برنامه ریزی و توسعه گردشگری

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای توسعه پایدار مقصدها و جوامع مختلف در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی از یک طرف و نیز اهمیت تدوین برنامه ها و سیاست های مناسب در راستای توسعه و بهره مندی از این صنعت رقابتی از طرف دیگر، مطالعه حاضر به منظور شناسایی اولویت های اجرایی دولت در راستای توسعه صنعت گردشگری ایران طراحی و اجرا گردید.روش شناسی: مطالعه حاضر در دسته پژوهش های کاربردی قرار می گیرد که به روش ترکیبی و با استفاده از روش تحلیل مضمون و روش بهترین- بدترین فازی  انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر نیز متشکل از کارشناسان و خبرگان صنعت گردشگری است که در بخش کیفی نمونه ای به حجم 35 نفر و در بخش کمی 10 نفر با روش هدفمند انتخاب شده است.یافته ها: تحلیل داده های گردآوری شده نشان می دهد دولت در راستای توسعه صنعت گردشگری می بایست 5 دسته اولویت اصلی را مورد توجه قرار دهد که به ترتیب اهمیت عبارت اند از: اولویت های حمایتی (متشکل از 5 اقدام اصلی)، اولویت های مدیریتی (متشکل از 6 اقدام اصلی)، اولویت های مدیریت منابع انسانی (با 5 اقدام اصلی)، اولویت های بازاریابی (با 5 اقدام اصلی) و اولویت های مرتبط با تقویت و توسعه زیرساخت ها (شامل 4 اقدام اصلی).نتیجه گیری و پیشنهادها: توجه دولت به اولویت بندی ارائه شده در پژوهش حاضر در هنگام برنامه ریزی و اجرا می تواند زمینه ی توسعه بهتر صنعت گردشگری کشور را فراهم آورد.نوآوری و اصالت: در پژوهش حاضر برای اولین بار نسبت به شناسایی اولویت های اجرایی در سطح کلان ملی در راستای توسعه صنعت گردشگری پرداخته شده است.

زمینه و هدف: در سال های اخیر، همگرایی بین زنجیره تأمین و پایداری و موضوعات پایداری در مهمان نوازی و هتل داری توجه زیادی را به خود اختصاص داده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مدیریت زنجیره تأمین مهمان نوازی پایدار بر رضایت و وفاداری مشتریان در هتل های یزد بوده است.  روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری نامحدود این پژوهش شامل  مشتریان 10هتل منتخب استان یزد است. جهت انجام پژوهش ابتدا به تدوین فرضیات و ضرورت آن پرداخته شده و سپس با توجه به ادبیات پژوهش و پیشینه آن پرسش نامه ای تدوین گردید که پس از تأیید روایی و پایایی آن به کمک آلفای کرونباخ در میان 150 نمونه آماری توزیع و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون PLS  استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان می دهد که بُعد محیط زیستی مدیریت زنجیره تأمین مهمان نوازی پایدار بر رضایت مشتریان و بُعد اقتصادی آن بر رضایت و وفاداری مشتریان تأثیر مثبت و معناداری دارد. بُعد محیط زیستی مدیریت زنجیره تأمین مهمان نوازی پایدار بر وفاداری مشتریان و بُعد اجتماعی آن بر رضایت و وفاداری مشتریان تأثیر مثبت و معناداری ندارد.  نتیجه گیری و پیشنهادها: در نهایت کسب وکارهای مهمان نوازی در بین استراتژی های خود مانند افزایش کیفیت محصولات و خدمات و ...، باید به منظور بهبود رضایت و وفاداری مشتری، افزایش عملکرد شرکت، ایجاد مزایای درونی برای خود و بیرونی برای کل جامعه در بلندمدت، اقدامات پایدار لازم دراین سه بُعد مذکور را به کار بگیرند.  نوآوری و اصالت: نوآوری این پژوهش انتخاب دو متغیر رضایت و وفاداری از بین ادراکات و نگرش  مشتریان و انتخاب هتل های استان یزد از بین کسب وکارهای مهمان نوازی در سطح کشور می باشد.

