مطالب مرتبط با کلیدواژه

تحلیل گفتمان انتقادی


۱۲۱.

نقش سیاسی اجتماعی مطبوعات در انقلاب مشروطیت با رویکرد تحلیل محتوای سرمقاله های روزنامه های روح القدس و صوراسرافیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال چهاردهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۰ 13 - 34

کلیدواژه‌ها: گفت وگو تک گویی طنز کاریکاتور تحلیل گفتمان انتقادی نشانه شناسی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۵۰
دو روزنامه «روح القدس» و «صوراسرافیل» در صف مقدم مبارزان راه آزادی و دفاع از مشروطیت قرار داشتند. انتشار روزنامه های روح القدس و صوراسرافیل از پیروزی انقلاب مشروطیت شروع شد و تا کودتای محمدعلی شاه قاجار به طول انجامید. در این مدت تعداد 28 شماره روح القدس و 32 شماره صوراسرافیل منتشر شد که با در نظر گرفتن معیارهای لازم برای تشخیص سرمقاله از سایر مقاله ها تعداد 13 سرمقاله در روزنامه روح القدس و تعداد 12 سرمقاله در دوره حیات روزنامه صوراسرافیل به چاپ رسیده است. بررسی سرمقاله ها نشان می دهد که در سرمقاله های روزنامه روح القدس، بیشتر به مسائل و موضوعات سیاسی پرداخته شده است، ولی در سرمقاله های صوراسرافیل، علاوه بر مسائل سیاسی، مسائل و موضوعات اجتماعی، مذهبی نیز بررسی شده است. درمجموع، یافته های این تحقیق نشان می دهد که دو روزنامه مذکور که هر دو زاییده مشروطیت و قربانی استبداد می باشند، در جریان انقلاب مشروطیت، با ترویج افکار آزادی خواهانه و انتقاد از حکومت استبدادی، نقش مهمی در آگاهی و تنویر افکار عمومی مردم ایران در آن دوره داشته اند.
۱۲۲.

مطالعه انتقادی گفتمان کاوی متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال چهارم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیایی ۱۴) 119-144

کلیدواژه‌ها: متون دینی تحلیل گفتمان انتقادی جهان بینی ایدئولوژی قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۳۳۴
روش تحلیل گفتمان انتقادی از جمله روش های تحلیل کیفی متن محسوب می شود که در واکاوی و کنش اجتماعی متون نقش مهمی دارد. گرچه این روش در حوزه علوم سیاسی و اجتماعی شناخته شده است، اما اخیراً توانسته در مطالعات میان رشته ای علوم قرآن و حدیث نیز راه یابد. تبیین قدرت و ایدئولوژی از جمله مسائل پیچیده در تحلیل انتقادی گفتمان است از این رو، این پژوهش قصد دارد تا با مطالعه ای انتقادی پژوهش های صورت گرفته در گفتمان کاوی متون دینی، توان کاربست این دو مفهوم را در متون دینی بررسی نماید. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، پس از نقد پژوهش های انجام شده در زمینه کاربست روش تحلیل گفتمان در متون دینی به تبیین مهمترین مبانی قدرت و ایدئولوژی می پردازد و در نهایت آسیب-های این روش در مواجهه با مطالعات میان رشته ای قرآن و حدیث را بیان می کند تا با آسیب شناسی این روش، جهت الگودهی و کاربست شایسته در مطالعات میان رشته ای قرآن و حدیث مورد اهتمام قرار گیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مبانی قدرت و ایدئولوژی در روش تحلیل گفتمان انتقادی با وجود تمام قابلیت های روشی در تحلیل لایه های معناشناختی متون دارای آسیب های معرفت شناختی، روش شناختی و اصطلاح شناسی است و با این مفاهیم توان کاربست در بررسی متون دینی ندارد.
۱۲۳.

تحلیل ساخت های گفتمان مدار در سوره مریم (بر اساس الگوی ون لیون)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 178 - 190

