برنامه ریزی و توسعه گردشگری

امروزه گردشگری از لحاظ اقتصادی و فرهنگی اهمیت بسیاری یافته است. با این همه، علی رغم منافع اقتصادی توسعه گردشگری مخاطرات زیست محیطی و فرهنگی نیز به وجود آمده است که پژوهشگران این حوزه به آن می پردازند. تاکید بر" پایداری" گردشگری به عنوان نوعی وضعیت مطلوب، راهی برای مقابله با این مخاطرات است. هدف این مقاله بررسی ایده پایداری در گردشگری به عنوان یک مطلوب اخلاقی و پیوند آن با موضوع فهم فرهنگی و در نهایت نقش دانشگاه ها در توسعه آن است. بر این اساس در مقاله حاضر به اتکاء نظریه هرمنوتیکی – بویژه گادامر - به این مساله پرداخته شده است که پایداری در گردشگری متضمن چگونه تفسیری از خود فهم است. متناسب با ماهیت فلسفی و نظری بحث، در این مطالعه روش پژوهشی تحلیلی و استنتاجی بکار گرفته شده است. یافته های تحقیق نشان م ی دهد که تحقق گردشگری پایدار در گرو دگرگونی در فهم ما از محیط، جامعه، ارزش های فرهنگی است. نظریه هرمنوتیکی گادامر این امکان را برای ما فراهم می کند، تا به فرهنگ ها ملی، بومی و محلی به عنوان یک متن و یا تویی که در انتظار فهمیدن است بنگریم. کوششی که بر زمینه ارتباط انسانی محقق می شود و کنش اخلاقی یکی از پیامدهای با اهمیت آن است. شرایط امکانی توسعه گردشگری پایدار در گرو تغییر نگاه به فهم فرهنگ دیگری، احترام به آن و تلاش برای آموختن دانش و مهارت های مربوط به آن است. دانشگاه ها در این حوزه می توانند نقش موثری را ایفاء نمایند.

تلاش این جستار تأملی پدیدارشناختی در تجربه های افرادی است که به قصد زیارت بارگاه امام زاده مهدی و امام زاده باقر به شهرستان هرسین در استان کرمانشاه سفر می کنند. تأمل در کم و کیف سفر این زائران مبین آن است که آنها سفرشان را ذیل وجه خاصی از گردشگری مذهبی معنا و دسته بندی می کنند. در این تحقیق، ضمن اتکاء بر مفاهیم و ادبیات گردشگری مذهبی، خاصه بر نظریه ابعاد دینداریِ گلارک و استارک، کوشش شده است تا سویه های معناساز، تمهیدات موجه ساز و آثار عملی تجربه سفرهای زیارتی تفسیر شود. برای این تفسیر به رویکرد پدیدارشناختی تکیه شده است. محققان ضمن حضور در این دو بارگاه به مشاهده مستقیم مناسک، آداب، قواعد و شعایر حاکم بر عمل زیارتِ زائران پرداخته اند و برای درک ژرف نگرانه رفتارها و تجربه های زیارتیِ آنها با تعدادی از آنها به شیوه ای هدفمند و با ملاک اشباع نظری مصاحبه عمیق کرده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که از نگاه زائران، زیارت در بُعد عملی به معنای مشارکت در برخی مناسک فردی و جمعی است؛ در بُعد معرفتی به افزایش آگاهی مذهبیِ آنها (مثلاً دانستن شجره طیبه امام زاده) می انجامد؛ در بُعد اعتقادی، مسیر توسل آنها به «شفیع» و دستیابی شان به نعمات دنیوی و پاداش های اخروی را هموار می کند؛ در بُعد تجربی، تسلی، تسکین و آرامشِ قلب همراه با حسی از خضوع و خشوع را برای شان به ارمغان می آورد؛ و در بُعد پیامدی، نوعی الزام اخلاقی و پایبندی اجتماعی را در زندگی آنها ایجاد می کند. زائران به عنوان افرادی که از مبداء های گوناگون به قصد رسیدن به مقصد خاص و مقدسی دست به مسافرت می زنند کل این مسیر را به میانجی مضامین و ایماژهای استعلایی معنا و تجربه می کنند.

