درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۶۸۱ تا ۱۱٬۷۰۰ مورد از کل ۷۸٬۴۹۳ مورد.
۱۱۶۸۱.

زبان شناسی عرفانی قرآن در آراء ابن عربی و مقایسه آن با دیدگاه های علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۷ 63 - 78

کلیدواژه‌ها: زبان قرآن ام الکتاب وحدت وجود تجلی تشبیه و تنزیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵ تعداد دانلود : ۱۳۲
در این پژوهش به دیدگاه ابن عربی و علامه طباطبایی درباره زبان دین و مقایسه آراء آنها می پردازیم. در عرفان، امکان تصرف در ظواهر کتب وحیانی وجود ندارد. ابن عربی به ذات کلام الهی نظر دارد و بر مبنای آن اعتقاد دارد که کتب وحیانی به زبان ظاهر است. علامه به زبان ظاهر اعتقاد دارد و بر خلاف ابن عربی، نظریه او حوزه قرآن و اسلام است. ما در این نوشته، در مقام استخراج مبانی نظریه ابن عربی و علامه طباطبایی از آثار آنان هستیم. در این تحقیق به دو هدف توجه کرده ایم: نخست نظام مند کردن آراء ابن عربی و علامه در زبان قرآن و سپس توسعه اندیشه این دو دانشمند از طریق عرضه مسائل جدید بر آراء آنها یا تطبیق آراء آنها بر یکدیگر. روش ما در این تحقیق، آمیزه ای از نقل و تحلیل عقلی عرفانی است.
۱۱۶۸۲.

فتوّت و جوانمردی در سیره و کلام حضرت علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۷ 125 - 146

کلیدواژه‌ها: فتوت جوانمردی سیره و کلام حضرت علی (ع) مروت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۱۹۷
فتوّت شعبه ای از علم تصوف است که راه و رسم های آن ساده، عملی و درخور فهم عامه مردم است. حضرت علی (ع) فتوّت و جوانمردی را بهترین جلوه دین و زیباترین زینت انسان می دانند. آنچه که حضرت علی (ع) را برای جوانمردان و اهل فتوّت در جایگاه قطب فتوّت نشانده، ویژگی های اخلاقی آن حضرت است که در اعمال و کلام آن بزرگوار پدیدار است. ویژگی های اخلاقی آن امام همام از دیرباز مورد توجه علمای اخلاق و نگارندگان بوده است لذا در بسیاری از متون دینی و فتوّت نامه ها به سیره پاکیزه آن بزرگوار استناد و استدلال نموده اند. در این پژوهش شرایط، نشانه ها، آیین و اصول فتوّت و جوانمردی در سیره و کلام آن حضرت مورد بررسی قرار گرفته و به صفات و خصلت های امیرالمؤمنین به عنوان قطب فتوّت و سرمشق جوانمردان پرداخته شده است.    
۱۱۶۸۳.

تحلیل ادله و دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم با تکیه بر آرای معتزله، امامیه و اشاعره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 155 - 181

کلیدواژه‌ها: آفرینش کنونی بهشت و جهنم بهشت و جهنم برزخی دیدگاه اندیشمندان اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۲۷۷
بهشت و جهنم از برجسته ترین مسائل حوزه معادشناسی است که در متون دینی به وجود آن ها تصریح شده است. به خلاف اتفاق نظر اندیشمندان اسلامی پیرامون اصل وجود بهشت و جهنم، در جزئیات و ویژگی های آن اختلاف وجود دارد. یکی از این اختلاف ها آفرینش کنونی بهشت و جهنم به شمار می آید. در این میان، خوارج، برخی از معتزله و گروهی از زیدیه منکر آفرینش فعلی بهشت و جهنم شده اند. در مقابل، سایر متکلمان به وجود کنونی بهشت و جهنم باور دارند. از مهم ترین ادله نقلی منکران خلقت کنونی بهشت و جهنم، استناد به آیات خلود، فانی شدن همه مخلوقات و وسعت بهشت است. عبث بودن آفرینش بهشت و جهنم پیش از قیامت و لزوم قرار گرفتن بهشت و جهنم در عالم افلاک یا سایر عوالم، از برجسته ترین ادله عقلی منکران محسوب می شود. قائلان به آفرینش کنونی بهشت و جهنم در اثبات مدعای خود، جدای از روایات به آیاتی مانند آیات ناظر به مهیا بودن بهشت و جهنم، آیات مربوط به معراج پیامبر9، آیات پایانی سوره تکاثر و آیات بیانگر سکونت آدم و حوا در بهشت خویش استناد می کنند. در این پژوهش به شیوه تحلیل محتوا، پس از تبیین مبانی هر یک از مکاتب کلامی پیرامون معاد، به بررسی و نقد ادله معتزله، دیدگاه و ادله امامیه و اشاعره پیرامون آفرینش کنونی بهشت و جهنم پرداخته شده است.
۱۱۶۸۴.

