درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۶۲۱ تا ۱۱٬۶۴۰ مورد از کل ۷۸٬۴۹۳ مورد.
۱۱۶۲۱.

مالیت منافع غیرِمستوفات انسان آزاد در فقه شیعه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال هفتم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 132 - 164

کلیدواژه‌ها: منافع انسان آزاد منافع مستوفات مال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۳۶۰
بررسی مالیت منافع غیرِمستوفات انسان آزاد براساس معیارهای معتبر شرعی در مال انگاریِ اشیاء، موضوعی است که نتیجه آن در مباحثی چون «ضمان فوت منافع انسان آزاد»، «اصل اولی در لزوم کارکردن مفلس»، «صداق قراردادن این منافع» و «اجاره انسان» نمایان می شود و تأثیرات خود را در روند بررسی ادله مرتبط به هرکدام از این فروع خواهد گذاشت. به منظور یافتن پاسخ این مسئله، شرایط مالیت شیئ براساس ضوابط عرفی و شرعی تحلیل می شود و با اثبات وجود معیارهای شرعی مال در منافع موردبحث، این منافع مال به شمار می آید. در ادامه شش ایراد درباره مالیت منافع انسان مطرح و با استناد به تحقق شرایط مالیت در این منافع به اشکالات پاسخ داده می شود و در این میان به برخی از عبارات فقیهان نیز استشهاد شده است. این تحقیق با انضمام دو مؤید یعنی صحت مهر قراردادن این منافع و درستی اجاره آن، و نیز در ادامه به بحث مال انگاریِ این منافع نزد فقیهان و بیان ثمرات مترتب بر مالیت این منافع مانند ضمان فوت منافع انسان آزاد و امکان قراردادن این منافع در برابر مبیع پرداخته شده است. این پژوهش در جریان بحث، از پایبندی تمام فقهای شیعه به مالیت منافع انسان در فروعی مانند «مهر قراردادن منافع انسان آزاد» و «اجاره این منافع» و اختلاف نظر ایشان در مباحث نظری پیرامون مالیت این منافع آگاهی داده است.
۱۱۶۲۲.

قاعده حدوث؛ از سازگاری با فلسفه مشاء تا بهسازی در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 61 - 85

کلیدواژه‌ها: قوه ماده نخستین قاعده حدوث حکمت مشاء انسجام درونی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۳۶۵
در میان نظریات متنوع حرکت از انکار تا اثبات مطلق، گام ماندگار و معتدل نظریه «قوه» ارسطو بود. وی ماده نخستین را نیز جوهری می دانست که تنها حامل قوه و در کنار جوهر صوری، جسم را تشکیل می دهد. فلسفه اسلامی براهینی بر این مطلب اقامه کرد. گاه این برهان ها آن چنان نقد شده اند که به انکار اندیشه «قوه» انجامیده است. این نوشتار به بررسی این مطلب در خصوص براهین اثبات ماده حامل قوه، یعنی «قاعده حدوث زمانی» می پردازد که نشان می دهد می باید پیش از هر پدیده زمانی، قوه و آمادگی آن که در جوهر مادی قرار دارد، وجود داشته باشد. نگارنده بر آن است که می توان با جداسازی اشکالات روبنایی از زیربنایی و پاسخ از اشکالات دسته نخست، از انسجام اندیشه قوه ارسطویی با حکمت مشاء دفاع کرد و با توجه به گنجایش بالای آن برای پذیرش ویرایشی صدرایی، آن را تبیین کرد و به خدشه های وارده پاسخ داد. اهمیت و ضرورت این موضوع به تثبیت جایگاه حکمت مشاء در یکی از مهم ترین آموزه های فلسفی، یعنی «قوه و فعل» است که خود، زمینه ساز تبیین قلمرو حرکت جوهری به عنوان یکی از مهم ترین بنیان های حکمت متعالیه است و زیرساخت تبیین فلسفی بسیاری از گزاره های دینی به ویژه در بازه نفس و معاد را فراهم می آورد.
۱۱۶۲۳.