امروزه کارمندان به عنوان یکی از شایستگی های کلیدی صنایع هتلداری هستند که می توانند برای آن ها مولد مزیت رقابتی باشند. تاکنون تمرکز تحقیقات ارزش ویژه برند بیشتر بر بهبود رابطه مشتریان و سازمان ها متمرکز بوده است، با این حال ارزش ویژه برند می تواند از دیدگاه کارمندان نیز شکل گیرد و آنها را به سفیران برند تبدیل نماید. در این پژوهش داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه بین 246 نفر از کارمندان هتل های پنج ستاره شیراز به صورت توزیع اتفاقی جمع آوری شده است. جهت بررسی روایی پرسشنامه از روایی محتوایی و روایی همگرا و برای پایایی آن از روش آلفای کرونباخ ( 79/0) و پایایی مرکب استفاده شده است. برای آزمون فرضیه ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از ارتباط معنادار بین دانش درک شده و نقش ارتباطی درک شده کارمندان از برند با تعهد و همچنین ارزش ویژه برند از دید کارمندان است. همچنین ارتباط بین تعهد کارمندان و ارزش ویژه برند از دید آنها نیز تایید شد. این پژوهش همچنین نشان داد که بین ارزش ویژه برند از دید کارمندان و تایید برند، ماندگاری با برند و رفتار مطابق با برند نیز ارتباط معناداری وجود دارد.

شهرستان سوادکوه به دلیل ویژگی های جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی بستر مناسبی برای انواع شاخه های توریسم را در خود جای داده است اما تا کنون در این زمینه موفق نبوده است. داشتن برند موفق گردشگری می تواند در افزایش مزیت رقابتی مقصد، جذب گردشگر و در نتیجه افزایش درآمدهای ناشی از صنعت گردشگری، رونق اقتصادی و جلوگیری از مهاجرت ساکنین بسیار تاثیرگذار باشد که ای ن ام ر نی ز از طری ق اس تراتژی ارزش ویژه برند امکان پذیر است. با بررسی ارزش ویژه برند می توان ماهیت مقصد را شناسایی کرد و چارچوبی کلی در اختیار مدیران و متخصصان بازاریابی آن مقصد قرار داد که بتوانند اثر بخشی برند آن مقصد را مورد سنجش قراردهند. از این رو، تحقیق حاضر در پی شناسایی عوامل اصلی تاثیر گذار بر ارزش ویژه برند از دیدگاه گردشگران و تعیین میزان اهمیت هر یک از این عوامل در ارزیابی گردشگران از ارزش ویژه برند مقصد گردشگری است.  جامعه آماری تحقیق شامل کل گردشگران داخلی است که از خرداد تا تیر ماه 1395 به مناطق گردشگری شهرستان سوادکوه سفر کرده اند. از بین گردشگران 400 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی با کمک جدول اعداد تصادفی انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است و داده های به دست آمده از طریق معادلات ساختاری و روش حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار ها spss23  وsmart pls مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته حاصل از پژوهش نشان می دهد آگاهی از برند، تصویر برند وکیفیت اداراک شده اثر مثبت و معناداری بر ارزش ویژه برند و تصویر برند، ارزش ادرک شده و ارزش ویژه برند اثر مثبت و معناداری بر وفاداری به برند داشته است. آگاهی از برند بیشترین تاثیر را بر ارزش ویژه برند و ارزش ویژه برند بیشترین تاثیر را بر وفاداری به برند داشته است. اما کیفیت ادراک شده اثر معنادار مستقیمی بر وفاداری به برند نداشته است.

فراغت از نیازهای اساسی و اولیه زیستی است و ایجاد تسهیلات فراغتی در کشور یک سرمایه گذاری محسوب می شود. بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه جهان توانسته اند وضعیت گردشگری خود را بهبود بخشند و با ایجاد مشاغل خدماتی برای گردشگران ، بسیاری از مشکلات اقتصادی، از قبیل بیکاری و پایین بودن سطح درآمد را رفع کنند. با توجه به اهمیت گردشگری و وجود پتانسیل های گردشگری در کشورمان، اولویت بندی عوامل تأثیرگذار بر توسعه گردشگری ایران، جهت برنامه ریزی های مناسب و کارا به منظور خدمات رسانی بهتر و عدالت اجتماعی و اقتصادی در سطوح مناطق مختلف ضروری به نظر می رسد. بدین منظور در پژوهش حاضر با نگاه جامع و سیستمی به گردشگری و با استفاده از مطالعات مشابه ایران و جهان، اقدام به شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری، اولویت بندی و ارائه راه کارهایی جهت بهبود جذب گردشگر و توسعه گردشگری با کمک روش ترکیبی FDANP، در ایران شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که "تسهیلات و زیرساخت های گردشگری" تاثیرپذیرترین معیار و "عوامل طبیعی" تأثیرگذارترین معیار در توسعه گردشگری می باشد. در بین شش معیار تاثیرگذار بر توسعه گردشگری ، معیار " تسهیلات و زیرساخت های گردشگری " با وزن 2/0 و زیر معیار " امنیت سرمایه گذاری داخلی" بیشترین اهمیت را کسب کردند.