نقد نظریه موصلی در کفر منکران امامت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۹ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۷) 147 - 165

کلیدواژه‌ها: عبدالله الموصلی اعتقاد به امامت تکفیر اهل سنت ولایت آیت الله خویی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۱۶۷
عبدالله موصلی، از نویسندگان وهابی، کتابی علیه شیعه نوشته و در نخستین بخش های آن ادعا کرده است شیعه کسانی را که به امامت معتقد نیستند، کافر می داند! وی در این راستا، تعدادی از احادیث و اقوال علمای شیعه را در تأیید ادعای خود ذکر کرده است. بنابراین، در این مقاله به دو صورت، ادعای وی پاسخ داده شده؛ «نقضی» و «حلّی». در پاسخ نقضی اشاره شده که وهابیان خود سردمدار تکفیر مسلمانان اند. در پاسخ حلی نیز، ضمن واکاوی معنای واژه «کفر» و برشمردن معانی مختلف آن، نتیجه گرفته شده که شیعه در مواجهه با دیگر مذاهب اسلامی، کفر را در معنای خروج از دین به کار نمی برد؛ چراکه کفری موجب خروج از دین است که عملی باشد؛ در صورتی که عباراتی که موصلی به آنها استناد کرده، در صدد اثبات کفر عملی نیستند. در ادامه فرازهایی از علمای شیعه ای که موصلی آنان را نامسلمان شمارنده  اهل سنت دانسته بود و همچنین برخی از دیگر علما، مبنی بر مسلمان دانستن غیر شیعه آورده شد. ازاین رو شیعه تکفیری نیست و به تکفیر غیر خود مبادرت نمی ورزد.
۱۱۶۸۵.

وحدت ماهویِ صورت ادراکی و مُدرَک خارجی در آثار ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۶ 5 - 31

کلیدواژه‌ها: ابن سینا وجود ذهنی چیستیِ ادراک نظریه شبح نظریه وحدت ماهوی صورت ادراکی و مدرک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۰۴
ابن سینا در چند اثر مهم خود، ماهیت ادراک را عبارت از دریافت صورت مُدرَک (أخذ صورهِ المُدرَک) دانسته است. تعبیر «صوره المُدرَک»، مشتمل بر ابهامی اساسی است که درقالب دو دیدگاه اصلی رقیب در فلسفه اسلامی صورت بندی شده: یکی دیدگاه وحدت ماهوی صورت ادراکی و مُدرَک؛ دیگری دیدگاه شَبَح. داوری درباره این دو دیدگاه با تمرکز بر آثار خود شیخ الرئیس چندان آسان نیست؛ زیرا افزون بر یکدست نبودن و ناسازگاری سخنان او در آثار مختلفش، لوازم نه چندان قابل پذیرش هریک از دو دیدگاه، مشکلاتی را در این حوزه ایجاد می کنند. با توجه به امکان پذیرنبودن بررسی شواهد له و علیه هردو نظریه در یک مقاله، در این پژوهش، بر شواهد نظریه وحدت ماهوی صورت ادراکی با مُدرَک خارجی متمرکز شده و برپایه دو دسته شواهد متنی و فرامتنی فراهم آمده نشان داده ایم در مجموعه آثار ابن سینا نشانه هایی مهم دالّ بر این مسئله وجود دارد که مراد وی از «صورت» در تعبیر «صوره المُدرَک»، شبح به معنای مصطلح آن نیست؛ بلکه براساس آنچه در عبارتی از إشارات نیز آمده، منظور او «حقیقه الشیء» است؛ یعنی «ما به الشیء هو هو» یا «ماهیتِ بالمعنی الأعم شیء».
۱۱۶۸۶.