زمینه و هدف: مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار، یکی از مهم ترین اهداف جوامع است که در راستای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی صورت می دهند. پارک های ملّی از اصلی ترین منابع طبیعی و زیست محیطی برای گردشگری هستند که نیازمند حفاظت همه جانبه می باشند. هدف پژوهش حاضر، تدوین مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملّی است. روش شناسی: این تحقیق، با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی است و روش تحقیق آن، روش ترکیبی با رویکرد نسبی متوالی با وزن برابر است. این پژوهش در سه فاز کیفی-کیفی-کمّی انجام می شود که به ترتیب از سه روش "فراترکیب-تحلیل مضمون-پیمایش" در آن استفاده شده است. یافته ها: در فاز اول تحقیق، محقق با استفاده از روش فراترکیب از میان 265 مقاله، 52 مورد را که مطابق با موضوع و محتوای تحقیق بودند، ناسایی و با بررسی محتوای آن ها، تنها تعداد 17 مقاله را در فرآیند فراترکیب وارد نمود. در مرحله بعد، یعنی روش تحلیل مضمون، با استفاده از ابزاری چون مصاحبه های نیمه ساختاریافته، 162 شاخص شناسایی شدند که از میان آن ها 46 مضمون پایه، 12 مضمون سازمان دهنده و 3 مضمون فراگیر استخراج شد. در فاز سوم، یعنی فاز کمّی، با ابزار پرسش نامه، تمامی شاخص ها از دیدگاه خبرگان امر مورد بررسی و نظر قرار گرفتند که در نهایت، شاخص هایی چون "نقش نهادها و سازمان های متولی، توسعه زیرساخت های حفاظت از محیط، نقش جامعه، تعریف مسأله و تنظیم دستور کار" به عنوان مهم ترین و مؤثرترین شاخص های مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملّی در نظر گرفته شدند. نتیجه گیری: با ایجاد و اتخاذ مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملّی می توان ضمن برقراری ارتباط و تعامل در سه سطح مهم و کلیدی "جامعه، نهادها و سازمان های متولی، گردشگران و بازدیدکنندگان"، اقدامات اساسی در جهت حفظ و توسعه آن ها را در قالب مدیریت و برنامه ریزی پایدار در حوزه گردشگری، عملی ساخت. نوآوری و اصالت: تحقیق حاضر برای اولین بار به تدوین مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملّی پرداخته است و از لحاظ روش شناسی نیز در زمره معدود تحقیقاتی است که از رویکرد نسبی متوالی با وزن برابر استفاده کرده است. نتایج حاصل از تحقیق می توانند برای سازمان های متولی به صورت اجرایی قابل استفاده باشند.

