فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹٬۷۸۱ تا ۹٬۸۰۰ مورد از کل ۳۶٬۳۳۵ مورد.
حوزههای تخصصی:
یکی از موضوعات اساسی همبسته با توسعه و نوسازی، تغییرات فرهنگی است. پژوهش ها نشان می دهند در چند دهه اخیر باورها، ارزش ها و نگرش های ایرانیان در حال تغییر بوده است. همچنین سمت و سوی این تغییر از سنتی و مذهبی به سمت عرفی و مدرن شدن و شدت آن نیز در میان طبقه تحصیلکرده جامعه بیشتر بوده است. عمده تحقیقات انجام شده تا کنون ناظر به میزان، گستره و عوامل موثر بر این تغییرات بوده اند. این پژوهش با رویکرد فردگرایی روش شناختی در پی شناخت فرآیند این تغییرات است و می خواهد دریابد تغییرات فرهنگی در یک فرد به چه صورت، چگونه و چرا اتفاق می افتند و مکانیزم این تغییر چیست. برای این منظور با استفاده از روش کیفی روایت پژوهی به بررسی و تحلیل روایت زندگی ۸ فرد پرداخته شده است. اگرچه شناخت دقیق فرآیند تغییر، مستلزم مطالعه کامل روایت ها و تحلیل آن هاست؛ اما اجمالا نتایج پژوهش نشان می دهند که تفاوت میان پرورش اجتماعی اولیه و ثانویه و ایجاد ناهماهنگی شناختی، تغییر منابع شناختی و دیگری های مهم زندگی فرد، منجر به تغییرات فرهنگی او در طول زمان می شوند. همچنین الگوهای تغییر در مردان عمدتا متاثر از وقایع کلان سیاسی و اجتماعی و در مورد زنان مبتنی بر تجارب زیسته و احوالات شخصی است.
نگاه فرایندی به سنت های اجتماعی در سوره اسراء(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
کل نظام هستی، هدف مند و بر پایه قانون علّی - معلولی استوار است. بر همین مبنا، روابط حاکم بر عالَم انسانی و غیرانسانی، مبتنی بر اصل تاثیر و تأثر است. روابط اجتماعی انسان نیز خارج از این سیستم و حتمی بودن نیست. قرآن که دربردارنده قوانین چیستی و چرایی عالم هستی است از هست اجتماعی سخن گفته و بر این دسته از قوانین إلزامی، نام «سُنن» نهاده است که در علوم اجتماعی به آن «سنت های اجتماعی» گویند. با توجه به گستردگی قرآن و محدودیت ظرفیت مقاله، در نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با کمک منابع تفسیری، تاریخی وجامعه شناسی برای شناسایی سنت های اجتماعی، تنها سوره مبارکه اسراء که کلیدی ترین سنت های اجتماعی را یادآور شده بررسی می شود تا مُدل فرایند تحقق سنت ها در جوامع بشری از مبدأ تا مقصد، شناسایی و به عنوان دانشی بنیادین، مفید برای تفسیر وقایع گذشته و تحلیل پدیده های پیش رو باشد. قوانین و سنت های شناسایی شده در این سوره عبارتند از: اصل هدایت گری خدا و هدایت پذیری بشر، اصل تربیتی تشویق و ترغیب، اصل مُرید و مختاربودن انسان، اصل بازخوردگیری و ارزیابی أعمال، سنت إستمهال، پاداش در قالب تنبیه مجرمین و طالحین و پیروزی صالحین و در نهایت، جانشینی اهل حق بر باطل یا سنت استخلاف.
اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر هنر اجرا بر بهبود تنظیم هیجانی و تقلیل علایم اختلال استرس پس از سانحه در زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
خانواده پژوهی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۸
197-211
حوزههای تخصصی:
مقدمه و هدف: مطابق با ادبیات پژوهش، روابط پنهانی خارج از رابطه ی زناشویی موسوم به «خیانت زناشویی» با آسیبهای شدید روانشناختی در فرد خیانت دیده همراه میباشد. هدف از این مطالعه اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر هنر اجرا (پرفورمنس آرت) بر بهبود تنظیم هیجانی و کاهش علایم استرس پس از سانحه در زنان آسیب دیده از خیانت همسر بود. روش: طرح تحقیق این مطالعه، شبه آزمایشی به شیوه ی پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری پژوهش کلیه ی زنان آسیب دیده از خیانت همسر بودند که در پاییز 1395 به علت برخی علایم بالینی ناشی از خیانت همسر به فراخوان برگزاری کارگاه درمان آسیبهای ناشی از خیانت زناشویی در تهران، در شبکه ی ارتباطات مجازی پاسخ مثبت دادند. ۳۰ زن خیانت دیده که واجد ملاکهای ورود در پژوهش بودند، به شیوهی نمونه گیری در دسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه ۱۵ نفر) جایگزین شدند. درحالیکه افراد گروه آزمایش گروه درمانی مبتنی بر هنر اجرا را به مدت 16 ساعت در دو روز متوالی و هر روز هشت ساعت دریافت کردند، افراد گروه گواه مداخله ای دریافت نکردند. هنر اجرا یا پرفورمنس آرت، مشاوره ای گروهی از نوع هنردرمانیست که از روشهای عملی چون نوشتن نام، تمرین آینه، قرار گرفتن روبروی دیوار خالی، مشاهده ی رنگهای اصلی، تولید آوا، یادآوری واقعه ی خیانت، خلوت با خاطرهی رنج آور و نظایر آن برای تسهیل در تغییرات سازنده در زندگی اعضای گروه استفاده میکند. کلیه ی شرکت کنندگان به مقیاسهای تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و همکاران (2002) و استرس پس از سانحه ی سون و فوا (1991) در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و دوره ی پیگیری یکماهه پاسخ دادند. نتایج: نتایج تحلیل کوواریانس نشان میدهد زنان گروه آزمایش در قیاس با زنان گروه گواه به طور معناداری در مراحل پس آزمون و پیگیری نمره ی بالاتری در تنظیم هیجانی و نمره ی پایینتری در علایم استرس پس از سانحه کسب کرده اند (01/0p<). بحث: ابعاد خلاقانه ی گروه درمانی مبتنی بر هنر اجرا از طریق ایجاد یک فضای گروهی که تسهیل کننده ی فرایند همدلی و همیاری، و به اشتراک گزاردن مشکلات شخصیست، خاک حاصلخیزی برای بهبود آسیبهای عاطفی و هیجانی ناشی از خیانت همسر در زنان خیانتدیده فراهم می آورد. در چنین فضایی فرد خیانتدیده با سهولت بیشتری آلام ناشی از تجربه ی خیانت همسرش را با دیگرانی که واجد تجربه ی هیجانی مشابهی هستند و در فرایند پالایش هیجانی او برایش به مثابه ی آیینه ای تمام نما عمل میکنند، به اشتراک می گذارد؛ تاجاییکه فرد به ابراز هیجان و گفتگو با همسر خیانتکار خود سوق مییابد.
