مطالب مرتبط با کلیدواژه

قومیت


۸۱.

تطور و تکوین معنایی واژه کُرد در منابع دوره اسلامی(قرن اول تا نهم هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران زمستان ۱۳۹۵ و بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۱ (پیاپی ۷۹/۵) 91-116

کلیدواژه‌ها: ایران منابع اسلامی کرد قومیت کوچ نشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۴ تعداد دانلود : ۹۵۳
واژه کُرد که امروزه به عنوان یکی از گروه های قومی منطقه خاورمیانه، فهم می شود، در منابع دوره اسلامی کاربرد و معنایی مبهم دارد. در دوره معاصر برخی از پژوهشگران، واژه کُردِ منابع را با تلقّی رایج امروزی، در پژوهشهای تاریخی به کار گرفته اند؛ در حالی که دسته ای دیگر که توجه را به درک متفاوت منابع از این واژه جلب کرده اند، به شرح و بسط نظر خود نپرداخته و به طریق اولی به فرایند تطور معنایی آن در منابع، بی توجه اند. پژوهش حاضر با روش تاریخی- تحلیلی کاربردهای مختلف واژه کُرد در منابع را با توجه به قرائن و نشانه های معنایی مورد بررسی قرار داده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که واژه کُرد در چند قرن نخست دوره اسلامی هم در معنای قومی و هم برای اشاره به دارنده گان شیوه معیشت کوچروی به کار می رفت؛ اما در طی فرایندی که در شرح آن کوشیده ایم، کاربرد کُرد در معنای کوچنشین ترک شده و این واژه حدوداَ از قرن هفتم هجری، صرفا با معنای قومی به کار رفته است.
۸۲.

شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقاء همبستگی ملی با رویکرد تقویت سرمایه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی سال بیستم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۷۹) 221 تا 249

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی سیستان و بلوچستان قومیت مناطق مرزی همبستگی ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۱ تعداد دانلود : ۵۳۸
هدف: تأکید بیش از حد بر مسیله قومیت باعث میشود تا واقعیت مهمتری یعنی ملت و ملیت فراموش شده و بهمرور زمان قوم، گروه قومی و قومیت به مظهر وفاداری و تعلق خاطر تبدیل شود. از این رو لازم است تا ضمن توجه به مسیله قومیت و مشکلات اقوام، بر پدیده مهمتر ملیت و همبستگی ملی تأکید شود، زیرا ملیت چتر بزرگتری است که همه اقوام را در بر میگیرد. این پژوهش به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقاء همبستگی ملی و تقویت سرمایه اجتماعی در استان سیستان و بلوچستان انجام شد. در این پژوهش تأثیر پنج عامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، قومی – مذهبی و فرهنگی بر ارتقاء همبستگی ملی و تقویت سرمایه اجتماعی مورد مطالعه واقع شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و با توجه به نوع و ماهیت مسیله، توصیفی تحلیلی است که برای جمعآوری اطلاعات از روش پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه ساکنان استان سیستان و بلوچستان است که با استفاده از رابطه کوکران تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه محاسبه شد. مقدار آلفای کرونباخ برای سؤالات پرسشنامه برابر با 945/0 محاسبه شد که نشاندهنده پایایی بالای آن است. به منظور بررسی فرضیه های مطرحشده از آزمون تی تک نمونهای و دو نمونهای استفاده شد، درنهایت با استفاده از آزمون فریدمن، رتبهبندی عوامل انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که هر پنج عامل مطرح بر ارتقاء همبستگی ملی و تقویت سرمایه اجتماعی در استان سیستان و بلوچستان تأثیرگذارند و هیچ تفاوت معناداری در نظرات پاسخدهندگان از حیث جنسیت، قومیت و مذهب ایشان وجود ندارد. با توجه به نتایج آزمون فریدمن مشخص شد که عامل قومی- مذهبی از دید پاسخگویان اثرگذارترین عامل در ارتقاء همبستگی ملی در استان سیستان و بلوچستان است. بعد از این عامل، به ترتیب عوامل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در رتبههای بعدی قرار گرفتند.
۸۳.