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی الگوی ون لیون ساخت های گفتمان مدار کارگزاران اجتماعی سوره مریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۳۷۶
تحلیل گفتمان انتقادی، یا همان شناسایی لایه های پنهان موجود در هر متنی، موجب درک بهتر آن متن می گردد. از آنجا که قرآن به عنوان یک کتاب آسمانی، برای هدایت بشر، بر پیامبر عظیم الشأن اسلام، حضرت محمد (ص) نازل شده است، اهمیت صحّت ترجمه و تفسیر آن بر کسی پوشیده نیست. با درک همین اهمیت، می توان به جایگاه تحلیل گفتمان در این حوزه نیز پی برد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی، با تکیه بر الگوی ساخت های گفتمان مدار "ون لیون"، تلاش کرده تا این الگوها را در سوره مبارکه «مریم» مورد تحلیل و بررسی قرار بدهد. لیون، مجموع افرادی را که در یک رویداد حضور دارند، با عنوان کارگزاران اجتماعی معرفی می کند. الگوی ون لیون، شامل مؤلفه های گفتمان مداری نظیر: حذف، اظهار، فعال سازی، منفعل سازی، تشخص بخشی، تشخص زدایی، پیوند زدن، تفکیک کردن و... می باشد. بسامد شیوه بازنمایی هر یک از کارگزاران اجتماعی موجود در سوره مریم، در قالب یک نمودار میله ای نمایش داده شده است. بررسی ها نشان داد که الگوی ون لیون، در تحلیل سوره مریم بسیار کارآمد است. علاوه بر آن، مشخص شد که از بین دو الگوی اظهار و حذف، بازنمایی کارگزاران اجتماعی، با شیوه اظهار، بسامد بالاتری دارد. گفتنی است که در میان انواع شیوه های بازنمایی برای اظهار کارگزاران اجتماعی، شیوه هایی بیش ترین بسامد را دارند که نسبت به شیوه مقابل خود از خاصیت نشان داری کم تری برخوردار باشند. همین موضوع، بیانگر آن است که در قرآن کریم، مکّی بودن سوره مریم و سطح مخاطبان اولیه آن دوره زمانی، در انتخاب مناسب ترین شیوه بیان، با هدف تأثیرگذاری عمیق تر، در نظر گرفته شده است.
۱۲۴.

استعاره های توصیفی و بصری در اشعار نیما یوشیج و مهدی اخوان ثالث (با رویکرد گفتمان انتقادی فرکلاف)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 396 - 426

کلیدواژه‌ها: استعاره توصیفی و بصری تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف نیما یوشیج مهدی اخوان ثالث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۹ تعداد دانلود : ۴۴۸
یکی از روش های فن بیان، کاربرد استعاره به معنای کلی آن؛ به کار بردن یک واژه یا عبارت به جای عبارت دیگر بر اساس شباهت بین آن ها است. کاربرد استعاره به عنوان پدیده ایی زبانی ب ه ط ور ع ام و در زب ان ادبی به طور خاص نیست، بلکه پدیده ایی شناختی و ذهنی است و آنچه در زبان ظ اهر م ی ش ود، ص رفا نم ودی از ای ن پدیده ذهنی است. از طرف دیگر، این بیان شناختی و ذهنی از افکار را می توان در چارچوب گفتمان انتقادی و نقد زبانشناختی تحلیل و تفسیر کرد. کاربرد استعاره های توصیفی و بصری در اشعار نیما یوشیج و مهدی اخوان ثالث می تواند یکی از نمونه های رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی از دیدگاه فرکلاف باشد. بر این اساس، اگرچه که رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی رابطه زبان، قدرت، ایدئولوژی و گفتمان را در اولویت قرار می دهد، اما ادبیات ملت ها را نیز می توان در چارچوب گفتمان انتقادی و نقد زبان شناختی تحلیل و تفسیر کرد. در این پژوهش ک ه به روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه ایی انجام شده، پس از مطالعه غزلی ات این دو شاعر، م وارد اس تعاره ه ای توصیفی و بصری اشعار مشخص شده و از نظر کمی و کیفی مورد مطالعه قرار گرفته شده است. در نهایت، از تطبیق اشعار نیما و اخوان می توان چنین نتیجه گیری کرد که کاربرد استعاری از وضعیت و شرایط سیاسی و اجتماعی غالب در اشعار اخوان ملموس تر است. با توجه به تحلیل بینامتنی ذکر شده، هر دو شاعر متاثر از شرایط حاکم بر فضای اجتماعی و سیاسی بوده اند. اما، در اشعار اخوان این نگاه آشکارتر است.
۱۲۵.

تحلیل گفتمان انتقادی سیاست گذاری ارتباطی بی بی سی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 1-24

کلیدواژه‌ها: سیاست ارتباطی تحلیل گفتمان انتقادی انتخابات و رسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۲۹۰۲
رسانه ها در زندگی امروز ما به جزو لاینفک زندگی مدرن تبدیل شده اند و در تصمیم گیری های سیاسی نقشی اساسی در اقناع مخاطب به عهده می گیرند. بی بی سی فارسی بخشی از سازمان رسانه ای پیچیده بین المللی است که هدایت کننده سلیقه عمومی است؛ قدیمی ترین رسانه دنیا است و در عین حال از نتایج علوم مرتبط با رسانه برای اقناع مخاطب استفاده می کند. سیاست ارتباطی به عنوان مجموعه ای از اصول و هنجارها برای رفتار راهبردی نظام های ارتباطی است. هدف این مقاله شناسایی سیاست های ارتباطی بی بی سی فارسی در پخش اخبار انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ است. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل گفتمان انتقادی است. واحد تحلیل متن است و از روش فرکلاف توصیف، تفسیر و تحلیل برای تحلیل داده ها استفاده شده است و در نهایت سه سطح سیاست ارتباطی در بی بی سی فارسی شناسایی شد: سیاست های ارتباطی کلان (کل مجموعه بی بی سی) مانند استراتژی شفاف سازی، بیطرفی و اطلاع رسانی درست و به هنگام، سیاست های ارتباطی رسانه (بی بی سی فارسی) مانند استراتژی های بی بی سی فارسی برای ساخت برنامه در ایران و در دوران انتخابات، و سیاست های ارتباطی در سطح سردبیری رسانه مانند تکنیک های مختلف رسانه ای ساخت برنامه.
۱۲۶.

