فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۲۱ تا ۴۴۰ مورد از کل ۳٬۱۴۲ مورد.
حوزههای تخصصی:
موازین و معیارهای اخلاق حرفه ای، یک الگو و سرمشق واضح از رفتار درست حرفه ای پیش روی کارگزاران است که به کارگزاران و فعالان نظام اداری کمک می کند در انجام وظایف خود از این الگو استفاده کنند و راه درست را برگزینند. رعایت این معیارها در هر نظام اداری شایسته، امری لازم و ضروری است. برای داشتن هویت اسلامی رفتار حرفه ای، مناسب است به شایسته ترین نظام اداری اسلامی، یعنی حکومت علوی توسل جست. پرسش اصلی آن است که در حکومت علوی به عنوان شایسته ترین نظام حکومتی پس از پیامبر، رعایت چه موازینی از اخلاق حرفه ای به سبب تصدی مناصب حکومتی و کارگزاری مورد تأکید بوده است؟ هدف آن است که با شناسایی معیارهای اخلاقی حاکم بر رفتار کارگزاران در نظام شایسته علوی، قواعد حاکم بر رفتار کارگزاران و مدیران در نظام ها و ساختارهای اداری دیگر را بر همین اساس بنا نهاد و به یک نظام اداری مطلوب در چارچوب اندیشه اسلامی دست یافت. این پژوهش یک مطالعه توصیفی و تحلیلی است و نتایج آن نمایانگر آن است که رعایت موازین اخلاقی در حکومت علوی، در چهار بخش معیارهای کلی حاکم بر رفتار کارگزاران، معیارهای حاکم بر وظایف کارگزاران در برابر مردم، در برابر مقام مافوق و در مقابل کارکنان تحت مدیریت، قابل شناسایی و تبیین است.
استدلال پذیری گزاره های اخلاقی از منظر شهید مطهری(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
یکی از مسائل مطرح در فلسفه اخلاق، شناخت واقع نمایی گزاره های ارزشی است. از دیدگاه برخی، مفاهیم ارزشی، از مفاهیم فلسفی اند. در نتیجه، گزاره های برآمده از این مفاهیم، معرفت زا و استدلال پذیرند. از نگاه برخی دیگر، مفاهیم تصوری این گزاره ها، از اعتبارات ذهن به شمار می آیند. این تحقیق بر آن است تا با نگاهی مسئله محور، با توصیف و مقایسه آثار استاد شهید مطهری و تجزیه و تحلیل عقلانی آنها، حقیقت این موضوع را از دیدگاه شهید مطهری روشن کند. با دقت در بیانات استاد، این مطلب به دست می آید که استاد مطهری، بر دیدگاه دوم است. اما نمی توان نسبیت گزاره های ارزشی را به وی نسبت داد. به نظر می رسد، سخن استاد در جملات انشائی، درست باشد ولی در گزاره های خبری، نادرست است.
هنجارهای فردی اخلاق شادی در اسلام(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
«اخلاق شادی»، به مطالعه ارزش های حاکم بر فعل شادی می پردازد و در سه حوزه رابطه انسان با خدا، خود و دیگران بحث می کند. ارزش های حاکم بر ارتباط انسان با خود در مقوله شادی، هنجارهای فردی حوزه اخلاق شادی هستند که در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی و از نوع اسنادی و بر اساس منابع اسلامی و متون اخلاقی مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش، به این پرسش پاسخ می دهد که هنجارهای فردی اخلاق شادی از دیدگاه اسلام کدامند. یافته های تحقیق نشان داد که انسان مؤمن برای داشتن شادی فضیلت مند، تکالیف اخلاقی خاصی در ارتباط با خود دارد و باید به پاره ای فضایل آراسته گردد. این هنجارها از دیدگاه اسلام؛ حق گرایی، دوراندیشی، بلندهمتی، خویشتن داری، کرامت، عفت و قناعت هستند.
