فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۴۱ تا ۶۶۰ مورد از کل ۸۰٬۵۴۳ مورد.
حوزههای تخصصی:
Dating or arranging the surahs according to their order of revelation has long been considered, at least to the extent of identifying them as Meccan or Medinan. However, it has not received much attention in traditional Tafsir (exegesis). Today, descending (Tanzīlī) exegesis, relying on methods other than the customary reliance on narrations of the order of revelation, has attracted the attention of Quranic researchers to facilitate a better understanding of the Quran. Accordingly, the present study, using a descriptive-analytical method, aims to investigate the date of revelation of Surah al-Qalam, considered the second revealed surah according to narrations of the order of revelation. This will be done by examining the surah's content and style, comparing it to the stages of Quranic revelation in terms of the arrangement of the Prophet's call, and referencing historical documents and the Prophet's biography (Sīrah). The findings indicated that this surah depicts an atmosphere of a period of revelation that is incompatible with the early period of the Prophet's mission and his cautious call, and its position as the second revealed surah. Therefore, considering the content analysis and stylistic features of the surah, as well as supporting historical evidence regarding the use of various methods by opponents to express their opposition and hostility towards the Prophet, and comparing these with the verses revealed in surahs al-Shuʻarāʼ and al-Aʻrāf onwards, and based on a comparison that shows historical similarities between surah al-Qalam and Surahs Yāsīn, al-Furqān, and al-Isrāʼ, it seems that the approximate date of revelation of this surah is during the second phase of the Prophet's mission, after the cautious call and after surahs al-Anʻām and al-Ṣāffāt, but very close to them
طرح کلی اندیشه اسلامی در کربلا با محوریت خطبه هشتم ذی الحجه امام حسین(ع) در مکه(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
نقد و نظر سال ۲۹ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۸)
164 - 199
حوزههای تخصصی:
ارائه دین به صورت منسجم و نظام مند به گونه ای که انواع گزاره های دینی در ارتباط معناداری قرار گیرند و روح واحدی را توصیف کنند، از نیازهای جدی امروز است. این طرح کلی اگر از یک متن معصومانه گرفته شود، اطمینان آورتر است. آخرین سخنرانی امام حسین(علیه السّلام) در مکه دارای چنین ویژگی شایسته ای است که می توان از آن به طرح کلی اندیشه اسلامی در کربلا یاد کرد. امام حسین(علیه السّلام) در آن خطبه، مبانی اصلی دین و حرکت خویش را بیان می کنند. این تحقیق بر آن است که با استفاده از روش اجتهادی (تحلیلی - استنباطی)، با محوریت یکی از بیانات کلیدی امام حسین (علیه السّلام)، تحلیلی از طرح کلی اندیشه اسلامی ارائه کند. این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی بهره برده است. در این پژوهش، فرازهای اصلی خطبه احصا شده و مرحله به مرحله معارف آن در یک هندسه سیرمند تبیین شده است. ازجمله ره آوردهای مهم این پژوهش آن است که نوع مواجهه خواننده را با کلمات معصومین(علیهم السّلام) فعال و مسئله محور خواهد کرد و درکی منضبط، فعال و زنده از مفاهیم مهمی، مانند توحید، نبوت و معاد خواهد داشت؛ همچنین طرح و نقشه ای از یک اندیشه متحدالاجزا و متماسک از مفاهیم بلند دینی خواهد گرفت.
مرجعیت اجتماعی روحانیت(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مرجعیت اجتماعی روحانیت، مسئله ای است که ما در این مقاله به بررسی آن می پردازیم، هدف از این تحقیق بازشناسی وضعیت مرجعیت روحانیت در دهه های اخیر است. در این پژوهش پس از مقدمه و تبیین مسئله، در چهار فصل به شاخص ها و چالش های مرجعیت اجتماعی روحانیت، پیامدهای امنیتی آن و ارائه راهبردهای صیانتی پرداخته، سپس نتیجه گرفته ایم که با تحقق انقلاب اسلامی در ایران و انتقال تدریجی از وضعیت سنتی به فضای فراسنتی، روحانیت، گرفتار نوعی «از جا کندگی» شده و به ناچار برخی نقش های پیشین آن موضوعیت خود را از دست داده و در قالب های دیگری تجلی پیدا کرده است. درنتیجه بر اساس یافته های این پژوهش، مرجعیت اجتماعی روحانیت در پاره ای محیط های سنتی کاهش نسبی داشته است؛ و این کاهش نسبی لازمه تحولات عصر مدرنیته است. از امتیازات این تحقیق آن است که؛ در آن، هم از روش کتابخانه ای، هم مصاحبه با صاحب نظران استفاده شده است. منابعی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته عبارت اند از: کتب و مقالات علمی و تخصصی، ویژه نامه ها و مجلات حوزوی. با توجه به شتاب روزافزون علم و فن آوری و ضرورت حضور دانشِ پژوهش محور در عرصه جهانی، این اثر نه نخستین و نه آخرین پژوهش در این زمینه بوده و طبعاً کاستی هایی نیز خواهد داشت؛ ازاین رو نیازمند دیدگاه های اصلاحی همه اندیشمندان و صاحبان قلم هستیم.