تحول در نام گذاری فرزندان در استان کردستان از 1382 تا 1392: بررسی عوامل و زمینه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال یازدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 34 - 51

کلیدواژه‌ها: هویت نام گذاری قومیت قوم مداری کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۳۹۸
یکی از محل های ظهور هویت طلبی انسان ها موقعیت انتخاب نام فرزندان است. بررسی "نام" ها می تواند حاکی از علایق و گرایش های فرهنگی، سیاسی و قومی افراد نیز باشد. انتخاب انواع نام ها، تحت تأثیر خرده فرهنگ های مختلف در طول زمان تغییر می کند و از قوت و ضعف روندهای فرهنگی گوناگون در جامعه نشان دارد. اگر تحول نام گذاری افراد را از زاویه دغدغه مسائل هویت ملی و قومی هدف واکاوی و بررسی قرار دهیم، سیر تحول نام گذاری در مناطقی از کشور ایران که اقوام غیرفارس در آن متمرکزند، در درازمدت، با مسائلی چون امنیت ملی و درصورت تمایل به نام گزینی خاص و هدف دار، با یک پارچگی جغرافیایی همراه است. در این تحقیق، به بررسی تحول در نام گذاری فرزندان در استان کردستان از 1382 تا 1392 می پردازیم. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سلسله عواملی سبب تحول در نام گذاری فرزندان در استان کردستان شده است. این علل شامل کژکارکردی نظام سیاسی، گسترش ارتباطات و ابزار ارتباطی، بی توجهی به گفتمان های قومی، تضعیف گفتمان ملی، ناکارآمدی نظام آموزشی، تفاوت مذهبی و وجود گفتمان قوم گرا در این استان در میانه سال های 1382 تا 1392 است که به ایجاد تحول در نام گذاری انجامیده است.
۸۴.

قومیت، قوم گرایی و باروری: بررسی تأثیر ابعاد و سطوح قوم گرایی بر ترجیحات و رفتارهای باروری زنان کُرد و ترک در شهر ماکو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ «ویژه کردستان» 80 - 101

کلیدواژه‌ها: قومیت قوم گرایی اجتماعی قوم گرایی فرهنگی قوم گرایی سیاسی ترجیحات باروری رفتار باروری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۵۳۹
هدف مقاله پیشِ رو، بررسی تأثیر ابعاد و سطوح قوم گرایی بر ترجیحات و رفتارهای باروری زنان کُرد و ترک در شهر ماکو است. روش مطالعه پیمایشی است و  نمونه تحقیق را 384 نفر از زنان متأهل 15 تا 49 ساله کُرد و ترک در شهر ماکو تشکیل داده اند. مطابق یافته های پژوهش، تفاوت های قومی معناداری در ترجیحات و رفتارهای باروری زنان کُرد و ترک وجود دارد. میانگین باروری زنان کُرد (2/2 فرزند) بیشتر از زنان ترک (9/1 فرزند) است. متوسط باروری ایده ال برای زنان کُرد 6/2 و برای زنان ترک 1/2 فرزند به دست آمده است. نتایج مطالعه نشان داد که زنان کُرد در مقایسه با زنان ترک قوم گراترند. با استناد به نتایج، میزان قوم گرایی رابطه مثبت و معناداری با باروری دارد و هرچه قوم گرایی افزایش یابد، باروری زنان نیز افزایش می یابد. نتایج تحلیل چندمتغیره نیز نشان داد که با وجود کنترل اثر مشخصه های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی، قوم گرایی همچنان تأثیر قوی و معناداری بر ترجیحات و رفتارهای باروری زنان بررسی شده در هر دو گروه قومی دارد، هرچند شدت این اثرگذاری برای کُردها بیشتر از ترک هاست.
۸۵.

الزامات سیاستگذاری فرهنگی اقوام؛ راهبردهای برگرفته از اسناد بالادستی و دیدگاه های ذینفعان (مطالعه موردی قوم کرد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال یازدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴۲ 87 - 126

کلیدواژه‌ها: قوم کرد سیاست گذاری فرهنگی اهل سنت کرد قومیت هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۵۱۲
سیاست مطلوب فرهنگی در حوزه «قومیت» سیاستی است که ضمن توجه و عنایت به اسناد و متون بالادستی، توجه ویژه ای به فضای زیست بوم یک قوم نیز داشته باشد و در خلأ تدوین نشده باشد. مقاله پیش رو با استفاده از روش های ترکیبی تحلیل مضمون در حوزه اسناد مرتبط بالادستی و مصاحبه عمیق با نخبگان ذی نفع در این حوزه و استخراج مشترکات کدهای به دست آمده به اصولی برای سیاست گذاری واقع بینانه دست یافته است.<br />با توجه به اهمیت روزافزون قوم «کرد» چه در بعد مذهبی به عنوان بزرگ ترین قوم دارای اقلیت مذهبی در ایران و نیز درصد بالای رشد هویت قومی در میان افراد این قوم، می توان این قوم را نمونه ای عالی برای تعمیم به سایر اقوام که از حیث مذهبی در اقلیت قرار دارند (قوم های بلوچ و ترکمن) در نظر گرفت و خروجی های این پژوهش را برای تدوین سیاست فرهنگی برای قوم های یاد شده نیز به کار بست.<br />نتیجه به دست آمده در این تحقیق نشان می دهد مطالبات قومی نخبگان حوزه کردی همخوانی و هماهنگی زیادی با اسناد بالادستی به ویژه قانونی اساسی و دیدگاه رهبران نظام دارد. از جمله این مشابهت ها و مشترکات، اعتقاد به اسلام و ایران و هویت ملی و حفظ انسجام و تمامیت ارضی کشور، تقویت فرهنگ قومی ذیل فرهنگ رسمی، ارتباطات سازنده میان فرهنگی، تأمین حقوق مدنی و شهروندی سایر مذاهب و قومیت ها و گسترش عدالت اجتماعی و خدمت رسانی برای همه اقوام است.
۸۶.