بررسی وجود ضمیر شأن محذوف و تأثیر آن در فهم و ترجمه معنای آیات قرآن (مطالعه موردی ترجمه های مصباح زاده، مصطفوی و مشکینی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 249-277

کلیدواژه‌ها: قرآن ضمیر شأن ضمیر محذوف تأکید ترجمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹ تعداد دانلود : ۴۱۰
یکی از مفردات مهم به کار رفته در قرآن کریم، ضمیر شأن است که تأکید و تفخیم ویژه ای به کلام می بخشد و جز در موارد بسیار مهم به کار نمی رود. برخی از نحویان و مفسران قرآن در موارد متعددی ادعا نموده اند ضمیر شأن درآیاتی از قرآن مقدر است و برای این مدعا ادله ای ذکر نموده اند. در این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی صورت گرفته، برای بررسی صحت این ادعا، ابتدا تبیین گردید ضمیر شأن به دلیل ایجاد ابهام، اسم بودن و رکن کلام بودن؛ از معنای تأکیدی فوق العاده و فراتر از دیگر ادوات تأکید برخوردار است و همچنین از جهات متعددی خلاف قیاس است؛ آنگاه ادله قائلین به تقدیر ضمیر شأن در موارد گوناگون ذکر و مورد نقد و بررسی قرارگرفت و سپس عدم تأیید تقدیر ضمیر شأن نزد عرف عرب و ناسازگاری تأکید با حذف به عنوان ادله نادرستی ادعای اضمار ذکر شده و اثبات گردید در هیچ یک از موارد ادعا شده ضمیری مقدر نیست. با بررسی ترجمه های مصباح زاده (تحت اللفظی)، مصطفوی (آزاد) و مشکینی (تفسیری) روشن گردید ترجمه مصطفوی دقیق تر از دیگر ترجمه ها بوده و ترجمه مشکینی در خصوص این مسئله، از دقت کمتری نسبت به دیگر ترجمه ها برخوردار است.
۱۱۶۲۴.

بررسی بینامتنی رابطه نفاق و ریا در قرآن و نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم شهریور ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 159 - 144

کلیدواژه‌ها: ریا ریاکار منافق نفاق منافقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۶ تعداد دانلود : ۷۲۴
از جمله موضوعاتی که در قرآن و روایات به خصوص سخنان حضرت علی(علیه السلام) بسیار به آنها اشاره شده، موضوع «رابطه نفاق و ریا» است. «ریا» زیر مجموعه نفاق می باشد همچنین ریا وصف عمل شخص ریاکار است ولی نفاق وصف شخصی است که ظاهر و باطنش با هم مخالف است؛ ضرورت بررسی این موضوع در آن است که، مسلمانان جهت رسیدن به کمالات زندگی نیازمند هدایت های وحیانی و آموزه های اهل بیت به خصوص حضرت علی (علیه السلام) هستند، بنابراین اگر به نکات آموزنده قرآن و نهج البلاغه توجه نمایند، معیارهای موشکافانه ای را استخراج خواهند کرد که می تواند آنان را در پیشبرد اهداف زندگی موفق نماید. نوشتار حاضر که بر اساس روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته، در صدد نشان دادن بخشی از رابطه بین دوچهره گان(منافقان) و ریاکاران از منظر قرآن و نهج البلاغه می باشد که از جمله یافته های این پژوهش می توان گفت: یکی از روابط بین «ریا» و «نفاق» آن است که، شخص ریاکار ظاهرش را برخلاف باطن خود مى نماید تا مردم را بفریبد، پس در این حالت، ریاکارى، نام دیگر پیدا مى کند که همان دورویى و نفاق است؛ اما بر مبنای قرآن مهمترین خصوصیت انسان ریاکار، نفاق است، به عبارت دیگر عمل ریایی از کسی صادر نمی شود، مگر اینکه آن شخص دارای صفت نفاق باشد.
۱۱۶۲۵.

فرصت ها و چالش های آموزش برخط در نظام آموزشی دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و نهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۱ 127-152