نسخه شناسی مصاحف قرآنی (22): قرآن کوفی منسوب به دست خط امام صادق (ع) در دارالکتب المصریه، اثری از خراسان سده سوم یا چهارم هجری
حوزههای تخصصی:
نسخه قرآن به خط کوفی و به شماره «مصاحف 1» در دار الکتب المصریه یکی از آثار مهم در تاریخ کتابت قرآن از اواخر سده سوم هجری یا اوایل سده چهارم هجری به شمار می آید. برخلاف سایر نسخه های کوفی اولیه در سده های دوم و سوم هجری، این اثر در قطع عمودی کتابت شده و دست خط آن متمایل به سبک جدید یا همان کوفی مشرقی است. شواهدی چند احتمال کتابت آن را در مناطق شرقی ایران به ویژه خراسان را تقویت می کند. از جمله آنکه رسم و املای کلمات در آن مطابق با رسم المصحف نیست که این امر نخستین بار در سده سوم هجری در ایران ظهور یافته است. دوم آنکه کاتب از کتابت پیوسته (scriptio continua) پیروی نمی کند و از تقطیع کلمات در پایان سطور می پرهیزد که این امر نیز نخستین بار در سده های دوم و سوم هجری در ایران شکل گرفته است. سوم آنکه وجود تزیینات داخلی و سرسوره های مذهب در ایران قرآن شباهت بسیار زیادی به سایر مصاحف ایرانی در سده های سوم و چهارم هجری دارد. به جز این، پدیدآورندگان نسخه، متن قرآن را با دو نظام مختلف (ابوالأسود دؤلی و خلیل بن احمد) اعراب گذاری کرده و تمامی قرائات مختلف رسمی (قرائات سبعه و عشره) و برخی قرائات غیررسمی (قرائات شاذ) را نیز در آن منعکس کرده اند. مجموع ویژگی های ظاهری، هنری و درون متنی این مصحف کهن قرآنی آن را به یکی از آثار بسیار مهم و چه بسا یگانه در شناخت تاریخ کتابت و قرائت قرآن به ویژه در ایران اواخر سده سوم هجری و اوایل سده چهارم هجری بدل کرده است. مقاله حاضر در قالب نخستین تلاش برای معرفی و بررسی این اثر قرآنی کهن، می کوشد اهمیت تاریخی و ویژگی های هنری، متنی و ظاهری آن را ارائه کند.
تحلیل انتقادی روایات معارض با عصمت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عصمت پیامبراسلام(ص) یکی از موضوعات مهمّی است که در قرآن و روایات صحیح به آن اشاره و تأکید شده است؛ همچنان که سیره عقلا نیز مویّد و موکّد این مساله است؛ با این وجود، در برخی منابع روائی مهمِّ اهل سنت، روایاتی وارد شده، که این عصمت را خدشه دار می کند و شخصیت معنوی و اخلاقی آن حضرت را تنزّل می دهد. نقل این روایات علاوه بر تشکیکِ عصمت پیامبراسلام، ابزاری برای شبهه افکنی برخی از مستشرقان و مخالفان در رابطه با شخصیت ایشان شده است؛ بر این اساس، جستار پیش رو با روش توصیفی _ تحلیلی و رویکرد نقد الحدیثی از نوع نقد متن، ضمن نقد این روایات با استناد به آیات قرآن و شواهد قاطع و قابل اعتماد، عصمت پیامبراسلام را قبل و بعد از بعثت، اثبات می نماید. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که: روایاتِ معارض با عصمت پیامبراسلام، در تعارض تباینی با آیات قرآن کریم و ادله نقلی و عقلی متقن هستند و به این دلیل، قابل پذیرش نیستند؛ از سوی دیگر، مجموعِ ادله نقلی و عقلی به عنوان براهین متقن، منبعی در نقد و رد هر روایت معارض(حتی با سند صحیح و نقل در کتاب معتبر) با عصمت پیامبراسلام است.
