تیپ ایده آل

hز نظر این مقاله، کودتای 15 ژوئیه در ترکیه ناشی از انحراف در مفهوم نوعثمانی گرایی و تیپ ایده آل آن بوده است. در واقع، این مفهوم بعد از سال 2002 در قالب چهار مدل الهام بخشی، فعال گرایی غیراجبارآمیز، فعال گرایی اجبارآمیز و مدل جوانک بزدل در دو عرصه داخلی و خارجی عمل کرده است، که سه مدل آخر با انحراف در مدل الهام بخشی، زمینه های کودتا را فراهم کردند. ضدکودتای اردوغان هرچند سبب تضعیف جامعه مدنی خواهد شد، اما توان زایل کردن آن را ندارد، بلکه صرفاً پیش روی آن را به تأخیر می اندازد. سیاست های اردوغان در برساختن تیپ ایده آل نوعثمانی گرایی به عنوان الگویی در دو حوزه داخلی و خارجی، با تناقض روبه روست و در آینده نه چندان دور گرفتار ظرفیت های کارای همین جامعه مدنی شده و قدرت را واگذار خواهد کرد. دوران اردوغان از این پس دوران تمرکز بر بحران های داخلی از منظر پلیسی و تساهل منفعلانه در سیاست خارجی خواهد بود.

هدف تحقیق حاضر ارائه تبیینی از مبنای قومی روحیه بازاری در میان دانشجویان سه قومیت اصلی در دانشگاه گیلان یعنی گیلک، تالش و ترک است. برای توضیح یافته های تحقیق از نظریه اخلاق کار پروتستانی و روحیه سرمایه داری وبر و همچنین نظریه انگیزه پیشرفت مک کللند و ریختار بوردیو استفاده گردید. جمعیت آماری شامل 124 نفر از دانشجویان ترک، گیلک و تالش در دانشگاه گیلان، به همراه 69 نفر از بازاریان رضوانشهر و رشت است که به صورت نمونه گیری زنجیره ای یا گلوله برفی انتخاب گردیدند. ابتدا با استفاده از مدل تیپ ایده آل وبر، تیپ ایده آل بازاری از متن مصاحبه با بازاریان شهر رشت استخراج شد و سپس این مدل در میان دانشجویان سه قومیت مختلف از طریق انجام مصاحبه عمیق مورد تحلیل جامعه شناختی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهند که دانشجویان ترک هم به لحاظ رفتار اقتصادی و اجتماعی و هم به لحاظ ویژگی های شناختی به تیپ ایده آل بازاری نزدیک و دانشجویان دو قومیت دیگر از آن تیپ فاصله دارند. درواقع شالوده های فرهنگی موجود در نزد برخی از اقوام می تواند برای رشد روحیه بازاری گری مؤثر باشد و در صورت تقویت این شالوده های خاص قومیتی می توان از آن ها برای موفقیت در بازار یاری گرفت. بر این اساس، توجه به ساختمان ذهنی قومیت ها در برنامه ریزی توسعه ضروری به نظر می رسد.

در این پژوهش سعی شده است شکاف های مفهومی و نظری تئوری رهبری کاریزمای وبر مشخص شود و سپس، براساس روش تیپ ایده آل وبری به برساخت تیپ ایده آلی از رهبری کاریزمایی اقدام شود که در حوزه جامعه شناسی بوده و قابلیت آزمون تجربی-تاریخی داشته باشد. براین اساس، ابتدا به بررسی چرایی وجود ابهام های نظری در تئوری کاریزمای وبر پرداخته شده است. سپس، براساس آرای وبر و شارحان اصلی او سعی شده است دو رویکرد اصلی به مسئله کاریزما به صورتی منسجم سنخ بندی و برساخت شود: رویکرد اول مطالعاتی هستند که بیشتر به صفات و ویژگی های فردی پرداخته اند و سعی کرده اند دلایل ظهور کاریزما را در فرد صاحب کاریزما بجویند؛ رویکرد دوم مطالعاتی هستند که بیشتر به دریافت های پیروان و پاسخ نگرشی و رفتاری آن ها به کاریزما و همچنین، شرایط عینی و ذهنی شکل گیری کاریزما پرداخته اند. در انتها استدلال شده است که رویکرد پیرومحور، رویکردی جامعه شناختی است و به لحاظ تجربی قابل بررسی است. در این رویکرد اساس بحث بر تلقی پیروان از رهبر کاریزمایی قرار دارد و اعتبار کاریزما از تأیید و قبول پیروان نشأت می گیرد. افزون بر این، پیروان در شرایط خاصی از نظر روحی و روانی به دنبال منجی و کاریزما هستند و وضعیت روانی خود را ناشی از شرایط بحرانی اجتماعی می دانند؛ بنابراین، تغییرات، بحران های اجتماعی و تحولات ساختاریِ اجتماعی و نهادهای ناشی از آن، زمینه و علت اصلی ظهور رهبران کاریزماتیک قلمداد می شوند.