مطالب

حدود یک قرن است که ناسیونالیست های کرد با هدف تشکیل کردستان بزرگ به مبارزه با حکومت های متبوع خود می پردازند. آنها سعی می کنند تا ضمن کتمان وجود «ضدیت» و «غیریت»های گوناگون در میان خود و مردم کردستان، با دیدگاهی ناسیونالیستی، آنها را در یک زنجیره هم ارزی و گفتمان واحد قرار دهند. به این ترتیب، «خودِ» کرد در مقابل «دیگریِ» حکومت های مرکزی تصور می شود. نتیجه این تصور چیزی جز اعتقاد به وجوب استقلال کردها و تشکیل حکومت واحد نخواهد بود. این در حالی است که کردها نیز همچون دیگر گروه های قومی و زبانی دارای شکاف های مختلف قومی، مذهبی، نژادی، ایدئولوژیکی و حتی زبانی بوده و هستند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که با توجه به وجود این شکاف ها آیا تشکیل کردستان بزرگ قابل تحقق است یا خیر؟ در پاسخ به این سؤال، این فرضیه مطرح می شود که با توجه به وجود شکاف های مختلف اجتماعی در بین کردها، تحقق این هدف با مشکلات جدی روبرو است. نوشتار حاضر همراه با واکاوی این مسئله، در صدد بررسی قابلیت تحقق آرمان کردستان بزرگ است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اتحاد کردها و تشکیل کردستان بزرگ به دلیل وجود شکاف های اجتماعی در میان آنها غیر ممکن است. بررسی داده های پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل گفتمان ارنستو لاکلائو و شانتال موفه انجام گرفته است. در جمع آوری داده ها نیز از ابزار کتابخانه ای- اسنادی استفاده شده و به روش توصیفی- تحلیلی مورد واکاوی قرار گرفته است.

در ایران مجلس شورای اسلامی به عنوان میراث انقلاب مشروطه، از ارکان مهم تصمیم گیری در ارتباط با مسائل مهم کشور است. با عنایت به جایگاه مجلس در کشور، بحث درباره مواضع مجلس در قبال جنگ عراق و ایران از موضوعات درخور توجه برای پژوهش است. از طرفی واکاوی مواضع مجلس شورای اسلامی در برابر جنگ عراق و ایران می تواند به ما در درک بهتر این رویداد کمک کند. روش به کار گرفته شده در این پژوهش تحلیل مضمون با تکیه بر مطالعات اسنادی است. پژوهش بر پایه مشروح مذاکرات دوره دوم مجلس شورای اسلامی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که مواضع نظامی نمایندگان دوره دوم مجلس اسلامی در قبال جنگ عراق و ایران چه بوده است؟یافته های مقاله نشان می دهد که با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نمایندگان در راستای تقویت نیروهای نظامی کشور با تأمین امکانات و تجهیزات نظامی آنها، توجه به زیرساخت ها، مدیریت صحیح عملیات های جنگی، اجرای قانون نظام وظیفه و تأکید بر نقش بسیج در جنگ موضع گرفتند.

مادر و مادری هویت و منزلت والایی در آموزه های دینی دارد. توجه به نقش مادری زن که یک نقش خانوادگی تلقی می شود به عنوان یک راهبرد مهم و اساسی برای ساختن مدینه فاضله، از نوآوری های امام موسی صدر است. امام موسی صدر از جمله کسانی است که به منزلت مادر به عنوان رکن رکین خانواده توجه ویژه ای داشته و مهم ترین و اصلی ترین نقش زن در خانواده را مادری می داند که این امر نقش کلیدی در تربیت و سلامت خانواده و جامعه دارد. هدف از نگارش این مقاله که با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، نگاه نقادانه امام موسی صدر به افول منزلت مادری در تفکر مادی گرایانه غرب است. یافته ها و نتایج نشان داد که امام موسی صدر معتقد است حفظ منزلت زن و جایگاه مادری، نقش اساسی در قوام و استحکام خانواده و جامعه دارد و لازمه ی آن، انجام وظیفه مادری به شکل مطلق و نامحدود، کم رنگ نکردن بُعد مادرانه و تجاری نساختن آن است. اما در دوره ی جدید تمدنی و جوامع مادی گرا، مادری کردن به تجارتی تبدیل شده است که با استخدام خدمتکار و دایه، حس مادری تشریفاتی، جایگزین حس مادرانه فطری و واقعی می شود.