زمینه و هدف: با توجه به قانون مالیات بر ارزش افزوده و فعالیت هایی از صنعت گردشگری که مشمول معافیت های مالیات بر ارزش افزوده شده اند، این مطالعه به تحلیل آثار قیمتی مالیات بر ارزش افزوده در صنعت گردشگری ایران می پردازد. برای این منظور، بصورت مجزا به بررسی بخشهای «اقامت»، «حمل و نقل» و «آژانس های مسافرتی» پرداخته است. روش شناسی: برای تحلیل آثار قیمتی مالیات بر ارزش افزوده در صنعت گردشگری ایران، از الگوی داده-ستانده استفاده شده است. اعمال مالیات و یا حذف مالیات بر ارزش افزوده، به عنوان سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: نتایج نشان داده است که (1) در بخش اقامت؛ اعمال معافیت مالیات بر ارزش افزوده هتل های 4 و 5 ستاره (سناریوی اول)، تاثیر محسوسی بر توسعه گردشگری نخواهد داشت. از طرفی، گسترش شمول مالیاتی به کل واحدهای اقامتی (سناریوی دوم)، اثری به نسبت محسوس تر رخ خواهد داد. اخذ مالیات بر ارزش افزوده از واحدهای اقامتی که خدمات هتلی به گردشگران می دهند اثری 4 برابری نسبت به سناریوی اول دارد. (2) در بخش حمل و نقل؛ اعمال مالیات بر خدمات حمل و نقل مسافر (ریلی و هوایی) که در حال حاضر معاف از مالیات هستند، اثرات توزیعی گسترده ای بر صنعت گردشگری خواهد داشت هرچند که در مجموع در کل اقتصاد ایران چندان تاثیری نمی گذارد. (3) در بخش خدمات دفاتر مسافرتی؛ اعمال مالیات بر ارزش افزوده (9 درصد) بر خدمات آژانس های مسافرتی و گردانندگان تور، اثرات قیمتی که بر کل اقتصاد می گذارد 97 درصد مستقیم و تنها 3 درصد غیرمستقیم است و اثرات غیرمستقیم شوک های وارده به این بخش که بر بخش های دیگر مثل حمل و نقل وارد می آید، تنها معطوف به حوزه گردشگری است. (4) پیوند پسین و پیشین مرتبط با زیربخشهای گردشگری، گویای اهمیت زیربخشهای حمل و نقل در ارتباط بین بخشی با سایر بدنه اقتصادی است. نتیجه گیری و پیشنهادات: در سیاستهای قیمتی و مالیاتی، بایستی دفاتر خدمات مسافرتی مورد حمایت قرار گیرد زیرا بیشترین اثرپذیری را از سیاستهای قیمتی صنعت گردشگری دارد. از طرفی، خدمات حمل و نقلی نیز به دلیل گستردگی روابط بین بخشی، حائز اهمیت هستند. هرگونه سیاستگذاری که اثرات قیمتی بر اقتصاد گردشگری دارد، بایستی با ملاحظه بیشتری صورت گیرد. همچنین، بر حسب نوع گردشگر و هدف سیاستگذار از اعمال مالیات، بایستی تحلیل های جانبی نیز در این خصوص صورت گیرد. نوآوری و اصالت: استفاده از مدلسازی داده-ستانده در تبیین اثرات مالیاتی در بخش گردشگری ایران برای اولین بار در این مقاله بکار رفته است. همچنین علاوه بر نوآوری در روش، نوآوری در قلمرو و موضوع تحقیق نیز وجود دارد.

زمینه و هدف: امروزه خدمات گسترده تری از پارک های بزرگ شهری انتظار می رود به طوری که برخی از آن ها نقش جاذبه ای گردشگری را نیز ایفا می کنند. از همین رو، در پژوهش حاضر، پارک سرچشمه در شهر خوانسار به عنوان یک پارک گردشگرپذیر انتخاب و به ارزیابی رضایتمندی مردم از خدمات آن پرداخته شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. داده ها به کمک 400 پرسش نامه و با توزیع در میان مراجعه کنندگان به پارک سرچشمه گردآوری شده است. در ادامه داده ها در نرم افزار SPSS وارد شده و به کمک مدل تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون چندمتغیره خطی مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها: مطابق مدل تحلیل عاملی، کیفیت پارک های گردشگرپذیر در 9 عامل شامل «سرزندگی»، «خدمات پایه»، «آرامش و فرح بخشی»، «منحصربه فردی»، «مأمن خانوادگی»، «مدیریت و نگهداری»، «محرک پویایی»، «تسهیلات مکمل» و «زیست بوم طبیعی» دسته بندی می شوند. همچنین بر اساس مدل رگرسیون چندمتغیره خطی، عوامل خدمات پایه، مأمن خانوادگی و محرک پویایی بیشترین تأثیر را بر رضایت مراجعه کنندگان به این گونه پارک ها دارند. نتیجه گیری و پیشنهادها: ضعف پارک مورد بررسی در دو عامل مدیریت و نگهداری و محرک پویایی بوده است و پیشنهادها باید در راستای ارتقای شاخص های این عوامل باشد. از جمله پیشنهادها برای بهبود این عوامل می توان به تبدیل خیابان سرچشمه به پیاده راه به ویژه در ایام پرمراجعه، تعبیه وسایل و تجهیزات ورزشی در هم جواری محیط بازی کودکان، تعبیه مسیرهای دوچرخه سواری درون پارک و مسیرهای منتهی به آن و برپایی نمایشگاه های فصلی در پارک اشاره نمود. نوآوری و اصالت: استفاده از مدل های آماری جدید و کاربست بیش از 50 شاخص جهت ارزیابی، مهم ترین تفاوت های این پژوهش با پژوهش های پیشین است.

