برنامه ریزی و توسعه گردشگری

برنامه ریزی و توسعه گردشگری

برنامه‏‏ ریزی و توسعه گردشگری سال دوم زمستان 1392 شماره 7 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

اثر گردشگری بر توسعه ی انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه ی انسانی گردشگری کشورهای منتخب ایران داده های تابلویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 534
امروزه گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع درجهت ایجاد درآمد و ارتقاء رشد و توسعه ی اقتصادی بسیاری از کشورها تبدیل شده و رشد آن تغییرات اجتماعی و اقتصادی زیادی را به دنبال داشته است. این مطالعه به بررسی اثر گردشگری بر توسعه ی انسانی در کشورهای منتخب (56کشور) شامل ایران، طی دوره 2011-2005 و با استفاده از مدل داده های تابلویی می پردازد. در این پژوهش، جهت بررسی اثر گردشگری بر توسعه، از شاخص توسعه ی انسانی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد تعداد ورود گردشگران خارجی اثر مثبت و معناداری بر توسعه ی انسانی کشورها دارد. از این رو توسعه ی این صنعت جهت دست یابی به اهداف توسعه ی اقتصادی و انسانی برای هر کشوری ضروری به نظر می رسد.
۲.

تأثیر زیرساخت های اقتصادی بر گردشگری: رویکرد پانل دیتا مقایسه ی تطبیقی کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقاضای گردشگری زیرساخت های اقتصادی کشورهای توسعه یافته کشورهای درحال توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 252 تعداد دانلود : 164
در مطالعات تجربی در زمینه ی بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری، شاهد گونه ای نقص در مدل سازی تابع تقاضای گردشگری هستیم؛ چرا که توجه اصلی در مطالعات، بر روی عوامل متداول تقاضای گردشگری (همچون درآمد و سطح قیمت کشورها) معطوف شده است و کمتر به عوامل سمت عرضه ی خدمات گردشگری (همچون زیرساخت های شبکه ی حمل و نقل کشور، زیرساخت های فناوری ارتباطات و اطلاعات، سطح بهداشت و آموزش کشورها) توجه شده است. با توجه به تفاوت معنی دار کشورهای توسعه یافته و کشورهای درحال توسعه در جذب گردشگر بین المللی، اقدام به مقایسه ی تأثیر عوامل درآمد سرانه، جمعیت، نرخ ارز و همچنین توسعه ی زیر ساخت های اقتصادی (زیرساخت های حمل ونقل، شاخص فناوری ارتباطات و اطلاعات، شاخص های توسعه یافتگی سطح بهداشت و خدمات درمانی و سطح آموزش و فرهنگ جامعه) بر تقاضای گردشگری با استفاده از داده های مقطعی 2000 -2010 کشورهای منتخب توسعه یافته و درحال توسعه با رویکرد پانل دیتا داشته ایم. نتایج نشان می دهد علاوه بر درآمد سرانه ی واقعی و جمعیت کشورها، شاخص فناوری ارتباطات و اطلاعات و نرخ ارز از اهمیت به سزایی در جذب گردشگر برخوردارند. براساس نتایج، تخمین هزینه های آموزشی تأثیر مثبت و معنی دار بر تقاضای گردشگری کشورهای توسعه یافته دارد؛ درحالی که ضریب تخمینی متغیر هزینه های آموزشی کشورهای درحال توسعه بی معنی است. همچنین نتایج تخمین بیانگر تأثیر مثبت و معنی دار توسعه ی بهداشت و سطح سلامت جامعه بر تقاضای گردشگری کشورهای توسعه یافته و تأثیر مثبت و بی معنای توسعه ی بهداشت و سطح سلامت جامعه بر تقاضای گردشگری کشورهای درحال توسعه است.
۳.