چالش های نظام آموزش عالی در موضوع قومیت و راهبردهای سیاست گذاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۷) 553 - 577

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی چندفرهنگی دانشگاه سیاست قومی قومیت هویت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۵ تعداد دانلود : ۶۴۴
بررسی اسناد بالادستی نشان دهنده نبود سیاست های روشن درباره مسائل گروه های قومی در نظام آموزش عالی کشور است. بی توجهی به هویت های مختلف و تنوع قومیتی در محیط های دانشگاهی، همچنین عدم شناسایی و معرفی فرهنگ های اقوام مختلف، تبعات و چالش هایی را در آموزش عالی به دنبال دارد؛ از این رو در این نوشتار، چالش های نظام آموزش عالی در موضوع قومیت و راهبردهای سیاست گذاری قومی، در مطالعه ای کیفی با روش دلفی کشف شد. بدین منظور مصاحبه نیمه ساختاریافته با پانزده عضو هیئت علمی و کارشناسان فرهنگی دانشگاه ها صورت گرفت. این افراد از اقوام مختلف، رشته ها و رتبه های متفاوت دانشگاهی و دارای آثار علمی-پژوهشی در بحث قومیت هستند. در این پژوهش، تجزیه و تحلیل داده های کیفی به روش «تحلیل تماتیک» نشان می دهد چالش های آموزش عالی در بحث قومیت در سه حوزه سیاسی، آموزشی و فرهنگی مطرح است. مهم ترین چالش های حوزه سیاسی عبارت اند از: پارادوکسیکال نشان دادن تقویت هویت قومی در برابر هویت ملی، احتمال قومیت گرایی در دانشگاه ها، سلیقه مداری رؤسا و مدیران در موضوع قومیت ها، سیاسی شدن موضوع قومیت ها در دانشگاه ها و مواجهه غیرعلمی با موضوع قومیت در دانشگاه. در حوزه قومیت و آموزش، دانشگاه ها با چالش هایی نظیر رویارویی غیرعلمی با موضوع قومیت در دانشگاه، عدالت آموزشی، آموزش زبان مادری، ایجاد رشته ادبیات قومی و بومی گزینی دانشجویان و استادان مواجه هستند. چالش های حوزه قومیت و فرهنگ در آموزش عالی عبارت اند از: ضعف مدیریت فعالیت های فرهنگی قومیت ها، مسائل نشریات دانشجویی، جشنواره های هنری و فرهنگی، انجمن های ادبی و به کارگیری نمادهای قومی.
۸۷.

دیپلماسی فرهنگی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز؛ فرصت ها و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۱) 433 - 448

کلیدواژه‌ها: ایدئولوژی تمدن دیپلماسی فرهنگی سیاست خارجی قدرت های مداخله گر قومیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۱ تعداد دانلود : ۵۶۰
بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی به عنوان همسایگان شمالی جمهوری اسلامی ایران، زمینه برای برقراری روابط ایران با این کشورهای تازه تأسیس فراهم شد. کشورهای این منطقه نسبت به سایر مناطق پیرامونی ایران از نظر تاریخی، تمدنی، قومیتی و فرهنگی با ایران نزدیکی بسیاری دارند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نگاه ایران به مناطق هم جوار براساس مسائل فرهنگی است. ایران با استفاده از ابزار دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی خود تلاش می کند تا نفوذ خود در کشورهای منطقه را افزایش دهد. جمهوری اسلامی ایران در برقراری تعادل بین عوامل سخت افزاری و نرم افزاری در سیاست خارجی خود هنوز نتوانسته است به سطح بالایی که بر اساس ظرفیت های موجود می تواند داشته باشد، دست یابد. دیپلماسی فرهنگی به دلیل ویژگی غیرمستقیم و پوشیده ای که در هدف های آن وجود دارد، نسبت به دیپلماسی رسمی و آشکار بر جامعه هدف تأثیرگذاری بیشتری دارد. در این نوشتار براساس مفهوم دیپلماسی فرهنگی به دنبال بررسی فرصت ها و چالش های جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی هستیم. پرسش ما این است که چالش ها و فرصت های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی چیست؟ این فرضیه در پاسخ به این پرسش مطرح می شود: «دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در حوزه های مذهبی، زبانی و تمدنی دارای فرصت و در حوزه ایدئولوژیک و دخالت های خارجی با چالش روبه رو است.
۸۸.

