بررسی تحلیلی ماهیت عواطف از دیدگاه حکمت متعالیه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
عواطف یکی از مهم ترین ساحت های شخصیت انسانی محسوب می شود. ما در این پژوهش با روش تحلیلی به بررسی ماهیت عواطف از دیدگاه حکمت متعالیه پرداخته و به این نتیجه رسیدیم که عواطف از یکسو ماهیت شناختی دارند و مبتنی بر لذت و الم و ادراکِ امر منافر و موافق طبع تعریف می شوند و ازدیگرسو، از قوای تحریکیِ زیرمجموعه ی قوه ی شوقیه، یعنی شهوت و غضب تأثیر می پذیرند و ماهیت تحریکی دارند. تجمیع دو رکن ادراکی و تحریکیِ عواطف، بر عهده ی عقل عملی است که به واسطه ی قوه ی وهم انجام می شود. خیال با خوانش ملاصدرا یک قوه ی فعال در ایجاد صور و ادراکات است و در شکل گیری، تثبیت، تقویت و یا تضعیف عواطف نقش کلیدی بر عهده دارد. اگر خیال را یک ساحت نفسانی بدانیم، در این صورت، قوه ی واهمه غیر از ساحت خیال نیست و مبتنی بر مرتبه ی نفس انسانی است. قوه ی واهمه در همان درجه تجلی پیدا می کند و واهمه ای خیالی و یا عقلی می گردد و متناسب با مرتبه ی وجودی اش، عاطفه ها را می سازد، پرورش می دهد و مدیریت می کند. ازاین رو تربیت هر کدام از این قوای زیرمجموعه ی عقل عملی، می تواند عواطفی متناسب با این وضعیت را برای فرد ایجاد کند.Analytical Investigation of the Nature of Affections from the Perspective of Transcendent Philosophy
Affections are considered one of the most significant dimensions of human personality. In this research, we have analytically examined the nature of affections from the perspective of Transcendent Philosophy (Hikmat-e Muta‘aliyah) and concluded that affections, on the one hand, possess a cognitive nature, defined based on pleasure and pain and the cognition of what aligns or conflicts with one’s disposition. On the other hand, they are influenced by the motivating faculties subordinate to the appetitive faculty, namely desire and anger, thus possessing a motivational nature. The integration of the two components of affection—cognitive and motivational—is undertaken by practical reason, which operates through the faculty of estimation (Wahm). According to Mulla Sadra’s interpretation, imagination (Khayal) is an active faculty in generating forms and cognitions and plays a key role in forming, stabilizing, reinforcing, or weakening affections. If we consider imagination as a psychic dimension, then the faculty of estimation is not distinct from the domain of imagination and depends on the level of the human soul. The faculty of estimation manifests at that same level, becoming either an imaginative or rational estimation, and, following its existential rank, it constructs, nurtures, and manages affections. Therefore, cultivating each of these faculties subordinate to practical reason can generate affections corresponding to that state for the individual.
تبلیغات