ارزش ها و ضدارزش ها در حکمت های نهج البلاغه امیرالمومنین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در قلمروی جهان اسلام، شاهکارهای دینی و تعالیم معنوی کم نظیری خلق شده که یکی از آن ها نهج البلاغه امام علی (ع) است که پس از کتاب مقدس قرآن کریم، بالاترین و عمیق ترین الفاظ و معانی و حکمت ها را شامل می شود. آخرین بخش از این کتاب ارزشمند، کلمات قصار یا حکمت های نهج البلاغه است، در این نوشتار کوشیده ایم با بهره گیری از روش تحلیلی، ارزش ها و ضدارزش ها را معرفی و مورد کنکاش قرار بدهیم؛ اصولی مانند: عدالت، حق طلبی، رعایت انصاف، مساوات، اعتدال و میانه روی، قناعت، اهمیت نماز، اهمیت علم، تقوا، مشورت، بخشش، تواضع، یاد مرگ و ... از مهمترین ارزش ها و مواردی چون: عجب و خودپسندی، ظلم، بخل، تندخویی، طمع، غصه دنیا را خوردن، لجاجت، ستیزه با حق، ناامیدی، دوستی با نادان، دوستی با بخیل، شهوت و ... از جمله ضدارزش ها در میان حکمت های نهج البلاغه به شمار می آیند.
حرف جر "علی" و زیبایی شناسی معانی آن در قرآن کریم
حوزههای تخصصی:
قرآن کریم که روشنگر تمامی جوانب زندگی بشر است، از همان قرن اول هجری از جنبه های مختلفی مانند: بلاغت، صرف و نحو، لغت و غیره مورد تحقیق و بررسی علمای بزرگ قرار گرفته است. حروف در قرآن و تغییرات معنایی آن ها زیبایی این کلام آسمانی را دوچندان نموده است. پرداختن به این حروف از منظر زیبایی-شناسی یکی از مباحثی است که نقش بنیادین در بازنمایی عظمت و شکوه این معجزه ی آسمانی دارد. گاهی در قرآن، علاوه بر حرف اصلی از مجموعه ایی حروف جانشین استفاده شده است. بدین ترتیب، برخی از معانی حروف با بیش از یک حرف جر بیان می شود. این امر اهمیت بررسی و شناخت این حروف را در ترجمه دوچندان می کند. این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی زیبایی شناسی حرف جر "علی" در آیات مختلف قرآن پرداخته و وجوه معنایی آن را با استفاده از کتاب های نحوی و همچنین تفاسیر گوناگون، مورد بررسی قرار داده و نیز به شواهدی از شعر عربی در این رابطه اشاره کرده است. نتیجه این که این حرف علاوه بر معنای اصلی اش که "استعلاء" می باشد، در معانی حروف مختلفی چون: "مع"، "فی"، "لام"، "باء"و "عن" به کار رفته است. مهم ترین کارکردهای زیبایی شناختیِ جایگزینی و تغییرات معنایی این حرف در قرآن کریم عبارتند از: شمول و گستردگی معنا، تاکید و مبالغه است که متن قرآن را به متنی باز و گسسته تبدیل نموده و فضایی مناسب برای تأمل آگاهانه خواننده فراهم آورده است. هدف اصلی از این امر، انتقال بی کم و کاست، اثربخش، نگرش ساز و تعالی دهنده معنا به مخاطب است.