شناسایی و تحلیل پیش ران های مؤثر بر تجرد در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مسائل اجتماعی ایران سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲
157-191
حوزههای تخصصی:
طی دهه های گذشته ساختارها و نهادهای اجتماعی از جمله خانواده متأثر از پدیده هایی همچون مدرنیسم، جهانی شدن و گسترش شبکه های ارتباطی دچار تحولات فراوانی شده است. دگرگونی در الگوی ازدواج و سن ازدواج از حوزه های متأثر از این تغییرات است. در کشور ما نیز تأخیر در ازدواج و تشدید تجرد در سالیان اخیر روند فزآینده ای داشته است. هدف این پژوهش نیز شناسایی و بررسی پیش ران های مؤثر بر مسئله تجرد در ایران است. برای دستیابی به این هدف پس از بررسی و تحلیل اسناد، مطالعات، نظریات و همچنین مصاحبه با خبرگان فهرستی شامل 104 عامل مؤثر بر تجرد در ایران تهیه و سپس با استفاده از روش دلفی درنهایت 19 پیش ران مؤثر بر تجرد در ایران انتخاب شد. این پیش ران ها پس از قرارگرفتن در ماتریس آثار متقابل طراحی شده در اختیار 11 نفر از خبرگان قرار گرفت و تجمیع نظرات آنها درباره تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هرکدام از پیش ران ها در ماتریس اثرات متقابل وارد شد. با تحلیل خروجی های نرم افزار میک مک، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هر یک از پیش ران ها مشخص شد. براین اساس عواملی نظیر «تأتیر رسانه های جمعی بر تغییر نگرش جوانان، پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده، ناکارآمدی برنامه های دولت و نهادهای زیربط برای تسهیل ازدواج» به عنوان پیش ران های کلیدی که دارای بیشترین میزان تأثیرگذاری بر تجرد در ایران هستند شناسایی شدند.
تدوین الگویی جهت ارتقای کارکرد شبکه های اجتماعی مجازی در راستای بهبود وضعیت سلامت زنان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات رسانه های نوین سال پنجم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰
245 - 278
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف تدوین الگویی جهت ارتقای کارکرد شبکه های اجتماعی مجازی در راستای بهبود وضعیت سلامت زنان انجام شد. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری افراد متخصص فعال در زمینه سلامت زنان و شبکه های مجازی بود که بر اساس فرمول کوکران 384 نفر از آنان به روش هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای آماری SPSS و SmartPLS استفاده شد. نتایج نشان داد ده عامل ویژگی فردی، استحکام خانواده ، میزان آگاهی زنان، مشارکت اجتماعی، کارآیی شبکه های اجتماعی، جوامع آنلاین، ویژگی های روانی، ویژگی های فرهنگی، ویژگی های اجتماعی و عوامل کلان اقتصادی بر تأثیر گذاری شبکه های اجتماعی مجازی بر سلامت زنان موثر هستند و سه عامل میزان آگاهی زنان (802/0)، عوامل کلان اقتصاد (801/0) و کارآیی شبکه های اجتماعی (772/0) دارای بالاترین اولویت و سهم اثرگذاری هستند. لازم است سیاست گذاران ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍی کﺎﻫﺶ ﻻیﻪ ﻫﺎی ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی، یﻌﻨی کﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮی ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺕ، ﻭﺟﻬﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی، ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺛﺮﻭﺕ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌیﺘ ﻬﺎی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی- ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی ﻣﺨﺘﻠﻒ را در دستور العمل فعالیتهای خود قرار دهند. همچنین راﻫ ﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ روﯾﮑﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰان و ﻣﺴئوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﻀﺎ و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﺤﺪوﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ مجازی، ﺣﺬف ﻧﮕﺎه ﻣﻨﻔﯽ آﻧ ﻬﺎ در ﻣﻮرد ﮐﺎرﺑﺮان اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎ، و آﻣﻮزش ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ مخاطبان توصیه شده است. به نظر می رسد ورود متغیرهای میانجی مانند سیاستها و حمایتهای دولت مانند طرح جامع سلامت مجازی می تواند بر تبیین بهتر ارتباط کمک نماید.