تحلیل گفتمان انتقادی در آثار محمود استادمحمد با رویکرد فمینیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲)

کلیدواژه‌ها: ادبیات نمایشی محمود استادمحمد تحلیل گفتمان انتقادی فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۳۵۲
محمود استادمحمد یکی از نویسندگان مطرح ایران و از جمله نویسندگان کارگاه نمایش، گروهی از هنرمندان آوانگارد تئاتر قبل از انقلاب در ایران است. در آثار او سایر نمایشنامه نویسان ایرانی، نقش زنان، نقشی چالش برانگیز است. از سویی در میان نویسندگان نسل استادمحمد کمتر با نمایشنامه نویسان زنان روبرو هستیم و به جز مواردی معدود، گفتمان های رایج در تئاتر ایران قبل از انقلاب، توسط نویسندگان مرد رقم خورده است. اما با گذشت زمان و با تغییراتی که در جامعه رخ داد، علاوه بر حضور بیشتر زنان در تئاتر، نوع نگاه به زن نیز در آثار نمایشی دچار تغییراتی شده است. این پژوهش در نظر دارد با استفاده از مفاهیم اساسی در تحلیل گفتمان انتقادی و به ویژه تحلیل گفتمان انتقادی فمینیستی، به نقش زنان در آثار استادمحمد بپردازد. در آثار او به تدریج شاهد حضور بیشتر زنان و سخن گفتن از مسائل و مشکلات آنها هستیم. اما سوال اینجاست که این تغییر رویکرد تا چه اندازه تغییر ایدئولوژی حاکم و دگرگونی در روابط قدرت را نشان می دهد و تا چه حد تحت تاثیر ایدئولوژی های پیشین قرار دارد.
۱۲۷.

تحلیل گفتمان انتقادی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با بهره گیری از روش نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸۳ 39 - 65

کلیدواژه‌ها: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی آیت الله خامنه ای تحلیل گفتمان انتقادی جمهوری اسلامی ایران نورمن فرکلاف جامعه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۴ تعداد دانلود : ۵۷۵
بیانیه گام دوم انقلاباسلامی به عنوان برنامه ای راهبردی از سوی حضرت آیت الله خامنه ای در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است. تحلیل گفتمان این بیانیه می تواند ارزش های نهفته در ایدئولوژی انقلاباسلامی را واشکافی کرده و گزاره های تاریخی مرتبط با متن بیانیه را بر مخاطبان پژوهش آشکار سازد. سؤال اصلی تحقیق آن است که بیانیه از چه ساختارها، بافت های موقعیتی و روابط متنی و بینامتنی شکل گرفته و تأثیرات متقابل گفتمان بیانیه با ساختارهای اجتماعی و نهادی بر چه مؤلفه هایی استوار است. مقاله حاضر با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، روابط ایدئولوژیک بیانیه را در سه بخش توصیف، تفسیر و تبیین واکاوی نموده و به کشف ارتباط میان زبان، ایدئولوژی و قدرت می پردازد. تحلیل واژگان و بررسی ویژگی های دستوری بیانیه نشان می دهد مولد متن به دنبال ایجاد گفتمانی تعاملی همراه با ایجاد حس قرابت بوده و با هدف تبیین روحیه اصیل انقلاب برای جوانان و ایجاد فضای گفتمانی سازنده، در صدد ترسیم مسیر آینده نظام است. افعال متن بیانیه، تعهد مطلق نویسنده به صدق گزاره های بیانیه و شفافیت دیدگاه مؤلف در جهان بینی را نشان می دهد. هم چنین عدم استفاده از حسن تعبیر و افعال کمکی مستلزم تردید، حکایت از صداقت و صراحت مؤلف در تبیین اهداف بیانیه دارد. بررسی زمینه های بینامتنی، نمایانگر تأکید بر خودباوری و درس آموزی از رخدادهای داخلی و بین المللی است. در بررسی تأثیرات متقابل گفتمان با ساختارهای نهادی و اجتماعی، به تعامل بیانیه با «نظام فکری رهبران انقلاب» از یک سو و اثرگذاری و اثرپذیری بیانیه در ارتباط با دانش زمینه ای «جامعه ی اسلامی ایران» از سوی دیگر پرداخته شده است.
۱۲۹.