عرفان کاربردی به مثابه دانشی جدید در مجموعه عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۲۱ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۸۴
71 - 92
حوزههای تخصصی:
عرفان نظری و عملی از دانش های اسلامی هستند که در سپهر مطالعات دینی از جایگاه ویژه ای برخوردارند اما تاکنون آنچنان که باید، مورد توجه قاطبه اندیشمندان علوم انسانی در عرصه های مختلف زندگانی، قرارنگرفته اند. نتیجه این بی توجهی محرومیت انسان ها از ظرفیت های نگرشی، گرایشی و عملی عرفان اسلامی است. به همین جهت، در این پژوهش برای نخستین بار، ایده «عرفان کاربردی» به مثابه دانشی جدید، جهت بررسی آثار و پیوست های عرفان نظری و علم عرفان عملی در مسائل انسانی طرح، و با روشی تحلیلی پس از تبیین ضرورت، موضوع، غایت و روش آن، بدین صورت تعریف شده است: «تبیین مجموعه دانشی عرفان اسلامی (نظری و عملی) در ساحات گوناگون زندگی فردی و اجتماعی در دو سطح جوانحی و جوارحی با پردازش شرایط و اقتضایات محیط های گوناگون انسان معاصر و تمرکز بر بررسی موارد عینی و جزئی و ارائه اصول و قواعد خاص تر». سپس پیرامون جایگاه عرفان کاربردی و آثار و نتایج آن سخن رفته است. کلیدواژه ها: عرفان، عرفان نظری، عرفان عملی، علم، عرفان کاربردی.
معناشناسی توصیفی تحلیلی تعابیر دالّ بر اختلافات بشری در قرآن کریم (موردکاوی: منازعه، مشاجره، مخاصمه، مجادله)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی دوره ۱۶ بهار ۱۴۰۴ شماره ۶۱
138-165
حوزههای تخصصی:
نگاه معناشناختی به متن و تحلیل معنایی واژگان آن، یکی از راه های دستیابی به معنای دقیق و پی بردن به مقصود اصلی گوینده است. هدف از نگارش جُستار حاضر بررسی معناشناسی چهار تعبیر قرآنی: منازعه، مشاجره، مخاصمه و مجادله از تعابیر زیر شمول"اختلافات بشری" است. این پژوهش بر اساس سیاق آیات و به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است. تاکنون تحقیقی با رویکرد مقاله پیشرو ارائه نشده است. نتایج نشان می دهد که همه این تعابیر در زمره اختلافات کلامی و زبانی قرار دارند. "منازعه" غالباً میان عموم مردم (کفار، مؤمنین و منافقین) به رخ میدهد، و هم جنبه زبانی و کلامی دارد و هم جنبه رفتاری؛ اما "مجادله" که تنها جنبه کلامی دارد دارای دو قسم ممدوح جدال احسن و مذموم جدال باطل است. شباهت "مشاجره" و "مخاصمه" در این است که در میان کفار و منافقان صورت می گیرد و صرفاً جنبه کلامی دارند؛ لذا دایره "منازعه" از " مجادله، مشاجره و مخاصمه" گسترده تر است. همچنین "مشاجره" ارتباطی با ضیق و حرج و شکوه درونی دارد. از ویژگی های مخاصمه، روی گردانی از حق، جدال باطل ، تمسخر، تکذیب ، شک ، جهل ، توسل به استدلال باطل، لجاجت و... شمرده شده است و ریشه "مجادله" باطل، تعصب بر روش نیاکان و پیروی از شیطان سرکش و استکبار و ارتکاب گناهان دانسته شده است حال آنکه ریشه خصومت، فسق است.
ایده دانشگاه تربیت محور(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به ایجاد تحولی در دانشگاه ها احساس نیاز می شد. با وجود اجرای سیاست های متنوع، تاکنون این تحول در دانشگاه ها به وجود نیامده است و دانشگاه های کشور همان مسیر ترسیم شده جهانی را کم وبیش پیموده اند. گواه آن نیز رتبه بندی های جهانی است که به طور تلویحی نشان می دهند، نه تنها ساختار دانشگاه، بلکه فعالیت های علمی پژوهشی در آن نیز در راستای معیارهای جهانی است. در مقابل، بی تأثیر بودن دانشگاه ها در رفع مشکلات جامعه ایرادی است که حتی از طرف دانشگاهیان بر وضعیت فعلی دانشگاه وارد می شود؛ حتی برخی افراد از آن به بحران دانشگاه یاد می کنند. در این مقاله با استفاده از تعریف موسّع «علم» در فرهنگ اسلامی، که شامل علوم مدرن هم می شود، ایده «دانشگاه تربیت محور» را ارائه خواهیم کرد که می تواند دانشگاه های ما را، با توجه به شرایط کنونی آنها و با کمترین تغییرات در وضعیت فعلی شان، متحول کند. ایده دانشگاه تربیت محور بر مبنای نظریه های سامانه های پیچیده در این نوشتار معرفی می شود.
