تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

نظرسنجی از استفاده کنندگان درطول عمر ساختمان ها روشی است که با دریافت بازخورد استفاده کنندگان به بهبود تعاملات اجتماعی و ارتقاء کیفیت مهرازی کمک می کند. شیوه ارزیابی پس از بهره برداری(POE)، سال هاست در دنیا استفاده می شود، اما در ایران باوجود مزایای فراوان، کمتر به عنوان عاملی برای ایجاد تحولات اجتماعی درراستای توسعه جامعه موردتوجه قرار گرفته است. افراد یک سوم روز و نیمی از ساعات بیداری خودرا در فضاهای کاری سپری می کنند و تحت تأثیر فضاها قرار می گیرند به همین منظور دریافت بازخورد آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. به طورخاص، تاکنون در ایران مطالعه ای بر تأثیر عوامل جمعیت شناختی بر فاکتورهای ارزیابی پس از بهره برداری به این گستردگی صورت نگرفته است. برمبنای پرسش-چگونه عواملی به مانند جنسیت، سن، تحصیلات، رده شغلی، سابقه کار، ساعات حضور، نوع فضای کار و نوع جداکننده ها بر تعاملات اجتماعی و رضایت از فاکتورهای ارزیابی پس از بهره برداری تأثیر می گذارند؟-این تحقیق شکل گرفت. فاکتورهای ارزیابی به مثابه نور، صدا، دما و تهویه، چیدمان، بیوفیلیا، مکان و امکانات، دید و منظر و عوامل رفتاری هستند. پژوهش باتمرکزبر ادارات دولتی شهر بندرعباس تبیین شده و از نوع توصیفی-تحلیلی و روش تحقیق کمی است. داده ها ازطریق پرسش نامه برپایه طیف لیکرت جمع آوری شدند. نتایج حاکی ازآن است که متغیرهای جمعیت شناختی، نوع فضای کار و جداکننده ها بر فاکتورهای ارزیابی تأثیرگذار هستند. طوری که افزایش رضایت از یکی، بر رضایت از دیگر فاکتورها موثر است.

فضاهای شهری به عنوان محیط هایی که بیشترین وقت افراد در آن ها سپری می شود؛ پلی بین جنبه اجتماعی و فرهنگی و زیستی زندگی انسان ها بوده و تأثیر بسیار عمیقی بر سلامت جسمانی و روانی دارند. هدف تحقیق حاضر بررسی نقش و تأثیر فضاهای شهری بر افزایش سلامت عمومی در کلان شهر تبریز با محوریت تغییرات اجتماعی-فرهنگی است. روش تحقیق در مطالعه حاضر کمی با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی می باشد که درراستای تجزیه وتحلیل اطلاعات از تحلیل واریانس و ضریب رگرسیون در نرم افزار “Spss”، استفاده شده است. همچنین جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان تبریزی بوده که حجم نمونه براساس روش کوکران 384نفر تعیین گردیده و دسترسی به آن ها برمبنای الگوی تصادفی ساده بوده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر شامل فضاهای منتخب در اجتماع کلان شهر تبریز به مثابه؛ بازار بزرگ تبریز، پارک ائل گلی، مجتمع تجاری لاله پارک، پیاده راه تربیت، خیابان 29بهمن، فلکه بزرگ و دانشگاه آزاداسلامی می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که سطح سلامت جسمی افراد در مجتمع لاله پارک بیش از سایر فضاها و در دانشگاه آزاداسلامی کمتر از سایر فضاهای موردبررسی ابراز شده است. تغییرات اجتماعی-فرهنگی باعث گردیده سطح سلامت روان نیز در پیاده راه تربیت بیش از سایر فضاهای موردبررسی ابراز شده است. درنتیجه، سلامت عمومی شهروندان در پیاده راه تربیت و مجتمع لاله پارک با میانگین 48/3 و 46/3 بیش از سایر فضاها گزارش شده است. نشان می دهد که بالابودن سطح کیفیت مفاهیم تبیین کننده سلامت جسمی و روانی منجربه افزایش کیفیت سلامت عمومی شهروندان در فضاهای شهری شده و بایستی مبنای مطالعات اجتماعی و فرهنگی در اجتماع عمل طراحان و برنامه ریزان شهری قرار گیرد.