مبانی جهان شناختی اخلاق در اندیشه کلامی سیدمرتضی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
برای ترسیم یک نظام اخلاقی، به مبانی مختلف و مستحکمی نیاز است. یکی از مهم ترین مبانی در ارائه یک نظام اخلاق، مبانی جهان شناختی است که نگاه اندیشمندان به عوالم هستی و اصول حاکم بر آن را بازتاب می کند. سیدمرتضی، از اندیشمندان بنام شیعه در اندیشه های کلامی خود، نگرشی به جهان هستی دارد که در نتیجه منجر به تقسیم عوالم وجود، به عوالم پیش از دنیا، عالم دنیا و عوالم پس از دنیا شده است. این نوشتار، به تشریح و تحلیل این نگرش و تأثیر آن در اخلاق پرداخته و به نتایجی همچون انگیزش اخلاقی با توجه به اعتقاد به عوالم پسینی دنیا و ثواب و عقاب اخروی، معناداری اخلاق با توجه به انکار عالم ذر پیش از دنیا و توجیه چرایی زیست اخلاقی، در اثر اعتقاد به ناظمی مدبر و صاحب قوانین در دنیا رسیده است.
چیستی مفاهیم اخلاقی براساس حکمت متعالیه(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مفاهیم اخلاقی، از این جهت که مثل مفاهیم فلسفی مشهور جزو معانی اند، نه صور و مابازای خارجی دارند، نه ذهنی، شباهت زیادی به معقولات ثانیه فلسفی دارند؛ اما ازآنجاکه اولاً تحقق خارجی محکی مفاهیم اخلاقی، دائرمدار فعل ارادی انسان است، و ثانیاً مصداق یابی آنها دائرمدار قصد فاعل است، از مفاهیم فلسفی مشهور فاصله پیدا می کنند. این تفاوت باعث شده حکمای مسلمان، مفاهیم و گزاره های فلسفی مربوط به فضای هستی شناختی را ذیل حکمت نظری، و مفاهیم و گزاره های مربوط به فضای ارزش شناختی را ذیل حکمت عملی بحث کنند. در این مقاله، ضمن تحقیق درباره حقیقت مفاهیم فلسفی، سنخ مفاهیم اخلاقی و فرق آنها با مفاهیم فلسفی مشهور را بررسی کرده ایم. وجود تمایز اساسی بین این دو دسته مفاهیم، باعث شده است، از مفاهیم فلسفی مشهور با عنوان «معقولات ثانیه هستی شناختی»، و از مفاهیم اخلاقی و هر مفهوم مربوط به وادی عمل ارادی همراه با قصد انسان، با عنوان «معقولات ثانیه ارزش شناختی» تعبیر شود.
بررسی وجوه سه گانه غیر واقع گرایی اخلاقی؛ مبتنی بر پوزیتیویسم منطقی و فلسفه تحلیلی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
امرگرایی کارناپ، احساس گرایی آیر و استیونسن و هدایت گرایی یا توصیه گرایی هیر، مکاتبی غیرواقع گرا هستند که علی رغم تفاوت های شان، در انکار واقعیت ارزش های اخلاقی، بر اساس رویکرد پوزیتیویستی و فلسفه تحلیلی با یکدیگر هم نظرند. امرگرایی کارناپ، احساس گرایی آیر و استیونسن، وجوه مختلف یک طرز تلقی فکری هستند که با اصرار بر اصل تحقیق پذیری تجربی از یک سو، و تحلیل معنای واژه ها با رویکرد تجربی از سوی دیگر، به تبیین واقعیت داری یا عدم واقعیت امور مختلف دست می زنند. همین امر، در حوزه اخلاق موجب سقوط آنها به ورطه غیرواقع گرایی اخلاقی شده است. هیر نیز گرچه پوزیتیویست نیست و طرفدار فلسفه تحلیلی است، اما رویکرد تجربی در موضع گیری های اخلاقی این فیلسوف نیز نمایان است. اساساً همه فلاسفه تحلیلی، چنین رویکردی دارند. عدم توجه به واقعیت های انتزاعی، که ارزش های اخلاقی، از آن قبیل اند، از عوامل اصلی اشتباه فوق و بلکه اغلب اشتباهات فلاسفه غرب است. در این مقاله، با توضیح مکاتب سه گانه فوق، به نقد و بررسی آنها پرداخته و نشان داده ایم دچار چه اشکالات و نقدهایی هستند.