بررسی تجربه دینی و عرفانی از دیدگاه ابن عربی و مقایسه آن با وحی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۲۱ بهار ۱۴۰۴ شماره ۸۳
163 - 180
حوزههای تخصصی:
در طول حیات بشر از جوامع ابتدایی تاکنون ارتباط انسان ها با امور غیرمادّی به صورت های مختلف مطرح بوده است که به دلیل فطرت خداجویی بالذات انسان هاست و در دنیای معاصر با نام تجربه دینی و عرفانی از آن یادشده است. در تجربه عرفانی حواس بیرونی تجربه گر قطع می شود و به مشاهده وحدت آفرینی با طبیعت و عالم هستی که در بیرون نفس اوست دست می یابد و در تجربه دینی، موضوع تجربه خداوند و تجلیات اوست. این تجارب در طیف وسیعی تحت عنوان خواب، رویا، الهام، مکاشفات و ... و حتی وحی نامگذاری شده اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی این تجارب در مقایسه با وحی «تجربه محض و خالص» می باشد. مُحی الدین ابن عربی، عارف مسلمان «قرن هفتم ه .ق» در آثارش خصوصاً فصوص الحکم که آن را از مُبشرات الهی«آگاهی بی واسطه از جانب حق» می داند، تجارب دینی و مقامات معنوی سالک را با اسامی مختلف و بسته به نحوه سلوک سالک معرفی می کند آنچنان که عارف مسلمان می تواند طبق آموزه های نبی اکرم(ص) و ائمه اطهار (ملاک صحت تجارب) به دریافت های اصیل و بالاتر از عالم ماده (عالم خیال متصل «مقید» و منفصل«مطلق»، عالم ارواح، عالم اسماء و صفات) راه یابد. وی وحی «مختص انبیای الهی» را تجربه محض و بالاترین ارتباط معنوی می داند که در خیال منفصل و بعضاً در خیال متصل نبی رخ می دهد
تأمل در زیارت وارث: رمزگشایی از وراثت امام حسین (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ۱۰ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۳۸
45 - 57
حوزههای تخصصی:
امام حسین(ع) مانند دیگر ائمه اطهار برای هدایت بشر انتخاب شد. یکی از راه های شناخت جایگاه والای امام حسین(ع) تأمل و بررسی مفاهیم «زیارت وارث» است. وارث از مهم ترین زیارت هایی است که در مورد امام حسین(ع) ذکر شده است. نتایج پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد که در این زیارت بر وراثت امام حسین(ع) از انبیاء تأکید شده اس ت. وراثت امام حسین(ع) منحصر به پیامبرانی نیست که نامشان در زیارت آمده است، بلکه شامل همه پیامبران از آدم(ع) تا محمد(ص) می شود. او همچنین وارث پدرش علی(ع) و مادرش فاطمه(س) و برادرش امام حسن(ع) است.
مولفه های کمال انسانی در خطبه متقین امیرالمومنین در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۴ (پیاپی ۶۰)
123 - 136
حوزههای تخصصی:
هدف از این نوشتار تعیین مولفه ها و شاخصه های کمال انسانی از منظر امیرمومنان در کتاب عظیم نهج البلاغه می باشد و حضرت در خطبه متقین (پارسایان) که به خطبه همام نیز معروف است، مولفه هایی همچون اطاعت از پروردگار متعال، راستگویی، صداقت، میانه روی، فروتنی، بستن چشم از حرام، وقف خود برای علم سودمند، عظمت خالق، خوف از تلاش، کم توقع بودن، زهد و عبادت، همچنین استقامت و دینداری، دور اندیشی در سختی ها، روزی حلال و انجام اعمال صالح را جزو صفات کمال انسانی وضعیت پارسایان می شمارد. در این مقاله کوشیده ایم مراحل سیر انسان به سوی کمالات انسانی را از منظر امیر مومنان در خطبه متقین بیان نماییم.