نقد اقوال مفسرین در واژه أسماء سوره بقره با کاربست مطالعه معناشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 9 - 32

کلیدواژه‌ها: معناشناسی اسماء ایزوتسو هم نشینی جانشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۶۶
خداوند متعال واژه های قرآن کریم را به گونه ای معماری کرده است که برای درک برخی از آن ها باید شبکه ای از معناهای مرتبط به هم را تشکیل داد. یکی از این واژه ها، لفظ اسماء در آیات 31 تا 33 سوره بقره است. یافته ها حاکی از وجود اقوال تفسیری فراوانی در این خصوص است. در این نوشتار تحلیلی کتابخانه ای، اقوال مفسرین به یازده وجه تقسیم گردیده و سعی شده است با کاربست روش معناشناختی ایزوتسو ، آن ها را بررسی و نقد کرد و سپس تفسیر آیات مذکور با رویکرد معناشناختی به واژه "اسماء"، بیان می شود. اهمیت این موضوع، دست یافتن به شبکه معنایی واژه "اسماء" است چون اساساً ضرورت دارد برای ارائه تفسیر بهتر، مؤلفه های معنایی واژه ها را در بافت متنی قرآن کریم، وا کاوید. هدف این نوشتار، ارائه شبکه معنایی واژه "اسماء" به جامعه علمی قرآنی است تا نتایج آن در پژوهش های تفسیری و قرآن پژوهی مورد استفاده قرار گیرد.
۱۱۶۸۷.

واکاوی مبانی و رویکردهای رجالی آیت الله هاشمی شاهرودی

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال چهارم ۱۴۰۰ شماره ۴ 73-92

کلیدواژه‌ها: هاشمی شاهرودی مبانی رجالی اعتبار سنجی حدیث سند وثاقت صدوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۷۸
مسأله اصلی این مقاله، واکاوی مبانی و رویکردهای رجالی آیت الله هاشمی شاهرودی است. برای دستیابی به این مهم، تقریرات نُه سال آخر دروس خارج فقه ایشان بررسی شد. به طور کلی مبانی فکری آیت الله شاهرودی در اعتبار سنجی حدیث را می توان به دو دسته کلی «مبانی رجالی» و «مبانی مصطلح الحدیثی» تقسیم کرد. رویکرد اصلی ایشان در اعتبار سنجی روایات بر اساس «وثاقت صدوری» است؛ البته ایشان ابتدا به بررسی سندی می پردازد و سپس به قراین دیگر روی می آورد. بنابراین وی علاوه بر بررسی سندی احادیث، اجماع علما، عمل اصحاب و یا اعراض از آن را مد نظر قرار می دهد. بر این اساس، گاهی از روایت صحیح السند به جهت دلالی و موارد وثاقت صدوری چشم پوشی می کند. آیت الله شاهرودی در دامنه توثیقات عام، قائل به پذیرش قاعده توثیق مشایخ ثقات ثلاثه، توثیق مشایخ علی بن ابراهیم، نقل اجلا و توثیق خاندان آل ابی شعبه است و در مقابل، اعتبار مراسیل ابن ابی عمیر را بر نمی تابد و در پذیرش قاعده توثیق راویان کامل الزیارات، مردد است.
۱۱۶۸۸.

Swinburne, the Gift of Life, and the Soul

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۱,No ۲, Issue ۲, (۲۰۲۱) 125 - 146

کلیدواژه‌ها: Atonement Christianity Swinburne Richard Dualism

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۳۱
In his attempt, to make plausible the Christian doctrine of Atonement, Richard Swinburne faces many objections. One objection has been that no sense can be made of the belief that life is a gift. This is because humans have no responsibility to God and no subsequent need to atone to God for wrongdoing. One way out of this objection requires belief in a soul. This paper, based on descriptive analytics, outline Swinburne’s Atonement theory to give a flavor of what depends on the belief that life is a gift from God. Then categorize and present the objections Swinburne faces. As for the objection it will focus on, and also provide its remedy and suggest that the remedy is quite digestible from an Islamic perspective.
۱۱۶۸۹.