نظریه اعتباریات علامه طباطبایی از مهم ترین ابداعات فلسفی ایشان به شمار رفته و نقش مهمی در سازمان نظام فکری ایشان و در مبانی فلسفی تمدن اسلامی ایفا می کند. این نظریه نکات مهمی در فهم فلسفی نظام های اعتباری داشته و دلالت های چهارگانه هستی شناسانه، معرفت شناسانه، انسان شاسانه و ارزش شناسانه در مورد مفاهیم و نظامات اعتباری به صورت عام دارد. با این پیش فرض که نظام حقوقی به عنوان یکی از ارکان تمدنی هر جامعه ای، یکی از مصادیق نظامات اعتباری است، دلالت های چهارگانه پیش گفته در مورد نظام حقوقی نیز به صورت خاص قابل طرح بوده و نتایج مهمی در سامان دادن نظریه حقوقی خواهد داشت. با توجه به آن چه مطرح شد، سوال پژوهش پیش رو این است که نظریه اعتباریات، چه دلالت های فلسفی اعم از دلالت های هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان شناختی و ارزش شناختی را ناظر به نظریه حقوقیِ تمدن اسلامی داراست؟ روش انجام این پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر آثار علامه طباطبایی است. ناخودبسندگی گزاره های حقوقی، دخیل بودن عوامل سوبژکتیو در وضع، فهم و تفسیر قانون، عدم انحصار منابع شناخت قانون به منابع حسی، عدم تساوی حقوق با قانون و عدم تقلیل گرایی عدالت به نظم اجتماعی، عدم تناسب رویکرد رفتارگرایانه در علم حقوق از اهم نتایجی است که بر پژوهش حاضر مترتب است.

از دیدگاه حسن البنا، تمدن اسلامی، به عنوان یک مفهوم گسترده و پویا، به تحقق اصول دینی و اخلاقی اسلام بر مبنای ساختارها و ارکان متنوعی اشاره دارد. حسن البنا اسلام را به عنوان راهی برای بازگشت به اصول اخلاقی و دینی، اساس تمدن اسلامی تعریف می کند. این بازگشت به اصول اسلامی، به عنوان محور اصلی توسعه جامعه اسلامی، به تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی منجر می شود. این تحقیق به بررسی شاخصه های بنیادین تمدن اسلامی از دیدگاه حسن البنا می پردازد. وی به عنوان بنیان گذار جنبش اخوان المسلمین، ابعاد مختلف تمدن اسلامی را تبیین کرده و تأکیدهای خود را در زمینه بازگشت به اصول اسلامی، اهمیت اسلام سیاسی، حکومت و دولت اسلامی، مردم سالاری، نفی سلطه و استعمار، دوری از تمدن غرب، معنویت، عدالت، وحدت اسلامی، تقریب بین مذاهب، و جایگاه زنان معرفی کرده است. . . . . . . . . . . . . . .

امروزه روابط اقتصادی نقش اساسی در توسعه اقتصادی و سیاسی کشورها ایفا می کند. در این راستا، روابط اقتصادی ترکیه و امارات متحده عربی به عنوان دو کشور مهم منطقه، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این دو کشور با وجود تفاوت های فرهنگی و سیاسی، تحت تأثیر عوامل اقتصادی، تجاری و استراتژیک، همواره به دنبال تقویت همکاری ها و توسعه روابط دوجانبه هستند که البته نباید از چالش ها و فرصت های این رابطه غفلت ورزید. این پژوهش کوشش می کند با استفاده از نظریه وابستگی متقابل، این فرضیه را به آزمون بگذارد که وجود تفاوت های سیاسی میان ترکیه و امارات متحده عربی نمی تواند مانع توسعه روابط اقتصادی میان آن ها شود، بلکه می تواند به ایجاد فرصت های جدید و نوآورانه در راستای همکاری های دوجانبه منجر گردد. حال با توجه به موارد مذکور پرسش اصلی این مقاله عبارت است از اینکه دیپلماسی اقتصادی ترکیه در امارات متحده عربی دارای چه ابزاری و بیانگر چه اهدافی است؟ روش پژوهش در این مقاله کیفی و با رویکرد توصیفی تحلیلی است. همچنین ابزار گردآوری اطلاعات عبارت اند از کتاب ها، مقالات، گزارش ها و پایگاه های اینترنتی. در پایان این مطالعه، نتیجه گیری شده که ترکیه و امارات متحده عربی در سال های اخیر برای بهبود روابط اقتصادی و تجاری خود کوشش کرده اند؛ به طوری که تنش های سیاسی بین دو کشور با عوامل استراتژیک و اقتصادی به میزان فزاینده ای کاهش یافته است و سبب شده ترکیه در امارات متحده عربی با رهیافت دیپلماسی اقتصادی در پی کسب منفعت و امنیت ملی خود باشد.