موانع بازپیوند اجتماعی کولی های محله هرندی تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بررسی مسائل اجتماعی ایران دوره ۱۰ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
195 - 216
کولی های محلیه هرندی تهران (دروازه غار سابق) از جمله گروه های مهاجر به این محله هستند که پس از تخریب منطقیه خاک سفید در سال 1379 در آن سکنی گزیده اند. سبک زندگیِ مصرفی کولی ها، اقتصاد مبتنی بر هادوری با عاملیت زنان و کودکان، سکونت در فرسوده ترین و در عین حال جرم خیزترین بخش محله، شرایطی فراهم آورده است تا این گروه با طرد شدید اجتماعی از سوی دیگر اهالی محله مواجه شوند. این در حالی است که کولی ها نیز به عنوان یک گروه اجتماعی در محله ساکن اند و بخشی از هویت محله در آینده از طریق آنها، به ویژه فرزندانشان شکل می گیرد. این پژوهش با هدف ب ازشناسی وضعیت کولی های ساکن در محلیه هرندی و فهم زمینه های طرد اجتماعی آنها انجام شده است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش کیفی بوده و از تحلیل موضوعی داده ها بهره گرفته شده است. بدین منظور از طریق نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی با 20 نفر از کولی های ساکن در محله و 10 نفر از اهالی غیرکولی مصاحبه نیمه ساختاریافته شده است، که با این تعداد مصاحبه، اشباع اطلاعاتی حاصل شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد، مجموعه ای از عوامل در سطح فرهنگی، فردی و ساختاری در ایجاد شرایط کولی های محله اثرگذارند که از ورود کولی ها به حوزیه آموزش، اشتغال و قدرت یابی برای تغییر شرایط و ایجاد پیوند اجتماعی جلوگیری می کنند. بنابراین تقلیل علت طرد اجتماعی کولی ها به موضوع عاملیت فردی و بی توجهی به عوامل ساختاری، خطایی راهبردی در رفع طرد اجتماعی کولی های محلیه هرندی است.
موانع مشارکت در طرحهای شهری از منظر الگوهای رفتاری شهروندان در محله بلاغی قزوین(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
منبع:
رفاه اجتماعی سال ۱۹ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۷۴
۴۱۸-۳۶۹
حوزههای تخصصی:
مقدمه: دستاوردهای مورد انتظار از برنامه ریزی شهری در ایران، با وجود سابقه طولانی آن، تحقق نیافته و بازتاب رفاهی آن در زندگی شهروندان مشهود نیست؛ حتی جدیدترین روش های برنامه ریزی شهری که اغلب بر الگوهای مشارکتی نیز مبتنی هستند، پاسخگوی نیاز شهروندان نبوده است. تحقق نیافتن این برنامه ها متأثر از عوامل متعددی است که مشارکت گریزیِ ناشی از الگوهای رفتاری شهروندان، ازجمله موانع مهمِ آن تلقی می شود. هدف پژوهش، شناسایی موانع اجتماعی- رفتاری عدم استقبال ساکنان شهرها از رویکردهای مشارکتی، با تأکید بر محله تاریخی بُلاغی قزوین است. روش: پارادایم این پژوهش تفسیرگرایی است؛ این گونه از شناخت شناسی نیازمند فنون «کیفی» در فرایند پژوهش است تا مفاهیم موردبررسی که عمدتا ماهیت ذهنی دارند، به نحو مناسب تری موردسنجش قرار گیرند؛ لذا تکنیک مورداستفاده در گردآوری داده ها از طریق «مصاحبه عمیق» با 20 نفر از ساکنان محله بلاغی قزوین بوده است. یافته ها: این پژوهش منجر به تولید فهرستی شامل حدوداً 70 مانع در مسیر مشارکت در یک دسته بندی 14 گانه، برخاسته از الگوهای رفتاری شهروندان با ریشه های عمدتاً فرهنگی-تاریخی شده است. همچنین در یک بررسی تطبیقی، مشخص شد که استفاده از الگوی برنامه ریزی محله ای دارایی محور در پروژه محله یاری ایران (میا)، به شرط فراهم کردن زیرساخت ها، می تواند حدود 35 تا 40 درصد از موانع مشارکت ناشی از الگوهای رفتاری ساکنان محله بلاغی را حذف کند. بحث: بازنگری و مناسب سازی فرایند برنامه ریزی مشارکت مبنا، از طریق ارتقای شناخت نسبت به وضعیت موجود جامعه شهری ایران و با در نظر داشتن الگوهای رفتاری شهروندان امری ضروری است؛ رفتارهایی که عمدتا ماهیت واکنشی دارد و در ساختاری پیچیده و آمیخته با سیاست های حاکمیت، نیازمند ریشه یابی و تدوین الگوهای برنامه ریزی مناسب است. تجربه نشان داده است که استفاده از مدل های مشارکت مبنا به تقلید از جوامع غربی، نمی تواند پاسخگوی امر مشارکت در برنامه های توسعه شهری ایران باشد.