زمینه و هدف: امروزه، احتمال وقوع کارآفرینی اجتماعی به عنوان مأموریت اجتماعی و انسان دوستانه، از طریق انواع مختلف کسب و کارها رو به افزایش است. تحقیق حاضر با هدف تحلیل نقش میانجی گردشگری روستایی در تأثیر کارآفرینی اجتماعی بر توسعه اقتصادی در استان خراسان شمالی انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس نوع روش تحقیق، توصیفی و از لحاظ روش گردآوری داده ها از نوع پیمایشی است. در تحقیق حاضر از نرم افزار SPSS برای تحلیل داده های آماری وLisrel   جهت آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، هشت روستاهای هدف و دو روستای مقصد گردشگری استان خراسان شمالی است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه مصاحبه محور استاندارد بوده که به منظور سنجش پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد.  یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که متغیر کارآفرینی اجتماعی، با تأثیرگذاری مستقیم بر شاخص های گردشگری روستایی، این نوع از گردشگری را در روستاهای مورد مطالعه رونق می دهد. همچنین، یافته های تحقیق گویای این بود که کارآفرینی اجتماعی به طور مستقیم و با تأثیرگذاری بر شاخص های اقتصادی، توسعه اقتصادی را در منطقه مورد مطالعه، ایجاد می نماید. علاوه بر این یافته ها، نشان دهنده نقش میانجی گردشگری روستایی در تأثیر کارآفرینی اجتماعی در توسعه اقتصادی استان بود، بدان معنا که کارآفرینی اجتماعی گردشگری، با بهبود گردشگری روستایی، به طور غیر مستقیم نیز، توسعه اقتصادی را ایجاد می کند. نتیجه گیری و پیشنهادها: در نهایت این گونه نتیجه شد که ظهور کارآفرینی اجتماعی در روستاهای دارای پتانسیل گردشگری، هم به طور مستقیم و هم از طریق نقش میانجی گردشگری روستایی رونق اقتصادی را به دنبال دارد. نوآوری و اصالت: اغلب مطالعات انجام شده پیشین، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم اجتماعی و فرهنگی کارآفرینی اجتماعی را مورد توجه قرار داده اند، اما در تحقیق حاضر این تأثیرات، در توسعه اقتصادی روستاهای دارای پتانسیل گردشگری مورد بررسی واقع شد.