هم زمان با رویارویی ایران با مدرنیته غربی و شکل گیری تقابلات گفتمانی متأثر از آن، بحث زنان، هویت و شرایط زندگی آن ها به عنوان سوژه ای مهم مطرح شد و دامنه وسیعی از گفتار، پیرامون آن ها در این گفتمان ها شکل گرفت و زنان یکی از محورهای مهمِ بحث محسوب شدند. مقاله حاضر با بررسی گفتارهای تجددگرایانه حول محور زنان، با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی به واکاوی معنایی سوژه زن مدرن می پردازد و به این پرسش پاسخ می دهد که سوژه زن مدرن در گفتمان تجددگرای دوره قاجار چه معنایی یافته است، چه ایدئولوژی هایی بر این گفتمان حاکم بوده است، این گفتمان در احراز موقعیت در گفتمان مسلط عصر مشروطه چه جایگاهی به دست آورده است؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که زن مدرنی که در تقابل با سنت شکل گرفت، در گفتمان تجددگرا به مثابه سوژه مطالبه گرِ نقاد برساخت می شود و با نقد سنت ها و با در مرکز نشاندن ایده محوری مساوات، عناصر هویتی مدرن را برای زنان همانند مردان طلب می کند. این گفتمان در گزاره هایی که تقابل آشکار با سنت نداشتند، توفیق بیشتری به دست آورده است.

پایداری مناسبات سنتی و عدم توسعه ساختار اقتصاد در دوره قاجار، از عوامل زوال و بروز بحران های اجتماعی و اقتصادی بود. این نابسامانی بر گروه های مختلف تأثیر گذاشت و به سختی معیشت و امور زندگی انجامید. طلاب به عنوان یکی از گروه های پایین جامعه، تحت نظر و حمایت مدارس دینی، به فراگیری و آموزش علوم می پرداختند و غالباً با وجوهات شرعی گذران زندگی می کردند؛ اما بحران های اقتصادی با کاهش درآمدهای عمومی جامعه و در نتیجه کمی وجوهات، بر زندگی طلاب تأثیر مستقیمی گذاشت و آنان را به کسب درآمدهای نامتعارف کشاند. در زنجان مسجد جامع به عنوان مهم ترین و بزرگ ترین مدرسه دینی، دارای بیشترین طلبه بود و آنان به مانند سایر مناطق، چالش ها و مشکلات معیشتی داشتند. در پژوهش حاضر این سؤال مطرح است که با توجه به وضعیت نامطلوب اقتصاد در دوره قاجار، طلاب مسجد جامع چگونه و با چه شیوه هایی (نامتعارف) کسب معاش می کردند و با چه موانع و چالش هایی روبه رو بودند. فرضیه پژوهش این است که با توجه به محل مصرف درآمد موقوفات مسجد که رسیدگی به وضعیت مدرسه و پرداخت حقوق مدرسان و محصلان را شامل می شد، طلاب به متولیان و سایر گروه های مدعی تولیت نزدیک و وابسته شدند و با هدف رفع چالش های معیشتی، به آنان در مقابل گروه های مدعی یاری رساندند. براساس یافته های تحقیق، طلاب در سال های سختی زندگی با تصدی مشاغل حکومتی، نایبی و پیشکاری، تبلیغ، کدخدایی در روستاها، هرج ومرج و دخالت در کار دارالحکومه و وابستگی به محاکم شرع، نیازهای زندگی را تأمین کردند. این مقاله با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسناد سازمان های دولتی، خصوصی و شخصی، مقالات و نسخ خطی، به روش توصیفی تبیینی موضوع را بررسی کرده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آثار تاریخی دوره پهلوی شهر رامسر در رشد و توسعه پایدار گردشگری و با استفاده از منابع تاریخی و روش میدانی و پرسشنامه ای، انجام شده است. با توجه به اطلاعات و آمار به دست آمده از پرسشنامه های توزیع شده میان جامعه بومی در نیم سال دوم 1401 و مصاحبه با اشخاص ذی صلاح، می توان نتیجه گرفت که در کنار جاذبه های طبیعی شهر رامسر، وجود بناهای تاریخی زیبا و جذاب دوره پهلوی، سبب افزایش مدت زمان ماندگاری گردشگران در شهر و عاملی برای اشتغال زایی و کسب درآمد جامعه بومی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد افزایش سالیانه ورود گردشگر به شهر رامسر، ارتباط مستقیمی با آثار تاریخی این شهر دارد. جامعه بومی منطقه نیز از گردشگری فرهنگی-تاریخی حمایت می کند و در صورت برنامه ریزی اصولی و مدیریت قانونمند و کارآمد در نگهداری و مرمت آثار تاریخی، به گردشگری پایدار تبدیل خواهد شد که نتیجه مهم آن اشتغال زایی قشر جوان و کسب درآمد بیشتر برای کسبه، بازار و اقشار بومی منطقه خواهد بود. 