شناسایی عوامل مؤثر بر تقاضای سفر به مشهد مقدس (کاربرد روش دو مرحله ای هکمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری هکمن دومرحله ای تقاضا برای سفر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 641 تعداد دانلود : 182
گردشگری مذهبی در ایران یکی از پر جاذبه ترین انواع گردشگری به شمار می رود و شهر مشهد یکی از مهمترین مناطق در جذب این نوع گردشگران است. این شهر همه ساله بیشترین حجم مسافر داخلی را به خود اختصاص می دهد. با توجه به اهمیت شهر مشهد به عنوان یک قطب گردشگری و اقتصادی، پژوهش حاضر بر آن است تا عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگران داخلی به این شهر را شناسایی و میزان تأثیر این عوامل را بر تقاضای سفر به شهر مشهد، برآورد نماید. داده های مورد استفاده در این تحقیق، داده های جمع آوری شده توسط مرکز آمار ایران در سال 1387 بوده که تنها داده موجود در این حوزه است. در تحقیق حاضر، تقاضای سفر به مشهد با استفاده از روش دو مرحله ای هکمن برآورد شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که دو عامل سن و مشکلات مالی با ضرایب منفی در تمایل خانوار برای انجام سفر، به طور کلی، مؤثر بوده است. عوامل قیمت کالاهای موجود در سبد سفر و طبقه درآمدی خانوار مسافر با ضرایب منفی و عوامل نزدیکی به مقصد سفر، درآمد سرپرست خانوار و تغییرات فصلی با ضرایب مثبت در تعداد سفر به مشهد مقدس تأثیر داشته است. همچنین دو عامل قیمت و درآمد سرپرست خانوار با ضرایب مثبت و نزدیکی به مقصد سفر با ضریب منفی بر میزان مخارج صرف شده برای سفر به شهر مشهد موثر بوده اند. محاسبه کشش های قیمتی و درآمدی تقاضای سفر به مشهد در نمونه مورد بررسی حاکی از آن بوده که این سفر همچون کالایی ضروری در سبد سفر خانوار تلقی شده است.
۴.

پیش بینی تقاضای فصلی توریسم در ایران (کاربرد الگوهای سری زمانی فصلی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آزمون ریشه واحد فصلی الگوی جمعی فصلی پیش بینی توریسم SARIMA

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 431 تعداد دانلود : 535
توریسم نقش مهمی در اشتغال زایی و ایجاد درآمد در کشورها دارد و در دهه های اخیر، رشد قابل توجهی داشته است. به دلیل جاذبه های فرهنگی و طبیعی، ایران موقعیت منحصربفردی در صنعت توریسم دارد. بنابراین توسعه این صنعت می تواند یک روش مناسب برای بهبود شرایط اقتصادی ایران و کاهش وابستگی آن به نفت باشد. هدف مطالعه حاضر، پیش بینی ورود فصلی گردشگر به ایران است. بدین منظور از رهیافت باکس- جنکینز فصلی ([1]SARIMA) و الگوهای جمعی فصلی مبتنی بر آزمون ریشه واحد فصلی استفاده شده است. دوره زمانی مطالعه 44 فصل از سال های 90-1380 را شامل می شود. نتایج آزمون ریشه واحد فصلی [2]HEGY نشان داد که سری ورود گردشگر خارجی به ایران دارای ریشه واحد فصلی است. مقایسه ی نتایج پیش بینی های صورت گرفته با الگوهای جمعی فصلی و SARIMA نشان داد که مدل جمعی فصلی از دقت بیشتری نسبت به الگوی رقیب یعنی SARIMA برخوردار است و از این رو به عنوان الگوی مناسب جهت تبیین رفتار فصلی جریان ورود تورسیم به ایران انتخاب شد. <br clear="all" /> [1]Seasonal Auto-Regressive Integrated Moving Average Approach [2] Hylleberg, Engle, Granger and Yoo test
۵.