کلیدواژه‌ها: آموزش مجازی آموزش برخط آموزش غیرحضوری دانشگاه فرصت چالش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۲۷۳
فضای مجازی، امروزه فراتر از یک رسانه یا فناوری است و به یک فضای زیستن تبدیل شده است. بسیاری از معانی ای که انسان می سازد، در بستر این فضا ساخته می شوند و این فضا، نقش برجسته ای در حوزه آموزش، یادگیری و حتی تربیت انسان یافته است. در عصر حاضر، ابزارهای فناوری در بستر فضای مجازی نیز در خدمت آموزش و یادگیری از راه دور قرارگرفته اند که این مسئله در نظام دانشگاهی کشورها حرکتی شتابان یافته است که بررسی فرصت ها و چالش های این مسئله، هدف نوشتار حاضر قرار گرفته است. این مقاله با روش «تحلیل مضمون» به دنبال پاسخ به این سؤال است که آموزش از راه دور و خصوصاً آموزش برخط (آنلاین) در نظام دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران چه فرصت ها و چه چالش هایی را در امر یادگیری دانشجویان ایجاد می کند؟ برای پاسخ به این سؤال، طی مصاحبه با 25 نفر از اندیشمندان و صاحب نظران، 4 فرصت و مزیت فراگیر و 5 چالش و تهدید فراگیر به دست آمد. فرصت ها شامل: «عبور از محدودیت های زمانی و مکانی»، «ارتقای کیفی و گسترش عدالت آموزشی»، «فرصت های اقتصادی و توسعه بین المللی» و «تنوع در روش های ارزشیابی و توسعه نظارتی» و همچنین چالش ها شامل: «چالش های ساختاری و فنی»، «چالش های ساختاری و فنی»، «چالش های تربیتی و اخلاقی»، «چالش های سلامت روانی و جسمی» و «چالش های فرهنگی و اجتماعی» مشخص شدند که توضیح کدهای فراگیر فوق، در مقاله ذکر شده است.
۱۱۶۲۶.

بررسی دسته بندی، ساختار هدایتی و غرض سوره قیامت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ ۲۰۹-۲۲۸

کلیدواژه‌ها: سوره قیامت سیر هدایتی دسته بندی آیات غرض سوره ها تفسیر ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۳۶۰
این تحقیق به دنبال معرفی گام هایی برای کشف مستدل ساختار، سیر هدایتی و غرض سوره های قرآن کریم و تطبیق این گام ها در تفسیر سوره قیامت است. بر پایه یافته های این پژوهش، هدف مذکور در پنج گام قابل دستیابی است: دسته بندی اولیه آیات، عنوان گذاری اولیه دسته ها، سنجش ارتباط بین دسته ها و سیاق بندی، انتخاب عنوان مناسب برای سیاق ها، سنجش ارتباط بین سیاق ها و انتخاب عنوانی متناسب برای کل سوره. با اجرای این گام ها در تفسیر سوره قیامت، دسته بندی آیات، ساختار، سیر هدایتی و در نهایت غرض کلی سوره بیان شده است. در ادامه نظر مفسر کتاب الاساس فی تفسیر القرآن که از تفاسیر بارز در زمینه فهم منسجم سوره های قرآن کریم است، به منظور مقایسه و سنجش یافته های پژوهش حاضر مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.
۱۱۶۲۷.

حیل ربا در معاملات از منظر فقه امامیه با رویکردی بر نظرات امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 31 - 52

کلیدواژه‌ها: ربا امام خمینی (ره) مشروعیت حیله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۲۶
حیل ربا در معاملات از منظر فقه امامیه با رویکردی بر نظرات امام خمینی (ره) زمینه و هدف: با حاکم شدن فضای پست مدرنیزم بر روابط مردم و پیچیده شدن روابط مزبور، راه کارهای مختلفی برای فرار از مقررات ابداع شده است. یکی از این مقررات، ممنوعیت ربا می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی راه کارهای فرار از ربا در اندیشه امام خمینی (ره) می باشد. مواد و روش ها: این تحقیق از نوع نظری بوده روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می باشد و روش جمع آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است. یافته ها: حرمت ربا از مسلمات فقه در همه مذاهب اسلامی است و به وسیله عقل، کتاب، سنّت، و اجماع، حرمت آن قابل اثبات است. حتی در ادیان قبل از اسلام نیز ربا مورد تحریم قرار گرفته است. نزول تدریجی آن دلالت بر شیوع معاملات ربوی در صدر اسلام دارد. ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. نتیجه گیری: ملاک حرمت ربا از دیدگاه قرآن، ظلم و انظلام است. در نتیجه، حرمت آن مطلق و راه کارهای فرار از آن نیز حرام می باشند؛ به تعبیری، صرف ایجاد کردن یک پوشش برای فرار از ظاهر ربا، موجب مباح شدن عمل نخواهد شد.
۱۱۶۲۸.