بررسی و تحلیل نظام سیاستگذاری قومی در ایران

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: سیاستگذاری قومیت ایران انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۹ تعداد دانلود : ۶۳۴
نظام سیاستگذاری قومی در کشور ایران به دلیل برخورداری کشور از تنوع های قومی به ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مدنظر حاکمیت بوده است. حاکمیت در دوره های مختلف، قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نسبت به موضوع قومیت، سیاست های متفاوتی داشته است. امروزه در ادبیات سیاسی و اجتماعی، از سه مدل یا الگوی عمده سیاستگذاری قومی بحث به میان آمده که شامل مدل همانند سازی، مدل تکثرگرائی، مدل وحدت در کثرت است. پژوهش حاضر بر این است که سیاست قومی جمهوری اسلامی ایران را در دوره های مختلف را بررسی نماید. در همین راستا این سیاست ها در دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (قاجار و پهلوی) و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دوره دولت های مختلف (دوره انتقالی، دوره جنگ تحمیلی، دوره سازندگی، دوره اصلاحات، دوره اصول گرائی و دوره اعتدال گرائی) مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال تحقیق این است که الگوی مورد استفاده در سیاستگذاری قومی در جمهوری اسلامی ایران چیست. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و با بهره گیری از گردآوری کتابخانه ای به این نتیجه دست یافته است که سیاست اتخاذشده در کشور ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی متناسب با تحولات حوزه اجتماعی از نوع وحدت در کثرت بوده است.
۸۹.

Theoretical Explanation of Ethnic Divergence in Political Geography(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 92 - 120

کلیدواژه‌ها: جغرافیای سیاسی قومیت واگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۵۴۴
Ethnic divergence and investigation of its identity, spatial and political aspects is one of the central topics of geopolitical studies. Although different disciplines have addressed the fundamental applications of this cultural-geographical phenomenon, the ambiguities about the position of ethnic studies in geopolitics sometimes results in blurred expression of its epistemological domain with other scientific domains such as sociology, political science and international relations. In this regard, the aim of this paper is to present a framework and theoretical model for study of ethnic divergence in geopolitics. This is a descriptive-analytical study. The data were collected by library study. Results of this study show that if the ethno-nationalism is based on two bases i.e. bedrock (spatial-politics) and mechanisms, geopolitics will investigate the domain mainly focused on environmental elements (spatial-politics). This means that national, regional and global environments are the platforms that facilitate ethnic divergence. Therefore, it can be said that geopolitics addresses effective environmental bedrock contributing to formation of ethnic divergence which can play an important role in the emergence of and guiding of divergence mechanisms. <br /> 
۹۰.

طراحی الگوی کارکردهای متنوع شبکه های اجتماعی مجازی در ارتباطات میان فرهنگی قومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ارتباطی سال بیست و ششم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۷) 9 - 40

کلیدواژه‌ها: ارتباطات میان فرهنگی تأثیرات بین فرهنگی قومیت هویت قومی قوم محوری شبکه های اجتماعی مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۳ تعداد دانلود : ۷۶۹
پژوهش حاضر درصدد طراحی الگوی کارکردهای متنوع شبکه های اجتماعی مجازی در ارتباطات میان فرهنگی قومی بوده است. از این منظر، پس از واکاوی سوابق نظری و تجربی، از روش کیفی و مصاحبه عمیق بهره گرفته شده است. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه عمیق با 20 نفر از دانشجویان اقوام مختلف دانشگاه های تهران که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری نظری انتخاب شده بودند؛ به اشباع نظری رسیده است. اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و مدل مفهومی اندازه گیری شبکه ای برساخته شد. یافته های پژوهش نشان داد که الگوی کارکردهای شبکه های اجتماعی مجازی در ارتباطات میان فرهنگی قومی، متنوع و از سه مقوله فراگیر تأثیرات بین فرهنگی قومی (شامل مضامین سازمان یافته: همدلی فرهنگی، پایداری احساسی، ابتکار اجتماعی، انعطاف پذیری و گشایش ذهنی)، هویت قومی (شامل عنصر شناختی، عنصر احساسی و عنصر ارزشی) و قوم محوری (شامل تعصب قومی، تهدید و کشمکش برون قومی و نیز همبستگی درون گروهی) بوده است.
۹۱.