تحلیل عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازاریابی گردشگری روستایی در یک حوزه ی کلانشهری از دیدگاه کارشناسان؛ مورد: روستاهای شمال تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازاریابی گردشگری روستایی تحلیل عاملی مدل فولر روستاهای شمال تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 388 تعداد دانلود : 309
روستاهای شمالی استان تهران همانند بسیاری از مناطق روستایی ایران به رغم برخورداری از امکانات بالقوه، داشتن جاذب های فراوان گردشگری و نزدیکی به کانون های پرجمعیت شهری، فرصت های بسیار مناسب برای توسعه ی گردشگری را داراست. اما با این وجود، تاکنون اقتصاد گردشگری در این روستاها جایگاه واقعی خود را نیافته است. هدف تحقیق حاضر، شناسایی وضعیت مؤلفه های جذب گردشگر در روستاهای شمال تهران و تعیین اولویت های برنامه ریزی برای جذب گردشگر به این روستاها می باشد. در این تحقیق با استفاده از پرسش نامه ای با 46 سوال، موضوع از دیدگاه 40 تن از کارشناسان معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران بررسی شد. بعد از تشخیص مناسب بودن داده های مربوط به مجموعه متغیرهای مورد تحلیل، از آزمون های تحلیل عاملی برای تعیین عوامل اثرگذار و از آزمون فریدمن برای اولویت بندی میزان تأثیر مؤلفه ها در توسعه ی گردشگری روستاهای شمال تهران استفاده شد که نتایج حاصل، حاکی از اهمیت بالای مؤلفه های مردم و کارکنان و تبلیغات می باشد. هم چنین به منظور تعیین اولویت های برنامه ریزی برای جذب گردشگر از روش فولر سلسله مراتبی استفاده شده که بر این اساس، مؤلفه تبلیغات بالاترین اولویت را به خود اختصاص داد.
۶.

نظام اداری- مدیریتی و توسعه ی اجتماعی- فرهنگی پایدار در بخش گردشگری ماسوله(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام اداری مدیریتی توسعه ی پایدار گردشگری پایداری اجتماعی - فرهنگی ماسوله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 498 تعداد دانلود : 714
ماسوله یکی از کوچک ترین شهرهای ایران، سال هاست که به دلیل داشتن جاذبه های خاص و منحصر به فرد تاریخی- فرهنگی و طبیعی خود تبدیل به یکی از شناخته شده ترین مقاصد گردشگری کشور شده است. توسعه ی گردشگری در ماسوله آثار و پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و     اجتماعی- فرهنگی را نیز در پی داشته است. در این مقاله نقش نظام اداری- مدیریتی به عنوان عنصری مهم در فرآیند توسعه که نقشی بنیادین در ایجاد پایداری یا ناپایداری در مقاصد گردشگری به خصوص در ابعاد اجتماعی- فرهنگی دارد مورد بررسی قرار گرفته است. از تکنیک های مختلف روش کیفی برای تولید داده و معرفی سهم نظام اداری- مدیریتی در فرآیند توسعه ی گردشگری در ماسوله و نیز شناخت آسیب ها و کاستی های آن استفاده شده است. درنهایت پس از ارزیابی و تحلیل داده ها، پیشنهاداتی برای ارتقای عملکرد نظام اداری- مدیریتی در فرآیند توسعه ی پایدار گردشگری ماسوله ارایه شده است.
۷.