جستاری در مساله شناسیِ مناسبات اخلاق و اقتصاد(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۴ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۳) 91 - 116

کلیدواژه‌ها: اخلاق اخلاق و اقتصاد مناسبات اخلاق و اقتصاد اقتصاد دستوری اقتصاد اثباتی توسعه و تولید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۸۷
واکاوی مناسبات اخلاق و اقتصاد - به عنوان دو شاخه معرفتی و نیز دو شیوه زیستن - همواره مهم و در خور توجه بوده است. در این نگاشته، ضمن بررسی یک نقطه آغاز مهم تاریخی در پژوهش های ناظر به مناسبات اخلاق و اقتصاد، دیدگاه های خاص و در خور تأملِ یکی از آغازگران این پژوهش را که به ناسازگاری اخلاق فردیِ سنّتی - به عنوان یک شیوه زیست فردی - با اقتصاد - به عنوان یک شیوه زیست اجتماعی/ نظام مند - قائل بوده است، پرداخته شده است. در این راستا، پس از واکاوی خاستگاه مشترک گفتمان اخلاق و اقتصاد، به مفهوم شناسی اخلاق و اقتصاد - به عنوان دو حوزه معرفتی و دو شیوه زیستن - پرداخته شده و در ادامه، مناسبات اخلاق و اقتصاد - در سه محورِ انگیزش، بینش، و کُنش اخلاقی/ اقتصادی - همراه با طرح چند مسئله مهم ناظر به هر یک از آنها، بررسی و تحلیل شده است. بی شک، طرح و تبیین این مسایلِ مهم میان رشته ای مربوط به مناسبات اخلاق و اقتصاد، نقشه راه و راهنمایی برای محققان در انجام پژوهش های بعدی خواهد بود.
۱۱۶۹۰.

تحلیل رویکرد عقلانی و اخلاقی مایکل اسلوت در تبیین ماهیت فضیلت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۴ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) 95 - 117

کلیدواژه‌ها: اخلاق فضیلت مایکل اسلوت عقل عملی تعارض فضایل وحدت فضایل اخلاق فضیلت فاعل مبنا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۷۶
فضیلت، در نگاه فیلسوفان اخلاق، مَنشی است که می تواند به عنوان الگوی رفتار فاعل اخلاقی ملاحظه شود. مایکل اسلوت - فیلسوف اخلاق معاصر - از منظری متفاوت به فضیلت نگریسته و تقریری جدید از فضیلت گرایی ارایه کرده است. او رویکردی جامع در تبیین فضیلت دارد و ضمن نقد و تعدیل رویکردهای فضیلت گرایانه فیلسوفانی چون ارسطو، از منظر های گوناگون اخلاقی و عقلانی به تحلیل ماهیت فضیلت و ترابط فضایل با هم - در موقعیت های مختلف زندگی یک فاعل اخلاقی - پرداخته است. در این مقاله، پس از اشاره به تفکر اخلاقی و تقریر فاعل مبنای اسلوت از فضیلت گرایی، به بیان و بررسی مبانی و مؤلفه های نگاه و تقریر فضیلت گرایانه او پرداخته شده است. او در تحلیل، مصداق شناسی و رفع تعارض بین فضایل، نگاهی وجودشناسانه دارد و گستره کارکرد فضایل را در بُعد گرایشی و بینشیِ نفس قابل تفسیر می داند. در نظرگاه او فضیلت «قابلیت انعطاف » و «عقل عملی » دو مَنشی هستند که هم می توانند وحدت فضایل را به ثمر برساند و هم تعارض بین آنها را رفع کند.
۱۱۶۹۱.