جامعه شناسی قومیت در خراسان هنگامه قیام ابومسلم خراسانی بر اساس تئوری های انتخاب عقلانی و نخبگان

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی قومیت قومیت خراسان اب‍وم‍س‍ل‍م خ‍راس‍ان‍ی تئوری نخبگان عقلانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۴۷۵
جامعه شناسی قومیت برای اشاره به اشکال خاصی از تمایزات فرهنگی وضع شده است. مفهوم جامعه شناسی قومیت با مفاهیم نژادی و تنوع فرهنگی در هم تنیده شده است و قصد دارد تفسیری از وضعیت پیچیده قومی ارائه دهد. خراسان در پویه تاریخ به دلیل موقعیت جغرافیایی، کمتر تحت تأثیر فرهنگ های مهاجم قرار می گرفت و از این لحاظ مستقل بود. اما بعد از فتوحاتِ اعراب و مهاجرت عده ی زیادی از آنها به خراسان، احوالات این دیار تغییر کرد و درگیر یک دوقطبی قومی شد. برای خراسان در بحبوحه قیام ابومسلم خراسانی دو قومیت مجزا می توان در نظر گرفت و به صورت کلی آنها را به دو گروه عرب و خراسانی تقسیم بندی کرد. بعدها اختلافات قبایل عرب باعث شد مثلثی در خراسان شکل گیرد که قومیت و منفعت در آن ترکیب شده بودند. مسأله اصلی این است که چگونه می توان کنش های قومی خراسان را با تئوری های انتخاب عقلانی و نخبگان، که از پارامترهای جامعه-شناسی قومیت هستند، تبیین و تفسیر کرد؟ چگونه می توان با جامعه شناسی قومیت، خیزش خراسانیان را مقید به یک انقلاب سیاسی، یا یک انقلاب اجتماعی- قومی کرد؟ به این منظور پژوهش حاضر علاوه بر این که سعی می کند با استفاده از منابع داخلی و خارجی پاسخ مناسبی به این پرسش بدهد، در عین حال به نقد آن نیز خواهد پرداخت. یافته های تحقیق حاکی از آن است که تئوری نخبگان و انتخاب عقلانی هر دو به گونه ای از پوپولیسم اشاره می کنند که پسِ پشتِ آن، سوء استفاده از قومیت ها قرار دارد، در حالی که برای خراسانیان متأثر شدن از فرهنگ، بارزتر از سیاست های تحمیلی به نظر می رسد و بنابراین انقلاب خراسان نمی-تواند کاملاً سیاسی تلقی شود.
۹۲.

نقش تعاملی قومیت و جنس درتبیین تحول روانی-اجتماعی دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی کاربردی سال ۹ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 55-72

کلیدواژه‌ها: اثر تعاملی ترک تحول روانی - اجتماعی فارس قومیت کرد لر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۲۵۶
هدف: هدف پژوهش تعیین نقش تعاملی قومیت والدین فارس، تُرک، کُرد، لُر بر تحول روانی-اجتماعی فرزندان دختر و پسرشان بود. روش: روش پژوهش علی-مقایسه ای و جامعه آماری دانشجویان استان البرز در سال تحصیلی 94-1393 بود. با روش نمونه گیری چندمرحله ای از میان 29474 دانشجوی دانشگاه فرهنگیان، آزاد اسلامی واحد کرج و دانشکده کشاورزی 400 نفر و از هر قوم 100 دانشجو شامل50 دختر و 50 پسر انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامه تحول روانی-اجتماعی هاولی (1988) بود. یافته ها: نتایج نشان داد نمره نگرش های مثبت به ترتیب در دانشجویان فارس، کُرد و تُرک بیش از دانشجویان لُر (58/8 = F، 0001/0>P) و نمره نتیجه تحول دانشجویان فارس و تُرک بیش از دانشجویان لُر (25/5 = F، 01/0>P)؛ و اثر تعاملی جنس × قومیت تنها برای نگرش های مثبت معنادار (22/4 = F، 006/0> P) و بالاترین نمره در نگرش های مثبت متعلق به دختران تُرک و پسران کُرد؛ در دختران قوم لُر بیش از پسران همین قوم بود؛ و درمجموع با آن که رشد نگرش های مثبت دختران و پسران قوم لُر در حد مطلوبی بود اما از اقوام دیگر کمتر بود. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود جنبه هایی از مشترکات فرهنگی ، تربیتی ، رفتاری و مذهبی هریک از اقوام به ویژه قوم لُر که بر تحول روانی-اجتماعی فرزندان دختر و پسر آن ها تاثیری منفی دارد، شناسایی و برنامه های آموزشی برای اصلاح آن ها تدوین شود.
۹۳.