ارزیابی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی گردشگری شهری بر نحوه زندگی مردم شهر بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری شهری تأثیرات اجتماعی گردشگری شهر بابلسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 187 تعداد دانلود : 347
توجه به جایگاه صنعت گردشگری، از آن رو اهمیت دارد که می توان با بهره گیری مناسب از منابع طبیعی و انسانی، علاوه بر امکان رشد اقتصادی، به ترویج بخش کشاورزی و تولید صنایع بومی و محلی پرداخت و گامی در مسیر بهبود شرایط زیست محیطی و پاس داشت مواریث فرهنگی بومی و آداب و رسوم محلی در جوامع میزبان برداشت. شهر بابلسر به عنوان یکی از اصلی ترین مراکز گردشگری ایران با جاذبه های غنی و مواهب طبیعی و مصنوعی شاخص و کم نظیر هرساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است که بررسی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی این دست از گردشگران و سهم آنان در توسعه ی پایدار شهر امری اجتناب ناپذیر است. در پژوهش حاضر، از روش تحقیق پیمایشی از نوع توصیفی- تحلیلی استفاده شده تا از دید مردم و مسئولین شهر، تأثیر گردشگری بر توسعه ی     فرهنگی- اجتماعی آن، مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. داده های مورد نیاز با استفاده از منابع اسنادی- کتابخانه ای و هم چنین با به کارگیری پرسش نامه ی تدوین شده ی پژوهشگر، بازدید میدانی و مصاحبه با سازمان های مرتبط و سرپرست خانوارهای ساکن در شهر بابلسر، گردآوری شده است. نتایج پژوهش با استفاده از آزمون های آماری پیرسون و کندال-b، نشان می دهد که از دیدگاه مردم تأثیر گردشگری شهری بر 5 شاخص و از دیدگاه مسئولین بر 6 شاخص از 14 شاخص مورد بررسی مورد تأیید قرار گرفته اند که لزوم توجه به این صنعت در برنامه ریزی ها را اثبات می نماید.
۸.

اثرات اجرای برنامه های آموزش زیست محیطی بر طبیعت گردی (مورد مطالعه: دانش آموزان مدارس لنگرود)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش محیط زیست رفتار زیست محیطی ارتباط با طبیعت لنگرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 851 تعداد دانلود : 255
یکی از مهم ترین مسایل آموزش محیط زیست آن است که چگونه به بهترین وجه و با یک برنامه ی مؤثر تغییر رفتار را تسریع بخشید یا چگونه تعهد نسبت به طبیعت را افزایش داد. استفاده از برنامه های آموزشی زیست محیطی خارج از کلاس درس و تأکید شدید روی درک حسی و یادگیری تعاملی در آموزش محیطی فضای آزاد، می تواند به یادگیری و فرآیند تغییر رفتار که یک جزء ضروری از آموزش های زیست محیطی به انسان است کمک نماید. این پژوهش تلاش دارد که تأثیر اجرای برنامه های آموزش زیست محیطی را در رفتار و پیوند با طبیعت دانش آموزان شهر لنگرود استان گیلان بررسی نماید. براین اساس نمونه ای به تعداد 100 نفر از دانش آموزان دختر و پسر به گروه های تحت آزمایش و کنترل شده، جداسازی شدند و با داده های به دست آمده از آزمون t-test، نتایج این پژوهش چنین نشان می دهد که آموزش در فضای آزاد تأثیر به سزایی در تغییر رفتار محیطی دانش آموزان ایجاد خواهد نمود. این تغییر در بین دختران بیشتر محسوس است. بنابراین تأکید بر شیوه ی صحیح اجرای آموزش زیست محیطی سبب ایجاد تحول در تعهد به طبیعت و پیوند با آن خواهد شد.
۹.

نقش رویدادهای فرهنگی در اقتصاد گردشگری شهری با تأکید بر مدل LQ (مورد مطالعاتی: نمایشگاه بین المللی کتاب تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نمایشگاه کتاب گردشگری شهری اقتصاد شهری LQ تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 95
گردشگری شهری به عنوان یکی از عوامل مهم توسعه ی اقتصادی و فرهنگی شهرها محسوب می شود. نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به عنوان یکی از معتبرترین نمایشگاه های فرهنگی در تقویم نمایشگاه های جهان ثبت شده است. بر این اساس، هدف این تحقیق شناخت اثرات اقتصادی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران است. روش تحقیق این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی می باشد و داده های مورد نیاز آن از طریق پرسش نامه و به صورت میدانی جمع آوری و با استفاده از مدل ضریب تکاثری (LQ) مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. براساس یافته ها، می توان گفت نمایشگاه کتاب     به عنوان یک فرصت گردشگری، نقش مهمی درجذب گردشگر، توسعه ی گردشگری و اقتصاد شهر دارد. از مهم ترین تأثیرات اقتصادی این رویداد فرهنگی، اشتغالزایی و درآمدزایی برای شهروندان شاغل در بخش خدمات می باشد. ضریب تکاثری در قالب داده های این پژوهش در بخش هتل و اقامت حدود 81/1 و در حالتی دیگر 875/0 می باشد. همچنین، حداکثر ضریب تکاثری کلیه بخش ها 66/1 و حداقل آن 875/0 محاسبه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ضریب تکاثری گردشگری در تهران تقریباً نزدیک به سطحی از ضریب تکاثری است که دیگر شهر ها و کشور های توریستی جهان دارند و یا حداقل در سطح متوسط جهانی قرار دارد. به طور کلی می توان گفت نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نقش یک فرصت گردشگری شهری را ایفا می کند و تأثیراتی را در حوزه ی اشتغال، درآمد، ارزآوری، پویایی جریان های مولد اقتصادی، سرمایه گذاری و فعال کردن جریان های مولد اقتصادی و تقویت فرهنگ اعمال می کند.
۱۰.