تعلیم و تربیت یکی از عناصر مهم تکوین و توسعه تمدن ها و انتقال آموزه ها و مفاهیم فرهنگی می باشد که عوامل متعددی در فراز و فرود آن دخیل است. در عصر قاجاریه، شاهد گسترش نهادهای آموزشی و مدرسه های علوم دینی در کشور، به ویژه مازندران هستیم که نمونه بارز آن مدرسه آصفیه شهر بارفروش (بابل کنونی) است. هدف از این پژوهش، شناخت ع وامل تأثیرگذار بر بنیاد، تکامل و انحطاط این مدرسه است. در این مقاله سعی شد با استفاده از روش تاریخی (تکیه بر منابع کتابخانه ای و بازخوانی وقف نامه ها و دیگر اسناد) با رویکرد توصیفی– تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که عوامل فراز و فرود فعالیت مدرسه دینی آصفیه بارفروش چه بود؟ یافته های پژوهش نشان داد که افزون بر حمایت های میرزامحمد شفیع مازندرانی، تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در دوران پس از او در مازندران به ویژه در شهر بارفروش، تأثیر قابل توجهی در فراز و فرود فعالیت این مدرسه داشت. 

در پژوهش حاضر مقطعی از گفتگوهای دینی مسلمانان و مسیحیان بررسی می شود که در هند دوره گورکانی صورت پذیرفته است. مسئله پژوهش ناظر بر واکاوی زمینه، کیفیت و نتایج این گفتگوی دینی در چهارچوب سنت مجادلات اسلامی-مسیحی و تأثیری است که دو عامل زمینه ای بر روند و جهت گیری گفتمانی آن داشته است؛ نخست، نگرش فرهنگی شاهان گورکانی، به ویژه جهانگیر شاه و دوم، شرایط ویژه زمانه که ظهور استعمار پرتغال و بازوی فرهنگی آن یعنی تبشیر مسیحی محور آن بود. مبنای استنادی بررسی، گزارش ها و روایاتی است که به قلم افراد حاضر در متن گفتگوها نگاشته شده است. این گزارش ها در مرتبه نخست، شامل یک ردیه حجیم فارسی با نام آیینه حق نما، نوشته ژروم گزاویه، مبشر یسوعی پرتغالی و نیز، تقریری از مناظره ها و مجادلات دینی است که زیر عنوان مجالس جهانگیری توسط عبدالستار لاهوری گردآوری شده است. محتوای این منابع در کنار دیگر مطالب و شواهد مرتبط، با یک رهیافت تحلیلی-استنباطی، ارزیابی و در جهت پاسخ به پرسش محوریِ پژوهش استفاده شده است. تمرکز اصلی پژوهش بر ترسیم نمایی از کیفیت این گفتگوها در دربار جهانگیر کورگانی و تبیین سهم وی در شکل گیری فضای این مناظرات است. همزمان، چندوچون حضور نمایندگان ادیان در متن گفتگوها، محتوا و سرشت آن، منطق مجادله و دستاوردهای آن نیز واکاوی می شود. نتیجه بررسی نشان می دهد که سرشت و چهارچوب گفتگوی دینی میان مسلمانان و مسیحیان در دوره گورکانی، در عین اینکه آن را می توان تداومی از سنت جدل اسلامی-مسیحی قلمداد کرد، آشکارا از عوامل و مؤلفه های زمانه تأثیر پذیرفته بود. این عوامل عبارت بودند از نگرش فرهنگی و دینی شاهان گورکانی، نفوذ و رسمیت زبان فارسی به مثابه زبان رسمی دربار و دیوان حکومت گورکانی و نیز، ظهور و گسترش استعمار پرتغال که تبشیر مسیحی با محوریت یسوعیان گفتمان فرهنگی آن را نمایندگی می کرد.