مزیّت سنجی «رویکرد اجتهادی» به مثابه روش تحقیق در اخلاق اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اخلاق پژوهی سال ۸ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۷)
27 - 48
حوزههای تخصصی:
به کارگیری «روش اجتهادی» در دانش اخلاق در قالب های متعددی از سوی پژوهشگران پیشنهاد شده است، اما به دلیل ناشناخته بودن یا تشکیک در کارایی این روش علمی در اخلاق، این روش هنوز به رویکرد غالب در این دانش تبدیل نشده است. هدف این تحقیق، شناسایی ظرفیت و مزیت های روش اجتهادی در اخلاق اسلامی برای «نظریه پردازی» و «مدیریت دانش» (به عنوان یکی از سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری مد ظله العالی) است. پس از تبیین چیستی «اخلاق» و «روش اجتهادی در اخلاق»، با بهره گیری از روش توصیفی و استنباطی، مشخص شد که روش اجتهادی در اخلاق، «هم آهنگ با قرآن و سنت»، «جامع نگر و عمیق»، «معتبر و دارای حجیّت شرعی»، «سازگار با فقه و حقوق»، «اصیل و منعطف»، «دارای ظرفیت حل تعارض»، «عقل محور»، «تعیین کننده در مطالعات بنیادین» و «ارتقادهنده اخلاق با معیارهای الهی» است. از یافته های تحقیق این نتیجه به دست آمد که «روش اجتهادی در اخلاق اسلامی» می تواند به عنوان «روش معیار» در مطالعات اخلاق اسلامی مورد توجه قرار گیرد و ایده مدیریت کلان دانش را از مسیر مدیریت روش آن میسّر سازد.
تاثیر رژیم های کنترل صادرات بر برنامه دفاع موشکی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
توسعه برنامه موشکی یکی از توانایی های مختلف نظامی جمهوری اسلامی ایران است که به افزایش امنیت ملی کشور منجر می گردد که این امر فشارهای دشمنان برای ضربه زدن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را افزایش داده است. سیاست های کشورهای غربی بر تضعیف ابزارهای بازدارنده جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند. اعمال رژیم های کنترل صادرات مصادیقی از اقدامات مقابله ای با توسعه برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال بود که رژیم های کنترل صادرات چه اثری بر برنامه دفاع موشکی جمهوری اسلامی ایران در بازه های 1996 الی 2022 داشته اند؟ در این پژوهش از نظریه های نوواقع گرایی برای مطالعه رفتار آمریکا و کشورهای غربی و از نظریه بازدارندگی برای مطالعه رفتار ایران در قبال برنامه موشکی استفاده شده است. یافته ها نشان داد که رژیم های کنترل صادرات اثرات مثبت و منفی بر برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران در بازه های 1996 الی 2022 داشته اند. محدودیت دسترسی به فناوری، تجهیزات و مواد موردنیاز ساخت موشک، جلوگیری از تبادلات و انتقال دانش مرتبط با برنامه موشکی ایران، محدودسازی سرمایه و جریان مالی مورد نیاز تکنولوژی موشکی آثار رژیم های کنترل صادرات بر برنامه موشکی ایران است. از طرفی بومی سازی فن آوری موشکی و تحول محصولات موشکی از آثار مثبت رژیم های کنترل صادرات بر برنامه موشکی ایران است. روش به کارگرفته شده در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. و از ابزار کتابخانه ای، استنادی و منابع ا ینترنتی برای گردآوری داده ها استفاده شده است.
انگیختگی آوایی در سوره طه (با تأکید بر نظریه هینتون)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نظریه تصویرگونگی آوایی که از زیرشاخه های دانش نشانه شناسی است، پیوند انگیخته دال را با مدلول نشان می دهد. این نظریه، بافت و ساختار زبان را متاثر از شناخت حسی انسان از جهان پیرامون می داند. در واقع انگیختگی آوایی از برجسته ترین ارکان زیبایی شناختی و آفرینش هنری در قرآن است که به منظور انتقال معنا و عینیت بخشیدن به مفاهیم انتزاعی مورد استفاده قرار می-گیرد. در این راستا هدف از انجام پژوهش حاضر آن است که در سوره طه با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از الگوی پیشنهادی هینتون و همکاران او، ضمن بررسی چگونگی ارتباط دال با مدلول، ذاتی یا قراردادی بودن این ارتباط مورد مطالعه قرار گیرد همچنین درجات انگیختگی نشانه ها بر روی یک پیوستار از شفاف ترین درجه تا تیره ترین آن، معین گردد. یافته های پژوهش نشان می دهد که انواع نمادهای تصویرگونه در سوره طه عبارتست از: عینی، تقلیدی، ترکیبی و قراردادی. در این سوره، نشانه های عینی شامل عبارت های ندا، تحضیض و تعجب دارای بیشترین میزان انگیختگی هستند، پس از آن به ترتیب نشانه های تقلیدی شامل واژگان صوت آوا، نمادهای ترکیبی که به واسطه تکرار همخوان یا واکه خاص پدید می آیند و نشانه های قراردادی که با توالی دو واج معین ایجاد می شوند، در سطوح دوم، سوم و چهارم پیوستار جای می گیرند.