قلمرو نظارت حاکم بر قاضی تحکیم (داور) در فقه و حقوق موضوعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره هفدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 383 - 407

کلیدواژه‌ها: اعتبار رأی داوری صلاحیت قاضی تحکیم نظارت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۴۰۸
اگرچه قضاوت تحکیمی قدمتی به بلندای تاریخ بشریت دارد، بخش اعظمی از آنچه امروزه با عنوان نهاد قاضی تحکیم در متون اسلامی می شناسیم، برایند اجتهاد فقهای اسلامی و بسترسازی این نهاد در ادوار فقهی است. با وجودِ همانندی و تفاوت، نسبت میان این نهاد در فقه اسلامی و نهاد داوری در حقوق موضوعه کنونی را باید تداوم قدیمِ در جدید دانست، چراکه ویژگی ها و عناصر شاخص داوریِ امروزی که از جمله آن می توان به تراضی طرفین در رجوع به داوری و همچنین صدور رأی براساس موازین انصاف و عدالت اشاره کرد، در قضاوت تحکیمی نیز وجود داشته است. اما موضوع قلمرو نظارت حاکم بر امر داوری، از مواردی است که حدود و ثغور آن در گذشته با آنچه امروزه وجود دارد، دارای اختلاف های اساسی است که بارزترین دلیلِ آن نبود پدیده دولت مدرن و نهاد دادگستریِ امروزی است که یکی از وظایف خود را نظارت بر فرایند داوری از وجه سلبی و ایجابی می داند.
۱۱۶۹۲.

رویکردی فقهی راجع به استرداد هدایای همسران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره هفدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 485 - 506

کلیدواژه‌ها: استرداد هدایا حق رجوع در هدیه لزوم و جواز بازپس گرفتن هبه هبه هدیه به همسر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۳۸۳
یکی از عوامل تحکیم روابط اجتماعی و خانوادگی، هدایا هستند. هدیه دادن عاملی در تبدیل کدورت ها و دشمنی ها به محبت و دوستی و عملکردی است که در همه فرهنگ ها، فعلی ارزشی و مورد ستایش است. یکی از مواردی که هدیه دادن معمول است و موجب ازدیاد علاقه و محبت می شود، زن و شوهرند که به مناسبت های مختلف همانند جشن تولد، سالگرد ازدواج و غیره به یکدیگر هدیه می دهند. اما به دلایل مختلف ممکن است رابطه آنها تغییر کنه و محبت بین آنها به کدورت تبدیل شود. در این موقعیت یکی از واکنش ها بین آنها، بازپس گرفتن هدایاست. محل بحث این نوشتار، جواز یا عدم جواز پس گرفتن هدایا از جانب همسران از نظر فقه و حقوق است. در این مقاله با استناد به روایات در این زمینه و رفع تعارض بین آنها و همچنین بررسی اقوال فقها به دست آمد که ظاهراً در این مسئله، حکم عدم رجوع هبه است.
۱۱۶۹۳.

دراسه أسلوبیه فی سوره الجاثیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 59 - 74

کلیدواژه‌ها: سوره الجاثیه الأسلوبیه الصوت الترکیب الدلاله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۴۴
لا یخفى على من له إلمام باللغه العربیه، أن القرآن الکریم نصّ أدبی فرید ببلاغته، ولا نظیر لفصاحته؛ فیؤثّر على المتلقی إثر سماعه وتلاوته؛ لأنّه یحتوی على میزات أسلوبیه، وخصائص فنیه، ومؤشرات جمالیه تمیّزه عن غیره؛ فلذلک جدیر بالدراسه والتحلیل والکشف عن میزاته وأسباب جماله. وسوره الجاثیه المبدوءه ب "حم"، من أحسن سور القرآن شکلاً ومعنى، بما فیها من تکرار کلمه "اللّٰه" و"الآیات" الداله على وحدانیه اللّٰه تعالى. من هذا المنطلق، یستهدف هذا البحث تحلیل سوره الجاثیه على أساس الأسلوبیه على مستوی الصوت والترکیب والدلاله، متبعاً المنهج الوصفی التحلیلی. وصلت المقاله أخیرا إلى أن الأصوات والکلمات التی تکررت فی السوره، أنشأت موسیقى رائعه ونغمات متناسقه تجلب القلوب وتمهّدها للانقیاد والانصیاع وتکون فی خدمه المعنى؛ وعلى مستوی الترکیب، تتبلور میزات الأسلوبیه فی التقدیم والتأخیر، والتعریف والتنکیر، والاستفهام، والحذف، وتکرار الجملات وتثبت أن القرآن یستخدم أغراضا أسلوبیه لتزیین أسلوبه وإعجاز بیانه؛ والدقه فی اختیار الکلمات واستخدام التضاد والترادف والاشتراک اللفظی، میزات أخری للقرآن تسترعی الانتباه وتتضمن معانی التأکید والشمول.
۱۱۶۹۴.