سفرنامه، اثری است با رویکرد روایی که تمرکز اصلی آن بر گزارش دیده ها و شنیده های نویسنده در طول سفر است. در دوره قاجار که سفرنامه نویسی به زبان فارسی رونقی دوباره گرفت، نویسندگانی چون حاج سیاح با اهدافی خارج از تکیه صِرف به روایت حوادث سفر، به سراغ نگارش این نوع ادبی رفتند. با مطالعه سفرنامه فرنگ حاج سیاح می توان پی برد که هدف او از روایت این حوادث و پیشرفت های جهان غرب، صرفاً گزارش نبوده، بلکه خواسته اصلی او ایجاد تأثیر در دیدگاه و نگرش ایرانیان دوره قاجار و ترویج افکار تجددطلبانه و بازکردن درهای نوگرایی به روی جامعه سنتی ایران عصر قاجار بوده است. نویسنده سفرنامه، برای دست یابی به این مهم، با رویکرد ساده نویسی حاکم بر آیین نویسندگی دوران قاجار، در کنار بهره گیری از شیوه های مختلف ادبی که تأثیر متن را بر مخاطب ایرانی عصر خود قوت می بخشد، سعی دارد با روایتی آمیخته با سادگی و درعین حال برخوردار از شیوه های بیانی، پیشرفت های فرنگ را در جهت کاستن فاصله و اختلاف سنت و تجدد در جامعه ایرانی بیان کند. وی برای نیل به این منظور، از زبانی ساده که مختصات آن استفاده از مفردات ساده، جملات کوتاه و به دور از تعقید، و درعین حال بهره مند از صنایع متنوع بیانی و بدیعی است بهره برده است. از بعد اجتماعی نیز نویسنده با وجود اظهار حیرت در برابر پیشرفت های غرب، داشته های دینی و میهنی خود را فراموش نمی کند و دچار شیفتگی کامل در مقابل ترقیات غرب نمی شود و حتی گاه در برخی مواضع، به نقد اندیشه ها و رفتارهای حاکم بر کشورهای مدرن می پردازد. این مقاله درصدد بررسی تفصیلی نحوه مواجهه بیانی و فکری حاج سیاح با مظاهر پیشرفت جهان غرب در عصر قاجار است.

شاه عباس اول (حک996-1038ق) بعد از به قدرت رسیدن توجه ویژه ای به تجمیع قدرت در مرکز داشت. در راستای این هدف، سران ایلات سرکش که غالباً در پی استقلال سیاسی و تمایل به گریز از مرکز داشتند، تضعیف و سرکوب شدند و ایلات همسو و وفادار در ساختار سیاسی ولایات مختلف ایران جایگزین آنها گردیدند. تحقق این هدف در کرمانشاهان با تضعیف و سرکوب ایل قدرتمند و ناآرام کلهر و بالا کشیدن ایل وفادار زنگنه صورت پذیرفت. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که چرا ایلات کرمانشاهان رویکرد همگرایانه و واگرایانه ای نسبت به شاه عباس اول در پیش گرفتند؟ هدف از این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، واکاوی عواملی است که شاه عباس را در جهت اتخاذ رویکردهای متفاوت همگرایانه و واگرایانه نسبت به ایل زنگنه و کلهر در کرمانشاهان ترغیب کرد. یافته های پژوهش حاکی از آن است، مؤقعیت راهبردی کرمانشاهان در همسایگی با سرزمین های عثمانی و شورش های گاه و بی گاه کلهرها در منطقه، شاه عباس اول را برآن داشت که با برکشیدن ایل زنگنه، علاوه بر سرکوب و تضعیف ایل کلهر، زمینه قرار گرفتن سران زنگنه را در رأس قدرت ایالت کرمانشاهان فراهم آورد.

با سقوط ساسانیان و پیوستن سرزمین های متمدن تر به خصوص ایران به محدوده ثغور اسلامی، نظام اداری و مالیاتی ایرانیان باستان مورداستفاده مسلمانان قرار گرفت. عرب ها با این نظام مالیاتی کارآمد و پیشرفته هیچ گونه آشنایی نداشتند و با تطبیق آن قوانین با موازین اسلامی، از نیروهای ایرانی برای اجرا سود بردند و اصطلاحات مالیاتی مانند خراج و جزیه را به کار گرفتند. دفترهای دیوان مالیات تا سال ها بعد به زبان پهلوی نوشته می شد. حتی برخی معتقدند که عصر عباسی بر اساس نوع و نرخ مالیات، شبیه دوران ساسانی بود؛ لذا با توجه به چنین شواهدی می توان اظهار داشت که بنیان مالیات دوران اسلامی متأثر از نظام مالیاتی ایران باستان بود. این مقاله با توجه به ماهیت بنیادی موضوع و بهره جویی از روش تاریخی تحلیلی – توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه ای، انواع درآمدهای مالیاتی، نحوه دریافت و میزان آن را تبیین می کند. یافته ها نشان می دهد نظام مالیاتی ساسانیان به عنوان نهادی تأثیرگذار، نقش بارزی در پیشرفت اقتصادی و استحکام قدرت خلفای مسلمان داشته است و عامل مؤثری در تقویت ساختار اجتماع، فرهنگی و سیاسی بوده است.