تحلیل عناصر سرمایه اجتماعی و تمایل کشاورزان به مشارکت در حل بحران دریاچه ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بحران دریاچه ارومیه طی دهه اخیر به یکی از مهم ترینچالش هایزیست محیطی و اجرایی کشور تبدیل شده است. نظر به اهمیت موضوع سرمایه اجتماعی در مطالعات انسانی و اجتماعی،در این مطالعه به بررسی ارتباط آن با تمایل کشاورزان به حل بحران دریاچه ارومیه پرداخته وعناصر مختلف سرمایه اجتماعی ازجمله اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده به وسیله نرم افزارآماریNCSS نشانگر آن است که افزایش اعتماد در سطوح اولیه،تأثیر بیشتری به افزایش میزان تمایل افراد به مشارکت داشته و در سطوح بالای اعتماد؛ این تأثیرمتعادل ترمی گردد. همچنین در سطوح پایین انسجام، میزان تمایل تقریباً به شکل ثابت و نسبتاً کاهشی بوده، ولی با افزایش میزان انسجام اجتماعی به حد مطلوب،به اندازه20 درصد بر میزان تمایل اجتماعی افزوده گردید. همچنین نتایج حاکی از افزایش 60 درصدی میزان تمایل، با افزایش مشارکت اجتماعی بود.نتیجه نهایی نشان داد که میزان مشارکت اجتماعی، از دو مؤلفه دیگر در تبیین سرمایه اجتماعی مهم تربوده، هرچند تأثیرمؤلفه اعتماد و انسجام نیز قابل توجه و معنی دار است. همچنین با افزایش یک واحد به درصد سرمایه اجتماعی،میزان تمایل افراد به مشارکت در حل بحران دریاچه ارومیه به اندازه34/0 درصد افزوده گردید. نتایج تحلیل عاملی مؤلفه مشارکت اجتماعی (88/0CFI=) از نظر آماری نشانگر یک مدل مناسب است.
بررسی جامعه شناختی پیامدهای نیم زبانگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در کشورهایی مانند ایران که با وجود تنوع زبانی گسترده، زبان آموزشی واحدی دنبال می شود امکان ظهور و بروز نیم زبانگی و ایجاد کد زبانی ِمحدود وجود دارد. در این حالت فرد در هیچ یک از زبان های مادری و آموزشی به تسلط کافی نمی رسد و ارتباط و تعاملات او تحت تاثیر قرار می گیرد. از این رو پژوهش حاضر به «بررسی جامعه شناختی پیامدهای نیم زبانگی» پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده کیفی است. جامعه پژوهشی شامل 18دانش آموز لر زبان و 6 دانش آموز فارسی زبان پایه پنجم ابتدایی می باشد که در سال تحصیلی 1395-1394در مدارس ابتدایی شهرستان اسلامشهر مشغول تحصیل بودند. اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته گردآوری و پس از پیاده سازی، تحلیل مضمونی شد. بر اساس یافته ها از 18دانش آموز لر زبان، 16 نفر نیم زبانه(دارای کد زبانی محدود) هستند.2 نفر(دارای مادران تحصیل کرده و شاغل) به همراه تمامی دانش آموزان فارسی زبان دارای کد زبانی گسترده هستند. میزان فعالیت های اجتماعی-آموزشی و سرمایه فرهنگی دانش آموزان نیم زبانه نسبت به دانش آموزان کد گسترده پایین تر است."بازتولید فرهنگی"،"پنهان کردن هویت" و"آرزوی تحصیل در مدرسه لری" از مهمترین مضامین تحقیق است.