حضرت علی اکبر (ع) الگوی کامل در تربیت دینی جوانان
حوزههای تخصصی:
هنگامی که امام حسین (ع) در قیام بر ضد یزید تصمیم گرفت مدینه را به سوی مکه ترک کند، در نامه ای به بنی هاشم، انتهای راه را «شهادت» تصویر کرد. علی بن الحسین (علی اکبر) با عِلم به فرجام این راه بی بازگشت، امام خود را در این سفر همراهی و همیاری نمود. این نوشتار به روش توصیفی _ تحلیلی، در پی بررسی نقش الگویی حضرت علی اکبر (ع) در تربیت دینی جوانان است. بنیاد فرضیه پژوهش آن است که الگوپذیری از علی اکبر، در «تربیت دینی» جوانان تأثیری بسزا داشته و دارد. یافته های پژوهش حاکی که نام و یاد علی اکبر، الگوی ولایت مداری برای جوانان ایرانی و موجب تقویت امنیت نظام جمهوری اسلامی ایران و تحکیم جایگاه «ولایت فقیه» در جامعه اسلامی است.
بررسی و نقد ماهیت سلبی سعادت در اخلاق وظیفه گرای کانت(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
از مهم ترین مفاهیم در فلسفه اخلاق، سعادت به عنوان زیربنای ذهنی تمام اعمال آدمی است. با این حال، بنا به اخلاق کانتی، سعادت نمی تواند مبنا یا انگیزه ای برای اخلاق کلی و مطلق باشد. هدف در این نوشتار، بررسی چرایی طرد سعادت از اخلاق کانتی است. مقاله با تعریف سعادت آغاز می شود و در ادامه، انتقادات و اصول اخلاق کانتی که در تضاد با سعادت خواهی هستند، بررسی می شوند؛ و در نهایت، با انتقاداتی پایان می یابد. هدف اخلاق، تنظیم قوانینی مطلق و نامشروط است که اصل تجربی سعادت نمی تواند چنین قانونی را فراهم کند. اخلاق صوری کانت با تکیه بر عینیت قوانین عقل آدمی، هرگونه توجه به ماده و غایت تجربی را زیان بار می داند؛ اما سعادت امری ذهنی و فردی است که احکام آن، نه می توانند کلی باشند و نه ضرورتاً سعادت را به عنوان نتیجه در پی داشته باشند؛ چراکه سعادت تا حد زیادی به دست طبیعت فراهم می شود. مهم ترین انتقاد به چنین اخلاقی، در نظر نگرفتن جایگاهی برای سعادت اندیشی در ترغیب به عمل اخلاقی است. عمل اخلاقی، یا به پشتوانه ای همچون خداوند برای اوامر و نواهی خود نیاز دارد یا به لحاظ سعادت شخصی، که اخلاق کانت فاقد آنهاست.
بررسی تاریخی نظریه امر الهی و نقش های خدا در فلسفه اخلاق غرب(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اخلاق پژوهی سال ۱ بهار ۱۳۹۶ شماره ۱
25 - 56
حوزههای تخصصی:
بر اساس نظریه امر الهی، خوبی و بدی اعمال وابسته به اوامر و نواهی الهی اند و از همین رو، امر/ اراده الهی نقش و نمودی پررنگ در حوزه اخلاق دارد. شواهد اولیه بر این نظریه همراه با اشاره هایی به نقش خدا در اخلاق را می توان در محاورات سقراط و به ویژه رساله اوثیفرون سراغ گرفت، اما این نظریه، تقریرهای گونه گون و تکامل یافته تری نیز دارد و افزون بر آباء کلیسا و اندیشه ورزانی چون آگوستین، گریگوری کبیر و اکامی، فیلسوفان دوره رنسانس و عصر روشنگری (همچون لوتر، بیکن و سوآرز) نیز تقریرهایی از این نظریه ارائه داده اند. دکارت، لاک، پالی و کِرکِگور را می توان از هوادارن این نظریه در دوره مدرن به شمار آورد. به اذعان و اعتقاد بسیاری، ارائه تقریری نو و تعدیل شده از این نظریه به دست مری آدامز، به احیای این نظریه در دهه های اخیر انجامیده و اقبال برخی فیلسوفان به آن را در پی داشته است. در این مقاله، ضمن گذری تاریخی و با نیم نگاهی تحلیلی، به طرح اجمالی رویکردها به این نظریه با توجه به نقش های خدا در اخلاق و تقریرهای سنتی و نوپدید آن در فلسفه اخلاق غرب پرداخته می شود.