تحلیل انتقادی گفتمان طریقت و شریعت درباره ﻗﺼه ابومسلم نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 35 - 52

کلیدواژه‌ها: ابومسلمنامه شریعت (علما) طریقت (صوفیان) صفویه تحلیل گفتمان انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۴۵۹
ﻗﺼه «ابومسلم نامه» از زمان پیدایش، یعنی دوران سلجوقیان تا پایان عصر صفویه، ﺻﺤﻨه رویارویی طیف ها و جریان های مذهبی فرهنگی و فکری، به تبعیت قدرت سیاسی، بوده است. قصه ای با قهرمانی، ایرانی که باورهای مذهبی وقت را به چالش کشید. در ابتدای قدرت یابی صفویان، این قصه علاوه بر سرگرم کردن یاوران قزلباش مرشد کامل، در حکم مرام نامه ای اعتقادی، در انسجام و تشجیع آنها برای غلبه بر حریفان مخالف داخلی و خارجی نقش بارزی ایفا کرد؛ ولی با تثبیت حکومت صفویه و ورود گفتمان شریعت، این اثر با بی مهری روبه رو شد و حتی راویان و دوستارانش، با هجمه و تهدید و قتل مواجه شدند. هدف این مقاله با تأکید بر فتوای محقق کرکی 940ق/1533م، عالم برﺟﺴﺘه دوره صفویه، و علمای شیعی آن است که ضمن بازنمایی بافت تاریخی حکومت صفویه، علت های همگرایی موافقان و واگرایی مخالفان این اثر کلاسیک را به طرح گفتمان شریعت و طریقت بررسی کند؛ سپس براساس مربع «وون دایک» و استفاده از تمهیدات بلاغی بیانی، این مسئله را تبیین کند که هر گفتمان چگونه با استفاده از شگردهای تخریب، انکار، تهدید و قتل و در مقابل با برجسته کردن ویژگی های مثبت خود، قادر است حریف را از ﺻﺤﻨه قدرت به حاشیه براند. نتیجه آنکه علما به علت ساختارمندبودن گفتمان شریعت و جلب نظر شاهان صفوی، با بهره گیری از تمهیدات بلاغی و با خدشه واردکردن به باورها و قهرمان های گفتمان تصوف و قزلباش ها، موفق شدند آنها را از ﺻﺤﻨه قدرت بیرون برانند و با کنترل و تفوق قدرت، گفتمان شریعت را بر ارکان سیاسی سیطره دهند.
۱۳۰.

مقایسه نگرش وزیرانه نظام الملک و دید گاه دبیرانه بیهقی در باب اهمّیت جایگاه قضاوت در حکومت سیاسی بر پایه تحلیل گفتمان انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نثرپژوهی ادب فارسی دوره ۲۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۷ 191 - 216

کلیدواژه‌ها: خواجه نظام الملک بیهقی تحلیل گفتمان انتقادی قضاوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۴۷۸
یکی از اساسی ترین وظیفه های هر حکومتی فصل خصومت و رفع عامل نزاع بین آحاد یک جامعه مدنی و تحقق عدالت اجتماعی است که این امر با وجود محاکم دادگستری، دیوان قضایی مستقل و حضور قاضیانی «مزکّی ومعدّل از هر دستی» میسر می شود. به اعتقاد تمامی اندیشمندان وجود عدالت و مساوات در هر روزگاری و در هر جایگاهی یک ضرورت است. در این پژوهش دو حکایت با موضوع یکسان از کتاب «سیاست نامه» و «تاریخ بیهقی» در نظر گرفته شده و برای تحلیل گفتمانیِ آن ها از رویکرد نورمن فرکلاف به عنوان نظریه پرداز اصلی استفاده شده است. با تحلیل گفتمان انتقادی و بر پایه مدل های سه گانه فرکلاف به توصیف، تفسیر و تبیین نمونه داده های متنی دو اثر پرداخته شده است تا تقابل دیدگاه وزیرانه خواجه نظام الملک توسی و نظرگاه دبیرانه ابوالفضل بیهقی در باب امر مهم قضاوت تحلیل و تبیین شود. خواجه با توجّه به مقام سیاسی خویش قضاوت را در بسیاری از مواقع حق صاحبان قدرت می داند؛ قدرتی که خود آگاه یا ناخود آگاه دیدگاه های خویش را در لایه های زیرین زبان پنهان کرده است که در آن فرو-دستان هیچ جایگاهی ندارند. در تقابل با این نگرش بیهقی به عنوان یک مورّخ و دبیر از میان قشر متوسط مردم جامعه با همه وابستگی به دربار غزنه سعی می کند در باب قضاوت، جایگاه مردم عامه، فرودست و متظلّم را در لایه های پنهانی زبان خویش به نمایش در آورد.
۱۳۱.