زمینه و هدف: پهنه بندی و شناسایی فضاهای شهری با پتانسیل باالقوه گردشگری، و معرفی آن ها جهت تأثیر بر نگرش گردشگران به منظور انتخاب مقاصد گردشگری یکی از مهم ترین سیاست های مدیریتی در شهرها می باشد که جلب رضایت و وفاداری گردشگران برگ برنده آن ها خواهد بود. از این رو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و پهنه بندی پتانسیل گردشگری شهری در قسمت مرکزی استان آذربایجان شرقی (تبریز) انجام شد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع تحقیق کاربردی مبتنی بر روش مکانی و بازدیدهای میدانی می باشد. که با شناسایی و ادغام پانزده متغیر اجتماعی، محیطی و فیزیکی (تراکم مساحت، فاصله از پارکینگ، فاصله از جاده، فاصله از مراکز درمانی، فاصله از فضای سبز، فاصله از مراکز تفریحی، شیب، فاصله از رودخانه، بارش برف، روزهای آفتابی، سرعت باد، تراکم جمعیت، تراکم خانوار، تراکم تحصیل کرده ها و تراکم فاقد تحصیلات) توسط مدل های خوشه بندی و خودسازمان دهی به پهنه بندی مناطق مستعد گردشگری شهری پرداخته شد. یافته ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که پس از بررسی و شناخت عوامل اجتماعی، محیطی و فیزیکی طبق الگوریتم های مورد استفاده، بیش ترین درصد مساحت مستعد گردشگری شهری مربوط به طبقه پتانسیل خیلی کم با مقدار 44/27 درصد می باشد و بیش ترین درصد مساحت پتانسیل گردشگری شهری در منطقه مورد مطالعه در طبقه پتانسیل خیلی زیاد با مقدار 002/31 درصد به ترتیب مشاهده شد. نتیجه گیری و پیشنهادها: در نهایت پیشنهاد می شود که به منظور ایجاد انگیزه تغییر سیاست، آزمایش های مستند بیش تری در برنامه ریزی مشترک استفاده از زمین انجام شود. از طرف دیگر تهیه پهنه های مستعد گرشگری شهری می تواند راهنمای جامع برای گردشگران، تورگردانان و سند علمی برای مدیران به منظور تصمیم گیری ها و توسعه پایدار باشد. نوآوری و اصالت: شناسایی و توجه به پتانسیل های منطقه برای گردشگری شهری و بررسی مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با موضوع و ارزیابی توان گردشگری با تلفیق مؤلفه های مکانی از نوآوری این پژوهش می باشد.

زمینه و هدف: توجه به آینده، یکی از مهم ترین مؤلفه های پایداری مقاصد گردشگری ورزشی است؛  اما این موضوع تاکنون به خوبی در مطالعات موجود واکاوی نشده است. لذا هدف پژوهش حاضر، تحلیل آینده مقاصد گردشگری ورزشی بر اساس شناسایی عوامل و پیشران های منتهی به سناریوهای محتمل و ممکن تا افق زمانی 1410 می باشد که از طریق یک مطالعه موردی در استان اصفهان انجام شده است. روش شناسی: روش تحقیق این مطالعه، از نظر هدف، از نوع کاربردی، ازنظر مسیر انجام، از نوع پیمایشی است. داده های پژوهش با استفاده از سه روش مصاحبه، مرور ادبیات نظری و پرسشنامه های وزن دهی شده گردآوری شد. جامعه آماری تحقیق شامل 14 نفر از متخصصین حوزه گردشگری ورزشی بودند که به روش هدفمند انتخاب شدند. تحلیل داده ها با استفاده از روش های تحلیل ساختاری در نرم افزار میک مک و روش تحلیل سناریو انجام گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد سیستم گردشگری ورزشی استان اصفهان یک سیستم ناپایدار می باشد که در آینده به تغییرات آنی متغیرهای دارای عدم قطعیت بالا وابسته خواهد شد. بر اساس شناسایی چهار عدم قطعیت بحرانی و پنج عامل از پیش معیّن، درمجموع 16 سناریو ایجاد شد که شامل دو سناریوی غیرمحتمل، پنج سناریوی ناسازگار، سه سناریو با احتمال وقوع ضعیف، چهار سناریوی با احتمال وقوع متوسط و دو سناریو با احتمال وقوع قوی است. نتیجه گیری و پیشنهادات: نتیجه نهایی این بود که فقدان سیاست گذاری واحد و منسجم باقابلیت به روزرسانی مداوم و پویا در سطح ملی، منجر به آسیب پذیر شدن مقاصد گردشگری ورزشی استان اصفهان شده است. لذا مهم ترین راهبردها و اقدامات برنامه ریزی آینده، بایستی حول محور سیاست گذاری در سطح استانی متمرکز شود.