جریان شناسی سیاسی جنبش های اعتراضی در عصر رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ رضوی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۴ شماره ۵۱
7 - 42
حوزههای تخصصی:
علویان همواره به عنوان یک گروه معترض سیاسی در حکومت عباسی مطرح بوده اند. با افزایش جنبش های اعتراضی در عصر رضوی، مأمون عباسی تلاش کرد با طراحی نقشه ای نرم افزاری، ضمن سرکوب این جنبش های اعتراضی، روح اعتراض و قیام علیه حکومت های غاصب را در جامعه حذف کند. امام رضا(ع) با پی بردن به این طراحی تلاش کردند در یک مواجهه سه جانبه هم امکان اجرایی شدن نقشه مأمون را بگیرند و هم با معرفی الگوی معیار در جنبش های اعتراضی، روح اعتراض و قیام را در جامعه استمرار ببخشند. همچنین در بُعدی دیگر حضرت امام رضا(ع) تلاش کردند جنبش های اعتراضی انحرافی را نیز معرفی کنند. این پژوهش در حقیقت درصدد پاسخ به این سؤال است که امام رضا علیه السلام چگونه و مبتنی بر چه گزاره ها و مؤلفه هایی جنبش های اعتراضی مورد تأیید جریان امامت را حفظ و هدایت کردند؟ برای پاسخ به این سوال به نظر می رسد ابتدا می بایست گونه هایی از جنبش های اعتراضی در عصر امام رضا علیه السلام را بر شمرده، سپس در مرحله دوم به سوال اصلی پاسخ دهیم. یافته های این مقاله که مبتنی بر روش کتابخانه ای و منابع تاریخی و تحلیل داده ها بوده، در گونه شناسی جنبش های اعتراضی در چهار گونه: حکومت، نهضت، انحراف و روش دسته بندی خواهد شد؛ همچنین امام رضا علیه السلام تلاش کردند با معرفی بایسته های الگوی جنبش اعتراضی معیار، روح اعتراض را در جامعه استمرار بخشیده، به نسل های آینده شیعه انتقال دهند.
ارزش معرفتی تجربه فراحسی بر اساس سیره اهل بیت (علیه السّلام)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
نقد و نظر سال ۲۹ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۸)
7 - 41
حوزههای تخصصی:
تجربه های فراحسی به دریافت و ادراک اطلاعات از جهان خارج بدون استفاده از حواس پنج گانه اطلاق می شود. این پدیده مصادیق بسیاری، ازجمله خواب، مکاشفه، الهام، ارتباط با ارواح، کهانت، تجربه نزدیک به مرگ، اندیشه خوانی و ... دارد. این تجربه ها همواره با بشر بوده است. در عصر غیبت، تمسک به این تجربه ها برای رسیدن به معرفت دینی، با اهداف مختلف انجام می شود. بررسی ارزش معرفتی تجربه های فراحسی و تحلیل معرفتی آنها به دلیل گوناگونیِ تجربه ها و دخالت شیطان در آنها ضرورت می یابد. این مقاله با روش تحلیلی - توصیفی افزون بر بررسی ادلّه اثبات و نفی ارزش معرفتی این پدیده بر اساس سیره اهل بیت (علیهم السّلام)، ارزش معرفتی تجربه های فراحسی بر اساس سیره اهل بیت (علیهم السّلام) را نیز بررسی کرده و با روش کتابخانه ای، اطلاعات لازم را جمع آوری نموده است. یافته ها نشان می دهد که هیچ یک از روایات اسلامی به طور قطعی، اعتبار معرفتی این تجربه ها را برای غیرمعصومان، به ویژه در بیداری تأیید نمی کنند. افزون بر این، احتمال خطای معرفتی، تأثیرپذیری از عوامل شیطانی، و ضعف استنادی بسیاری از گزارش ها، پذیرش این تجربه ها را دشوار می کند. بنابراین تجربه های فراحسی فقط در چارچوب آموزه های وحیانی معتبرند و نمی توان از آنها به مثابه منبعی مستقل برای معرفت دینی استفاده کرد.