تحلیل درّه نادره برپایه رویکرد تحلیل گفتمانی فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 89 - 112

کلیدواژه‌ها: دوره افشاریه تحلیل گفتمان انتقادی دره نادره استرآبادی فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۵۰۵
تحلیل گفتمان انتقادی یکی از شیوه های جدید تحلیل متن است. در این شیوه برای استخراج مناسبات قدرت و ایدئولوژی از لایه های زیرین متن، افزون بر توجه به ویژگی های آوایی و زبانی و ادبی متن، به عوامل بیرون از متن بافت موقعیّتی و فرهنگی و اجتماعی نیز توجه می شود. این پژوهش با هدف یافتن راهبردهای کلامی مطرح در رویکرد فرکلاف در درّه نادره ، تبیین نقش این راهبردها یا الگوهای گفتمانی در شکل گیری سبک خاص متن و یافتن گفتمان حاکم بر کتاب برپایه ویژگی های تحلیل گفتمان انتقادی انجام شده است. این مقاله به روش تحلیل محتوا و با شیوه تلفیقی (هم کمّی و هم کیفی) صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش متن کامل کتاب درّه نادره است. نمونه گیری به روش تصادفی سامانمند، انتخاب و حجم نمونه برپایه فرمول کوکران محاسبه شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد می توان در لایه های زیرین درّه نادره به مناسبات قدرت دست یافت. بررسی درّه نادره ازنظر واژگان، دستور و انسجام نشان داد ویژگی های مدّنظر رویکرد فرکلاف، در چارچوب ارزش های گوناگون صوری در این متن وجود دارد. در سطح تفسیر و تببین نیز نمودهای بافت موقعیّتی و مناسبات قدرت و ایدئولوژی در متن درّه نادره کاملاً آشکار است.
۱۳۲.

تحلیل گفتمان انتقادی نافرمانی مدنی در یک سازمان دولتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مدیریت منابع سازمانی سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 147-173

کلیدواژه‌ها: نافرمانی نافرمانی مدنی مقاومت در برابر تغییر اعتراض تحلیل گفتمان انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۷۳
این پژوهش با هدف کشف ایستارهای موجود درباره نافرمانی مدنی در یک سازمان دولتی انجام شده است. راهبرد پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی و مشارکت کنندگان تعداد 20 نفر از کارکنان سازمان یادشده بودند که با روش های نمونه گیری بیشینه تنوع و نوعی انتخاب شدند. گردآوری داده ها با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته تا مرحله اشباع نظری ادامه پیدا کرد. برای تحلیل داده ها براساس رهیافت فرکلاف سه مرحله وصف، تفسیر و تبیین انجام شد. یافته ها به کشف سه گفتمان نافرمانی مدنی به مثابه رفتاری تابو، طبیعی و ضروری منجر شد. بر اساس گفتمان تابو نافرمانی مدنی، رفتاری غیررسمی و مخرب با پیامدهای کژکارکردی برای سازمان است، در نتیجه امری غیرمجاز تلقی می شود. در گفتمان طبیعی، نافرمانی مدنی یک سازوکار جبری نهفته در طبیعت سازمان است؛ به طوری که وقتی روال جاری سازمان قادر به پاسخگویی به مطالبات عدالت خواهانه اعضا نباشد، به طور طبیعی گروهی از آنها به نافرمانی مدنی مبادرت می ورزند. در گفتمان ضروری، نافرمانی مدنی پدیده ای اکتسابی از سوی آن دسته از اعضای سازمان محسوب می شود که در اثر بی عدالتی سازمانی به ناکامی و انسداد روان شناختی رسیده اند و آن را به عنوان آخرین راه چاره و داروی معالجه کننده بیماری بی عدالتی در سازمان می دانند.
۱۳۳.

تحلیل گفتمان انتقادی نامه های امام علی علیه السلام به عبدالله بن عباس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت اسلامی سال ۲۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 79 - 114

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه امام علی (ع) عبدالله ابن عباس تحلیل گفتمان انتقادی نظم گفتمانی گفتمان مدیریت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۲۷۹
شناسایی گفتمان مدیریت اسلامی می تواند هم برای رهبران و هم برای افرادی که مسئولیتهای مدیریتی بخشی از جامعه را بر عهده دارند، بسیار راه گشا باشد. هدف این مقاله تحلیل گفتمان انتقادی نامه های امام علی به عبدالله ابن عباس است؛ به همین دلیل با روش کیفی و با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به بررسی و تحلیل نامه های امام علی به عبدالله بن عباس حاکم بصره پرداخته شده است. این نامه ها هفت عدد است و تحلیل گفتمان انتقادی در سه سطح انجام شده است. در سطح توصیف ویژگیهای مهم زبانشناختی نامه ها به منظور شناسایی نظم گفتمانی حاکم بر آنها مورد بررسی قرار گرفته است. در تفسیر تلاش شده است که این نظم گفتمانی در پرتو ویژگیهای متنی و هم چنین شرایط تولید این متون در دوره امام علی(ع) تفسیر شود. هم چنین در سطح تبیین تلاش شده است تا رابطه نظم گفتمانی با متن و بستر اجتماعی سیاسی آن تبیین شود. به طور کلی یافته ها نشان می دهد که در نظم گفتمانی امام علی تنها یک پرکتیس یا عمل گفتمانی قابل شناسایی است و آن پرکتیس گفتمانی امام کارگزار است. امام علی در سطح پرکتیس گفتمانی امام کارگزار انواع مختلف گفتمانها را برای مفصل بندی نظم گفتمانی یا همان گفتمان مدیریت اسلامی در نامه هایشان به کار گرفته اند. به طور کلی شش گفتمان در مفصل بندی پرکتیس گفتمانی امام کارگزار برای تولید نظم گفتمان مدیریت اسلامی به کار گرفته شده که عبارت است از: گفتمان مدیریت عدالتگرا و حق گو، گفتمان گشاده رویی مدیریتی، گفتمان مدارای مدیریتی، گفتمان سرنوشتگرا، گفتمان شهادتگرا و گفتمان دنیاگریزی.
۱۳۴.