تحلیل کیفی بسترها، دلایل و پیامد های گردشگری به شیوه ی نظریه ی زمینه ای (مطالعه ی موردی: گردشگران شهر سنندج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تعامل فرهنگی توانش ارتباطی تجربه ی زیسته گفتمان امنیت شیوه های قومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 959 تعداد دانلود : 884
پژوهش حاضر تلاشی است برای مطالعه ی کیفی بسترها/ موانع، دلایل و پیامد های گردشگری با تأکید بر گردشگران داخلی شهر سنندج. برای تحلیل این مسئله از روش کیفی نظریه زمینه ای استفاده شده است. میدان مطالعه، کل گردشگران داخلی ای است که در بهار و تابستان 1392 از شهر سنندج دیدن کرده اند. نمونه گیری تحقیق به شیوه نمونه گیری نظری-هدفمند است، بدین معنا که در انتخاب  مصاحبه شوندگان دو ملاک «رسیدن به نقطه اشباع نظری» و «تنوع» مبنای کار بوده اند. نتایج نشان می دهد که پدیده گردشگری در شهر سنندج به دلیل وجود برخی زمینه های عینی/ساختاری (جاذبه های طبیعی، بازارهای مرزی) و نیز بسترهای فرهنگی/ تعاملی (میراث تاریخی متفاوت، فرهنگِ بومیِ پذیرنده) از قابلیت توسعه بالایی برخوردار است، اما درعین حال با یک سری موانع روبرو است، هم موانع توسعه ای/ ساختاری (ضعف زیرساخت های ارتباطی، نقص سازوکارهای فنی و مدیریتی، مهیا نبودن امکانات جذب گردشگر) و هم موانع ذهنی (سیطره گفتمان امنیت). هم چنین یافته ها حاکی از آن است که گردشگران بنا به دلایل و انگیزه های مختلفی به شهر سنندج سفر می کنند که از انگیزه های رهایی بخشی (گذراندن اوقات فراغت، سفر/ تفریح خانوادگی، طبیعت گردی) و انگیزه های تعاملی (آشنایی با ویژگی های فرهنگی/قومی، ایران گردی) تا انگیزه ها و دلایل ابزاری (خرید کالاهای خارجی) را دربر می گیرد. و نیز این که از نگاه گردشگران، پدیده گردشگری می تواند واجد پیامدها و نتایجی فرهنگی (گسترش تعاملات بین قومی، رشد توانش های ارتباطی، تقویت گفتگوی من/ دیگری)، سیاسی (امکان تحقق مطالبات قومی، تقویت همبستگی ملی)، اقتصادی (ایجاد اشتغال در بخش گردشگری، ارتقای استانداردهای زندگی، توسعه زیرساخت های صنعتی و ارتباطاتی) و زیست محیطی (محافظت از منابع طبیعی، افزایش آگاهی های زیست محیطی، بهبود مدیریت ضایعات) برای شهر سنندج و کل منطقه باشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۳