تقریری نو از اخلاق فضیلت: مولفه های فضیلت از دیدگاه رابرت آدامز(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اخلاق پژوهی سال ۱ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲
49 - 66
حوزههای تخصصی:
رابرت آدامز در کتاب نظریه فضیلت، می کوشد تا تقریری نو از اخلاق فضیلت ارائه دهد. از نظر او، مؤلفه های اصلی فضیلت عبارتند از «بودن در جهت امور خوب» و «ارزشمندی». خوبی مطابق با تلقی افلاطونی-الهیاتی آدامز، این همان با خداوند مهربان به عنوان «خوب نامتناهی» است و همه امور خوب به عنوان خوب های متناهی، به میزان مشابهت با خداوند خوب و ارزشمنداند. بدین ترتیب، بودن در جهت امور خوب به شیوه های متفاوت رابطه و مواجهه با امور خوب دلالت می کند که شامل خواستن، عشق ورزیدن و احترام گذاشتن و مانند این هاست. ارزشمندی به آن نوع خوبی اشاره دارد که غیرابزاری است و چیزی را که برخوردار از آنست، درخور تحسین و ستایش، عشق و احترام و حتی شایسته پرستش می کند. آن چه در دیدگاه آدامز محل اِشکال است اینست که او برای ارزشمندیِ «بودن در جهت خوب» معیاری ارائه نداده و آن را به عهده شهود ما نهاده است درحالی که تشخیص ارزشمندی برای تمایز فضیلت از غیرفضیلت نیازمند معیار است.
مسیر تحوّل اخلاقی در تفسیر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اخلاق پژوهی سال ۱ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲
28 - 48
حوزههای تخصصی:
ادوار نخستین عرفان مسلمین با ارائه طرح های متعددی در عرصه سلوک همراه بوده است، ولی در دوره های اخیر توجه چندانی به این مقوله دیده نمی شود. علامه سید محمد حسین طباطبایی به عنوان اندیشمندی جامع و کم نظیر، توجهی ویژه به این مقوله داشته و در ضمن درس های سلوکی و مباحث تفسیری به این موضوع پرداخته که گفت وگوهای اخیر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله تلاش دارد تا طرح های علامه در تفسیر المیزان را در پرتوی گفته های دیگر ایشان در این کتاب و دیگر کتاب هایشان، تحلیل کند. پیشینه این نگاه را باید در نوشته های منسوب به بحر العلوم و پیش تر از آن، در کتاب مواقع النجوم یافت. در این بررسی تحلیل محتوای نظر علامه، به تفسیر ایشان از آیات مورد استشهاد و درس های کتاب لب اللباب توجه شده است. در ارزیابی نظرات و مستندات افزون بر بهره گیری از روایات و آیات وارده در بحث اسلام و ایمان، به چگونگی استنباط از آیات و قوت و ضعف آن توجه شده و با پرهیز از ایرادات نقضی، تلاش شده تا تحلیل های متفاوتی از آیات مورد استناد به دست داده شود. حاصل این بررسیِ کوتاه، ارزیابی انسجام و اتقان دو طرح علامه و مستندات آن و همچنین ترسیم برخی نقاط قوت و ضعف طرح های تودرتوی اسلام و ایمان است.