گفتمان مالی سازی مستتر در روش های حسابداری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تجربی حسابداری مالی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۷ 27 - 56

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی مالی سازی مفاهیم نظری گزارش گری مالی غیبت گرایی نامسئولیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۲۶۸
حسابداران در تمامی جهان امروزه آموزه های حسابداری را با این تصور به کار می گیرند و در اختیار دیگران قرار می دهند، که آنچه ارایه می دهند چیزی جز یک اندازه گیری خنثی و بیطرفانه از رویدادهای اقتصادی نیست. اما در واقع، این اعداد بر مبنای استانداردها و رویه هایی ایجاد شده است که یک گفتمان مشخص را با خود همراه دارد. در این مقاله به تدقیق این گفتمان پرداختیم تا مشخص کنیم چه چیزی با این اعداد به ظاهر خنثی به مخاطبان حسابداری منتقل می شود و از این طریق کدام مراقبه جایگزین کدام تنبیه شده است. برای این منظور "مفاهیم نظری گزارشگری مالی" که به عنوان اصول نگرش حسابداری شناخته می شود و مبنای تدوین استانداردهای حسابداری می باشد را مورد تحلیل گفتمان و محتوا قرار می دهیم. حسابداران با انتقال گفتمان این بیانیه، در عملکرد خود مروج اندیشه ای ناگفته و نانوشته هستند که کشور را رو به تباهی می برد؛ غیبت گرایی و نامسیولیتی.
۱۳۵.

بازنمایی چرخش گفتمانی قدرت در ایران؛ تحلیل گفتمان انتقادی مراسم تنفیذ و تحلیف هفتمین رئیس جمهور منتخب ایران در شبکه های خبری بین المللی

نویسنده:
منبع: علوم خبری سال نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 11 - 76

کلیدواژه‌ها: بازنمایی رسانه ای تحلیل گفتمان انتقادی مراسم تنفیذ و تحلیف یازدهمین دوره ریاست جمهوری گزارش های خبری شبکه های خبری بین المللی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۴۱۲
درمطالعات انتقادی و ارتباطی،«بازنمایی»،تولید معنا ازطریق چارچوب های مفهومی وگفتمانی تعریف می شود. استوارت هال معتقد است که هیچ معنایی خارج از گفتمان وجود ندارد وآنچه را که ما واقعیت می نامیم،خارج از فرایند بازنمایی نیست. براین اساس پژوهش«بازنمایی چرخش گفتمانی قدرت در ایران ؛ تحلیل گفتمان انتقادی مراسم تنفیذ و تحلیف هفتمین رئیس جمهور منتخب ایران در شبکه های خبری سی ان ان بین المللی ، بی بی سی جهانی، الجزیره انگلیسی،پرس تی وی و العالم»به روش تحلیل گفتمان انتقادی، واحدتحلیل،گزارش خبری، به روش و شیوه نمونه گیری غیر احتمالی و هدفمند ودر بازه زمانی (روزهای 12 ، 13 و 14مرداد )1392 انتخاب ومورد تحلیل گفتمانی قرار گرفت.براساس نتایج این تحقیق؛ بازنمایی گفتمانی شبکه الجزیره انگلیسی بر« استقبال مشروط از مذاکرات هسته ای»در قالب گفتمان تلویحی« رویکرد پان عربیسمی مخالف تعامل ایران با کشورهای منطقه وحتی مذاکره مستقیم با امریکا»، شبکه بی بی سی جهانی بر«طرد گفتمان درون زایی بومی وملی »درقالب گفتمان «سلطه و محکوم»وشبکه سی ان ان نیز بر بازنمایی گفتمانی«حیات مجدد نظام درگروتعامل با غرب» استنباط شد. در مقابل رسانه های برون مرزی ایران، شبکه پرس تی وی بر بازنمایی «گفتمان انتخابات به مثابه نمایش بزرگ دموکراسی» و شبکه العالم نیز برگفتمان «مردم سالاری اسلامی» ودر پیوند با «مشارکت گسترده مردم درانتخابات»با موضوع هسته ای متمرکز بود.
۱۳۶.