یکی از جامع ترین مدل های موجود در مدیریت ارتباط با مشتری، مدل لیندگرین است. هدف پژوهش حاضر، بررسی راهکارهای توسعه گردشگری ورزشی با بکارگیری مدل لیندگرین (مطالعه موردی بام سبز رامسر) است. جامعه آماری مدیر، کارکنان (رسمی، پیمانی و  قراردادی)، مشتریان  ثابت  (310N=)، تمام شمار است. روش پژوهش، ترکیبی (کیفی– کمی)، در روش (کیفی) از طریق مصاحبه با 30 نفر به اشباع نظری رسید، در روش کمی،  از پرسشنامه ای محقق ساخته که روایی صوری آن توسط متخصصین مدیریت ورزشی و گردشگری، و پایایی آن با  استفاده از آزمون آلفای کرونباخ  85 ./. تایید شد. برای تحلیل اطلاعات از آزمون کلموگروف - اسمیرنوف و ضریب همبستگی پیرسون، که از نرم افزار SPSS19 استفاده شد. نتایج حاصله (کیفی- کمی) نشان داد که بین مدل لیندگرین  با توسعه صنعت گردشگری ورزشی همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد (p< 0.05). نتایج نشان داد که  بیشترین میانگین مربوط به بعد مدیریت سازمان (11/4) بود. هم چنین وجود کلمات مفهومی به ترتیب چون مدیریت قوی جزو بیشترین پاسخ های آزمودنی بودند. با توجه به نتایج حاصله،  مدیریت قوی بام سبز دارای ارتباط بالایی می باشد و اولویت اول پاسخ آزمودنی ها بود (39/0r=).  لذا مدیریتی قوی از عوامل کلیدی توسعه گردشگری ورزشی مجموعه بام سبز رامسر  است.

از آنجا که گردشگری و شناسایی فرصت های مربوط به آن در زمینه ی کارآفرینی همواره از جمله شناخته شده ترین راهبردهای توسعه روستایی بوده است، این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی فرصت های کارآفرینانه در گردشگری روستایی منطقه آب اسک در استان مازندران، که با برخورداری از پتانسیل های فراوان طبیعی و موقعیت مکانی مناسب از نقاط مستعد برای توسعه کسب وکارها در حوزه گردشگری روستایی است، انجام شده است تا با رویکردی کاربردی این فرصت ها را برای ورود به بازار گردشگری معرفی نماید. تحقیق حاضر توصیفی بوده و از رویکرد آمیخته برای دستیابی به پاسخ سؤالات خود بهره گرفته است. در جمع آوری داده ها  پس از بررسی پیشینه موضوع از روش مصاحبه با خبرگان و پرسش نامه محقق ساخته  استفاده شده است. سنجش روایی محتوایی و همچنین پایایی صورت گرفته است و پایایی هریک از فرصت های 11 گانه بالای 7/0 به دست آمد. روش های آماری مورد استفاده نیز شامل آمارهای توصیفی و استنباطی است که با استفاده از نرم افزارهای 19SPSS و LISREL پیاده شد. نتایج پژوهش 59 فرصت کارآفرینی را در صنعت گردشگری روستای آب اسک مشخص کرد. این فرصت ها در 11 گروه سازمان دهی و رتبه بندی شدند به طوری که فرصت های گروه بهداشتی و سلامت بالاترین رتبه و فرصت های تفریح و ماجراجویی پایین ترین رتبه را کسب کردند. در پایان برای توسعه فرصت های کارآفرینی در زمینه گردشگری روستایی آب اسک راهکارها و پیشنهادهایی ارائه گردیده است.