سیاست های قومی

یکی از شاخص های تأثیرگذار در سیاست گذاری امنیتی در منطقه شمال غرب، برآورد وضعیت تعامل حاکمیت با قومیت های موجود در این منطقه است. این تعامل در قالب سیاست های قومی تبلور می یابد. سیاست های قومی می تواند ابعاد مختلف امنیت، مخصوصاً بعد اجتماعی آن را که با مسائل هویتی سروکار دارد، تحت تأثیر قرار دهد. این در حالی است که سیاست قومی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه مورد کم توجهی قرارگرفته است. ازاین رو دغدغه محقق بر آن قرار گرفت که سیاست قومی ج.ا.ا در منطقه شمال غرب (مناطق آذری نشین) را مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش، ضمن استفاده از منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی- توصیفی، پرسشنامه ای متشکل از 19 سؤال تهیه شد. جامعه آماری شامل 200 نفر از مسئولان و کارشناسان امنیتی و سیاسی مستقر در منطقه شمال غرب هستند که با استفاده از فرمول کوکران 131 نفر از آنان به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها، پاسخ ها از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. ضریب اعتبار محاسبه شده از طریق آلفای کرونباخ (75/.) گویای آن است که پرسشنامه از اعتبار بالا و قابل قبولی برخورداراست. بعد از جمع آوری و تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز مشخص شد که سیاست اتخاذشده در منطقه شمال غرب (مناطق آذری نشین) سیاست وحدت در کثرت با تمایل بر کثرت گرایی بوده است.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر سیاست های قومی جمهوری اسلامی ایران بر همگرایی یا واگرایی ترکمن ها در استان گلستان بود. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت داده ها از نوع کمّی و ازنظر روش گردآوری داده ها، یک پژوهش توصیفی پیمایشی محسوب می شود. جامعه آماری تحقیق، برطبق سرشماری سال ۱۳۹۵، شامل ۶۵۴۰۸۷ نفر، ترکمن های ساکن استان گلستان هستند که براساس فرمول کوکران تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه تدوین شده برای هر یک از متغیرهای پژوهش بود که پایایی آن توسط آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت . تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار spss26 انجام گرفته است . یافته های حاصل از بررسی فرضیات پژوهش نشان داد سیاست گذاری های قومی نظام جمهوری اسلامی ایران براساس چهار بعد سیاسی ، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بر ترکمن های استان گلستان ایجاد همگرایی کرده است .

آسیمیلاسیون زبانی یکی از اشکال تغییرات زبانی است که در آن افراد یک جامعه زبانی، زبان دیگری را جایگزین زبان اول خود می نمایند. در این پژوهش جامعه زبانی شهر ایلام با روش پدیدارشناسی مورد مطالعه قرار گرفته اند. جمعیت نمونه تحقیق 20نفر از افراد متولد دهه های50 -80 شهر ایلام بوده است که بصورت کاملاً هدفمند انتخاب شده اند. یافته های مطرح شده در این پژوهش دو بخش کلی می باشد. بخش اول آن در قالب مضامین اصلی"بحران ارتباط، شکاف زبانی و نسلی، واگرد به زبان مادری، انگ انگاری زبان مادری، سرگشتگی زبانی _ هویتی، گسست زبان مادری از مدرسه" بیان شده اند. این مضامین مربوط به چگونگی تجارب افراد درمواجهه با تغیراتی که در زبان اول و زبان دوم به وجود آمده و شرایطی که تجربه نموده اند می باشد. بخش دوم یافته ها توصیف ساختاری می باشد که در قالب چند مضمون اصلی شرح داده شده اند: خانواده منفعل، برساخت و تحمیل هنجار زبانی در مدارس، طبیعی(رسم) شدن زبان فارسی، فقر دانش زبانی، تسلط نهادی زبان، خودیکی دانی گروهی، بازنمایی های وارونه رسانه. در این بخش شرایط زمینه ای شکل دهنده این تجارب با توجه به بیانات افراد دسته بندی و ذکر شده اند که این دو بخش توصیفی کلی از تجارب و زمینه و بستر شکل دهنده آن ها به دست داده است.

منطقه قفقاز شمالی همواره ناآرام و دستخوش تنش ها و بحران هایی است که از زمان استالین تا به امروز تداوم یافته و در آینده نزدیک نمی توان چشم انداز روشنی را برای این منطقه در نظر گرفت. کنکاش در مورد کنشگری های سیاسی و امنیتی روسیه در این منطقه می تواند در شناخت ریشه ها و ابعاد این بحران ها مؤثر باشد. این منطقه از نظر راهبردی، تجاری و امنیتی در پایداری روسیه بسیار نقش دارد. از بعد منطقه ای، روسیه مهم ترین بازیگر در زمینه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی در قفقاز است. به علاوه حرکت های روسیه و ترکیه در این منطقه، سرنوشت کلی منطقه را متأثر می کند. در این نوشتار می خواهیم سیاست های قومی و قلمروسازی های روسیه و تأثیر آن در گسترش منازعات قومی و افراط گرایی در قفقاز شمالی را بررسی کنیم. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل محتوا و چارچوب نظری، الگوهای سیاست قومی مارتین مارجر است. یافته های نوشتار نشان می دهد سیاست های قومی و روسی سازی منطقه قفقاز توسط روس ها در راستای هویت زدایی تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی مردم این منطقه، وابسته کردن این اقوام به حکومت روسیه، مهار نفوذ ناتو و آمریکا در این منطقه و امنیت انرژی است. همچنین رویدادهای جهان اسلام از جمله برآمدن طالبان، القاعده و داعش و تأثیرهای امنیتی آن بر روسیه و متحدان منطقه ای آن سبب شد این کشور ترکیبی از اقدام هایی مانند اقدام های کنترلی، تقابل و تعامل را در مورد این منطقه به کار گیرد.

یکی از ویژگی های کشورهایی که تنوع قومی و مذهبی دارند، طراحی و اجرای مدل و سیاست قومی است. هدف این پژوهش مطالعه تطبیقی الگوهای اجرا شده سیاست قومی در کشورهای مورد مطالعه است تا به کمک آن بتوان، با شناخت شاخص ها و مؤلفه های این مدل ها، به ارائه الگویی مناسب برای جمهوری اسلامی ایران اقدام کرد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تحلیلی با روش مطالعات تطبیقی است. بر اساس یافته های پژوهش مدل ها و سیاست های قومی در هر کشوری- متناسب با ویژگی های جغرافیایی، انسانی، نظام حاکم بر مدیریت سرزمینی و ...- متفاوت است؛ به نحوی که نمی توان سیاست مختص به کشوری را بدون توجه به شاخص ها و مؤلفه های بومی آن سرزمین اجرایی کرد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که الگو های سیاست قومی در جمهوری اسلامی ایران نمی تواند الگویی خاص از مدل های کشورهای دیگر باشد، بلکه بر پایه سیاست های چندگانه یاد شده الگوی بومی در زمینه سیاست قومی، مطابق با سیاست های مطالعه شده، الگویی است که باید به انسجام ملی و هم گرایی اقوام و نهایتا تحکیم قدرت ملی متمرکز باشد. الگویی که افزون بر انسجام ملی مانع از حذف هویت خرده فرهنگ ها باشد.