مفهوم زمان و تکوین موضوع علم اجتماعی در اندیشه هایدگر(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
علم اجتماعی، همچون هر علمی، از ارکان ثلاثه موضوع، غایت و روش تشکیل شده است. این مقاله سعی دارد با بررسی مفهوم زمان در اندیشه مارتین هایدگر، موضوع علم اجتماعی را بر اساس تفکر هایدگر توضیح دهد. بنابراین، ضمن توضیح مختصری، در خلال مقایسه نظرات هایدگر و ماکس وبر و تبیین جایگاه زمان در اندیشه او، نحوه شکل گیری و تکوین امر اجتماعی که موضوع علم اجتماعی است، شرح داده شد. علم در نگاه هایدگر، امری تاریخی است که با بنیاد و وجود آدمی نسبتی دارد؛ واکاوی این نسبت ما را به ساحت خیال استعلایی و اگزیستانس خواهد کشاند و مواجهه دازاین با وجود را که امری است که در زمان رخ می دهد، منکشف خواهد کرد. دلالت های تفکر فلسفی هایدگر، در توضیح چگونگی تکوین امر اجتماعی، بدین صورت امتداد خواهد یافت که امر اجتماعی، امری تاریخی و خیال بنیاد خواهد بود و با امر اجتماعی مبتنی بر تفکر سوبژکتیو بالذات متفاوت است. ازآنجاکه بررسی آراء هایدگر در این مقاله، از گذر توصیف نظریات وی به تحلیل آنها می رسد، روش مورد استفاده، توصیفی تحلیلی است.
گرایش های دینی معاصر و وضعیت موسیقی در ایران پساانقلابی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جامعه شناسی ایران سال بیستم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱
142 - 165
حوزههای تخصصی:
این مقاله نسبت گرایش های دینی با موسیقی را در ایران معاصر مورد بحث قرار داده است. گرایش ها بر اساس تقسیم بندی محدثی (محافظت گرایی دینی، ترمیم گرایی دینی و بازسازی گرایی دینی) بررسی و مواضع هر یک در قبال موسیقی به بحث گذاشته شده است. در این مقاله رابطه دو نهاد دین و نهاد هنر از منظر جامعه شناسی دین و جامعه شناسی هنر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. مقاله با استفاده از روش اسنادی و چارچوب نظری ملهم از آرای ماکس وِبر تدوین شده است. رویکرد هر یک از گرایش ها به موسیقی بر اساس هفت شاخص (خرید و فروش، تعلیم و تعلم، سماع، استماع، نواختن و آوازخوانی، ارائه تعریف، ملاک تشخیص و استثنائات) بررسی شده است. بر مبنای تحلیل ارائه شده، رویکرد نخست با آمیختن مفهوم کشسان غِنا، لهو و لعب و بعضاً موسیقی با افعال حرام، هر کنشی را در خصوص موسیقی حرام دانسته و صرفاً در بعضی موارد همچون جنگ ها، کاربرد موسیقی را مجاز دانسته است. گرایش دوم با استفاده از مفهوم "منطقه فراغ" و امکان تشخیص موسیقی حلال و کاربرد حرام موسیقی، موضوعات آن را به سه بخش حلال، حرام و بعضاً مشکوک تقسیم بندی می کند. در گرایش سوم افراد، منتقد حکم حرام بودن موسیقی اند و شرایط اجتماعی، زمینه مندی و کنشگر در این گرایش اهمیت بیشتری می یابند. این بررسی نشان می دهد که گرایش دینی مسلّط در ایران در برابر فشار اجتماعی مطالبه کننده موسیقی، وضعیتی انفعالی دارد. ارزیابی نویسندگان مقاله این است که گرچه در ایران معاصر نهاد هنر استقلال نسبی خود را از نهاد دین به دست نیاورده، اما روند تحولات به سود نهاد هنر و خارج شدن آن از سیطره نهاد دین در جریان است.
بررسی مضامین شعری مجموعه «الیمایس» جلیل صفربیگی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ ایلام دوره ۲۰ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۴ و ۶۵
150 - 177
حوزههای تخصصی:
در آثار هر شاعری مضامین ادبی، سیاسی، اجتماعی و عرفانی به چشم می خورد که بازخورد مسائل جامعه و اندیشه آن شاعر است. جلیل صفربیگی از شاعران مطرح و توانای ایلامی معاصر است که در شعر خود مضامین متنوع اجتماعی، عاشقانه و آیینی را به کار گرفته است. تحقیق و پژوهش در این مضامین باعث شناخت بهتر فرهنگ، اعتقادات و زندگی اجتماعی مردم ایلام می شود. در این مقاله مهمترین مضامین شعری جلیل صفربیگی با تکیه بر مجموعه «الیمایس» که مشتمل بر رباعیات، اشعار سپید، غزلیات و دوبیتی هاست، با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای بررسی شد که نتایج آن نشان می دهد صفربیگی به عشق و مسائل اجتماعی از قبیل فقر، اختلاف طبقاتی و نبود حس نوع دوستی اشاره فراوان داشته است. در بخش رباعیات بیشترین مضمون های شعری به ترتیب عبارتند از: عشق و مشکلات اجتماعی از قبیل فقر و وضعیت بد اقتصادی جامعه، شعر آیینی و توجه به طبیعت، بخصوص خشکسالی و نابودی جنگل های بلوط. صفربیگی در رباعیاتش دیدگاهی منفی و ناامیدانه به مسائل و زندگی دارد که در اشعار سپیدش کمرنگ می شود. مضامین به کار رفته در اشعار سپید صفربیگی از قبیل همان مضامین قبلی است. غزلیات و دوبیتی های او نیز بیشتر عاشقانه هستند. در کل می توان گفت مضامین عمده شعر او، اجتماعی، آیینی و طبیعت گرایانه است.