سقط جنین از جمله موضوعاتی است که قدمتی به طول تاریخ دارد که اغلب به عنوان امری مذموم تلقی شده است. اما امروزه، بویژه با تقویت دیدگاه های آزادی محور و حقوق بشری، بروز معضلات اقتصادی و اجتماعی، اختلافات در خصوص سقط جنین و جرم انگاری آن زاویه ی بیشتری پیدا کرده است. از جهت حفظ حیات جنین که سازگار با الگوهای حقوق بشری و انسانی در اسلام نیز می باشد، تحت عنوان تغییرات فرهنگی و اجتماعی، هدف پژوهش حاضر است. بررسی حاضر به این نتیجه رسیده که قداست حیات، حق حیات جنین به مثابه یک انسان و انتخاب وی و تقدم منافع عمومی بر جمعی حامی حق حیات جنین در فقه و حقوق اسلامی است. هرچند با توجه به پدیدار شدن مسائل مستحدثه از جمله توانایی شناسایی ناهنجاری های جنینی، در کنار پویایی کمی که قوانین در یکی دو دهه اخیر تجربه نموده اند، می توان برخی استثنائات را برای حفظ حیات مادر قبل از چهار ماهگی و نظر متخصصان جاری نمود. بنابراین اگرچه حکم اولی در فقه امامیه، حرمت سقط جنین در تمام مراحل رشد است؛ اما در صورت بروز ضرورت ها و تزاحماتی نظیر حفظ جان مادر، احتمال تلف شدن جنین و مادر در صورت عدم سقط و برخی ناهنجاری های جنینی بویژه پیش از ولوج روح، احکام ثانویه مقدم داشته می شوند. با این حال در خصوص چگونگی احراز ضرورت و مراحل سقط های مجاز و درمانی به نظر می رسد قانونگذار ایرانی سهل انگاری نموده و تنها به پاره ای از مقررات و دستورالعمل ها اکتفا نموده که نیازمند بازنگری است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام پذیرفته است

تبلیغات شهری به عنوان یکی از ابزارهای مهم در مدیریت و توسعه شهرها، تأثیرات قابل توجهی بر تغییرات اجتماعی و فرهنگی شهروندان دارد. به طورخاص، این پژوهش به دنبال شناسایی نقش تبلیغات در ارتقای فرهنگ شهروندی، افزایش مشارکت اجتماعی و بهبود رفتار شهروندان شهر اصفهان می باشد. همچنین هدف آن ارائه راهکارهایی برای استفاده مؤثرتر از تبلیغات شهری جهت تقویت هنجارهای اجتماعی است. روش تحقیق این مطالعه توصیفی-تحلیلی است و داده ها ازطریق مشاهده و واکاوی مستندات گردآوری شده و بااستفاده از روش های تحلیلی روابط میان متغیرها موردتبیین قرار گرفته اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که تبلیغات شهری به ویژه تبلیغات محیطی، نقش به سزایی در ارتقاء فرهنگ شهروندی، افزایش مشارکت اجتماعی، تقویت هنجارهای مدنی و بهبود رفتارهای اجتماعی دارد. همچنین، تأثیر تبلیغات بر مؤلفه هایی به مثابه مسئولیت پذیری اجتماعی، اعتماد بین فردی، گرایش به رعایت قانون و نوع دوستی موردتأیید قرار گرفته است. این نتایج بیانگر آن است که تبلیغات شهری می تواند ابزاری مؤثر برای نهادینه سازی رفتارهای مطلوب اجتماعی و فرهنگی در جوامع شهری باشد. بااین حال، عدم استفاده صحیح و هدف مند از تبلیغات می تواند پیامدهای منفی به مانند کاهش حس مشارکت اجتماعی و کم توجهی به فرهنگ عمومی را درپی داشته باشد. این تفحص به ویژه به سان برنامه ریزان و مدیران شهری توصیه می کند تا بااستفاده از تبلیغات هدف مند و برنامه ریزی شده، گام های مؤثری درجهت ارتقای رفتارهای اجتماعی و فرهنگی شهروندان بردارند و کیفیت زندگی شهری را بهبود بخشند.