تحلیل عناصر و مؤلفه های هویت فردی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: جنسیت قومیت ارتباطات دین سرزمین ارزش های سنتی هویت فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹۳ تعداد دانلود : ۹۵۵
هویت مسئله ای پیچیده، چندبعدی و متکثر است و در عین داشتن ثبات نسبی، پیوسته در حال تحول و تغییر شکل است. جهان اطراف ما، ارزش ها، نگرش ها، بایدها و نبایدها، سپهر اقتصادی و سیاسی و هر آنچه حیات اجتماعی را احاطه کرده، در شکل دادن به ساخت هویت فردی مشارکت دارد. هویت فردی، به رغم بیان تمایزات افراد یک جامعه با افراد جوامع دیگر، بیانگر تشابهات افراد درون یک جامعه نیز است. هدف این پژوهش، استخراج عناصر متشکله هویت فردی ایرانیان است. روش تحقیق، روش پیمایش و جامعه آماری شامل افراد بالای 16 سال مراکز استانی کشور است. حجم نمونه برابر با 1300 نمونه است که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و به صورت تصادفی انتخاب شده اند. داده های مورد نیاز نیز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. یافته های به دست آمده نشان می دهد که سیزده عامل اصلی یعنی نقش فضای مجازی، ارتباطات جمعی، بعد ایران گرایی، اهمیت مناسک ملی، ملی گرایی، اهمیت فرهنگ قومی، تمایزیافتگی فردی، بعد تمایزیافتگی عاطفی، اهمیت دین، اهمیت جامعه قومی، بعد ارزش های سنتی و اهمیت سرزمین قومی در کنار یکدیگر عناصر اصلی تشکیل دهنده هویت فردی هستند. در بین این عناصر، سرزمین قومی، کمال گرایی، ارزش های سنتی و ارتباطات جمعی نقش بیشتری نسبت به سایر عوامل در ساخت هویت فردی افراد دارند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که این عناصر برحسب جنسیت و قومیت افراد تغییر کرده و این دو عامل در تعیین برخی از عناصر هویت فردی نقش تعیین کننده دارند.
۹۴.

بررسی سیاست گذاری ملی در قبال اقوام ایرانی در منطقه شمال غرب (مطالعه موردی: قوم ایرانی آذری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: قومیت سیاست های قومی سیاست وحدت در کثرت قوم آذری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۵۱۸
یکی از شاخص های تأثیرگذار در سیاست گذاری امنیتی در منطقه شمال غرب، برآورد وضعیت تعامل حاکمیت با قومیت های موجود در این منطقه است. این تعامل در قالب سیاست های قومی تبلور می یابد. سیاست های قومی می تواند ابعاد مختلف امنیت، مخصوصاً بعد اجتماعی آن را که با مسائل هویتی سروکار دارد، تحت تأثیر قرار دهد. این در حالی است که سیاست قومی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه مورد کم توجهی قرارگرفته است. ازاین رو دغدغه محقق بر آن قرار گرفت که سیاست قومی ج.ا.ا در منطقه شمال غرب (مناطق آذری نشین) را مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش، ضمن استفاده از منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی- توصیفی، پرسشنامه ای متشکل از 19 سؤال تهیه شد. جامعه آماری شامل 200 نفر از مسئولان و کارشناسان امنیتی و سیاسی مستقر در منطقه شمال غرب هستند که با استفاده از فرمول کوکران 131 نفر از آنان به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها، پاسخ ها از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. ضریب اعتبار محاسبه شده از طریق آلفای کرونباخ (75/.) گویای آن است که پرسشنامه از اعتبار بالا و قابل قبولی برخورداراست. بعد از جمع آوری و تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز مشخص شد که سیاست اتخاذشده در منطقه شمال غرب (مناطق آذری نشین) سیاست وحدت در کثرت با تمایل بر کثرت گرایی بوده است.
۹۵.

بررسی رابطه ی هویت ملی و هویت قومی در بین دانشجویان ترک زبان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشگین شهر در سال 1386(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد خلخال) سال سوم پاییز ۱۳۸۶ شماره ۳ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: هویت قومی قومیت ملیت زبان ترکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۳۳۰
هدف ازاین تحقیق، بررسی میزان هویت جمعی، به معنی احساس تعلق ، تعهد یا افتخار نسبت به هر یک از هویت های قومی وملی و نیز مطالعه برجستگی های درونی این هویت ها، به معنی تشخیص و تحلیل شدت و ضعف این تعلق ها، در ابعاد مختلف زندگی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشگین شهر می باشد...
۹۶.