جامعه دینی از منظر قرآن کریم با تأکید بر مؤلفه های عقلانیت، معنویت و عدالت(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
ازآنجاکه عقل به عنوان «اول ما خلق الله» دلیل و حجت برای نشان دادن راه و معنویت حصول مجموعه اى از معارفی که از حقایقى ماوراى عالم مادى و عدالت رعایت حقوق افراد و عطا کردن حق به هر ذی حق است. هدف: این نوشته در جست وجوی نقش مؤلفه های عقلانیت، معنویت و عدالت در جامعه دینی از منظر قرآن کریم است. سؤال: آیا از منظر قرآن کریم با مؤلفه های عقلانیت، معنویت و عدالت و با رابطه تعاملی و تأثیرگذار این عناصر باهم، می توان زمینه برای شکوفایی دستاوردهای آن در مسیر تحقق جامعه دینی با حیات طیبه گام برداشت؟ روش: روش جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای و روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی بوده است. یافته ها: در این پژوهش به کمک مبانی فکری دینی و تفکیک عقلانیت واقعی از عقلانیت محض ابزاری و مادی گرایی و معنویت حقیقی با معنویت های کاذب و شبه معنویت ها و عدالت الهی با عدالت قراردادی و منفعت گرا در جامعه دینی بررسی می شود. نتیجه گیری : می توان به این نتیجه رسید که ترسیم جامعه دینی پویا از منظر قرآن کریم با حضور مؤلفه های عقلانیت، معنویت و عدالت با هم حاصل از آموزه های دین مبین اسلام نیاز امروز بشر است و گسترش این مؤلفه ها در جامعه، زمینه برون رفت از بحران ها، مستلزم بازگشت به روش قرآن کریم است.
بررسی عوامل مؤثر بر گسترش جشن میلاد امام رضا(ع) از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ رضوی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۵۰
7 - 40
حوزههای تخصصی:
فرهنگ شیعی از دوره صفویه در ایران گسترش بیشتری یافت و مراسم و آیین های متعددی در بزرگداشت ائمه شکل گرفت. جشن های میلاد ائمه از جمله مناسبت های فرهنگی بوده که طی دو قرن اخیر رشد بیشتری یافته و جزئی از آداب و رسوم شیعیان شده است. بیشتر مراسم مذهبی شامل سوگواری ها و جشن ها در بارگاه رضوی به طور مفصل و طبق تشریفاتی خاص برگزار می شود. برخی از این مراسم ریشه در ابتکارات دوره قاجار و پهلوی دارد و شناخت نحوه شکل گیری و عوامل موثر بر آن از لحاظ فرهنگی، جامعه شناسی و تاریخی حائز اهمیت است. جشن میلاد امام رضا (ع) یکی از مهم ترین مراسم مذهبی شیعیان در مشهد است که در دو قرن اخیر با شکوه بیشتری برگزار شده است. سوال اصلی پژوهش این است که عوامل موثر بر تبدیل مراسم میلاد امام رضا (ع) به یک جشن بزرگ شیعی از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی چه بوده است؟ این پژوهش به روش پژوهش های تاریخی و با استفاده از منابع اسنادی، مطبوعاتی و کتابخانه ای به صورت توصیفی تحلیلی جشن میلاد امام رضا (ع) را از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی بررسی و از اسناد کتابخانه آستان قدس رضوی و مطبوعات آن مجموعه استفاده کرده است. این پژوهش نشان می دهد قاجارها با ابتکاراتی توسط ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و صاحب منصبان مستقر در مشهد نقش مهمی در گسترش جشن میلاد امام رضا (ع) داشتند و از دوره پهلوی انضباط اداری و دستورالعمل های اجرایی، ایجاد موقوفات خاص و انعکاس رسانه ای باعث گسترش و عمومیت جشن میلاد امام رضا (ع) در مشهد شد.