همدلی به مثابه «دلیلی برای دگرخواهی»و نسبت آن با اخلاق، از دیدگاه دنیل بتسون(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اخلاق پژوهی سال ۱ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳
28 - 51
حوزههای تخصصی:
بررسی و شناخت کُنش های رفتاری در سده های اخیر همواره موضوع بحث اندیشمندان مختلف بوده است و این که چرا انسان ها به دیگران اهمیت می دهند و به دست گیری از دیگران روی می آورند؛ مایه و منشاء طرح این پرسش شده است که انگیزه و هدف نهایی این گونه رفتارها چیست؟ در این میان، خودگرایان انگیزه تمامی رفتارهای خیرخواهانه انسان را کسب منفعت شخصی می پندارند و در مقابل، دیگرخواهان/ دیگرگرایان بر این باور اند که انسان قادر به انجام کارهایی است که هدف نهایی آن تأمین آسایش و رفاه دیگری است. در دهه های اخیر، دنیل بتسون - روان شناس دیگرگرای معاصر- با تاکید و تمرکز بر ویژگی همدلی و رفتارهای خیرخواهانه انسان ها، ضمن به چالش کشیدن ادعاهای خودگرایان، از نوعی دگرخواهی روان شناختی حمایت کرده است. بنا به ادعا و اذعان او، احساس نگرانی همدلانه برای دیگری، به ایجاد یک انگیزه دگرخواهانه برای کمک و تأمین رفاه دیگری خواهد انجامید. بتسون با روش تحصلّی، کوشیده تا فرضیه اش را از طریق آزمایش دقیق تجربی اثبات کند. فرضیه تجربی دگرخواهی ۔ همدلی بتسون ناظر به نوعی انگیزش است؛ نه عمل و لزوماً به فعل اخلاقی نمی انجامد، اما یکی از الزامات جامعه نیک است. در این مقاله، با رویکرد توصیفی ۔ تحلیلی، ضمن بررسی رابطه همدلی و دگرخواهی، به تبیین و تحلیل دیدگاه بتسون پرداخته شده است.
بررسی تطبیقی ابعاد انگیزش اخلاقی در اندیشة علامه طباطبایی و فینیس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ماهیت عامل انگیزش اخلاقی، درونی یا برونی بودن و خودمحور یا غیرخودمحور بودنِ آن، ازجمله ابعاد بحث انگیزش اخلاقی در حوزه روان شناسی اخلاق هستند. جان فینیس، اندیشمند مسیحی معاصر، با تکیه بر ظرفیت ها و قوای طبیعی انسان و با رهیافتی درون گرایانه، ریشه انگیزه اخلاقی را در داشته های طبیعیِ فاعل اخلاقی جست وجو می کند و آن را غیرخودمحور جلوه می دهد. علامه طباطبایی نیز با رهیافتی غیرخودمحورانه بر ظرفیت های طبیعی انسان تأکید و تحقق انگیزه اخلاقی را در بستر ترکیبی از امیال طبیعی و عقلانیت انسان تبیین کرده است. بررسی اندیشه این دو در بُعد روان شناسی اخلاق نشان می دهد این دو دیدگاه در رهیافت درون گرایانه و برون گرایانه و تبیین فرایند ایجاد انگیزه اخلاقی با یکدیگر متفاوت هستند؛ علاوه براین، در تبیین عامل اصلیِ انگیزش نیز با یکدیگر متفاوت اند؛ زیرا در نگرش فینیس انگیزه تنها درصورتی اخلاقی خواهد بود که در راستای خیرهای پایه باشد؛ اما علامه عنصر اصلی را در تبدیل شدن انگیزه به انگیزه اخلاقی، رضایت الهی می داند. این مقاله تلاش می کند با روش تحلیلی، اندیشه این دو را درباره ابعاد انگیزش اخلاقی بازسنجی و مقایسه کند.
قانون اراده در سلوک صدیقین(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اخلاق پژوهی سال ۱ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲
7 - 25
حوزههای تخصصی:
انسان به نیروی عقل در مقام کردار قرار می گیرد. کردار انسانی ساخته شناخت و خواست (= اراده) اوست. کردارهای عقلی تابع قانون های واقعی اند که می توانند و شایسته اند که اراده را متعیّن سازند. عقل این قانون ها را کشف می کند و خود را به پیروی از آن ها ملزم می بیند. نبرد عقل با خواسته های غریزه تا منضبط کردن آن ها لازم است، لیک بخش قابل توجهی از توانایی های عقل در نگهداشت غرایز از طغیان و سرکشی در برابر قانون های کرداری هزینه و صرف می شود. در کنار این شیوه از سلوک، سلوک دیگری است که تمام توانایی های عقل شناختاری و کرداری را در عالی ترین وضعیت ممکن متمرکز کرده، نیروی غرایز به تبع آن به نیکی و درستی می گراید. در نوشتار حاضر، این سلوک به ملاک نام برهان صدّیقین، سلوک صدّیقین نامیده شده است؛ زیرا تصدیق شناختاری نخست در آن به امری تعلق می گیرد که در واقع، بر همه چیز تقدم دارد و اراده نیز از خواست و فرمان او متعین می شود. سالک و رونده این مسیر حرکت خود را یک سره از توجه تام به خدا آغاز می کند و هرچه را در مسیر خود می بیند در حیطه توجه به خدا می یابد تا به مقصد خود که خداوند است، برسد.