یکی از طریقت های صوفیانه در اسلام، طریقت نقشبندیه است. بهاءالدین محمد نقشبند بخارایی را بنیان گذار طریقت نقشبندیه دانسته اند. آغاز طریقت نقشبندیه مربوط به خراسان قرن هشتم هجری است. با انتقال این طریقت و دعوت آن از خراسان به عراق و آذربایجان، کردستان ازجمله مناطقی بود که از سده دوازدهم هجری تدریجاً به یکی از نواحی تبلیغ و رواج طریقت نقشبندیه تبدیل شد. بررسی چگونگی و علل گسترش طریقت نقشبندیه در کردستان موضوع بحث این پژوهش است. روش انجام این پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و درصدد پاسخ به این سؤال است که چه عواملی موجبات گسترش طریقت نقشبندیه در کردستان ایران و عراق شد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد فعالیت های تبلیغی مشایخ نقشبندیه که با حکومت ها روابط مسالمت آمیز داشتند موجب شد افراد زیادی به این طریقت گرایش پیدا کنند. مشایخ طریقت نقشبندیه توانستند با جلب نظر و حمایت حکام کردستان و انجام فعالیت های مذهبی و عام المنفعه چون ساختن مسجد، خانقاه و کمک و مساعدت به نیازمندان و فقرا، در میان مردم مقبولیت پیدا کنند، به طوری که در گذر زمان خانقاه ها و مراکز تجمع صوفیه، علاوه بر کارکرد دینی و مذهبی، به ایفای نقش سیاسی و اقتصادی در جامعه کردستان پرداختند.

