مطالعات رسانه های نوین

«زیگفرید کراکوئر» به مثابه آخرین نظریه پرداز واقع گرا در دوران کلاسیک، وجه ذاتی ماهیت بازنمایی رسانه فیلم را «مفاهیم بنیادین» و به تعبیر خودش «رویکرد عکاسانه» تلقی می کند و خلاقیت های فنی را عرضِ ذاتی فیلم می شناسد. «راجر اسکروتن»، «بازنمایی» را حد اطلاق به کنشی می داند که «علت غایی» خودش باشد. اگر عکس «الف»، تصویرگر موضوع «ب» است، به شرطی عکس «الف» مصداق بازنمایی است، که مقصود اصلی دیدار، عکس «الف» باشد و نه دیدن موضوع «ب». بنابراین «رویکرد عکاسانه» در فیلم، که ذهن آگاه و نیت هدف مند را از واسطه ی موضوع «بازنموده» و تصویر آن حذف می کند؛ نه کنش «بازنمایی» تلقی می شود و نه بالمآل «اثر هنری». منازعه ناتمام شکل گرا واقع گرا در دوران کلاسیک، در نظریه های فیلم معاصر یا در مباحث زبان شناختی، نشانه شناختی، معناشناختی، روان کاوی، جامعه شناختی، مفقود می شود و یا در نظریه هایی معطوف به منازعه، چون راجر اسکروتن و موارد مشابه، به انسداد مضاعف می رسد. مدعای این نوشتار آن است که رویکردهای شناختی، همواره در جمع بندی منازعه شکل گرا واقع گرا به بن بست می رسد. راهکار بنیادین، رویکرد هستی شناختی به ماهیت بازنمایی فیلم است، که از ابتدا مورد توجه متفکران و فلسفه ورزان «فلسفه هنر دینی» بوده است.

شبکه های اجتماعی موبایلی موجب تسهیل ارتباطات از طریق موبایل می شوند. کاربران این شبکه ها از موبایل به منظور دسترسی، اشتراک و توزیع اطلاعات استفاده می کنند. با افزایش روزافزون کاربران در شبکه های اجتماعی، حجم زیادی ازاطلاعات به اشتراک گذاشته شده که مشکلاتی از جمله انتشار مطالب نادرست و شایعات دروغ را در پی دارد. قوی ترین عامل برای سنجش صحت اطلاعات، استفاده از اعتبار هر کاربر به عنوان منبع توزیع اطلاعات می باشد. اعتبار هر کاربر به عنوان منبع پخش اطلاعات می تواند بر اساس اعتماد دیگر کاربران به آن کاربر محاسبه شود. با توجه به ذهنی و ادراکی بودن مفهوم اعتماد، نگاشت اعتماد به یک مدل محاسباتی یکی از مساله های مهم در سیستم های محاسباتی شبکه های اجتماعی است. علاوه بر این ممکن است در شبکه های اجتماعی، اجتماعات گوناگونی وجود داشته باشد. در نتیجه، همه کاربران به صورت مستقیم به یکدیگر متصل نخواهند بود که منجر به پیچیده تر شدن فرآیند محاسبه اعتماد می شود. در این مقاله با استفاده از ویژگی های کاربران در شبکه های اجتماعی، روشی جهت دسته بندی فازی کاربران پیشنهاد شده است و اعتماد بین کاربران واقع در یک دسته با استفاده از یک مدل محاسباتی، محاسبه می شود. هم چنین با استفاده از فرآیندهای ترکیب، انتقال و اجتماع اعتمادها، اعتماد بین کاربرانی که به صورت مستقیم به یکدیگر متصل نیستند نیز بدست می آید. با بررسی نتایج، مشاهده می شود که روش پیشنهادی افراد قابل اعتماد را با دقت بالایی تشخیص می دهد.