The Legal Verdict on Meeting and Dialogue before Marriage

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۱, Issue ۲, October ۲۰۲۱ 113 - 138

کلیدواژه‌ها: marriage meeting Permission Forbiddance

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۱۹۵
Meeting of marriage candidates each other before marriage to reach a final decision to marry or cancel it is so popular in the Islamic society of Iran that it is not even thought to be “denied” and even the most fanatical religious person cannot forbid it; While most jurisprudential schools have allowed seeing suddenly the girl’s face and hands to wrists for the proposal, and some have allowed the girl to see the boy’s face as well, provided that the proposal does not enjoy her if it happens involuntarily and by force, some have prescribed it only once for the proposal to see the girl, and some have prescribed to see her several times. Some jurists have prescribed seeing the female body more than the face and hands to wrists, and seeing the girl’s body behind a lace covering even with pleasure. However, most schools have forbidden meeting and talking, and some jurists have allowed it on the condition of not committing sin. The study of the opinions of all jurisprudential schools shows that these opinions are inferential and based on their own ijtihad. They are not an indisputable legal verdict. They are based on restricting marriage to the pleasure and enjoyment of couples, ignoring other aspects of marriage and limiting the relationship between men and women to a pleasurable relationship. Criticizing the jurisprudential opinions and their principles, it is concluded that the ruling to allow the marriage candidates to meet and talk to the extent of a definite.
۱۱۶۲۹.

Typology and Study of Interpretive Narrations of Ahl al-Bayt (AS) in Tha‘labī’s Interpretation(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۳, December ۲۰۲۱ 57 - 66

کلیدواژه‌ها: Al-Kashf wal-Bayān Tafsīr al-Thalabī Narrations of Ahl al-Bayt (AS)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۹۹
Abu Ishaq Ahmad ibn Muhammad ibn Ibrahim Tha'labī Nayshābūrī is one of the Shafi'ī commentators in the fourth and fifth centuries AH, whose commentary under the name of Al-Kashf wal al-Bayān fī Tafsīr al-Qur’an is an important source for commentators after him. In this commentary, among the countless narrations narrated from the Companions and Followers, the narrations of Ahl al-Bayt (AS), as well as of their merits can also be seen. This has led to sharp criticism of Tha’labī and his interpretation by some of Sunni scholar. On the other hand, the existence of this feature in his interpretation has attracted the attention of some Shiite commentators. Out of about 455 narrations narrated from Ahl al-Bayt (AS) in the commentary of Tha’labī, 292 narrations from Ali ibn Abitalib, 77 narrated by Ja‘far ibn Muhammad, 35 narrated by Muhammad ibn Ali, 22 narrated by Ali ibn Husain, 12 narrated by Reza, 11 narrated by Hasan ibn Ali, 3 narrations from Mūsa ibn Ja‘far, 2 narrations from Hussein ibn Ali, and 1 narration from Fatemeh Zahra (AS), which are very small amount in comparing with other narrators but it is important. This article has used descriptive-analytical method: typology, study and evaluation of narrations narrated from Ahl al-Bayt (as) in the Tha’labī's interpretation.
۱۱۶۳۰.

تحلیلی بر تأثیرپذیری تجسیمی سلفیان از اسرائلیات با تمرکز بر دیدگاه ابن تیمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 183 - 212

کلیدواژه‌ها: سلفیان یهودیان ابن تیمیه اسرائیلیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۱۹۳
بحث تأثیرگذاری عقاید یهودی در جامعه مسلمانان موضوعی است که از همان عصر صحابه با نام اسرائیلیات وجود داشته است. سلفیان ابن تیمیه گرا یکی از فرقه های تأثیرگذار معاصر هستند و ابن تیمیه نقش مؤثری در شکل گیری سلفیان داشته است. هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است که  آیا خداشناسی تشبیهی سلفیان تأثیری از خداشناسی تجسیمی یهودیان گرفته است؟ یهودیان چه نقشی در شکل گیری خداشناسی سلفیان داشته اند؟ فرضیه پژوهش این است که اندیشه تشبیهی سلفیان متأثر از نفوذ فرهنگی یهودیان بوده و باور تشبیهی یک باور وارداتی به جهان اسلام است تا یک عقیده اصیل اسلامی. پژوهش حاضر با روشی اسنادی، تحلیلی تطبیقی در پی اثبات این فرضیه به شباهت ها و شواهد و اعترافاتی از تأثیرپذیری خداشناسی تجسیمی سلفیان از یهودیان دست یافته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اولاً  تفسیر قطعی تأویل گرایانه از عقاید و باورهای یهود در بابصفات خبری خداوند ناصحیح است. ثانیاً وجه مشترک باور تجسیمی سلفیان و یهودیان این تصور را ایجاد می کند که خداشناسی تجسیمی سلفیان در قالب پذیرش اسرائیلیات منبعث و متأثر از خداشناسی تشبیهی یهودیان بوده است. ثالثاً این همگرایی نظری می تواند موجب نوعی همگرایی عملی میان سلفیان تکفیری با یهودیان صهیونیزم باشد.
۱۱۶۳۱.