تحولات تاریخی همواره نهادهای اجتماعی-فرهنگی را تحت تأثیر قرار داده است. به ویژه نظام آموزشی و فضاهای آموزشی را دستخوش تغییرات اجتماع عمیقی کرده است. جستار حاضر به واکاوی تغییرات اجتماعی-فرهنگی و ساختار کالبدی مدارس دوره های قاجار و پهلوی می پردازد، زیرا این دو دوره نمایانگر گذار از سنت به مدرنیته بوده و این گذار تأثیر به سزایی بر ارزش های فرهنگی و معماری فضای آموزشی داشته است. پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و به صورت کاربردی انجام شده است؛ ازیک سو به بهره برداری از معماری مدارس این دوره ها پرداخته و ازسوی دگر به چگونگی مواجهه با تحولات معماری در فضاهای شهری توجه می کند. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی)، است. ابتدا داده ها ازطریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده و سپس بااستفاده از مصاحبه با متخصصان، داده های کیفی؛ در نرم افزار “ATLAS.ti”، تحلیل و کدگذاری شده اند. مؤلفه های به دست آمده در پرسشنامه ای با “Likert Scale”، تنظیم و میان متخصصان توزیع شده و در مرحله کمی؛ نتایج آن بااستفاده از نرم افزار “SPSS”، موردتحلیل آماری استنباطی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که مدارس منتخب علاوه بر کارکردهای آموزشی، نقشی مؤثر در تغییرات اجتماعی-فرهنگی و تأثیرات آن بر اجتماع معماری فضاهای آموزشی ایفاء می کنند. همچنین، فضاهای پروخالی بیشترین تأثیر را بر سایر ابعاد معماری داشته و کمترین نقش را به مثابه مؤلفه های امنیت، رنگ، مصالح و محصوریت فضایی مربوط می شود. توجه به این فضاها در معماری مدارس علاوه بر کارکردهای آموزشی، آن ها را به عضوی از بدنه شهری تبدیل می کند که اهمیت ویژه ای در طراحی دارد.

ساختمان ها به دلیل مصرف منابع و انرژی، تأثیر قابل توجهی بر تغییرات فرهنگی و اقلیمی دارند، که از چالش های اصلی بشر در اجتماع کنونی می باشد. انرژی در ساختمان دارای 2مؤلفه انرژی نهفته و انرژی بهره برداری می باشد. به طورخاص، دانشمندان در سرتاسرجهان برروی استراتژی های کاهش مصرف انرژی ساختمان ها درحال مطالعه و بررسی هستند که بیشتر مطالعات اجتماعی درپی کاهش مصرف انرژی بهره برداری و یا انرژی نهفته به صورت مجزاء صورت گرفته است. لذا، شکافی ازمنظر عدم توجه مطالعات اجتماعی به تأثیر انرژی نهفته ساخت مایه برروی انرژی بهره برداری ساختمان ها دیده می شود. همچنین مطالعات انرژی کمتر برروی ساختمان های آموزشی با رویکرد اجتماعی صورت گرفته اند. شکاف های موجود هدف اصلی پژوهش حاضر را تدوین و آزمون مدل پیش بین از تأثیرگذاری انرژی نهفته تغییرات فرهنگی برروی انرژی بهره برداری اجتماع ساختمان های مدارس سبز قرار می دهد و به دنبال نقش تعدیل کننده انرژی نهفته هسته دیوار خارجی در روابط علّی مدل مفهومی است. محقق با روش کمی و بهره گیری از یک روش شناسی سیستماتیک از تکنیک های پیشرفته مدل سازی معادلات ساختاری واریانس محورجهت آزمون فرضیات پژوهش بهره برده است. تعداد 702نمونه پس از جمع آوری و غربال گری، با آزمون روایی، پایایی و برازش مدل بیرونی موردآزمون قرار گرفته و فرضیات در قالب مدل ساختاری آزمون گردیدند. نتایج R2 =0.704, 0.755 در 2معادله ساختاری خبر از یک تبیین بسیار قدرتمند از واریانس یا رفتار متغیر بارسرمایشی و بارگرمایشی که همان انرژی بهره برداری می باشند، می دهد. به عبارتی مدل در مجموع بین 70تا75درصد از تأثیر رفتار انرژی نهفته بر انرژی بهره برداری را پیش بینی می کند.