بررسی وضعیت دینداری دانشجویان ورودی جدید دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد
منبع:
فرهنگ یزد سال اول تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲
27 - 40
حوزههای تخصصی:
جوانان در هر جامعه ای پیشگام استقبال از تغییرات فرهنگی و الگوهای زندگی هستند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که وضعیت دینداری در تمام جنبه های زندگی بشر تأثیرات بسزایی دارد. این پژوهش با هدف، بررسی وضعیت دینداری دانشجویان جدید الورود دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام گرفت. این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی است که در مهر ماه 1396 بر روی 180 نفر از دانشجویان جدید الورود دانشکده بهداشت انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه نگرش مذهبی استاندارد جمع آوری شد و با استفاده از آزمون آماری t و ANOVA تجزیه و تحلیل گردید. شرکت کنندگان در این مطالعه 36 درصد پسر و 64 درصد دختر بودند. میانگین و انحراف معیار نمره دینداری کل برای دانشجویان مورد بررسی 486.41 ± 51.36 بود. میانگین نمره نگرش مذهبی پسران و دختران به ترتیب 459.32 ± 45.21 و 493.50 ± 48.14 بود. همچنین بین متغیرهای جنس، سن و رشته تحصیلی با نگرش مذهبی ارتباط معنی دار آماری وجود داشت(P < 0.05) . تقویت جاذبه های دینی با برگزاری برنامه های آموزشی، مذهبی و فرهنگی جهت ارتقاء نگرش دینی این عزیزان پیشنهاد می گردد.
جستاری در توسعه فرهنگ بنیان یزد
منبع:
فرهنگ یزد سال اول تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲
111 - 122
حوزههای تخصصی:
شهر یزد در چشمانداز توسعه خود با موانع طبیعی فراوانی روبه روست و تجربه توسعه شتابنده و ناپایدار دهههای اخیر آن حاکی از این است با روشهای موسوم به توسعه صنعتی، توسعه پایدار آن در معرض تهدید است. تاریخ دامنهدار این شهر حاکی از نوعی فرهنگ سازگاری با اقلیم و نوآوریهای ساکنان آن در توسعه متوازن و متناسب با محدو دیتهای اقلیمی است. معماری و شهرسازی و نظامواره آب و قنات و فرهنگ همزیستی مسالمتآمیز به عنوان مهم ترین تجلیات ممتاز این شهر که از سوی یونسکو به ثبت جهانی بافت تاریخی انجامیده است. در کنار خرده فرهنگهای گوناگونی که این زیست بوم چند هزار ساله را تاکنون پاسداری نموده است می تواند دستمایه توسعه فرهنگمحور این شهر برای بهرهبرداری بهینه از داراییهای فرهنگی خود در مسیر توسعه پایدار گردد. اشاره به این میراث ماندگار تاریخی و ارائه چشمانداز توسعه مبتنی بر فرهنگ در این مقاله بررسی شده است.
تحلیل بروندادهای علمی حوزه کتابخانه و یزد
منبع:
فرهنگ یزد سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳
8 - 27
حوزههای تخصصی:
کتابخانه تنها نهاد اجتماعی شناخته شده ای است که زمینه کتابخوانی را فراهم و امر مطالعه را ترویج می کند و موجودیت آن خود به خود هدف نبوده، بلکه هدف اصلی، خدمت به اجتماع است. تحلیل زمینه های پژوهشی این حوزه می تواند اطّلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. هدف مطالعه حاضر بررسی مقالات مرتبط با حوزه کتابخانه و یزد می باشد . روش پژوهش از نوع توصیفی و علم سنجی می باشد که به بررسی مقالات حوزه کتابخانه و یزد که در محدوده سالهای 1372 تا 1398 در پایگاه مرکز منطقه ای اطّلاع رسانی علوم و فناور ی نمایه شده اند از طریق فنون تحلیل شبکه های اجتماعی و تحلیل هم رخدادی واژگان پرداخته است. از نرم افزارهای اکسل، راور پریمپ، یوسی نت برای تحلیل داده ها بهره برده شد . نتایج نشان داد موضوع کتابخانه های عمومی، کتابخانه های دانشگاهی، کیفیت خدمات، کتابداران از نظر شاخص های مرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی به نسبت سایر موضوعات رتبه بالاتری دارند. به برخی مقوله های در حوزه « سواد اطّلاعاتی » و « بازاریابی کتابخانه ها » ،« تعاملات اجتماعی کتابخانه ها » پژوهشی نظیر کتابخانه ها کمتر توجه شده است. به طور کلّی رویکردهای کمی در مطالعات علمی به سیاست گذاران و برنامه ریزان شناختی کلّی می دهد تا با آگاهی از وضعیت کنونی بتوانند واقعی تر تصمیم بگیرند و کارآمدتر عمل کنند.