رابطة حمایتی خانواده و سرمایة اجتماعی و تأثیر آن ها بر کنترل اجتماعی از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
روابط خانوادگی به عنوان یک سرمایة اجتماعی، عامل مهمی در کنترل و سلامتی اجتماعی است. تحولات صنعتی و فردگرایی، بر این عنصر حیاتی تأثیر گذاشته اند و روابط درون و برون خانوادگی را تضعیف کرده اند و با افزایش گسسته ای اجتماعی و نسلی، هویت خانواده را تهدید و آن را در معرض آسیب قرار داده است. مقالة پیش رو، با پذیرش تحول در کارکردها و روابط خانوادگی در جهان کنونی، با استناد به نظر بسیاری از متفکران و آیات قرآن کریم، بر این باور است که اهمیت خانواده به عنوان یک نهاد اصلی حیات اجتماعی، از طریق روابط اجتماعی حمایتی و نقش اساسی آن در تولید نسل مشروع و اجتماعی شدن آن، هرگز از بین نمی رود. این مقاله، روابط حمایتی خانواده را در سه سطح معنوی، اجتماعی و اقتصادی بررسی کرده است. قرآن کریمدر آیات متعدد به کارکردهای حمایتی خانواده که ارتباط مستقیم با اجتماعی شدن وکنترل اجتماعی دارد، اشاره می کند. از نظر قرآن کریم، همة اعضای خانواده در قبال تک تک اعضای خود، مسئولیت مدنی و اجتماعی دارند. هستة اصلی مباحث قرآن کریم، «روابط» در میان اعضای خانواده است که عنصر اساسی سرمایة اجتماعی است. سرمایة اجتماعی، بیشترین نقش را با کمترین هزینه در کنترل اجتماعی دارد.
مبانی عدل (حسن و قبح عقلی و توحید افعالی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نگارنده پس از اشاره ای مختصر به تاریخچه حسن و قبح به این موضوع در بین مسلمانان پرداخته و با تأکید بر حسن و قبح عقلی، آرا و اقوال اندیشمندان مسلمان را در حسن و قبح آورده است. در ادامه به موضوع عدل الاهی و توحید افعالی در منظر متکلمان پرداخته و آراء اشاعره، معتزله و امامیه را آورده است. ایشان به بیان سه دیدگاه اشاعره و اعتقاد به جبر و اعتقاد معتزله به تفویض و همچنین عقیده و دیدگاه امامیه به «امر بین الامرین» پرداخته است.
تربیت انسان در پرتو انسان شناسی صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
انسان و شناخت ابعاد وجودی او از دیرباز مورد توجه اندیشمندان حوزه دین، اخلاق، فلسفه و عرفان بوده است، ولی در حکمت متعالی صدرایی با نگاه به رویکردهای دینی، اخلاقی، فلسفی و عرفانی و با هدف تفاهم این مشرب ها تبیین شده است، این مسأله جایگاهی ویژه دارد. در رویکرد فلسفی ملاصدرا، که بیشتر ناظر به جنبه فراطبیعی انسان و شایستگی های اوست، اصل و حقیقت آدمی دارای وحدت و جامعیتی است که نه تنها جامع همه مراتب انسانی و حیوانی و نباتی است، بلکه باز نمود تمامی حقایق هستی است. در این انسان شناسی فراگیر، که تنها با مبانی فکری صدرایی موجه می گردد، انسان طیف گسترده ای از ضعیف ترین مراتب اشیا تا قوی ترین را در بر می گیرد و می تواند با دانش و بینش و اخلاق پسندیده، که در سیر طبیعی حرکت، هویت او را شکل می دهد، خود را به کمالات شایسته و مقام جانشینی خدا برساند و البته در صورت کوتاهی، خود را در سیر نزولی قرار داده، گرفتار خسرانی بزرگ خواهد کرد. از آنجا که نوع نگاه افراد به انسان و جایگاه او، در تمامی شئون زندگی آنها تأثیر گذار است و به آن جهت می دهد، به دلیل اهمیت مبانی فلسفی در علوم انسانی، در این مقاله کوشش می شود انسان شناسی صدرایی، به مثابه یکی از مهم ترین مبانی نظری ""تربیت""، با روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد و به پیامدهای احتمالی آن در این رابطه اشاره شود.