الگوی توسعه پایدار شهری می تواند در شکل های مختلف و بی شماری بسته به تاریخ و منطقه ، فرهنگ ، اقتصاد، اقلیم ، محیط و سیاست نمود پیدا کن. توجه به روند تحولات توسعه نشان میدهد،که به مرور توسعه از حالت تک بعدی به وضعیتی چند بعدی و جامع نگر تکامل یافته همچنین از ج نبه ه ای فنی کاسته شده و بر جنبه های زیست محیطی، اجتماعی و انسانی، اقتصادی افزوده شده است. اینکه شاخصها ، مبنای ارزیابی میزان تحقق اهداف توسعه و ابزاری برای برنامه ریزی درآمده ان د قابل توجه است. از این رو پرداختن به جنبه های نرم افزاری توسعه در تعاملات انسانی و کیفیت زندگی و نوع واکنش های آنان در بسترهای مهم زندگی اجتماعی می تواند تسهیل کننده این امر باشد که تنها پرداختن محض به مسائل سخت افزاری و اقتصادی در حوزه توسعه پایدار شهری نمی تواند جواب گوی مناسب برای برنامه های توسعه ای باشد، به هر حال توجه به رویکرد های توسعه ای پایدار شهری را می توان در مولفه های زیست اجتماعی انسان در جامعه مورد ارزیابی قرار داد، این امر بخصوص در مصرف گرایی افراد می تواند نمود پیدا کند، که در تحقیق حاضر بدنبال کشف و ارزیابی مولفه های مهم اجتماعی در ارتباط با توسعه پایدار در توسعه شهری با رویکرد مصرف گرایی نتایجی بدست آمده عبارت است از تاثیر شاخص های توسعه برمصرف گرایی و وجود رابطه بین ابعاد شاخص های پایداری شهری و مصرف گرایی می باشد.

طلاق یکی از پدیده هایی است که خانواده ها با آن گربانگیرند، مطالعه حاضر با این پیش فرض که در جامعه در حال گذار ایران، یکی از تغییرات ساختاری در خانواده تغییر شکل مناسبات و روابط نوظهور در خانواده است، مقاله پیش رو با هدف کشف فرایندهای منجر به طلاق و با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل تماتیک انجام شده است، جامعه آماری زوجین مشهدی در آستانه طلاق و نمونه شامل20 زوج مشهدی در آستانه طلاق بوده اند که به مراکز مشاوره پیش از ازدواج مراجعه کرده اند، روش نمونه گیری در این تحقیق، نمونه گیری هدفمند و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق بوده است. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. یافته های حاصل از مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری و درنهایت فرایند طلاق مشتمل بر پنج مرحله شناسایی شد« مرحله اول: تنش و درگیری ، مرحله دوم: جدایی عاطفی ، مرحله سوم: تصمیم به طلاق ، مرحله چهارم: جدایی فیزیکی و مرحله پنجم: طلاق قانونی».