تحلیل گفتمان انتقادی رمان «ماهی ها در شب می خوابند» براساس آرای نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی پاییز ۱۳۹۹شماره ۸۵ 285 - 314

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف سودابه اشرفی فمنیسم مردسالاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۵ تعداد دانلود : ۳۷۱
در رمان «ماهی ها در شب می خوابند»، زبان به گونه ای نظام یافته است که در آن می توان به تبیین رویکردهای سه گانه نورمن فرکلاف اعم از: توصیف، تفسیر و تبیین پرداخت. الگوی فرکلاف، ابزاری کارامد برای تحلیل چارچوب نظری این پژوهش است. این جستار با روش توصیفی-تحلیلی، ﻣﺴﺄله چگونگی شکل گیری گفتمان انتقادی را در این رمان مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در سطح توصیف، ؛ کاربرد فراوان دُشواژه ها از سوی مردان، قطع کلام زنان، تقابل های دوگانه، قرار گرفتن قهرمان در آشپزخانه و خانه، بسامد فراوان وجه اخباری در جهت قطعیّت کلام، کنشگر بودن زنان و به کار بردن واژه های استعاری، نمودی برجسته دارد. در سطح تفسیر و از منظر بینامتنیّت، این رمان تحت ﺗﺄثیر آرای ویرجینیا وولف و سیمون دوبوار در جهت اعتراض به وضعیّت زنان به رشته تحریر درآمده است. در سطح تبیین نیز می توان به هژمونی مردسالاری و قدرت یابی مردان و سرکوب زنان دست یافت.
۱۳۷.

تحلیلِ الگوی گفتمانیِ عناصرزبان شناختی و فرایندهای گفتمانِ رمانِ «چراغ ها را من خاموش می کنم»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 130-163

کلیدواژه‌ها: مطالعات مطالعات میان رشته ای الگوی گفتمانی تحلیل گفتمان انتقادی زویا پیرزاد نورمن فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۴۸۰
تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی میان رشته ای در حوزه های زبان شناسی، نقدادبی و جامعه شناسی است که بر کارکرد اجتماعی زبان در جامعه و سیاست و نحوه بازتولید قدرت اجتماعی و سیاسی تاکید می کند. بر اساسِ نظریه نورمن فرکلاف ، برای کشف لایه های زیرین و تحلیل الگوی گفتمانی، باید سه سطح «توصیف»، «تفسیر» و«تبیین» را بررسی کرد. برای دست یافتن به الگوی گفتمانی درسطح «تبیین» که سطح اصلی و بنیادین در بررسی جامعه شناسی زبان است، باید سطح «توصیف» (شاخص های زبان شناختی، عناصر صوری زبان و دستور زبان متن) و سطح «تفسیر» (فرایندهای گفتمان، بافت موقعیتی متن و عوامل بینامتنی) مورد توجّه قرار گیرد. در این مقاله که به روش تحلیلی- توصیفی به گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، روش تحلیل داده ها به روش کیفی وروش استدلال استقرایی(ازجز به کل) انجام شده می کوشیم برپایه نظریه گفتمانی نورمن فرکلاف، به بررسی رابطه دیالکتیک زبان و قدرت و زبان و گفتمان در رمان چراغ ها را من خاموش می کنم صرفاً در دو سطح توصیف وتفسیر بپردازیم. دستاورد تحلیل گفتمانی این رمان این است که زویا پیرزاد با تسلط بر گونه های آوایی، واژگانی، ساختارجمله و انواع آن و شخصیت پردازی متن در این اثر، زیر ساختی مناسب برای ورود به سطوح دیگر تحلیل گفتمان انتقادی ایجادکرده است. کاربرد الگوی گفتمانی رمان چراغ ها را من خاموش می کنم، ازنظرفرکلاف، درسطح توصیف، یعنی توصیف عناصر زبان شناختی و ساخت های زبانی و در سطح تفسیر، یعنی تفسیر فرایند های گفتمان، گامی است در شناختِ لایه های زیرین این رمان و شناختِ ساختارها و کنش اجتماعی و جهان نگری انتقادی و جامعه شناختی.
۱۳۸.

بررسی چگونگی مواجهه گفتمانی وزارت بهداشت ایران با شیوع ویروس کرونا به مدد مدل تحلیل گفتمان فرکلاف (1989)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 153 - 176

کلیدواژه‌ها: همبستگی اجتماعی ارزش های جامعه ایرانی عملکرد گفتمانی نظریه داده - بنیاد فرایند تفسیر تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
مقاله حاضر به بررسی چگونگی مواجهه گفتمانی وزارت بهداشت ایران با شیوع ویروس کرونا در این کشور و مقایسه آن با نحوه برخورد گفتمانی شماری از کشورها با این ویروس پرداخته است. برای نیل به این مقصود، تمامی اخبار منتشرشده در بخش «اخبار کرونا ویروسِ» پایگاه خبری وزارت بهداشت ایران از ابتدای شیوع این ویروس در کشور از اول اسفند سال 1398 تا پایان آبان سال 1399 که بالغ بر 1700 خبر می شود برای یافتن خبرهای حاوی مفاهیم و مضامین ایدئولوژیک بررسی شد. اخبار ایدئولوژیک یافت شده که در کل 75 خبر را تشکیل می دهد به منظور پی بردن به الگوی عملکرد گفتمانی وزارت بهداشت در مبارزه با این ویروس با استفاده از نظریه داده-بنیاد استراوس و کوربین (1994) بررسی و کد گذاری شد. تحلیل این اخبار نشان داد که همزمان با اوج گیری ویروس کرونا در کشور در چهار ماهه منتهی به آبان، استفاده این وزارت از ذخایر ایدئولوژیک ملی و مفاهیم وحدت آفرین دینی-انقلابی، به طور چشمگیری افزایش یافته است. استفاده از مدل تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف (1989) برای تبیین این الگوی گفتمانی نشان داد که وزارت بهداشت ایران با بهره گیری از دو مؤلفه هویت بخش و گفتمان ساز ایدئولوژی دینی-انقلابی و حادثه تاریخی جنگ ایران و عراق در تلاش است تا با به کارگیری شعارهایی با «ارزش تجربی» ایدئولوژیک در سطح «متن» ضمن یادآوری روایت های موفق دوران جنگ، مردم را به تفسیرِ دینی-انقلابی از این شعارها در سطح «گفتمانی» ترغیب کند و با ایجاد روح همبستگی ملی در میان آحاد ملت، همراهی آنان را در شکست دادن بیماری به حداکثر برساند.
۱۳۹.