بررسی صلح از دیدگاه منونایت، بر اساس اندیشه تشیع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 23-32

کلیدواژه‌ها: اسلام شیعه مسیحیت منونایت صلح جنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۱۳
مسئله جنگ و صلح، در هر دین از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه مبنا قرار دادن هر یک از این دو، عملکردهایی متفاوت ایجاد می کند. منونایت شاخه ای از فرقه پروتستان در مسیحیت شمرده می شود. پیروان این مذهب، افراد متدینی هستند که به مسیح و تعلیماتش ایمان دارند و در زمینه صلح، دارای عقیده ویژه ای هستند. در این راستا، به منابع خاصی استناد می كنند و ویژگی های مشخصی را برای آن قائل اند. اما ازآنجاکه این مسئله براساس مبانی شیعه پذیرفته نیست، لازم است مورد بررسی قرار گیرد. در این نوشتار، ابتدا به روش کتابخانه ای دیدگاه منونایت ها در زمینه صلح تبیین و سپس بررسی می شود. براساس یافته های این پژوهش، منونایت ها با استناد به تعلیمات عیسی، به صلح مطلق و عدم مقاومت اعتقاد دارند؛ تا حدی كه جنگ به منظور دفاع از حق مظلوم را نیز جایز نمی دانند؛ درحالی که شیعیان، این نوع صلح را ظلم می دانند و با اینكه اسلام را دین رحمت معرفی می کنند، مقاومت و جنگ دفاعی در برابر متجاوزین را ضروری می دانند. در اسلام صلحی پذیرفته است که موجب به استضعاف کشیده شدن مظلومین جهان نشود.
۱۱۶۳۲.

پاسخ به مقدمه کتاب 101 'Cleared-Up' Contradictions In The Bible(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 65-82
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۰۵
کتاب 101 Clear Contradictions in the Bible نوشته شبیر علی، به بررسی 101 تناقض عهدین پرداخته است. در مقابل، چهار مبلّغ مسیحی به آن پاسخ داده اند. این دفاعیه، مشتمل بر مقدمه ای است که مقاله پیش رو درصدد است تا آن را به شیوه توصیفی تحلیل و بررسی کند. این مقاله با پاسخ به این مقدمه نشان داد که نمی توان وجود تناقض در کتاب مقدس را انکار کرد و نیز نشان داد كه نمی توان با استناد به اینکه کتاب مقدس الهام است و آیات قرآن نیز آن را تصدیق کرده است، برای کتاب مقدس اعتبار و حجیت ثابت کرد. مطلب دیگر اینکه، چه پاسخ نویسندگان درست باشد یا نباشد، دیدگاه مسلمانان درباره کتاب مقدس تغییر نخواهد کرد؛ یعنی اعم از اینكه تناقض در کتاب مقدس باشد یا نباشد، مسلمانان برای کتاب مقدس اعتبار مطلق قائل نیستند؛ بلکه قرآن کتاب مقدس را فی الجمله تصدیق کرده است.
۱۱۶۳۳.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی (ع) (23)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام دی ۱۴۰۰ شماره ۲۸۹ 5-9

کلیدواژه‌ها: عدل یقین صبر و جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۵۳
این بحث شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی(ع) در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت می فرمایند: «وَالْعَدْلُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى غَائِصِ الْفَهْمِ وَغَوْرِ الْعِلْمِ وَزُهْرَهِ الْحُکْمِ وَرَسَاخَهِ الْحِلْمِ. فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ، وَمَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرَائِعِ الْحُکْمِ، وَمَنْ حَلُمَ لَمْ یُفَرِّطْ فِی أَمْرِهِ وَعَاشَ فِی النَّاسِ حَمِیداً»؛ و عدل از میان آنها چهار گونه است: دقت در درست فهمیدن، رسیدن به حقیقت دانایی، حکم نیکو، استوار داشتن بردباری؛ پس هرکس دقت کرد و درست فهمید، حقیقت دانایی را دریافت و هر کس حقیقت دانایی را یافت، از روی قواعد دین حکم نیکو صادر کرد و هر کس بردبار بود، در کار خود کوتاهی نکرد و در بین مردم خوش نام زندگی کرد. براساس فرمایش امیرمؤمنان علی(ع) ایمان را چهار عامل پشتیبانی و تقویت می نند: صبر، یقین، عدل و جهاد. دو عاملِ نخست صبر و یقین در رفتار فردی انسان و دو عاملِ عدل و جهاد، در رفتار اجتماعی وی ظهور می یابند. عدل و جهاد به این دلیل انتخاب شده اند که انسانْ اجتماعی زندگی می کند و این مسئله از این رو برای او مطرح است که اولاً، خودش باید در اجتماع چگونه باشد. ثانیاً، در برابر دیگران چه وظیفه ای دارد و چه کارهایی باید انجام دهد؟
۱۱۶۳۴.