مقدمه و اهداف: ارزش های تولیده شده در تشیع بی نظیر شهدای خدمت دارای عناصر مثبت و سازنده ای هستند که حفاظت و پاسداری از آن و انتقال صحیح آن تامین کننده سعادت و تکامل جامعه است. بی شک واکنش بی نظیر و تاریخی مردم به شهادت مظلومانه شهید رئیسی و همراهانش منعکس کننده ارزشهای والای وحدت بخش باطن جامعه بود و باعث تعمیق بخشیدن به هویت اسلامی- ایرانی و انسجام و همبستگی بیشتر اقشار و جناح های مختلف در کشور گردید. از این رو ضرورت دارد پژوهشگران و محققان مراکز علمی همت گمارند پیش از آنکه حافظه تاریخی مردم، این فرهنگ عظیم را به فراموشی بسپارد و رنگ قدمت و کهنه گی بگیرد، برای احیای آن تلاش نمایند. عدم توجه و فقدان این فرهنگ غنی می تواند تبعات و خسارات جبران ناپذیری را متوجه جامعه سازد.باتوجه به مطالب مطروحه و نظر به اینکه آئین تشیع و بدرقه میلیونی شهید رئیسی و همراهان یکی از رخدادهای کم نظیر اجتماعی است در زمانی که مشکلات سخت اقتصادی گریبانگیر ملت بوده و به همین دلیل برخی روایت ها از دولت مشحون از تحلیل ها و تفسیرهای نادرست از احتضار اجتماعی دولت تا تعابیری چون فرسایش یا فروپاشی دولت شهید رئیسی بود اما حضور میلیونی مردم در آئین بدرقه نشان از بی تفاوتی آنها به مسائل اقتصادی جاری و ابراز عشق و علاقه به خادمان ملت داشت که این امر منجر به همبستگی بیشتر ملی گردید. بزرگداشت باشکوه یاد و نام شهدای خدمت یک موضوع مهم جامعه شناختی است. سوال اصلی تحقیق حاضر این است که چه دلائل اجتماعی به شکل گیری کنش گری این چنین گسترده و عظیمی انجامید؟ ناظر به سوال، هدف پژوهش حاضر مطالعه و واکاوی مشارکت گسترده طبقات مختلف مردم از منظر جامعه شناختی است.روش: روش پژوهش حاضر کیفی است که در خردادماه 1403 انجام شد. قلمرو تحقیق مشارکت کنندگان در تشییع رئیس جمهور شهید است که به عنوان معیار اصلی ورود به مطالعه بود. ناظر به معیار اشباع نظری در پژوهش های کیفی با 21 نفر مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. دو سوال اصلی تحقیق عبارت بودن از:تجربه زیسته و دلائل شرکت خود در این مراسم را بیان نمائید؟دلائل مشارکت باشکوه مردم در تشیع شهید رئیسی چیست؟داده های مکتوب بدست آمده در این تحقیق، به روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با استخراج داده ها، مضامین پایه ای، سازمان دهنده و فراگیر بدست آمد.نتایج: پژوهش با بهره گیری از راهبرد تحلیل مضمون به 115 مضمون پایه، 20 مضمون سازمان دهنده و 5 مضمون فراگیر دست یافت. مضامین پایه نظیر مدیریت جهادی، پناه عاطفی محرومین، بیان شوق انگیز معنوی، اخلاق مدار، جذب حداکثری و وحدت محور، مسئولیت پذیری، عمل درمانی، منادی حق طلبی، علم باوری و مضامین سازمان دهنده همچون ولایت محور، اخلاق محور، مردم محور، مسئولیت گرا، عمل گرا، مقاومت محور، منطقه محور، استقلال گرا، علم گرا، جوان باور و مضامین فراگیر مانند سیره فردی، سیره مدیریتی، سپاسگزاری اجتماعی، بازاندیشی هویت انقلابی و جهادی، رخدادی ناب. بطور کلی یافته های تحقیق نشان داد که تشییع شهدای خدمت در بستری از برهم کنش های اجتماعی و سیاسی کشور شکل گرفت که به ارتقای سرمایه اجتماعی، بازتولید همبستگی اجتماعی و استمرار مدیریت انقلابی و جهادی می انجامد.بحث و نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که شهادت رئیسی و همراهانش به شکل گیری نوعی همبستگی اجتماعی و سیاسی در جامعه انجامید. این انسجام و همبستگی اجتماعی مبتنی بر حضور فراگیر و گسترده قشرهای مختلف مردم از گروه های اجتماعی و سیاسی مختلف بود و به نوعی بازتجدید حیات انقلاب اسلامی بود. در واقع آیت الله رئیسی و همراهانشان با شهادت خود تاثیرات شگرف، نیرومند و پایداری در آفرینش همبستگی و انسجام اجتماعی در کشور برجای گذاشت و سبب بازسازی و ترمیم اجتماعی و نیز تقویت سرمایه اجتماعی در ابعاد درون گروهی و برون گروهی شد.برای واکاوی تشییع شهید رئیسی، سه رئیسی را باید مورد بررسی قرار داد. یک رئیسی در شخصیت حقیقی به معنای یک شخصیت روحانی و دلسوز؛ رئیسی دوم در شخصیت حقوقی و کسی که قوه مجریه را در اختیار داشت و عمری مجاهدت و خدمت کرد و عاقبت تشییع شد و رئیسی سوم که هم تشییع، هم تفسیر و هم به یک قهرمان ملی تبدیل شد.جامعه ایران، برای پیشرفت و سازندگی کشور و توسعه در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و تاثیرگذاری در سطح بین المللی، نیازمند سبک مدیریتی بومی و داخلی است. سبک مدیریت جهادی شهید رئیسی یک الگوی جدید برای دولتمردان آتی است که در صورت رنگ باختن و به حاشیه رفتن ؛ جامعه تسلیم و پذیرایی الگوهای خارجی خواهد شد که ممکن است پیامدهای پرهزینه و سختی را بر جامعه تحمیل نماید. این سبک در بردارنده مفاهیم والایی مانند اخلاص در عمل، توکل، درایت و تدبیر، دشمن شناسی، ترسیم افق های روشن، تلاش و پیگیری های مستمر، در کنار مردم، مشارکت طلبی مردم و غیره دارد که تفاوت های زیادی با مفاهیم مدیریتی موجود دارد.تقدیر و تشکر: بدین وسیله از تمامی کسانی که محقق را در انجام این پژوهش یاری رسانده اند، تشکر و قدردانی ویژه مینماییم.تعارض منافع: در این مقاله هیچ تعارض منافعی وجود ندارد.