اقناع و سوگیری های وکلا در پرونده های کیفری: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی - حقوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 97 - 115

کلیدواژه‌ها: سوگیری های وکلا اقناع قضات تحلیل گفتمان انتقادی لاکلا و موف تحلیل گفتمان حقوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۳۰
اقناع ازجمله مباحث چشم گیر در حوزه تحلیل گفتمان و به ویژه تحلیل گفتمان انتقادی - حقوقی است؛ از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل سوگیری های وکلا در به کارگیری روش های اقناع قضات بربنیاد نظریه لاکلا و موف (1985، 2001 و 2002) انجام شده است. روش نوشتار پیش رو آمیخته (کیفی و کمی) به صورت توصیفی - تحلیلی بوده و نگارندگان برای گردآوری داده ها با مراجعه به دادسراها، دادگاه های شهر تهرانو دفاتر وکلا با مطالعه صدها پرونده و مشاهده ده ها بازجویی در سال های (1397) و (1398) توانسته اند به روش فیش برداری، متن بیست پاره گفتمان از مکالمات مشارکان گفتمان را بررسی کنند، پیکره گفته شده تجزیه و تحلیل و آشکار شد که بیشترین روش اقناع سازی وکلا، سوگیری مثبت همچون برجسته سازی و سوگیری منفی همچون حاشیه رانی است. این دو مفهوم، به صورت های گوناگون در عرصه منازعات گفتمانی پدیدار می شوند. در پایان، نتایج نشان داد که حاشیه رانی و برجسته سازی هر کدام، نقاط قوّت و ضعف خود را دارند؛ همچنین، یافته ها بیان گر آن است که مفاهیم برجسته سازی و حاشیه رانی شیوه هایی برای حفظ و استمرار قدرت و هژمونی گفتمان به شمار می روند.  
۱۴۰.

ساخت های نحوی منفی (نفی) در گفتمان زنان خواستار طلاق بر پایه رویکرد ون دایک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: زبان شناسی حقوقی تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل گفتمان دادگاه الگوی ون دایک ساخت های منفی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۵۹
ا انسان به خاطر ماهیت اش موجودی است معناساز که با نشانه های گفتمان مسلط به روال های گفتمانی می اندیشد. زبان به عنوان پدیده اجتماعی، آیینه تمام نمای ایدئولوژی کنشگران زبان است. زبان همواره حاوی باورها، عقاید و افکار گویندگان آن است. ایدئولوژی ها در بطن زبان پنهان می شوند و تبدیل به قراردادهای اجتماعی می شوند. زنان خواستار طلاق نیز به عنوان کنشگران اجتماعی در عرصه دادگاه های خانواده، برای اقناع و القاء ایدئولوژیک مخاطب از انواع راهبردها و ابزارهای زبانی در این کنش اجتماعی استفاده می کنند. بنابراین، نوشته حاضر به ساخت های منفی (نفی) در گفتمان زنان خواستار طلاق در دادگاه های خانواده بر پایه نظریهجامعه– شناخت - گفتمان ون دایک (2006) پرداخته و حاصل 60 جلسه حضور در مرکز مشاوره خانواده دادگاه عمومی و انقلاب شهر زاهدان و ثبت اظهارات 45 زن خواستار طلاق 15 تا 40 ساله است. مقاله حاضر به شیوه استفاده زنان موردتحقیق از ساخت های منفی برای بیان ایدئولوژیک خواسته هایشان و راه های اقناع قاضی می پردازد و نتایج پژوهش نشان می دهد که نمونه های مورد مطالعه، از ساخت های منفی، در راستای بزرگنمایی نکات مثبت خود 58 درصد، منفی طرف مقابل 80 درصد و کوچک نمایی نکات منفی خود 17/3 درصد استفاده می کنند. می توان گفت بیشترین تلاش زنان خواستار طلاق، صرف برزگ نمایی ویژگی های منفی طرف مقابل می گردد.