کاوشی در شیوه اجرای مجازات های محارب و همسان سازی چگونگی انتخاب مجازات ترتیبی با تخییری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 771 - 800

کلیدواژه‌ها: تخییر ترتیب صلب قتل قطع مجازات محارب نفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۳ تعداد دانلود : ۳۵۵
تحقیق حاضر به دور از چیستی محاربه، به بررسی چهار مجازات محارب یعنی قتل، صلب، قطع و نفی می پردازد. در چگونگی انتخاب یکی از مجازات ها با استناد به قرآن، روایات، عقل و مذاق شریعت، برخی ترتیب و برخی تخییر قاضی در انتخاب هریک از مجازات ها را پذیرفته اند. در شیوه اجرای هریک از مجازات ها با سؤالات و ابهاماتی در شیوه اجرای حد به صیغه تفعیل، امکان زنده شدن پس از اجرای حد و ارائه راهکار پیشگیری، حق اللهی یا حق الناسی بودن اجرای حد و نتایج آن، شیوه اجرای صلب و نفی، اجرای قطع در فقدان عضو، تطبیق انتخاب شیوه اجرای تخییر با مفهوم حد، امکان بی حسی حین اجرای حد، تعلق عضو قطع شده به عنوان مجازات به جامعه یا محارب مواجهیم. این نوشتار براساس مطالعه کتاب ها و اسناد به صورت کتابخانه ای به بررسی راه حل رفع تعارض میان دو دسته ادله تخییری و ترتیبی بودن اجرای مجازات و رفع استبعاد عقلی با ارائه شیوه جامع منتخب اجرایی پرداخته و در خلال بررسی شیوه اجرای هریک از مجازات ها به ابهامات و فروعات موجود پاسخ داده و پیشنهاد های تقنینی برای درج در اصلاحات آتی قانون مجازات ارائه داده است.
۱۱۶۹۵.

محمّدصالح یا میرزا (ابو) صالح؟ بازشناسیِ مولفِ لطایف الخیال و جواهر الخیال

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ مرداد و شهریور ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۸۹) 181 - 190

کلیدواژه‌ها: محمدصالح رضوی جواهرالخیال لطایف الخیال میرزا ابوصالح نواب رضوی مدرسهءصالحیهءنواب ایوان مصلای مشهد مقدس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۳۱۴
میرزا ابوصالح رضوی فرزند میزا محسن نواب و نوادهء دختریِ شاه عباس اول است. او و پدرش هر دو متولی آستان قدس رضوی بودند.جز این، میرزا ابوصالح بانی مدرسهء صالحیهء نوّاب و نیز ایوان مصلا در مشهد مقدس است.وی در ۱۰۹۰ق وفات یافت. محمد صالح رضوی فرزند میرزا محمدباقر متولی و برادرِ میرشاه تقی الدین محمد متولی است و تالیفاتی چون لطایف الخیال، جواهرالخیال، دقایق الخیال و معارج الخیال دارد. از دیرباز، شرح حال این دو، با یکدیگر آمیختگی یافته و باعث بروز اشتباههایی در بابِ معرفیِ مولف جواهرالخیال ، لطایف الخیال و دقایق الخیال شده است. در این مقاله، ضمن بررسی سرچشمه های این اشبتاه، حقیقت مساله بیان شده است.
۱۱۶۹۶.