تبیین برهم کنشی عناصر شناختی، هیجانی و ارادی در فرآیند تصمیم گیری انسان در پرتو آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تبیین رفتارهای ارادی و سازوکارها و قانونمندی حاکم بر نظام تصمیم گیری آدمی در طول تاریخ دغدغه اندیشمندان بوده است. فلاسفه زنجیره ای معروف برای شکل گیری اراده ترسیم می کنند که از «تصور»، شروع شده به «تصدیق به فایده» می رسد، از آن به شوق و آنگاه شوق اکید عبور می کند و در نهایت اراده شکل می گیرد. در این نوشتار تلاش شده است عناصر شناختی این زنجیره بازنگری و تکمیل شود. این پژوهش با روش کتاب خانه ای انجام شده و از یافته های تجربی برای تکمیل عناصر شناختی زنجیره مذکور استفاده شده است. در این نوشتار تأکیدی ویژه بر نقش قوه خیال در شکل گیری «تصور» شده است و نیز جایگاه گزاره های پایه به منظور عبور از تصور به «تصدیق به فایده» روشن شده است. یافته دیگر این پژوهش، تأثیر عناصر هیجانی و شخصیتی بر عناصر شناختی است. به بیان کامل تر، بر تأثیر دوسویه عناصر شناختی و هیجانی تأکید شده است. همچنین، به تأثیر اراده در کنترل تصور و تصدیق به فایده اشاره شده و در نهایت، و پس از آشکارکردن عناصر پنهان زنجیره مذکور، با نگاهی آسیب شناسانه، به آفات و موانع شناخت پرداخته شده است.
یادکرد نعمت ها در قرآن و جهت دهى بینش انسان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
قرآن کریم آخرین وحى الهى است که براى هدایت انسان به کمال مطلوب از سوى خداوند نازل شده است. این کتاب آسمانى براى هدایت انسان، از روش هاى گوناگونى استفاده مى کند. یکى از این روش ها، «یادکرد نعمت هاى دنیوى و اخروى» است. یادکرد نعمت ها ممکن است از راه ها و مجارى گوناگون در هدایت انسان مؤثر باشد. یکى از این مجارى بینش انسان است. حال این سؤال مطرح است که از نگاه قرآن کریم، یادکرد نعمت ها چگونه نقش هدایتى خود را ایفا مى کند. این مقاله در پى یافتن پاسخ مناسب به این پرسش است و هدف آن فراهم کردن زمینه مناسب براى استفاده از روش یادکرد نعمت ها در هدایت افراد توسط هادیان جامعه است. روش گردآورى اطلاعات، اسنادى و فیش بردارى و استفاده از تفاسیر معتبر است و روش پردازش اطلاعات به شکل توصیفى تحلیلى و به روش تفسیر موضوعى روشمند است. این پژوهش نشان مى دهد تأثیرگذارى یادکرد نعمت ها بر بینش انسان، از راه اصلاح باور به وجود خداوند، باور به احسان خداوند و اصلاح باور درباره اهداف متعالى، ارزش ها، دنیا و مقام تقواست.
شناسایی موانع تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش، شناسایی موانع و عوامل آسیب زای تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و برای گردآوری داده ها، منابع موجود و مرتبط، با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع، جمع آوری و با شیوه های کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر این است که از مواردی مانند موانع وراثتی و موانع محیطی (تغذیه حرام، رفتار نادرست والدین، تربیت دیرهنگام و عادت ندادن فرزندان به کارهای نیک در کودکی، تزاحم بین گفتار و رفتار والدین، تعارض بین الگوها، تحقیر فرزندان، خشونت و سخت گیری والدین، نداشتن برنامه ریزی برای استفاده فرزندان از رسانه، عدم توجه والدین نسبت به گزینش دوستان و همسالان فرزند، عدم شناخت والدین نسبت به سطح درک اخلاقی فرزندان) می توان به عنوان موانع و عوامل آسیب زای تحقق تربیت اخلاقی اثربخش در خانواده تعبیر نمود.