پرسش اساسی مقاله این است که بین روزنامه نگاران آنلاین، چاپی و رادیو تلویزیونی از نظر میزان و نحوه استفاده از ابزارهای تلفن همراه هوشمند چه تفاوت هایی وجود دارد؟ بر اساس این پرسش، در چارچوب روش پیمایشی و استفاده از ابزار پرسشنامه شیوه استفاده نمونه ۴۰۰ نفری از روزنامه نگاران ایران گردآوری شده تا با تحلیل آماری دو فرضیه مقایسه ای به آزمون گذاشته شود: (1) بین سه گروه روزنامه نگاران آنلاین، روزنامه نگاران چاپی و روزنامه نگاران رادیو تلویزیونی در «میزان» استفاده از تلفن های همراه هوشمند تفاوت وجود دارد و (2) بین سه گروه روزنامه نگاران آنلاین، روزنامه نگاران چاپی و روزنامه نگاران رادیو تلویزیونی در نوع استفاده از تلفن های همراه هوشمند تفاوت وجود دارد. نتایج نشان داد هر چند بین «میزان» استفاده روزنامه نگاران چاپی و رادیو تلویزیونی از تلفن همراه هوشمند تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما میزان استفاده روزنامه نگاران آنلاین از تلفن همراه هوشمند بیشتر از دیگران است. همچنین درباره «نحوه» استفاده نتیجه گرفته شد استفاده غالب روزنامه نگاران چاپی و آنلاین از تلفن همراه هوشمند، استفاده «شبکه ای» و استفاده غالب روزنامه نگاران رادیو تلویزیونی، استفاده «ارتباطی» بوده است.

هدف مقاله حاضر مطالعه نقش رسانه های اجتماعی موبایل در بازتولید هویت قومی دانشجویان کرد دانشگاه های تهران است. براساس این هدف، با استفاده از استراتژی قیاسی اقدام به تنظیم چارچوب نظری تلفیقی(نظریّه اهلی سازی رسانه، نظریّه هویّت قومی- سیاسی تد رابرت گر و نظریّه هویّتی هنری تاجفل) شده است. ابزار جمع آوری اطّلاعات پرسش نامه کتبی بوده و نمونه آماری شامل 400 نفر از دانشجویان کرد رشته های علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه های تربیت مدرس، تهران، شهید بهشتی، علاّمه طباطبائی و شاهد بوده که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای برّرسی شده اند. نتایج تحلیل آماری این بخش از تحقیق نیز نشان داده است که نرم افزار های اجتماعی پرمخاطب شامل تلگرام، اینستاگرام، واتس آپ و ایمو بوده است. نتایج تحلیلی نشان داده است که تلگرام و اینستاگرام، بدون کنترل تأثیر متغیّرهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با هویّت قومی دانشجویان رابطه داشته اند؛ امّا با کنترل تأثیر این متغیّرها، تأثیر استفاده از رسانه های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام بشدت کاهش پیدا کرده است. به این ترتیب مقاله حاضر نشان داده است که رسانه های اجتماعی نوین تنها فضای جدیدی برای بازنمایی هویّتی افراد بوده و عوامل اصلی تشدید هویّت قومی را باید در دنیای آفلاین و در بین علل ساختاری ازجمله محرومیّت نسبی، نارضایتی، تجربه زیسته اقوام و غیره جستجو کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین میزان استفاده از فناوری های نوین ارتباطی(ماهواره، اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی) بر نگرش دانشجویان به دوستی با جنس مخالف قبل از ازدواج در چارچوب های «اثرات کاشت» گربنر ، «اثرات پیامدهای» ویندال انجام گرفت. روش تحقیق حاضر همبستگی بوده و داده ها با استفاده از پرسشنامه از بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه های دولتی، پیام نور، آزاد اسلامی و علوم پزشکی شهر اراک که به شیوه نمونه گیری طبقه ای نامتناسب انتخاب شده بودند، جمع آوری شد. به منظور تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد از بین متغیرهای تحقیق استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و ماهواره بعد از کنترل جنس، اعتقادات دینی، و میزان ارتباط والدین با فرزندان توانسته اند 26 درصد از تغییرات نگرش به دوستی با جنس مخالف را تبیین نمایند. هم چنین بین استفاده از اینترنت و نگرش به دوستی با جنس مخالف رابطه معناداری مشاهده نشد. از بین متغیرهای کنترل، جنس و اعتقادات دینی به گونه ای معنادار قادر به پیش بینی نگرش به دوستی با جنس مخالف بود. در مجموع می توان گفت، استفاده از ماهواره، استفاده از شبکه های مجازی، جنس و اعتقادات دینی توانسته اند 62 درصد از تغییرات متغیر وابسته را در جامعه آماری تحقیق پیش بینی نمایند.

خانواده یکی از مهم ترین واحدهای اجتماعی است و حفظ سلامت آن در سلامت جامعه و اعضای آن تأثیر بسزایی دارد. رسانه ای شدن زندگی روزمره فرآیندی است که به پیوند مداوم زندگی روزمره فرد با رسانه ها اشاره دارد، فرآیندی که می تواند سلامت خانواده را متأثر سازد. بر این اساس، در این تحقیق با تمرکز بر 530 خانواده تهرانی دارای فرزند، و با استفاده از روش پیمایش، رابطه رسانه ای شدن زندگی روزمره و سلامت خانواده (شامل پنج بعد)، و تأثیر میزان مصرف هر یک از سه رسانه تلویزیون داخلی، شبکه های ماهواره ای و اینترنت بر این رابطه مورد پرسش قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آنند که رسانه ای شدن زندگی روزمره رابطه معنادار معکوسی با سلامت خانواده دارد و این رابطه معکوس در ابعاد ارتباطی و فرآیندی سلامت خانواده نمود دارد. در تحلیلی جزئی تر، دو بعد رسانه ای شدن هویت و رسانه ای شدن تعاملات همبستگی منفی با شاخص کل سلامت و با سلامت ارتباطی خانواده داشته اند. همچنین میزان مصرف اینترنت و استفاده از ماهواره با افزایش رسانه ای شدن از سلامت خانواده کاسته اند و استفاده از تلویزیون داخلی نقشی در فرآیند رسانه ای شدن نداشته است.

سواد رسانه ای لازمه عصر ارتباطات برای پرورش شهروندانی آگاه و فعال است. قدرت نقد رسانه ها، مهارت در تولید محتوا، دسترسی عادلانه به رسانه ها و توانایی کنترل مصرف رسانه ای همگی در گرو داشتن سواد رسانه ای است. سواد رسانه ای به شهروندان کمک می کند که به پیام های دریافتی از رسانه ها دیدی نقادانه داشته و داشتن سهمی از فضای رسانه ای را حق خود بدانند و در رد یا قبول پیام ها یی که به آنها عرضه می شود و سود و ضررشان آگاه گردند. پژوهش حاضر با هدف بررسی پیامدهای جامعه شناختی سواد رسانه ای بر آگاهی از حقوق شهروندی و دموکراسی خواهی(در بین شهروندان 18 سال به بالای شهر اهواز) انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی بوده است. در این پژوهش از روش پیمایشی و از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری جمعیت 18 سال به بالای ساکن شهر اهواز به تعداد 780728 نفر بوده و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر 392 نفر برآورد شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان سواد رسانه ای شهروندان شهر اهواز در حد متوسط است. بین متغیر سواد رسانه ای به عنوان متغیر مستقل و آگاهی از حقوق شهروندی و دموکراسی خواهی به عنوان متغیرهای وابسته رابطه معنیا داری مشاهده شد؛ یعنی با افزایش سواد رسانه ای، میزان متغیرهای وابسته نیز افزایش می یابد.

ایالات متحده آمریکا همواره در سیاست خارجی خود در قبال جمهوری اسلامی ایران از ابزار دیپلماسی عمومی به صورت «راهبردی» استفاده کرده است اما به دلایلی ازجمله نداشتن رابطه دیپلماتیک سنتی با ایران و لزوم داشتن ابزاری برای مدیریت افکار عمومی و جمع آوری اطلاعات از داخل ایران، در سال های ریاست جمهوری باراک اوباما توجه ویژه ای به «دیپلماسی دیجیتال» و «شبکه های اجتماعی» ایجاد شد. استفاده از دیپلماسی دیجیتال و به طور خاص دیپلماسی توئیتر ی (توئیپلماسی) به عنوان ابزاری کارآمد برای سیاست خارجی آمریکا در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما و وزارت خارجه هیلاری کلینتون شدت گرفت و به نقش آفرینی مؤثر در انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 در ایران با استفاده از توئیتر ، فیس بوک و یوتیوب و بعدازآن منجر شد. ازاین رو، سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چگونه وزارت خارجه آمریکا از دیپلماسی دیجیتال برای تأثیرگذاری بر ایران در دوران ریاست جمهوری اوباما بهره برده است؟ در پاسخ با استفاده از روش تبیینی، این فرضیه بررسی می گردد که وزارت خارجه آمریکا در چارچوب دیپلماسی دیجیتال با استفاده از توئیتر و ظرفیت های آن برای به خیابان کشاندن و سازمان دهی معترضین به نتیجه انتخابات، جمع آوری اطلاعات از داخل ایران و انتشار تحلیل های هدفمند و اشاعه ایران هراسی در مقیاس جهانی به مدیریت جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.

بازی های دیجیتال تبدیل به سرگرمی رایج گروه های مختلف مردم بویژه نوجوانان و جوانان در سراسر دنیا گردیده است. مجموعه بازی های سرقت بزرگ اتوموبیل مورد توجه نوجوانان و جوانان در سراسر دنیا قرار گرفته است، بگونه ای که طبق آمار فروش ویکیپدیا نسخه سان آندریاس این بازی بیش از 43 میلیون نسخه در سراسر دنیا فروش داشته است. با انتشار این بازی ها که سرشار از خشونت هستند، انتقادهایی از سوی سیاستمداران نسبت به خشونت موجود در آنها صورت گرفته است و الگور که معاون بیل کلینتون بود، گروه نگهبان جهت نظارت بر محتوای بازی ها را تشکیل داد. مرور ادبیات تحقیق نشان می دهد پژوهشگران اغلب به تحلیل تاثیرات مخرب این نوع بازی ها بر نوجوانان پرداخته اند اما کمتر به انتقاد از بازنمایی های کلیشه ای بازی ها از اقلیت های قومی و مذهبی پرداخته اند. جهت پر کردن این خلاء پژوهشی در این مقاله با تحلیل بازی های سرقت بزرگ اتوموبیل: سان آندریاس، کوما وار، اسپلینتر سل: لیست سیاه، دلتافورس، نبرد: طوفان شن، جنگجوی تمام عیار، و ارتش آمریکا به این نتیجه رسیده ایم که این بازی ها گروه های اقلیت مثل سیاه پوستان و مسلمانان را به مجموعه ای از تصاویر کلیشه ای فرو می کاهد و با تاثیر گذاشتن بر بازیکنان خشونت گرایی در مکان عمومی هراس زده شهر پس از حادثه یازده سپتامبر آمریکا را توجیه می کند. در پایان با بیان خلأهای پژوهشی در حوزه بازنمایی در بازی های دیجیتال پیشنهادهایی جهت پژوهش بیان می گردد.

در سالهای اخیر ساخت و انتشار جوک های برخاسته از حوادث و موضوعات خوشایند و ناخوشایند جامعه (جوک های فاجعه) به یک پدیده اجتماعی در ایران تبدیل شده است. بی شک دلایل پیدایش، ماهیت، محتوا، و کارکردها و کژکارکردهای این گفتمان نیازمند بررسی از ابعاد مختلف جامعه شناسی، مردم شناسی و بررسی فرهنگ عامه است. این پژوهش با تمرکز بر رویدادی اخیر، به بررسی محتوایی جوک های ساخته شده در خصوص حادثه سیلاب گسترده در فروردین ماه 1398 در ایران می پردازد. داده های پژوهش مشتمل بر بیش از 100 جوک است که از شبکه های اجتماعی در خصوص این حادثه گردآوری شد که با روش تحلیل محتوای کیفی کد گذاری و سپس مقوله بندی گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که پدیده سیلاب منتهی به ساخت جوک هایی با مضامین سیاسی- انتقادی، اعتقادی-مذهبی، جنسیتی و منفعلانه گردیده است. به عبارتی دیگر، بخش اعظمی از این جوک ها خنثی نبوده، برگرفته از تجربه زیسته و پیش زمینه ذهنی مخاطب ایرانی هستند و دارای بار ارزشی سیاسی-اجتماعی و ایدئولوژیکی هستند.