دغدغه های زیست محیطی در قالب هنر محیطی و شهری
منبع:
فرهنگ یزد سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳
48 - 68
حوزههای تخصصی:
مشکلات زیست محیطی یکی از دغدغه های جهان معاصر است، در سال های اخیر در ایران برخی از هنرمندان با استفاده از رسانه های هنری نوین و با هدف به چالش کشیدن مخاطب، به بیان و شناخت این مشکلات پرداخته اند. هنر شهری علاوه بر ارائه جنبه های زیبایی شناسانه، به واسطه نزدیکی ماهیت خود به هنر تعاملی و با در نظر گرفتن مخاطبان شهروند به عنوان مخاطب اصلی چنین اثر هنری، می تواند نقش مؤثّرتری در ارتقاء سطح آگاهی مردم نسبت به مسأله حفظ محیط زیست داشته باشد. در این پژوهش با مطالعه و بررسی توصیفی تحلیلی با رویکرد زیست محیطی،دلایل توجه هنرمندان به رسانه های نوین در فضاهای شهری ایران بررسی شده است تا میزان حضوراین رسانه ها در بستر شهری و چگونگی موفّقیت آنها در انتقال مفاهیم زیست محیطی ارزیابی گردد. به نظر می رسد وجوه مشترک فراوان میان رسانه های هنری جدید با هنر شهری موجب شده است که هنرمندان با استفاده از این رسانهها در شهر، بتوانند بیش از پیش با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند. همچنین مطالعه و شناخت آثار هنری زیست محیطی در فضاهای شهری ایران نشان گر آن است که در میان رسانه های جدید، هنر محیطی به دلیل برقراری ارتباط سریع و آسان با محیط و مخاطب، با اهداف هنرمند و بیان دغدغه های زیست محیطی در شهر، هم سوتر بوده و نسبت به رسانه های دیگر مورد اقبال هنرمندان قرار گرفته است.
جایگاه جامعه اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب و نقش ناجا در تحقق آن
منبع:
دانش انتظامی همدان سال ششم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۳)
89 - 113
حوزههای تخصصی:
رهبر حکیم انقلاب، حضرت آیت الله امام خامنه ای، ضمن تبیین دستاوردهای چهار دهه گذشته، جامعه را به جهادی بزرگ برای ساختن ایران اسلامی رهنمون می سازد. مخاطب ویژه این بیانیه جوانان جامعه هستند. ناجا به عنوان مهم ترین نهاد در حوزه حفظ و حراست اجتماع، در ارتباط تنگاتنگ جامعه اسلامی برای رسیدن به تعالی با ایجاد نظم و ضابطه است و در این رهگذر، توجه به رهنمودهای مقام معظم چاره ساز و راه حل چالش های پیش رو است. هدف این مقاله تبیین نقش ناجا در تحقق اهداف مد نظر بیانیه گام دوم انقلاب در رابطه با جامعه اسلامی است. در این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای انجام شده، سعی شد حوزه های متنوع و زمینه های فعالیت ناجا جهت تبیین جایگاه جامعه اسلامی، در ارتباط با تحقق بیانیه گام دوم معرفی گردد. با مطالعه هدفمند بیانیه گام دوم، درمی یابیم که پنج بستر علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، و سبک زندگی از توصیه های هفت گانه ای است که در بیانیه، ارتباط حداکثری ناجا را در تحقق جامعه اسلامی تبیین می نماید. بر این پایه، ناجا در زمینه پرورش افرادی تخصص محور و دانش بنیان، اخلاق مدار، نقدپذیر، مردم یار، مطالبه گر، و پاسخگو در بالندگی جامعه نقش به سزایی خواهد داشت. در نتیجه، ناجا برای عملیاتی کردن نقش خود نیازمند توانمند سازی و اخلاق مدار نمودن نیروی انسانی جوان و پژوهشگر است.
مدیریت بومی منابع آب در منطقه کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش های بومی ایران سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲
151 - 203
حوزههای تخصصی:
موضوع آب یکی از عوامل مهم در عرصه های مختلف زندگی در مقیاس های محلی، ملی و فراملی می باشد. لذا بررسی نظام مدیریت بومی منابع آب، با رویکرد محلی که حاصل تجربه چندین هزار ساله ملتی است که ضمن توجه به خصوصیات جغرافیایی و به منظور بهره گیری از امکانات محیطی به خلق آن همت گماشته اند، ضروری به نظر می رسد. در این مقاله، مساله اساسی این است که شناخت و فهم جامعی از مدیریت بومی منابع آب در منطقه کاشان به ویژه روستای نیاسر به دست آوریم. به این منظور و نیز بررسی فرصت ها، راهکارها و موانع گذار به مدیریت دوراندیش، مبتنی بر دانش بومی، اصول همیاری و رفاقت، پژوهش کیفی از طریق مطالعات اسنادی و میدانی مشتمل بر مصاحبه با ذی نفعان طی سال های 92-1391 انجام شد. سپس با تلفیق مطالعات، مشاهدات میدانی به همراه مشارکت و ثبت و گردآوری نگرش ها و رفتارهای کنشگران مدیریت بومی منابع آب، شناخت نسبی از آن به دست آمد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مدیریت بومی منابع آب، مبتنی بر چهار مؤلفه کلیدی است. یکی از مهمترین مؤلفه های آن، دانش بومی است. این دانش، برخاسته از فرهنگ، ارزش ها، شیوه نگرش، تجارب، نوع باور و فهم مردم یک سرزمین است. نقش مشارکت ذی نفعان و یاری آن ها به یکدیگر در دومین مؤلفه، یعنی همیاری، نمود بیشتری پیدا کرده است. سومین مؤلفه عبارت است از رفاقت با مفهوم محوری خیرخواهی که مردم را در درک و ارتباط مناسب با یکدیگر و محیط زیست یاری می نماید. چهارمین مؤلفه، دوراندیشی است که شامل توجه به نیازهای نسل کنونی و آینده و نیز روش هایی است که دستیابی به مدیریت دوراندیش را محقق می کند.