بررسی مقایسه ای میزان تعلقات قومی در بین خانواده های بیله سوار و اردبیل(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال نهم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲)

کلیدواژه‌ها: تعلقات قومی قومیت مرز جغرافیایی رسانه پایگاه اجتماعی اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۲۳۴
این پژوهش با هدف بررسی مقایسه ی میزان تعلقات قومی خانواده های دو شهر بیله سوار و اردبیل انجام شده است، همچنین سوال های اصلی در این پژوهش عبارتنداز: آیا تفاوتی در میزان تعلقات قومی در بین خانواده های بیله سوار و اردبیل وجود دارد؟ خانواده های کدام شهر از میزان تعلقات بالای برخوردارند؟ عوامل تاثیرگذار بر میزان تعلقات قومی خانواده ها در بیله سوار و اردبیل کدامند؟بر همین اساس برای دستیابی به سوالات و اهداف تحقیق پس از مطالعه نظریه های مربوط به قومیت و عواملی که باعث تغییر و تحول در قوم و گروه های قومی می شوند با استفاده از نظریه ژئوپلتیک رندل کالینز و نظریه پارسونز چهارچوب نظری تنظیم گردید.سپس باتوجه به چهارچوب نظری فرضیه اصلی تحقیق تدوین گردید که این فرضیات عبارتند از 1-  بین قرار گرفتن در مرز جغرافیایی (جمهوری آذربایجان)و میزان تعلقات قومی خانواده های شهر بیله سوار و اردبیل تفاوت معنی داری وجود دارد.2- بین استفاده از رسانه کشور همسایه جمهوری آذربایجان  و میزان تعلقات قومی خانواده های شهر بیله سوار و اردبیل تفاوت معنی داری وجود دارددر این تحقیق که به روش پیمایشی با ابزار پرسشنامه صورت گرفت تاثیر متغیرهای مستقل چون مرز جغرافیایی با جمهوری آذربایجان، میزان استفاده از رسانه جمهوری آذربایجان، جنسیت، تأهل، پایگاه اجتماعی اقتصادی، سن و تعلقات قومی خانواده های بیله سوار و اردبیل به عنوان متغیر وابسته بررسی شد. واحد تحلیل خانواده های بیله سوار و اردبیل و واحد مشاهده جوانان 40-25 ساله می باشد. نمونه ی تحقیق شامل  242 نفر برای بیله سوار و 246 نفر برای اردبیلمی باشد که با استفاده از فرمول کوکران بدست آمد، و با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله انتخاب شدند.با توجه به نتایج به دست آمده همه متغیرها تفاوت و رابطه ی معنی داری با متغیر مستقل تعلقات قومی داشتند بر طبق همین نتایج میزان تعلقات و دلبستگی قومی خانواده های بیله سوار بیشتر از خانواده های اردبیل بود. با وجود قرارگیری بیله سوار در مرز و برخورداری نامحدود از شبکه های جمهوری آذربایجان میزان تعلقات قومی خانواده های این شهر به نسبت خانواده های اردبیل بالا است. در بین متغیرها متغیر پایگاه اجتماعی اقتصادی رابطه ی معنی دار ولی معکوس با تعلقات قومی داشت.
۹۷.

بررسی نقش گفتمان پان ترکیسم در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال یازدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۴۳)

کلیدواژه‌ها: گفتمان قومیت قوم گرایی امنیت ملی پان ترکیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۷۲۵
مسأله امنیت ملی، مهم ترین و حیاتی ترین عامل ثبات و قوام یک حکومت است و قومیت گرایی همواره یکی از عوامل تأثیرگذار بر امنیت ملی تلقی می گردد. در این میان تحولات قوم گرایی مربوط به قوم آذری به عنوان بزرگ ترین اقلیت قومی در ایران رابطه و جایگاه آن در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در این مقاله سعی شده است با نگاه گفتمانی، افراطی ترین شکل قوم گرای آذری(پان ترکیسم) تبیین و تشریح شود و رابطه آن با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ترسیم گردد، که طی این مقاله نشان داده می شود: گفتمان پان ترکیسم برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تهدید می باشد.
۹۸.

بررسی تطبیقی اخلاق کار و روحیه بازاری (در بین بازاریان شهر رشت و رضوانشهر و دانشجویان گیلک، تالش و ترک)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۵۴)