بررسی و تحلیل معیارهای طبرسی در نقد متنی احادیث تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 7-32

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری معیارهای نقد مجمع البیان طبرسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۴۲۲
حدیث از جمله منابع تفسیر اجتهادی و تنها منبع تفاسیر روایی است؛ بدین سبب تفاسیر قرآن اغلب خالی از روایت نبوده و از جمله منابع روایی محسوب می شوند. مجمع البیان اثر فضل بن حسن طبرسی یکی از تفاسیر امامیه و دایرهالمعارف علوم قرآنی و تفسیری است. در این تفسیر، روایاتِ امامیه و اهل سنت و اقوال مفسران پُرشمار است. مفسر فقط به نقل روایت بسنده نکرده و در مواردی به نقدِ روایات نیز پرداخته است. این نوشتار در پاسخ به این پرسش که طبرسی در نقد متنی روایات از چه معیارهایی بهره برده، نوشته شده است. در این پژوهش با روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی نشان داده شده است که مفسر با استناد به معیارهای قرآن، سنت قطعی، عقل، تاریخ قطعی، اصول اعتقادی، و مبانی فقهیِ امامیه، به نقد متنی روایاتِ تفسیری پرداخته و آیات دال بر عصمت انبیا، معیار قرآنی او در نقد اغلب روایات تفسیری مرتبط با داستان انبیاست.
۱۱۶۹۷.

مرزهای پسندیده و نکوهیده رهبانیت مسیحی و اسلامی در روایات فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 301-332

کلیدواژه‌ها: رهبانیت مسیحی زهد در اسلام تهذیب نفس قرآن و رهبانیت رهبانیت در احادیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۳۷۷
رهبانیت به مفهوم احساس خشیت در برابر خداوند، از ویژگی های جدایی ناپذیر حیات دینی ادیان ابراهیمی بوده است، ولی در مفهوم خاص، نهاد اجتماعی مؤمنانی که از زندگی معمولی جامعه خود دوری گزیده و تحت انضباط خاصی زندگی مشترک داشته اند، از قرن سوم میلادی در بین مسیحیان اشتهار داشته و تا ظهور پروتستانیزم ترویج می شده است. این پژوهش با دسته بندی دو گروه متضادگونه روایات فریقین در تأیید یا ردّ رهبانیت مسیحی و بررسی سندی و محتوایی آن ها به تحلیل و تبیین نظرگاه پیامبر خاتم2 و امامانk درباره راهبان مسیحی و خصوصیات زندگی رهبانی اسلا می پرداخته است. برآیند مواضع روایات فریقین نشان داده است از مهم ترین مشخصه های راهبان، عدم ازدواج، مشارکت نکردن در جهاد، تحمل ریاضت و حضور نیافتن در جماعات بوده است. با وجود این، زندگی جمعی رهبانان مسیحی مورد تأیید بوده است؛ گرچه آنان در برخی موارد راه افراط در پیش گرفته اند. پیشوایان اسلام تداوم سبک زندگی مذکور را برای مسلمین توصیه نکرده و به جای تحمل سختی ها و ریاضت های ناشی از دوری از اجتماع، به داشتن احساس خشیت، حضور در عینیت جامعه، عدم وابستگی به دنیا و تحمل سختی های قیام در شب، صیام، جهاد و... برای تهذیب نفس سفارش کرده اند.
۱۱۶۹۸.

مالیت منافع غیرِمستوفات انسان آزاد در فقه شیعه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال هفتم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 132 - 164

کلیدواژه‌ها: منافع انسان آزاد منافع مستوفات مال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۳۵۸
بررسی مالیت منافع غیرِمستوفات انسان آزاد براساس معیارهای معتبر شرعی در مال انگاریِ اشیاء، موضوعی است که نتیجه آن در مباحثی چون «ضمان فوت منافع انسان آزاد»، «اصل اولی در لزوم کارکردن مفلس»، «صداق قراردادن این منافع» و «اجاره انسان» نمایان می شود و تأثیرات خود را در روند بررسی ادله مرتبط به هرکدام از این فروع خواهد گذاشت. به منظور یافتن پاسخ این مسئله، شرایط مالیت شیئ براساس ضوابط عرفی و شرعی تحلیل می شود و با اثبات وجود معیارهای شرعی مال در منافع موردبحث، این منافع مال به شمار می آید. در ادامه شش ایراد درباره مالیت منافع انسان مطرح و با استناد به تحقق شرایط مالیت در این منافع به اشکالات پاسخ داده می شود و در این میان به برخی از عبارات فقیهان نیز استشهاد شده است. این تحقیق با انضمام دو مؤید یعنی صحت مهر قراردادن این منافع و درستی اجاره آن، و نیز در ادامه به بحث مال انگاریِ این منافع نزد فقیهان و بیان ثمرات مترتب بر مالیت این منافع مانند ضمان فوت منافع انسان آزاد و امکان قراردادن این منافع در برابر مبیع پرداخته شده است. این پژوهش در جریان بحث، از پایبندی تمام فقهای شیعه به مالیت منافع انسان در فروعی مانند «مهر قراردادن منافع انسان آزاد» و «اجاره این منافع» و اختلاف نظر ایشان در مباحث نظری پیرامون مالیت این منافع آگاهی داده است.
۱۱۶۹۹.