تبیین تفاوتهای جسم عنصری و جسم مثالی از دیدگاه صدرالمتألهین (بررسی انتقادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۵) 29 - 40

کلیدواژه‌ها: جسم عنصری جسم مثالی مجرد و مادی قوه و فعل ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۴۶
یکی از تقسیماتی که در منابع و آثار فلسفی درباره حقیقت جسم بیان شده، تقسیم آن به جسم مثالی و جسم عنصری است. در اصلِ وجود این تقسیم میان حکمای متأخر اختلاف نظری نیست اما تفاوتهایی برای جسم عنصری و مثالی ذکر کرده اند که برخی از این تفاوتها، مبتنی بر همان مبانی اخذشده در بحث مجرد و مادی است. حکما در تبیین مجرد و مادی، همه به یک شکل عمل نکرده و هر یک تعریفی متفاوت ارائه داده اند. یکی از مسائلی که در بحث تفاوتهای جسم عنصری و مثالی حائز اهمیت است، مسئله وجود قوه است. علاوه بر این، تفاوتهای دیگری نیز میان جسم مثالی و جسم عنصری بیان شده که نمیتوان آنها را تماماً مبتنی بر بحث مجرد و مادی دانست. صدرالمتألهین در آثار خود مفصلاً به بررسی این مسئله فلسفی پرداخته و پانزده تفاوت را برای این دو حقیقت بیان کرده است. بررسی این تفاوتها، فهم بهتری از حقیقت جسم عنصری و جسم مثالی را برای ما در پی خواهد داشت. پژوهش حاضر نشان میدهد که برخی از این تفاوتها صحیح، برخی نادرست و برخی دیگر نیز دارای تفصیل هستند.
۱۱۶۳۵.

نسبت سنجی موانع مسئولیت مدنی با ادله ضمان قهری با تکیه بر دیدگاه حضرت امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره هفدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 331 - 356

کلیدواژه‌ها: عوامل منع مسئولیت مدنی فقدان مقتضی مسئولیت مدنی وجود مانع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۳۳۲
موانع مسئولیت مدنی به دو دسته کلی تقسیم می شوند. عواملی که مقتضی مسئولیت و ارکان مسئولیت مدنی (ضرر، فعل زیانبار و رابطه سببیت) در آنها تمام نیست و به یکی از ارکان آن خدشه وارد شده است؛ عوامل دیگری نیز وجود دارند که با وجود تمام بودن ارکان مسئولیت مدنی، به واسطه دلیل شرعی و قانونی، مسئولیت مدنی از آنها برداشته می شود. در نسبت سنجی میان عوامل دسته اول با ادله ضمان، به خروج تخصصی و در نسبت سنجی دسته دوم با ادله ضمان، به خروج تخصیصی دست پیدا می کنیم که آثاری بر این تفکیک بار می شود. رابطه این دو دسته با ادله ضمان: «علی الید ما اخذت حتی تؤدیه» و قاعده «من اتلف مال الغیر فهو له ضامن» و قاعده «لاضرر و لاضرار» رابطه تخصیص و تخصص است. اگرچه در برخی از عوامل منع مسئولیت مدنی، تصریح خاصی در این زمینه وجود نداشت، با وحدت ملاک می توان این نتیجه را از کلمات فقها و مرحوم امام خمینی برداشت کرد.
۱۱۶۳۶.