نقش حقوق عرفی در مدیریت سنتی توزیع و تقسیم و پایداری آب قنات(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش های بومی ایران سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲
205 - 250
حوزههای تخصصی:
در نظام آبیاری با قنات برای حفظ و صرفه جویی در مصرف آب قانون های نانوشته و عرفی بی شماری وجود دارد که از مقنی گرفته تا میراب و آبیار و کشاورز خود را ملزم به رعایت دقیق آن می دانند. این قانون ها درست از روزی که اولین کلنگ احداث یک قنات به زمین زده می شد با شرایطی تا آفتابی شدن و رسیدن قنات به مظهر و حتی بعدازآن تا رسیدن به محل شرب، محفوظ بود و استمرار داشت. فقط رعایت این ضوابط تابع شرایط زمان و مکان بود، مثلاً تعیین حریم که ضابطه ای برای حفظ حق وحقوق صاحبان قنات بود در تمام موارد از مادر چاه تا برسد به محل شرب هر جا بنا به موقعیت خود اعم از نوع خاک و عمق قنات متفاوت بود. حتی عبور قنات دیگر در فاصله معینی باید باشد و اگر مجبور می شدند قناتی از زیر قنات دیگر عبور دهند باید از شرایط معینی تبعیت می کردند. درهرصورت نباید آب استحصالی بیهوده هدر رود یا به قنات دیگر نفوذ کند. یکی از ایرادات وارده به قنات، غیرقابل کنترل بودن و هرز رفتن آب آن در زمستان است که کشاورزان نیاز کمتری به آب دارند اما برخلاف نظر منتقدین، کشاورزان برای این مورد هم راه کارهایی دارند. در استفاده از آب نیز حتی کسانی که مالک سهم آب کافی بودند حق نداشتند خارج از قاعده معین و به هر ترتیب که میل خودشان باشد استفاده کنند. در آبیاری سنتی، آب به ویژه در نظام خرده مالکی ارزش فوق العاده دارد به طوری که راه و بسیت هرچقدر ناچیز هم باشد از دایره حساب بیرون نیست. بسیاری و شاید همه این حقوق عرفی در قوانین مدنی هم به رسمیت شناخته شده و در موارد اختلاف به عرف رجوع می کردند بااین حال ضامن اجرای این قوانین بیش ازآنچه قانون مدنی باشد عرف و نظارت مردمی بود که متخلفین را تنبیه اخلاقی می کرد
بازی ساختار: مطالعه رویه ها و عوامل موثر بر استفاده از رسانه های اجتماعی در ایران و رابطه آن با ساختارهای اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷
251 - 288
حوزههای تخصصی:
هدف اصلی این مقاله، تحلیل رابطه متقابل استفاده از رسانه های اجتماعی و ساختارها در ایران است. رسانه های اجتماعی از آغاز ورود به ایران، مورد استقبال کاربران بوده اند و همین امر، ضرورت تحقیق درباره این رسانه ها را نشان می دهد. با وجود استفاده گسترده از رسانه های اجتماعی، تحقیق جامعی که دلایل و رویه های استفاده کاربران ایرانی از این رسانه ها را نشان دهد وجود ندارد. بنابراین در این تحقیق تلاش کرده ایم با استفاده از نظریه«ساخت یابی گیدنز» و روش مصاحبه کیفی، رسانه های اجتماعی مرجح و دلایل ترجیح آن ها را مطالعه کرده و مشخص سازیم که استفاده از این رسانه ها و ساختارها در جامعه چگونه بر یکدیگر اثر می گذارند. برای نمونه گیری از روش های در دسترس، گلوله برفی و موارد ویژه استفاده کرده ایم. تعداد افراد مصاحبه شونده 11 نفر بود و مصاحبه ها با نرم افزار «مکس کیو دی ای» تحلیل شدند. یافته ها در چند بخش، ابتدا نشان می دهد که چه رسانه هایی در ایران مورد توجه کاربران بوده اند و دلایل ترجیح آن ها چیست. سپس، رویه های استفاده و تغییرات آن ها مشخص می شود و در ادامه آثار رسانه های اجتماعی و دلایلی که موجب تغییر رویه های استفاده شده اند مشخص می شوند. در نهایت، چگونگی تاثیر متقابل استفاده از رسانه های اجتماعی و ساختارها مورد بحث قرار می گیرد.