تأملی بر حکم ابطال روزه با فرو بردن سر در آب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال هفتم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 133 - 160

کلیدواژه‌ها: صوم مفطرات صوم ارتماس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۸ تعداد دانلود : ۳۵۳
حکم فرو بردن سر در آب توسط روزه دار محل اختلاف جدی بین فقهای شیعه قرار گرفته است. فقهای اهل سنت نیز در این باره اختلاف نظر دارند. طبق برخی گزارش ها، مسمانان صدر اسلام از ارتماس جهت کم کردن دشواریِ روزه بهره می جستند. به لحاظ فهم عرفی نیز ارتماس هیچ مخالفتی با امساک و حقیقت روزه ندارد، ازاین رو اثبات مفطریّت آن، اثبات یک امر تعبدی محض و برخلاف فهم عرفی خواهد بود. از سوی دیگر، مفهوم مفطر قابل استعمال در معنایی اعم از تحریم و تنزیه است، بنابراین در برخی اخبار از مفطر بودن دروغ در وضو و نیز مفطر بودن غیبت در روزه سخن به میان آمده است. روایات نیز در این زمینه دچار تعارض هستند. این پژوهش که به روش توصیفی   تحلیلی انجام شده است، نشان می دهد ادله قول مشهور قابل مناقشه است و اثبات حرمت و قضا و کفاره برای این عمل جای تأمل جدی دارد. درنتیجه به مقتضای اطلاق کتاب که بر عدم حرمت تکلیفی و وضعی دلالت دارد، به نظر می رسد جمع بین ادله با قول به کراهت که فقیه معاصر آیت الله سیستانی برگزیده است، از قوت بیشتری برخوردار بوده و دیدگاه مختار است.
۱۱۷۰۰.

دور النموذج الأسریّ للثوره الإسلامیّه فی نشر المعنویّه فی المجتمع الدولیّ

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۱ خریف و شتاء ۲۰۲۱ العدد ۱ (الخطوة الثانیة: الثورة الإسلامیة فی منشور الإمام الخامنئی مدّ ظلّه العالی) 191 - 224

کلیدواژه‌ها: دور النموذج الأسری للثوره الإسلامیه النزعه المعنویه المجتمع الدولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۶۳
أحد أهداف الثوره الإسلامیّه فی منشور الخطوه الثانیه، توسیع المعنویّه وتعزیزها على الصعید الدولیّ، ونظرًا لموقع الأسره بوصفها خلیّه مرکزیّه فی المجتمع؛ فإنّ البحث الحالیّ یهدف إلى شرح النموذج الأسریّ للثوره الإسلامیّه فی نشر المعنویّه فی المجتمع الدولیّ بأسلوب وصفیّ تحلیلیّ؛ حیث یستعرض الکاتب ضمن خطوتین محدّدات النموذج الأسریّ للثوره الإسلامیّه والآفات التی تصیب الحاله المعنویّه للأسره والآلیّات الأسریّه المتّبعه لتوسیع دائره المعنویّه فی المجتمع الدولیّ. وتوضّح نتائج البحث أنّه فی الخطوه الأولى وبالاستعانه بآلیّات، من قبیل: الآلیّات العاطفیّه والسلوکیّه والمعرفیّه والتحفیزیّه یمکن تفتیق النزعه المعنویّه فی الأسره، وفی الخطوه الثانیه بمقدور الأسره المعنویّه أن تعزّز بصوره مباشره وغیر مباشره المعنویّه على صعید المجتمع الدولیّ.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان