اندیشه های فلسفی در ایران معاصر

علامه اقبال لاهوری نظریه پرداز فلسفه و حکمت خودی است که حکمت درآمیخته با درد و عشق و نیز عشق همراه با حکمت و خردورزی و خودباوری را که از ژرفای فطرت، خلقت و حقیقت برخاسته، بیان می دارد. پیامدهای چنین حکمتی عبارت اند از: حرکت، حرارت، تپش، کوشش، مقاومت، پویایی، رهایی و تعالی: ای خوش آن کو از خودی آیینه ساخت و اندر آن آیینه عالم را شناخت (16، ص: 428) نقطه ی نوری که نام او خودی است زیر خاک ما شرار زندگی است (9، ص: 14) یا: تو خودی اندر بدن تعمیر کن مشت خاک خویش را اکسیر کن (16، ص: 419) نظام دیدگاهی اقبال گونه ای خرد و عرفان نورانی شرقی است که افزون بر نفی خرد غربی (سکولاریزم، فمنیسم، مارکسیسم، اپیکوریسم، نیهیلیسم، ناسیونالیسم، آمپریالیسم و ...) بر ابعاد گوناگون شخصیتی یک انسان آرمانی تأکید می ورزد؛ انسانی که هم دارای خرد رحمانی و هم صاحب دل، پرتپش، پویا و ستم سوز است.

۲۰۵.

پراگمانیسم در اسلام

نویسنده: مهدی بازرگان

منبع: گنج شایگان سال اول تیر ۱۳۳۲ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۷۵

۲۰۶.

اخلاقِ مبتنی بر طبیعت؛ بررسیِ رهیافت هستی شناختیِ علامه طباطبایی و فینیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن جوادی رحیم دهقان سیمکانی

منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال هفدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۶۷)

کلیدواژه‌ها: ارزش اخلاقی طباطبایی هستی شناسی طبیعت انسان قانون طبیعی فینیس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۸۳ تعداد دانلود : ۹۷۰

اخلاقِ مبتنی بر طبیعت، روش فهم سعادت بر اساس ظرفیت ها و قوای طبیعی انسان است که در سنت یونانی و به ویژه در ارسطو وجود داشته و بعدها در نگرش آکوییناس و سنّت آکویینی دنبال شده است. جان فینیس، که از جمله اندیشمندان معاصر و از پیروان این سنّت اخلاقی بوده، کوشیده است به پیروی از آکوییناس مسیر فهم و تحقق سعادت آدمی را بر اخلاقِ مبتنی بر طبیعت ترسیم کند. علامه طباطبایی نیز دیدگاه های اخلاقیِ خود را بر سرشت طبیعی انسان و ظرفیت های طبیعی او مبتنی کرده و تقریری از نظریهٔ اخلاقیِ قانون طبیعی را در سنّت اسلامی به تصویر کشیده است. بررسی دیدگاه این دو اندیشمند در بُعد هستی شناسیِ ارزش ها، نشان می دهد که علی رغم وجود شباهت های چشمگیر، این دو دیدگاه، در نوع رهیافت واقع گرایانه و وجودشناسانه و نیز در تعداد، نحوهٔ هستی، و نوع رابطهٔ بین خیرات پایه با یکدیگر متفاوت اند. با تحلیل این تفاوت ها، به نظر می رسد رهیافت علّامه در بُعد وجودشناختیِ نظریهٔ اخلاقیِ قانون طبیعی، از توجیه معقول تر و قابل دفاع تری نسبت به فینیس برخوردار است. این مقاله می کوشد در بُعد وجودشناختیِ مسائل مربوط به نظریهٔ قانون طبیعی، دیدگاه این دو اندیشمند را درباره اخلاقِ مبتنی بر طبیعت تحلیل و بررسی کند.

۲۰۷.

فلسفه دعا از دیدگاه استاد جعفری

نویسنده: غلامرضا اعوانی

منبع: علامه ۱۳۸۰ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۷۸ تعداد دانلود : ۱۲۷۶

۲۰۸.

اندیشه: انسان متجدد

سخنران: مصطفی ملکیان

منبع: آیین شهریور ۱۳۸۶ شماره ۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۷۶ تعداد دانلود : ۱۶۱۸

۲۰۹.

سنجش هنر دینی-قدسی در اندیشه های دکتر سید حسین نصر

نویسنده: منوچهر دین پرست

منبع: اطلاعات حکمت و معرفت بهمن ۱۳۸۵ شماره ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه اندیشه های فلسفی در ایران معاصر

تعداد بازدید : ۲۳۷۳ تعداد دانلود : ۱۲۰۴

۲۱۰.

بررسی تجرد نفس از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم کاکایی نجمه بی تعب

منبع: اندیشه دینی پاییز ۱۳۹۱ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: نفس ابن سینا ملاصدرا تجرد

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۷۱ تعداد دانلود : ۱۴۳۱

۲۱۱.

نفسانیت، جوهر و حقیقت غرب

نویسنده: رضا داوری

منبع: کیهان فرهنگی فروردین ۱۳۶۳ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۶۳ تعداد دانلود : ۱۰۰۵

۲۱۲.

