهش: تحقیق حاضر از نوع کیفی وبه روش پدیدار شناسی است.در این تحقیق با 16 نفراز معلمان زن ومرد شهرستان کرج که در سال تصیلی 1401-1400در دوره دوم ابتدایی مشغول خدمت بودند به صورت نیمه ساختاریافته مصاحبه شد. انتخاب مشارکت کنندگان به روش هدفمند انجام شد. تحلیل داده ها بر اساس راهبرد هفت مرحله ای کلایزی صورت پذیرفت.یافته ها: تحلیل مصاحبه معلمان منجر به شناسایی سه مضمون کلی: شامل 1- آسیب های ارزشیابی کیفی- توصیفی و دلالت های متناظر با عناصر برنامه درسی 2- آسیب های ارزشیابی کیفی توصیفی ودرک متعارض ذینفعان 3- آسیب های ارزشیابی کیفی- توصیفی در ابزار و اجرا شد.نتیجه گیری: بررسی تجارب زیسته معلمان در این تحقیق نشان داد که در دوره بحران کرونا و آموزش غیر حضوری؛ معلمان در عملیاتی نمودن اهداف و اصول ارزشیابی کیفی- توصیفی  با چالش های متعددی رو به رو شده اند و از مهمترین آن ها می توان به کاهش کیفیت ارزشیابی از آموخته های یادگیرندگان به دلیل امکانات محدود در ارائه ی بازخوردها و کاهش سواد دانش آموزان در مهارت های اساسی اشاره نمود.

پیدایش و گسترش بیماری کرونا در ایران و سراسر جهان، آثار و پیامدهای اجتماعی بسیاری در ابعاد گوناگون به همراه داشت. این پژوهش، با هدف بررسی چالش های نقش های شغلی و خانوادگی زنان شاغل در شرایط بحران کرونا در شهر تهران انجام شده است. با عنایت به مباحث نظری مطرح شده، ایده نظری «هاید» پیرامون رابطه متقابل نقش های شغلی و خانوادگی و پیامدهای آن در قالب حساسیت نظری موضوع، مورد توجه قرار گرفته است. رویکرد پژوهش حاضر، کیفی است که به روش «تحلیل مضمون» انجام شده و مشارکت کنندگان آن را «زنان شاغل (دولتی و خصوصی) دارای فرزند شهر تهران» در سال 1400 تشکیل داده اند. در این مطالعه، از دو روش نمونه گیری هدفمند و نظری استفاده شد. با تحلیل واحدهای معانی و نیز تقلیل تجارب زنان شاغل از نقش های شغلی و خانوادگی در دوران کرونا، مضامین «فروکاست نقش مادری»، «حمایت چندلایه از بنیان خانواده»، «فشرده شدن صمیمت خانواده» و «اختلال در نظم زندگی روزمره» استخراج گردید. همچنین «هم زمانی ایفای نقش مادری و حرفه ای»، «دلهره رسیدگی به تحصیل فرزندان»، «مصائب کرونایی زن شاغل تا لحظه مرگ»، «رهاشدگی فرزندان در فضای مجازی» از دسته چالش های زنان شاغل و مادر در دوران یادشده بوده است. درمجموع، مقایسه یافته های مختلف بیانگر آن بود که بیشتر زنان شاغل باوجود ارتقای سطح تحصیلات و افزایش توانمندی های حرفه ای خود، همچنان نقش های سنتی خانگی، رسیدگی به امور فرزندان و کارهای منزل را بر دوش دارند و به نوبه خود چالش های بسیاری را تجربه می کنند.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه وارث قدرت نظامی وسیع شوروی بود، اما چیزی از فرهنگ و ایدئولوژی کمونیستی از شوروی به آن به ارث نرسید و این درست در زمانی بود که به نظر می رسید چهره فرهنگی و غیرنظامی نقش بسیار مهمی در ارائه تصویر مثبت از کشورها در مقایسه با زمان جنگ سرد داشته باشد. روس ها به ویژه پس از روی کار آمدن پوتین تلاش داشته اند با بهبود جایگاه قدرت نرم در سیاست خارجی خود در قبال کشورهای قفقاز جنوبی از آن برای ارتقای جایگاه خود در میان این کشورها استفاده کنند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که قدرت نرم در سیاست خارجی روسیه در قبال کشورهای قفقاز جنوبی چه جایگاهی دارد؟ فرضیه مقاله حاضر آن است که «با توجه به ظرفیت هایی نظیر زبان روسی، بازار کار گسترده، اشتراکات فرهنگی و منابع انرژی گسترده، جایگاه قدرت نرم در سیاست خارجی روسیه در قبال جمهوری های خارج نزدیک ارتقا یافته؛ گرچه روسیه با چالش هایی در استفاده از قدرت نرم مواجه است». مقاله حاضر با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی و در قالب روش کیفی بر پایه تحلیل محتوا در پی آن است تا با توجه به دیدگاه های مختلف در مورد استفاده از قدرت نرم در روسیه به بررسی نقش و جایگاه قدرت نرم در سیاست خارجی روسیه در قبال جمهوری های شوروی سابق در قفقاز جنوبی و چالش های پیش روی آن بپردازد. 

هدف: فعالیت هیئت های مذهبی، پس از شیوع کرونا، با چالش جدی روبه رو شده است. در این تحقیق ضمن بررسی وضعیت هیئت های مذکور پس از مواجهه با بیماری کرونا، به کوچ آنها به فضای مجازی پرداخته شده است.روش: جامعه آماری، عبارت از هیئت های مذهبی بانوان شمیران است. برای گردآوری داده ها، از شیوه پیمایش وابزار مصاحبه ساختار یافته و برای تجزیه و تحلیل، از روش آماری استفاده شده است.یافته ها: پس از مواجهه با کرونا، 45 درصد ازهیئت های مذهبی تعطیل شده، 20 درصد از آنها با رعایت پروتکل های بهداشتی به ادامه فعالیت پرداخته و 35 درصد از آنها نیز به استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی روی آوردند. درباره هیئت های مذهبی که پس از شیوع کرونا، به فعالیت خود استمرار بخشیده اند، میتوان گفت در اغلب موارد، تعداد شرکت کنندگان در جلسات و سطح فعالیت این هیئت ها نسبت به قبل کاهش یافته است. همچنین به زعم مسئولین هیئت هایی که جلسات خود را در فضای مجازی تشکیل داده اند، در اغلب موارد سطح کیفیت، میزان اثر بخشی و همچنین رضایتمندی اعضای آنها نسبت به گذشته فرقی نکرده و یا حتی بیشتر شده است.نتیجه گیری: هییت های مذهبی دارای کارکردهای متعددی است که شبکه های اجتماعی مجازی نمی توانند همه آن را براورده کنند و از این رو تنها یک سوم از این هییت ها به استفاده از آن روی آورده اند. لذا انتظار می رود پس از بحران کرونا هییت های مذهبی به صورت سنتی خود برگزار شده و یا حداکثر از ظرفیت فضای مجازی به صورت ترکیبی استفاده شود.