در این مقاله، به بررسی نقش بازارچه های مرزی بر احساس امنیت روستائیان مرزنشین شهرستان بانه پرداخته شده است. احساس امنیت در دو بعد اجتماعی- اقتصادی سنجیده شده است. روش مورد استفاده در این تحقیق، کیفی با استفاده از مصاحبه به روش موردیِ نوعی و فوکوس گروپ بوده است. همچنین مصاحبه هایی با مسئولین انتظامی و کارمندان گمرک شهرستان بانه انجام گرفته است. یافته ها نشان می-دهد که مبادلات مرزی و تجارت مرزی نقش پراهمیتی در بهبود وضعیت زندگی ساکنان منطقه مرزی داشته است و توانسته باعث بهبود زندگی مردم چه به لحاظ اقتصادی و چه اجتماعی در منطقه گردد. با ایجاد بازارچه ها به گفته مردم و مسئولین از تعداد قاچاقچیان و افرادی که امنیت مردم را تا حدودی به خطر می اندازند، کاسته شده است. از نظر سرمایه گذاری و گرایش به فعالیت های اقتصادی و تجاری با افراد آن سوی مرز، شاهد روند رو به افزایشی بوده ایم اما سرمایه گذاری تولیدی در منطقه صورت نگرفته است که این خود یکی از نقاط ضعف ایجاد بازارچه ها می باشد. احساس امنیت مالی نسبت به دوره قبل از تأسیس بازارچه، روند رو به افزایشی داشته است و همچنین در کاهش ناآرامی های منطقه و کاهش جرایم داخل روستاها و مناطق مرزی تاثیر مثبتی گذاشته است. اما احساس امنیت در ترددهای مرزی و کولبری کاهش یافته است که لازم است سیاست های انتظامی تاحدودی به نفع کولبران و کاسبان خرده پا بازنگری گردد. در اهداف اولیه شکل گیری مبادلات مرزی، توسعه اقتصادی و اشتغال زایی سالم، سرآمد این تصمیمات بوده اما تأثیربخشی بازارچه ها بر سایر مناطق از جمله نقاط شهری بیشتر از مناطق روستایی مرزی بوده است. در هر حال، نتایج پژوهش حاکی از ان است که علی رغم ضروری بودن تأسیس این بازارچه ها و آثار اقتصادی، امنیتی و رفاهی آن، به دلیل برخی از مشکلات از رسالت اولیه خود دور شده اند

این پژوهش که به شیویه توصیفی - تحلیلی انجام شده و گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای بوده است، به بررسی سیمای زن در آثار شعری 6 شاعر ایلامی (نوون دووس، که پوو، الیمایس، غزل غزل های سلیمان نژاد، اصلن چرا ابدن و همان گناه همیشه) پرداخته و در این بررسی، سه مؤلفیه 1- معشوق (فتنه انگیزی، زیبایی و بی وفایی)، 2- زن (معشوق، تیره روزی، شجاعت، نادیده گرفته شدن و نقش های اجتماعی) و 3- مادر (مهربانی، حمایت و فداکاری) مورد نظر بوده است. یافته ها نشان می دهد که زن، در اشعار شاعران مرد و زن ایلامی، نقش و جایگاه کمرنگی دارد. شاعران مرد، بیشتر بر جنبیه معشوق بودن و فتنه انگیزی زن و شاعران زن، بیشتر به مشکلات اجتماعی او توجه داشته اند. زنان در شعر شاعران جامعیه پژوهش، فعال نیستند؛ چون قهرمان و تاریخ ساز نیستند و بیشتر به صورت منفعل و معشوق، نشان داده شده اند.

با افزایش جمعیت جهان، تولید زباله به یک چالش بزرگ تبدیل شده و بازیافت به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای مقابله با این بحران، مورد توجه قرار گرفته است. از جمله عوامل موفقیت در زمینیه بازیافت زباله، افزایش آگاهی عمومی و تغییر در نگرش شهروندان نسبت به این فرایند در جهت افزایش رفتارهای بازیافتی آنهاست. در این مطالعه تعداد 384 نفر از شهروندان زن 18 تا 65 ساله در شهر ایلام به روش پیمایش مورد بررسی قرار گرفته اند. داده ها از طریق پرسشنامه گردآوری شدند و با کمک آمارهای توصیفی و استنباطی نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفتند. مطالعیه حاضر نشان می دهد که میانگین آگاهی زنان ایلام در مورد بازیافت زباله در سطح متوسط و نگرش آنها نسبت به این موضوع تقریباً مثبت است؛ با این حال، میزان رفتار بازیافتی زنان ایلام در حدّ متوسطی قرار دارد. این نتایج حاکی از آن است که اکثر زنان ایلام با بازیافت موافق هستند؛ اما به اندازیه کافی به آن عمل نمی کنند؛ به عبارتی دیگر، شکافی بین آگاهی، نگرش و عمل آنها وجود دارد. بر اساس نتایج این پژوهش، پیشنهاد می شود که برای ارتقای فرهنگ بازیافت در شهر ایلام، برنامه های آموزشی و آگاهی رسانی مستمر، ایجاد زیرساخت های مناسب، تشویق و انگیزش شهروندان و همکاری بین بخشی مورد توجه قرار گیرد.