کلیدواژه‌ها: قومیت اخلاق کار روحیه بازاری ساختمان ذهنی تیپ ایده آل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۹۰
هدف تحقیق حاضر ارائه تبیینی از مبنای قومی روحیه بازاری در میان دانشجویان سه قومیت اصلی در دانشگاه گیلان یعنی گیلک، تالش و ترک است. برای توضیح یافته های تحقیق از نظریه اخلاق کار پروتستانی و روحیه سرمایه داری وبر و همچنین نظریه انگیزه پیشرفت مک کللند و ریختار بوردیو استفاده گردید. جمعیت آماری شامل 124 نفر از دانشجویان ترک، گیلک و تالش در دانشگاه گیلان، به همراه 69 نفر از بازاریان رضوانشهر و رشت است که به صورت نمونه گیری زنجیره ای یا گلوله برفی انتخاب گردیدند. ابتدا با استفاده از مدل تیپ ایده آل وبر، تیپ ایده آل بازاری از متن مصاحبه با بازاریان شهر رشت استخراج شد و سپس این مدل در میان دانشجویان سه قومیت مختلف از طریق انجام مصاحبه عمیق مورد تحلیل جامعه شناختی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهند که دانشجویان ترک هم به لحاظ رفتار اقتصادی و اجتماعی و هم به لحاظ ویژگی های شناختی به تیپ ایده آل بازاری نزدیک و دانشجویان دو قومیت دیگر از آن تیپ فاصله دارند. درواقع شالوده های فرهنگی موجود در نزد برخی از اقوام می تواند برای رشد روحیه بازاری گری مؤثر باشد و در صورت تقویت این شالوده های خاص قومیتی می توان از آن ها برای موفقیت در بازار یاری گرفت. بر این اساس، توجه به ساختمان ذهنی قومیت ها در برنامه ریزی توسعه ضروری به نظر می رسد.
۹۹.

مطالعه تطبیقی دیپلماسی رسانه ای ایران و ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال دوزادهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 219 - 234

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی رسانه ای رسانه دیپلماسی عمومی قومیت هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۵۱۸
امروزه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورها به عنوان عاملی تعیین کننده و اثرگذار در نظام بین الملل تحت تأثیر تحول های شگرف در عرصه علوم ارتباطی جدید قرار گرفته اند؛ چنان که «دیپلماسی رسانه ای» به عنوان یکی از شاخه های اصلی فعالیت های دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی، بخش شایان توجهی از دیپلماسی عمومی کشورهای قدرتمند منطقه ای و جهانی را به خود اختصاص داده است. به گونه ای که امروزه توانسته در بحران ها، انقلاب ها و جنگ ها و دوستی های کشورها نقشی اساسی بر عهده داشته باشد. رسانه های نوینِ ارتباطی توانایی خبرسازی، خبررسانی و جهت دهی به افکار عمومی جوامع را دارند. پس از فروپاشی اتحاد شوروی در اوایل دهه نود و استقلال کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز، دو قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه، تلاش خود را برای نفوذ در این منطقه نوظهور آغاز کردند و با توجه به ظرفیت های بسیار خوبی که هرکدام از این کشورها در حوزه های فرهنگی، زبانی، قومی، مذهبی، تمدنی، اقتصادی و جغرافیایی با این منطقه دارند، سعی در نفوذ در این منطقه داشته اند. این دو کشور می خواهند در کنار فعالیت های دیپلماتیک رسمی خود از قدرت نرم خویش نیز برای دستیابی به هدف های فرهنگی و اقتصادی در این منطقه بیشترین استفاده را ببرند. پرسش اصلی این نوشتار این است که دیپلماسی رسانه ای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی مبتنی بر چه مؤلفه هایی است؟ در پاسخ به این پرسش با استفاده از چارچوب مفهومی دیپلماسی رسانه ای، این فرضیه مطرح می شود که دیپلماسی رسانه ای ایران مبتنی بر صداوسیما و ارگان های دولتی و دیپلماسی رسانه ای ترکیه مبتنی بر سازمان ها و تلویزیون های خصوصی است.
۱۰۰.

هویت، قومیت و سیاست خارجی در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۱ بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ 81 - 95

کلیدواژه‌ها: خاورمیانه. سیاست قومی رئالیسم سازه انگاری قومیت هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۴۰۴
طی دهه های اخیر، سیاست خارجی دولت های خاورمیانه ای عمیقاً از رشد هویت های قومی و مذهبی در این منطقه تأثیر پذیرفته، در حالی که رهیافت رئالیسم همچنان منطق حاکم بر تحلیل سیاست در خاورمیانه باقی مانده است. این مقاله در قالب رهیافت سازه انگاری به تحلیل نقش متغیر نوظهور هویت قومی بر سیاست خارجی دولت ها در خاورمیانه می پردازد و بر تفکیک ناپذیری حوزه سیاست داخلی و مسائل آن، مانند سیاست قومی از سیاست خارجی این دولت ها و تأثیرپذیری آنان از مؤلفه های معنایی و هویتی تأکید دارد. طی دهه های اخیر، سیاست خارجی دولت های خاورمیانه ای عمیقاً از رشد هویت های قومی و مذهبی در این منطقه تأثیر پذیرفته، در حالی که رهیافت رئالیسم همچنان منطق حاکم بر تحلیل سیاست در خاورمیانه باقی مانده است.