تساهل و تسامح دینی پویایی و بالندگی یا التقاط و انحراف؟!

نویسنده: محمدتقی فاضل میبدی رضا داوری نعمت الله باوند محسن غرویان محسن کدیور

منبع: کیهان فرهنگی شهریور ۱۳۷۶ شماره ۱۳۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۴۷ تعداد دانلود : ۱۵۷۱

۲۱۳.

نقد تفکر سنتی در کلام اسلامی

نویسنده: محمد مجتهد شبستری

منبع: کیان ۱۳۷۱ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۴۲ تعداد دانلود : ۱۲۸۸

۲۱۴.

بررسی تطبیقی نظر امام خمینی(ره) راجع به اسامی خاص براساس نظریات ارجاع در فلسفه ی زبان معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید علی کلانتری امیرحسین امامی

منبع: اندیشه دینی دوره هفدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۶۲

کلیدواژه‌ها: اسم خاص امام خمینی (ره) ارجاع کریپکی زبان معاصر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۲۳ تعداد دانلود : ۱۹۵۱

در این مقاله، براساس دو پرسش اساسی در فلسفه زبان معاصر، یعنی پرسش در باب چیستی معنا و همچنین پرسش در باب چگونگی ارجاع الفاظ، سعی خواهیم کرد ارزیابی نقادانه ای از آرای اصولیِ امام خمینی(ره) درباب اسم های خاص ارائه کنیم. بدین منظور، ابتدا نظریه ی آخوند خراسانی(ره) را در باب معنای اسامی خاص و همچنین انتقادات امام خمینی در این رابطه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. سپس به بررسی آرای امام خمینی(ره) درباب چیستی معنا و همچنین مکانیزم ارجاع درباب اسامی خاص خواهیم پرداخت. ما به طورخاص بر بازسازی نظریه ی ایشان درمورد مکانیزم ارجاع در باب اسامی خاص متمرکز خواهیم شد؛ بدین منظور که استدلال کنیم این نظریه با نظریه ای در فلسفه ی زبان معاصر که به اصطلاح «نظریه ی توصیفی ارجاع» نامیده می شود، مشابه است. در گام بعدی به تشریح انتقادات کریپکی، فیلسوف و منطق دان معاصر آمریکایی، علیه نظریه ی توصیفی ارجاع خواهیم پرداخت. مقاله را با این نتیجه گیری به پایان خواهیم برد که اگر نظریه ی ارجاع امام خمینی را بتوان به نحو معقولی با نظریه ی توصیفی ارجاع مشابه دانست، آنگاه انتقادات کریپکی بر هر دو نظریه وارد است.

۲۱۵.

نواندیشی دینی و مسأله زن

نویسنده: مهدی مهریزی

منبع: آیین مرداد ۱۳۸۷ شماره ۱۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۲۶۰

۲۱۶.

عقل و آزادی بررسی تطبیقی آرا مرتضی مطهری و آیزیا برلین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن قاسم پور

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۲ شماره ۷۴

کلیدواژه‌ها: عقل آزادی مطهری سیاسی موزه فلسفی تمدن اسلامی و غرب برلین

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه اندیشه های فلسفی در ایران معاصر

تعداد بازدید : ۲۳۰۹ تعداد دانلود : ۹۷۲

جستار حاضر با ایضاح مفهومی عقل و آزادی به پژوهشی تطبیقی در اندیشه مطهری و برلین دو متفکر در حوزه اسلامی وغربی می پردازد و وجوه همانندی و ناهمانندی این دو اندیشمند را با توجه به پارادایم مسلط حاضر یعنی پارادایم تمدنی تبیین می ساد دو مساله بنیادی در این تحقیق مورد توجه است نخست و مناسبات عقل و آزادی با توجه به ساحت های مفهومی چیست؟ دوم آنگه آزادی عقلانی مطهری با آزادی کثرت گرای برلین چه همانندی ها و ناهمانندی هائی دارد و این دو نظریه مودی به کدام آموزه فلسفی و سیاسی دوره جدید در دو تمدن اسلامی و غرب خواهد شد .

۲۱۷.

ایمان و حیرت

نویسنده: عبدالکریم سروش

منبع: کیان ۱۳۷۱ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۶۶۶

۲۱۸.

آزادی از دیدگاه علامه جعفری

نویسنده: محمدتقی جعفری

منبع: کیهان فرهنگی مرداد ۱۳۷۸ شماره ۱۵۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۶۳

۲۱۹.

اندیشه: انسان مدرن و اندیشه پیشرفت

نویسنده: مصطفی ملکیان

منبع: آیین اسفند ۱۳۸۶ شماره ۱۱ و ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه اندیشه های فلسفی در ایران معاصر

تعداد بازدید : ۲۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۶۲۱

۲۲۰.

دویدن در پى آواز حقیقت

نویسنده: مصطفی ملکیان

منبع: حوزه و دانشگاه ۱۳۷۶ شماره ۱۱ و ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه اندیشه های فلسفی در ایران معاصر

تعداد بازدید : ۲۲۹۷

درخت حوزه‌های تخصصی