مرزهای پسندیده و نکوهیده رهبانیت مسیحی و اسلامی در روایات فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 301-332

کلیدواژه‌ها: رهبانیت مسیحی زهد در اسلام تهذیب نفس قرآن و رهبانیت رهبانیت در احادیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۳۸۱
رهبانیت به مفهوم احساس خشیت در برابر خداوند، از ویژگی های جدایی ناپذیر حیات دینی ادیان ابراهیمی بوده است، ولی در مفهوم خاص، نهاد اجتماعی مؤمنانی که از زندگی معمولی جامعه خود دوری گزیده و تحت انضباط خاصی زندگی مشترک داشته اند، از قرن سوم میلادی در بین مسیحیان اشتهار داشته و تا ظهور پروتستانیزم ترویج می شده است. این پژوهش با دسته بندی دو گروه متضادگونه روایات فریقین در تأیید یا ردّ رهبانیت مسیحی و بررسی سندی و محتوایی آن ها به تحلیل و تبیین نظرگاه پیامبر خاتم2 و امامانk درباره راهبان مسیحی و خصوصیات زندگی رهبانی اسلا می پرداخته است. برآیند مواضع روایات فریقین نشان داده است از مهم ترین مشخصه های راهبان، عدم ازدواج، مشارکت نکردن در جهاد، تحمل ریاضت و حضور نیافتن در جماعات بوده است. با وجود این، زندگی جمعی رهبانان مسیحی مورد تأیید بوده است؛ گرچه آنان در برخی موارد راه افراط در پیش گرفته اند. پیشوایان اسلام تداوم سبک زندگی مذکور را برای مسلمین توصیه نکرده و به جای تحمل سختی ها و ریاضت های ناشی از دوری از اجتماع، به داشتن احساس خشیت، حضور در عینیت جامعه، عدم وابستگی به دنیا و تحمل سختی های قیام در شب، صیام، جهاد و... برای تهذیب نفس سفارش کرده اند.
۱۱۶۳۷.

مراحل تاریخی شکل گیری نظام حقوق اقتصادی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 213 - 237

کلیدواژه‌ها: اقتصاد اسلامی حقوق اقتصادی تاریخ نزول قرآن تفسیر تنزیلی موضوعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۳۶۰
در دوران جاهلیت به دلیل پررونق بودن تجارت معاملات اقتصادی زیادی انجام می شد ولی نظام حقوقی حاکم بر آن دوران ساده و دارای انحرافات زیادی بود. به گونه ای که موجب شکاف طبقاتی و از بین رفتن حقوق ضعیفان می-گردید. از این رو قرآن کریم در مسیر تربیتی خود به مسائلی مانند حقوق قراردادها،مالکیت و شیوه صحیح انجام مبادلات اقتصادی اشاره کرده است. پر واضح است این آیات در یک بستر تاریخی نازل شده اند لذا تدبر در آن ها مطابق با ترتیب نزول و با توجه به حوادث و مخاطبان عصر نزول می تواند نکات جدیدی را پیش رو مفسر قرار دهد و مراحل تکوین و تطور گزاره های مرتبط با آن را روشن کند. پژوهش حاضر با همین هدف به نگارش درآمده است. بدین سان مطابق با روایات معتبر ترتیب نزول چینش آیات مرتبط با بحث مشخص گردید و و سعی بر آن شد با مقارنه این آیات مراحل نهادینه شدن دستورات الهی کشف شود. با این شیوه مطالعاتی بدست آمد تشریع نظام حقوق اقتصادی قرآن به صورت تنزیلی در سه مرحله فرهنگ سازی،بیان فقهی-حقوقی احکام و تثبیت قراردادها انجام شده است.
۱۱۶۳۸.

حجیت روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی علم الهدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰شماره ۴۴ 73 - 110

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری مبانی کلامی- تفسیری سیدمرتضی علم الهدی قرائن علم آور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۳۴۳
مسئله این پژوهش، بررسی جایگاه روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی است. از دیدگاه وی، قرائن علم آور اقتضاء می کنند تا خبر واحد نیز مانند خبر متواتر در فرایند تفسیر قرآن دارای اعتبار بوده و بکار گرفته شود. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و متن محور است و با رجوع به مفاهیم اساسی در آثار سیدمرتضی علم الهدی به عنوان چهره برجسته متکلم شیعی در قرن پنجم، به تحلیل جایگاه روایات تفسیری نزد وی می پردازد. مهم ترین یافته های این جستار، تبیین جایگاه روایات تفسیری و تحلیل قرائن علم آور در کاربست اخبار آحاد تفسیری در آراء سید مرتضی است. مراد از قرائن، شواهد و ویژگی هایی است که سبب خروج خبر واحد از ظنی الدلاله بودن می شود. اهم قرائن علم آور عبارتست از: 1. وجود اخبار در مصنفات حدیثی و اصول شیعه 2. علم آور بودن مضمون خبر3.مطابقت با ظاهر قرآن 4. مطابقت با حکم عقل 5.مطابقت با اصل عدل الهی.
۱۱۶۳۹.

