درخت حوزه‌های تخصصی

بر اساس مبانی دینی، غیبت به عنوان یک رفتار نابهنجار محسوب می‌شود. این رفتار ضدارزشی، موجب بروز آسیب‌ها و مشکلات متعدد اجتماعی می‌شود و از آنجاکه متأسفانه در جامعه فعلی هم رواج دارد، بازخوانی و بازکاوی این پدیده با توجه به مدل‌های متنوع روابط جمعی، ضروری به نظر می‌رسد، تا با شناخت آسیب‌ها و درمان آن، گامی مهم در مقابل انحرافات، برداشته شود. در این تحقیق سعی شده است از منظر جامعه شناختی، به اختصار مهم‏ترین آسیب‌هایی که غیبت در روابط اجتماعی ایجاد می‏نماید ونقش و کارکرد آن در شبکه روابط اجتماعی بیان گردد و پس از تبیین عوامل اجتماعی آن، راهکارهای عملی رفع غیبت نشان داده شود.

تجاوز جنسی پدیده‌ای است که از گذشته‌های بسیار دور در بین جوامع مختلف وجود داشته است، اما امروزه این معضل در جوامع گوناگون، به جهت ترویج دو مقوله خشونت و سکس، در سطح بسیار گسترده‎ای افزایش یافته است و به عنوان مصداق جهانی خشونت علیه زنان مطرح می‎باشد. این نوشتار با بررسی مفهوم تجاوز جنسی و انواع آن، ویژگی‎های متجاوزان و بزه‎دیدگان، علل وعوامل بروز این پدیده، پیامد‌های ناگوار آن را در ابعاد مختلف، تحلیل و بررسی نموده و در بخش پایانی، راهکارهای پیشگیرانه در سطح فردی و اجتماعی ارائه کرده است.

از جمله مبارزاتی که در غرب، برای حفظ و حمایت از حقوق زنان انجام می‌گیرد، مخالفت با آزادی سقط جنین است. مخالفین با مطرح کردن بالا رفتن آمار سقط جنین به ضرر و زیآن‌های متعدد قانونی کردن آن هم اشاره می‌کنند. آن‌ها بر طبق دلایل و آمارهای پزشکی، اثبات می‌کنند که برخلاف ادعای موافقین، سقط جنین موجب بالا رفتن امراض جسمانی و اختلالات روانی- رفتاری برای زنان می‌گردد که در این نوشتار به برخی پیامدهای منفی جسمانی، روانی و اجتماعی آن اشاره می‌گردد.

موضوع تحقیق حاضر، بررسی رابطه ی همدلی مادران و دختران و رابطه ی آن با اختلالات رفتاری دختران نوجوان در استان تهران است. زمینه ی نظری در این پژوهش، نظریه ی جان بالبی روان کاو انگلیسی است. او نخستین محققی است که موضوع رابطه ی عاطفی مادران و فرزندان را با این دیدگاه مطرح نمود که کیفیت ارتباط اولیه ی مراقبین (معمولاً مادر)، اثرات دائمی بر ارتباطات، سازگاری و رشد عاطفی در طول زندگی دارد. نمونه ی تحقیق حاضر، 441 دانش آموز از نواحی آموزشی شهر تهران است که از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ئی، 323 دانش آموز از دبیرستان های دولتی و 118 دانش آموز از دبیرستان های غیر انتفاعی انتخاب شدند. دو پرسش نامه در این بررسی استفاده شده است: پرسش نامه ی اول، یک پرسش نامه ی محقق ساخته با سه مقیاس تجسم دیدگاه رفتار همدلانه و آشفتگی های عاطفی برای سنجش همدلی مادران و دختران، و پرسشنامه دوم، پرسش نامه ی اختلالات رفتاری کانرز می باشد. آزمون فرضیه های تحقیق با نرم افزار SPSS و روش های آماری هم بستگی و t مستقل، نشان داد بین همدلی مادران و دختران رابطه وجود دارد. هم چنین همدلی مادران و دختران با اختلالات رفتاری دختران رابطه دارد. بین همدلی مادران و دختران و اختلالات رفتاری دختران در شمال و جنوب شهر تهران به جز اختلال یادگیری تفاوت معنادار دیده نشد. هم چنین بین همدلی مادران و دختران در مدارس دولتی و غیرانتفاعی تفاوت معنادار دیده نشد. نتایج، نشان گر تفاوت معنادار اختلالات رفتاری دانش آموزان دختر مدارس دولتی و غیر انتفاعی است. کلید واژه: همدلی؛ اختلالات رفتاری؛ مادران؛ دختران دانش آموز دبیرستانی

هدف: این مطالعه برای مشخص نمودن عملکرد سیستم خانواده های دارای جوان معتاد انجام گرفت. روش: جامعه ی آماری تحقیق، خانواده های دارای "جوان معتاد" و خانوادهای بدون "جوان معتاد" است. در مجموع، 60 خانواده (پدر، مادر، و جوان 20 تا 30 خانواده) در بررسی شرکت کردند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه ی بالینی خانواده، پرسش نامه ی هم بستگی و انعطاف پذیری خانواده و پرسش نامه ی محیط خانواده به کار رفت. داده های پژوهش به کمک روش های آمار توصیفی وآزمون t تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که حضور پدر در خانواده ی دارای "معتاد جوان" از نظر فیزیکی و عاطفی بسیار کم رنگ است. قوانین انضباطی، نامناسب وکنترل، نامطلوب است. هم بستگی در این خانواده ها ضعیف و درگیری بین پدر و مادر، وبین جوان معتاد و والدین نسبت به گروه گواه به طور معنادار بیشتر بود. کلید واژه: معتاد؛ عملکرد خانواده؛ جوان

هرچند همسرآزاری پدیده ای است که از گذشته‌های دور در بین جوامع مختلف وجود داشته است، ولی در عصر حاضر، شوهرآزاری به جهت شکل گیری نهضت‌های فمینیستی و نفوذ و گسترش افکار صاحبنظران این جنبش در جوامع مختلف، به نظر می‎رسد که این معضل شیوع بیشتری پیدا کرده است. در این نوشتار ضمن بررسی مفهوم شوهرآزاری، علل و عوامل بروز این پدیده، آثار ناگوار آن در سطوح مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار می‎گیرد و در بخش پایانی مقاله برای کنترل این آسیب و تحکیم بنیان خانواده پیشنهاداتی ارائه شده است.

«جرائم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی»، فصلی از قانون مجازات اسلامی است. مواد این فصل، نیازمند بازنگری جدی می‌باشد؛ زیرا در بررسی این مواد کمبودها و کاستی‌های فراوان مشاهده می‌شود. این کاستی‌ها می‌تواند برای خانواده‌هایی که به جهت احقاق حق خویش به دادگاه رجوع می‌کنند، مشکلاتی را ایجاد نماید. در این شماره، سه جرم مهم «تدلیس در نکاح»، «ازدواج قبل از بلوغ»، «عدم ثبت نکاح و طلاق» مورد بازبینی و مدّاقه قرار گرفته است. در این ارزیابی، ابهاماتی که ناشی از وضع قانونی می‌باشد، استخراج شده و برای رفع ابهامات قانونی، پیشنهاداتی در هر موضوع ارائه گردید. در پایان مقاله، خلأهای قانونی فصل «جرائم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی» احصاء و فهرست‌وار مطرح گردیده است.

جرائم علیه خانواده، فصولی از قانون مجازات اسلامی است که چندان مورد بحث و مناقشه واقع نگردیده است. لذا کاستی‏ها و نواقص آن پنهان بوده و در برخی موارد اعمال آن را با مشکل مواجه می‏نماید. بررسی این فصل از قانون مجازات اسلامی، می‏تواند راهگشای کشف ضمانت اجراهای کیفری مناسب شود تا ناهنجاری‏هایی که موجب سستی روابط خانوده یا اضمحلال آن می‏شود، مرتفع گردد. قوانین در خصوص حمایت از استحکام خانواده آن چنان قوی و روشن باید باشد تا این هدف را تامین نماید و امری را به قاضی واگذار ننماید. در این نوشتار به بررسی و تحلیل ترک انفاق، ازدواج زن شوهر دار و تعدد زوجات پرداخته شده است و خلأهای قانونی مشخص و پیشنهادات قانونی در انتهای هر بحث داده شده است.

هرچند آسیب‌رسانی علیه زنان به واسطه ابزارهای فرهنگی پدیدة نوظهوری نمی‌باشد، اما در قرن حاضر از پیچیدگی و اهمیت خاصی برخوردار است. از یک سو مصادیق آسیب‌ها برحسب انواع مبانی فکری و مکاتب نظری متفاوت است و از سوی دیگر این عوامل آسیب‌زا، پنهان و مبهم می‌باشد. در این مجال در ادامة مبحث مصادیق آسیب‌های فرهنگی علیه زنان، انگیزه‌های عاملان آسیب‌رسانی فرهنگی علیه زنان در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بررسی شده است. در شماره‌ آتی، پیامدهای خشونت‌زای آسیب‌های فرهنگی علیه زنان، بحث و بررسی خواهد شد.

آسیب‌های فرهنگی که به واسطه کژکارکردی وسائل ارتباط جمعی و ابزارهای پیام‌رسانی ایجاد می‌شود، به جهت وسعت سیطره، تنوع و تعدد ابزارهای فرهنگی از گستره و عمق تخریبی بالائی برخوردار است؛ اما این آسیب‌رسانی محدود به جامعه زنان نمی‌باشد و اثرات سوء این تولیدات و کالاهای فرهنگی، زنان و مردان را در هر گروه سنی، تحت تأثیر قرار می‌دهد. در بخش پایانی این نوشتار، برخی آثار و آسیب‌های منتج از مصرف کالاهای فرهنگی در سطح خرد، میانی و کلان، به اجمال تبیین شده است.

واژه دروغ از مفاهیمی است که علی رغم کاربرد فراوانی که در تعاملات رفتاری دارد، تعریف صریحی ‌از آن در دست نیست‌. این نقیصه مایه سردرگمی‌های متعدد و موجب پیدایش دروغ‌های مجاز شده است‌. دروغ از یک طرف عملی غیراخلاقی و از طرف دیگر مسبب اعمال غیر اخلاقی دیگر هم می‌شود، از همین جهت نسبت به گناهان دیگر حائز اهمیت است. در این‌ نوشتار به مفهوم دروغ، ارتباط آن با انحرافات اجتماعی و بیان دیدگاههای سه گانه درباره آن پرداخته شده است‌ و سپس به کارکرد اصلی دروغ‌، علل و پیامدهای فردی و اجتماعی آن اشاره شده و آنگاه این خصلت غیر اخلاقی، به اختصار از منظر دین مورد بررسی قرار گرفته است.

تجاوز جنسی پدیده‌ای است که از گذشته‌های بسیار دور در بین جوامع مختلف وجود داشته است، اما امروزه این معضل در جوامع گوناگون، به جهت ترویج دو مقوله خشونت و سکس، در سطح بسیار گسترده‎ای افزایش یافته است و به عنوان مصداق جهانی خشونت علیه زنان مطرح می‎باشد. این نوشتار با بررسی مفهوم تجاوز جنسی و انواع آن، ویژگی‎های متجاوزان و بزه‎دیدگان، علل وعوامل بروز این پدیده، پیامد‌های ناگوار آن را در ابعاد مختلف، تحلیل و بررسی نموده و در بخش پایانی، راهکارهای پیشگیرانه در سطح فردی و اجتماعی ارائه کرده است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی پی آمدهای عاطفی، اجتماعی و اقتصادی برای مردان و زنان در مراحل قبل، حین و پس از طلاق انجام شده است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه پژوهش، دربرگیرنده ی همه ی مردان و زنان مطلقه ی شهر تهران است که دست کم یک سال از زمان طلاق شان گذشته باشد و دارای فرزند نیز باشند. نمونه گیری، برحسب در دسترس بود مواردی صورت گرفته است که دارای شرایط مذکور باشند. تعداد نمونه، 116 نفر (63 زن و 53 مرد) بوده است. ابزار تحقیق، پرسش نامه ی محقق ساخته با 95 سوال اصلی و اطلاعات جمعیت شناختی و با ضریب پایانی 91% است. در تجزیه و تحلیل داده های پژوهش، از مجذور کای، آزمون t و تحلیل واریانس یک طرفه و چند متغیره استفاده شده است. یافته های پژوهش بدین شرح است: - تقریباً نیمی از افراد نمونه، تمام یا بخشی از مهریه را دریافت/پرداخت نموده اند. - افراد نمونه دارای تحصیلات متوسطه، کارمند و یا درآمد پائین بوده اند. - بیشترین آمار طلاق در نمونه ی مورد پژوهش در بازه ی سنی 23 تا 33 سال بوده و بالاترین فراوانی طلاق در 5 سال اول زندگی مشترک رخ داده است. - آسیب پذیری زنان از پی آمدهای اجتماعی طلاق بیشتر بوده است. - مشکلات اقتصادی تأثیر مشابهی بر زنان و مردان داشته، اما نگرانی زنان از آینده ی اقتصادی خود و در مورد فرزندان و گفته ی مردم بیشتر از مردان بوده است. - مردان و زنان، هر دو از ازدواج مجدد بیزار بوده اند. - هم زنان و هم مردان، احساس مشابهی از رهاشدن پس از طلاق، خوش بین نسبت به آینده، عدم تمایل به مشورت با دوستان درباره ی جدائی شان و تفاهم نداشتن با همسر داشته اند. - مردان و زنان، دشواری مراحل طلاق را مشابه تجربه کرده اند و به ترتیب مراحل بعد، قبل و حین برای شان دشوار بوده است. کلید واژه: پی آمدهای طلاق (اجتماعی، اقتصادی، عاطفی)؛ مراحل طلاق (قبل، حین، پس)

سیال و شکننده بودن مفهوم «دروغ مصلحت‌آمیز» و نامشخص بودن مرزهای آن، اساسی‌ترین نقش را در رواج و عادی‌سازی دروغ ایفا کرده است. ابهام در این موضوع موجب گردیده تا علیرغم غیر اخلاقی بودن دروغ، استثناهای بسیاری به‏وجود آید و انواع دروغ‌های به ظاهر مصلحت‌آمیز، در صحنه سیاست، فرهنگ، اجتماع و خانواده ظهور پیدا کند که مهم‌ترین آنها عبارتند از دروغ شوهر به زن، والدین به کودکان خود، ترویج دین و مصالح سیاسی. کثرت استعمال این دروغ‌ها که ناشی از سوء تفسیر از عقل و شرع بوده است، مفاسد زیادی را موجب گشته است؛ از قبیل: سلب اعتماد، سلب مشارکت، ایجاد سوء ظن و غیره. در این نوشتار پس از اثبات عدم مصلحت‌آمیز بودن بسیاری از این مصادیق، برای تشخیص واقعی دروغ مصلحت‌آمیز، معیاری اساسی با عنوان قاعده زرین معرفی شده است.

قانونی کردن فحشا به مفهوم مساوی دانستن آن با مشاغل دیگر، آزادی انجام معاملات جنسی اعم از خرید و فروش خدمات جنسی و تأسیس آزادانه مراکز و بنگاه‌های جنسی و... جزء سیاست‌ برخی دولت‌ها در مواجهه با مسأله روسپیگری است. این رویه از سوی برخی تحلیل‌گران اجتماعی غرب، نقد و بررسی شده است. در این نوشتار به اختصار برخی از پیامدهای قانونی کردن روسپیگری نظیر گسترش قوادی و صنعت سکس، افزایش قاچاق زنان، گسترش روسپیگری، افزایش فحشای خیابانی، ازدیاد کودکان روسپی و... تبیین گردیده است.