مؤلفه های تربیت جنسی کودک از منظر فقه تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 223-242

کلیدواژه‌ها: تربیت جنسی فرزند پروری احکام فقهی واجب عینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۳ تعداد دانلود : ۷۷۰
تربیت جنسی یکی از مباحث اساسی در عرصه ی فرزند پروری محسوب می گردد ،لذا اهتمام به این موضوع وآموزش وبکار گیری شیوه های تربیتی صحیح از منظر قرآن و روایات اهل بیت (ع) در این خصوص، می تواند به حفظ عفت و استحکام خانواده ها کمک شایانی نموده و مانع بروز برخی از ناهنجاری های اخلاقی در دوران نوجوانی و بلوغ فرزندان گردد. برای دسترسی به این مهم خانواده ها وظیفه دارند؛ علاوه بر آگاهی داشتن از شیوه های تربیتی صحیح،در گام نخست، خود به آموختن دستورات الهی و احکام شرعی و عمل به آن در این حوزه مبادرت نمایند و سپس، به آموزش صحیح باید و نبایدهای شرعی به فرزندان خود بپردازند تا در نهایت به تامین سلامت جامعه ودستیابی به سعادت اخروی منجر گردد. این مقاله با هدف تبیین مسائل جنسی کودک با تکیه بر آیات و روایات اهل بیت(ع) وبراساس روش تحلیل محتوا،به بررسی برخی از احکام فقهی در تربیت جنسی کودک پرداخته و روش های تربیت صحیح را مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این پژوهش ، نشان می دهد که تربیت جنسی فرزندان و قرار دادن غریزه ی جنسی در مسیر صحیح کنترل و ارضاء، بر والدین واجب است؛ گرچه پیش از بلوغ فرزندان تکلیفی در مسائل جنسی ندارند، اما برای تثبیت و نهادینه شدن آموزش ، والدین باید اقدامات مراقبتی و تربیتی خود را پیش از بلوغ فرزندان ترتیب دهند و این مسئولیت، به صورت واجب عینی بر عهده ی پدر و مادرگذارده شده است.
۱۱۶۴۰.

بررسی مقایسه ای زمینه های گرایش به جسم انگاری معاد در اسلام و مسیحیت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۲) 115 - 149

کلیدواژه‌ها: جسم انگاری فیزیکالیسم یگانه انگاری جاودانگی معاد جسمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۵۲۷
برخی اندیشمندان مسلمان و مسیحی با نگاهی یگانه انگارانه به انسان، تصویری صرفاً جسمانی از معاد ارائه می دهند. تبیین های جسم انگارانه از معاد در فضای اسلامی و مسیحی این تصور را پدید می آورد که آیا اندیشمندان هر دو مذهب، مسیری یکسان را پیموده اند. بررسی زمینه های یگانه انگاری و جسم انگاری معاد در فضای اسلامی و مسیحی، نقاط اشتراک و افتراق این اندیشمندان را نمایان می سازد. در این نوشتار با مطالعه آثار جسم انگاران اسلامی و مسیحی، به انگیزه گرایش آنان توجه شد و این نتیجه به دست آمد که زمینه های شکل گیری اندیشه جسم انگاری در فضای اسلامی و مسیحی، متفاوت از یکدیگر است. اندیشمندان اسلامی به دلیل وجود نصوص فراوان درباره معاد جسمانی، آن را مسلم دانسته و از این رو برای اثبات معاد جسمانی، حقیقت انسان را به جسم و جسمانی فروکاسته اند؛ اما در فضای مسیحی، به سبب رشد علوم تجربی و نگاه فیزیکالیستی به پدیده های عالم، در ایده دوگانه انگاری انسان خدشه وارد شده است؛ از این رو اندیشمندان غربی برای اثبات معاد به تبیین های جسم انگارانه از معاد روی آورده اند. در فضای اسلامی رشد اندیشه های فلسفی و علوم عقلی سبب شد دوگانه انگاری و نفی تبیین های جسم انگارانه تثبیت گردد؛ اما در فضای مسیحی رشد مکتب های عقلی و فلسفی، عامل نفی دوگانه انگاری و گرایش به تبیین های مادی انگارانه از انسان و به تبع آن معاد گشت

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان