برنامه ریزی و توسعه گردشگری

زمینه و هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی درک مسافران از گردشگری در هنگام شیوع بیماری همه گیری کووید-19 و در نتیجه قصد خرید در آینده طراحی شده است. در حقیقت این مطالعه روابط بین محدودیت های سفر، سوگیری منفی، نگرش، مدیریت بحران درک شده و قصد رفتاری پس از بحران را در مقصد گردشگری شهر یزد به بوته آزمون گذاشته است تا بر اساس نتایج به دست آمده، امکان ارائه راهبردهای بهبود بازار گردشگری در دوران پساکرونا فراهم شود.روش شناسی: در این پژوهش برای گردآوری داده ها از روش های کتاب خانه ای و پیمایشی مبتنی بر پرسش نامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، گردشگران ورودی به شهر یزد بوده است. حجم نمونه به روش نمونه گیری تصادفی و به تعداد 389 نفر در نظر گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با نرم افزارهای SPSS نسخه 27 و Amos نسخه 24 انجام شد.یافته ها: نتایج  پژوهش نشان داد که هرچه محدودیت های سفر بیشتر باشد، سوگیری منفی افراد بیشتر می شود.نتیجه گیری و پیشنهادات: بهتر است در دوران پساکرونا محدودیت ها از جمله قرنطینه شهرها و عدم ورود و خروج به وسیله اتومبیل شخصی کمتر شود. کافی بودن داشتن کارت واکسیناسیون و عدم نیاز به داشتن تست کووید-19 و ... می تواند از محدودیت ها کاسته و در نتیجه سوگیری منفی افراد را نیز کم کند. همچنین هرچه مدیریت بحران دقیق تر و بهتر انجام شود، گردشگران نگرش بهتر و اعتماد بیشتری خواهند داشت.نوآوری و اصالت: مهمترین نوآوری تحقیق آزمون روابط بین متغیرهای تحقیق در مدل نظری پان و همکاران (2021) در یک مقصد گردشگری میراثی است که نشان داد که تمام روابط مشخص و تأیید شده در مدل مربوطه (به غیر از نقش تعدیل گری نوع مسافر در رابطه بین سوگیری منفی و قصد پس از بحران و نقش تعدیل گری وضعیت مالی در رابطه بین مدیریت بحران درک شده و نگرش-اعتماد)، در مقصد گردشگری شهر یزد و گردشگران متقاضی سفر به این شهر برقرار است. در نهایت مهم ترین دستاورد عملی این تحقیق دست یابی به این یافته بود که تصمیم سازان، سیاست گذاران و مدیران کسب و کارها و مقصدهای گردشگری با بررسی ادراک گردشگران از بحران هایی مانند همه گیری کووید-19، می توانند استراتژی های اثربخشی را برای احیای فعالیت های گردشگری پساکرونا، برگزینند.

زمینه و هدف: تغییرات آب و هوای جهانی، که توسط انتشار گازهای گلخانه ای، به ویژه دی اکسید کربن تشدید شده است، تهدیدی عظیم برای زندگی انسان، محیط زیست و توسعه پایداری ایجاد می کند. در نتیجه، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و بهبود شرایط محیطی در حال حاضر یک اولویت جهانی برای ترویج رشد پایدار و جلوگیری از پیامدهای نامطلوب گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی است و کشور ایران هم از این امر مستثنی نیست. بنابراین درک عوامل تعیین کننده و ارائه راهکار برای کاهش انتشار دی اکسید کربن مهم تلقی می شود. بر این اساس هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات رشد اقتصادی و گردشگری بر انتشار گاز دی اکسید کربن می باشد.روش شناسی: در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد اقتصاد سنجی و مدل اتورگرسیون غیر خطی (NARDL) به ارزیابی تاثیرات گردشگری و رشد اقتصادی بر انتشار دی اکسید کربن در کشور ایران طی دوره زمانی 1399-1387 پرداخته شده است. یافته ها: طبق برآوردها، افزایش یک واحدی گردشگری و رشد اقتصادی به ترتیب در کوتاه مدت موجب افزایش 042/0 و 449/0 واحدی انتشار دی اکسید کربن شده است و در بلندمدت موجب افزایش 177/0 و 902/0 واحدی آن شده است، در حالی که کاهش یک واحدی گردشگری و رشد اقتصادی به ترتیب در کوتاه مدت موجب کاهش 016/0 و 714/0 واحدی انتشار دی اکسید کربن شده است و در بلند مدت موجب کاهش 067/0 و 025/0 آن شده است. نتایج برآورد کوتاه مدت و بلند مدت با هم سازگار است با این حال، اندازه تأثیرگذاری در بلندمدت بیشتر از کوتاه مدت است.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، اتخاذ سیاست هایی نظیر استفاده از سوخت های جایگزین پاک و فناوری های نوین به ویژه در خدمات حمل ونقل و صنایع تولیدی پیشنهاد می شود.اصالت/ نوآوری:  پژوهش حاضر از جنبه متعیرهای به کار رفته، روش شناسی و دوره زمانی مورد بررسی، دارای نوآوری است. 

زمینه و هدف: : بازار گردشگری سلامت به عنوان یکی از صنایع درآمدزا و رقابتی در دنیا مطرح شده و از حوزه های نوین گردشگری به شمار می رود که به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشورها کمک کرده و در راستای افزایش درآمد کشورها گام بر می دارد. این حیطه از گردشگری شامل زیرشاخه های گردشگری تندرستی، گردشگری درمانی طبیعی و گردشگری پزشکی است و امروزه به تناسب توسعه گردشگری و علم پزشکی؛ توریسم پزشکی مورد توجه بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه قرار گرفته است؛ لذا هدف از این پژوهش نحلیل شاخص های اثرگذار بر جذب توریسم پزشکی ایران می باشد.روش شناسی: در این مقاله سعی شده است با رویکرد تحلیلی – توصیفی و به منظور ارائه مدل تحقیق از داده های مقطعی مربوط به 15 کشور منتخب منطقه آسیا، که با ایران مراودات گردشگری پزشکی دارند (ارمنستان، عراق، کویت، سوریه، ازبکستان، افغانستان، آذربایجان، بحرین، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، عمان، قطر، قزاقستان، گرجستان)  در طی دوره زمانی 1400-1378  و با استفاده از روش پانل دیتا و نرم افراز Eviews 12 به تجزیه و تحلیل پرداخته شود. یافته ها و نتایج: نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد که به ترتیب منغیرهای درآمد با بیشنرین اثرگذاری و سپس  ضریب نرخ ارز کشور مقصد، امنیت سیاسی، هزینه سلامت کشور مبدأ و مقصد، نرخ ارز کشور مبدأ، توانایی پرسنل و شاخص تورم کشور مقصد از عوامل اثرگذار در این بحث می باشند که در این میان شاخص های درآمد، امنیت سیاسی، هزینه سلامت کشور مبدأ، ترخ ارز کشور مبدا و توانایی پرسنل اثر مثبت و نرخ ارز کشور مقصد، هزینه سلامت کشور مقصد و تورم کشور مقصد اثر منفی بر جذب گردشگری پزشکی دارند.نوآوری و اصالت: اغلب مطالعات صورت گرفته در گردشگری سلامت که گردشگری پزشکی بخشی از آن است، به صورت اعم مورد بررسی قرار داده و گردشگری پزشکی را کمتر مورد مطالعه قرار داده اند، به علاوه، مطالعات صورت گرفته در این حوزه، به صورت پیمایشی بوده و اطلاعات مربوط به گردشگری پزشکی را به شیوه پرسش نامه ای جمع آوری کرده اند، ازاین رو فاقد مدل سازی به صورت مطالعه حاضر بوده است.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب های درسی مقطع ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه های محیطی گردشگری تدوین شد.روش شناسی: طرح پژوهش کمی و روش مورد استفاده، توصیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل تمامی کتاب های درسی دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1400-1399 و نمونه آماری شامل فارسی(خواندنی)، فارسی(نوشتاری)، علوم تجربی، هدیه های آسمانی، مطالعات اجتماعی، کار و فناوری، تفکر و پژوهش بود. جهت گردآوری داده ها از چک لیست محقق ساخته حاوی مؤلفه ها و شاخص های محیطی گردشگری استفاده گردید.یافته ها: یافته ها نشان داد بیشترین ضریب اهمیت به ترتیب مربوط به کتاب علوم(402/0)، مطالعات  اجتماعی(318/0)، فارسی (138/0)، ریاضی(083/0) و هدیه های آسمانی(056/0)بوده است و در کتاب های تفکر و پژوهش و کار و فناوری توجهی به مؤلفه های محیطی گردشگری نشده است. نتایج تجزیه و تحلیل حاکی از آن بود که معضلات زباله و مواد زائد با فراوانی 46 در رتبه اول، معضلات کیفیت هوا با فراوانی 29 در رتبه دوم و معضلات حیات وحش با فراوانی 28 در رتبه سوم قرار گرفته است.نتیجه گیری و پیشنهادات: کتاب های درسی باید بر آموزش های لازم جهت آموزش محیطی گردشگری و ارتقای مؤلفه های آن تأکید نمایند که در کتاب های درسی به برخی از مؤلفه های محیطی گردشگری توجه چندانی نشده است.نوآوری و اصالت: واردکردن مفاهیم و مؤلفه های آموزش محیط زیست و گردشگری در محتوای برنامه درسی مقاطع تحصیلی باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا و در همان زمان تکوین شخصیت حفاظت از محیط زیست گردشگری را نه فقط به عنوان یک درس بلکه به عنوان یک وظیفه و مسؤولیت انسانی تلقی نماید.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و اولویت بندی معیارهای مؤثر گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق است.روش شناسی: پژوهش حاضر در زمره پژوهش های آمیخته قرار دارد. جامعه آماری را کارشناسان آگاه به منطقه مورد مطالعه و موضوع پژوهش تشکیل داده اند. به منظور شناسایی معیاری گردشگری تجربه محور برای جاذبه های فرهنگی خلاق از روش کیفی تحلیل محتوای استقرایی با مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان استفاده شد. پس ازآن، جهت اولویت بندی و تعیین اهمیت معیارهای شناسایی شده از تکنیک تحلیل ساختار  بهره گرفته شد. لذا معیارهای شناسایی شده در اختیار 20 کارشناس آگاه به منطقه مورد مطالعه و موضوع پژوهش قرار داده شد و در قالب روش دلفی به صورت ماتریسی مورد امتیازدهی قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر حاکی از شناسایی 17 معیار مؤثر گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق است. بر اساس یافته های تحقیق، معیارهای پژوهش ازلحاظ میزان اثرگذاری در چهار موقعیت: تعیین کننده، دووجهی، هدف و نتیجه قرار گرفته اند.نتیجه گیری: در این راستا معیارهای مبلمان و طراحی فیزیکی، دسترسی، انگیزه، انتظارات، مهمان نوازی، تصویر و ویژگی های فردی، تأثیرگذارترین معیارهای گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق تهران می باشند. این نتایج را می توان با راه اندازی سامانه ثبت جاذبه های فرهنگی خلاق عملیاتی کرد. همچنین با اعطای گواهی نامه های خلاق به جاذبه های مطرح، آن ها را رتبه بندی و زمینه را برای پیشرفت و توسعه شان فراهم کرد.نوآوری و اصالت: پژوهش حاضر به توسعه مفهوم گردشگری تجربه محور و جاذبه های فرهنگی خلاق کمک می کند. همچنین نتایج پژوهش حاضر زمینه را برای توسعه عملیاتی جاذبه های فرهنگی خلاق فراهم می کند.

زمینه و هدف: فناوری اطلاعات در سال های اخیر تأثیر شگرفی بر تمامی بخش های صنعت گردشگری داشته و با ایجاد بستری یکپارچه، زمینه تحول، تسریع و تسهیل امور را فراهم کرده است. از این رو، هدف تحقیق حاضر با هدف ارائه الگوی تأثیر رسانه های جمعی بر توسعه صنعت گردشگری انجام گرفته است.روش شناسی: این پژوهش از نوع مطالعات توسعه ای، کمی و همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارشناسان گردشگری استان مازندران می باشد که از این میان نمونه ای متشکل از 210 نفر انتخاب شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد.یافته های پژوهش: یافته ها نشان داد در تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) و فنون تحلیل مسیر برای تعیین روابط علّی و مدل یابی بهره گرفته شد. کلیه تحلیل ها در سطح اطمینان 95 درصد و با استفاده از نرم افزارهای SPSS و لیزرل انجام شد. ضرایب مسیر نشان داد کارکرد بسیج کنندگی با 71/0 بیشترین تأثیر را بر توسعه صنعت گردشگری دارد. پس از آن کارکرد همبستگی با ضریب مسیر 69/0، کارکرد پیوستگی با ضریب مسیر 61/0، کارکرد تفریح و سرگرمی با ضریب مسیر 59/0 و در نهایت کارکرد اطلاع رسانی با ضریب مسیر 56/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را در توسعه صنعت گردشگری داشتند.نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت رسانه ها می توانند با تبلیغات مثبت و یا منفی باعث تغییر نگرش گردشگران نسبت به مقصد گردشگری شوند.نوآوری و اصالت: شواهد و یافته های به دست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که افق های تازه ای نسبت به این موضوع باز شده، به نحوی که به گسترش مرزهای دانش کمک کرده، حل مشکلات موجود را موجب گردیده و زمینه ساز پژوهش های آتی خواهد شد.

زمینه و هدف: امروزه سیاست گذاران برای توسعه فراگیر و پایدار از ابزارها و استراتژی های مختلفی استفاده می نمایند که یکی از این ابزارها توسعه گردشگری خرید است. زمانی که موضوع توسعه گردشگری در اشکال مختلف و فراگیر مطرح شود لزوم توجه به برنامه ریزی استراتژیک به منظور توانمندسازی و ظرفیت سازی امری حیاتی است. با این توصیف، هدف اصلی مطالعه حاضر ارائه چارچوبی برای توسعه گردشگری خرید فراگیر است.روش شناسی: رویکرد تحقیق حاضر کیفی، از نظر هدف کاربردی و از نگاه ماهیت و روش توصیفی_تحلیلی است. جامعه مشارکت کنندگان تحقیق شامل سه گروه گردشگران و زائرین، خبرگان و کسب وکارها و مدیران و کارشناسان سازمان های اجرایی در استان قم است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با مصاحبه اکتشافی با 26 نفر از گروه اول، 14 نفر از گروه دوم و 14 نفر از گروه سوم انتخاب و اشباع حاصل شده است.یافته ها: در این طرح از روش تحلیل مضمون شش مرحله ای براون و کلارک برای کدگذاری و تجزیه وتحلیل یافته ها استفاده شده است که در نتیجه آن 143 گزاره و مفهوم در 16 مضمون پایه، 4 مضمون سازمان دهنده و 2 مضمون فراگیر برچسب گذاری گردید.نتیجه گیری و پیشنهادات: نتایج نشان می دهد برای توسعه گردشگری خرید فراگیر می بایست بین عوامل و بازیگران اصلی آن ها یعنی اقدامات توسعه دهنده و الزامات تحریک کننده نوعی بازآفرینی و هم افزایی چندگانه صورت گیرد. در این بین، شکل گیری و بازتولید این نوع هم افزایی نیازمند شناسایی و تبیین بازیگران اصلی این حوزه به عنوان زیست بوم فراگیر است که در این مطالعه از آن ها به عنوان عوامل محتوایی- ساختاری و عوامل نهادی- اجرایی نام برده شده است. این بازیگران با توجه به نوع کارکرد و سازوکارهای اجرایی که دارند نقش مؤثری در توسعه فراگیر بخش گردشگری خرید خواهند داشت.نوآوری و اصالت: این مقاله با استفاده از ابزارهای مختلف پژوهشی و از طریق شناسایی بازیگران اصلی و همچنین تبیین زیست بوم گردشگری خرید به دنبال ایجاد چارچوبی برای توسعه فراگیر این حوزه است.

زمینه و هدف: گردشگری به عنوان یکی از بخش های اصلی اقتصاد جهانی، صنعتی بسیار حساس به اقلیم و تغییرات وابسته به آن است. هدف پژوهش حاضر واکاوی تغییرات مکانی و زمانی شاخص اقلیم گردشگری TCI در کرانه های جنوبی ایران می باشد.روش شناسی: برای رسیدن به هدف مطالعه پارامترهای اقلیمی مورد نیاز شاخص TCI برای 14 ایستگاه سینوپتیک واقع در نوار ساحلی جنوب ایران طی دوره زمانی 25 ساله (2019-1995) از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید؛ سپس مقادیر شاخص در یک مقیاس ماهانه به تفکیک ایستگاه ها محاسبه شد تا از این طریق مناطق مطلوب گردشگری در ماه های مختلف سال مشخص شود. در ادامه جهت بررسی رفتار زمانی شاخص، روند متغیرهای اقلیمی دما و بارش و همچنین شاخص TCI در سه مقصد مهم گردشگری با استفاده از آزمون های ناپارمتریک من-کندال و روش نوین ITA ارزیابی شد.یافته ها: نتایج نشان داد مناسب ترین زمان های گردشگری در سواحل دریای عمان ماه های نوامبر، دسامبر و مارس و در سواحل خلیج فارس دسامبر و ژانویه است، در این بین دسامبر از مطلوب ترین شرایط اقلیم گردشگری برخوردار بوده و همه ایستگاه های واقع در سواحل جنوب ایران در این زمان در طبقه عالی شاخص TCI قرار می گیرند. نتایج آزمون تحلیل روند نیز حاکی از این است که رفتار شاخص TCI متأثر از تغییرات افزایشی دما و کاهشی بارش در محدوده مورد مطالعه می باشد؛ به طوری که برمبنای روش نوین Sen، شاخص TCI در بوشهر طی 4 ماه ژانویه، فوریه، مارس و دسامبر در طبقات خوب، خیلی خوب، عالی و ایده آل دارای روند افزایشی است. این شرایط در کیش تنها در ژانویه مشاهده می شود اما در چابهار شیب روند در ماه دسامبر و محدوده خوب، خیلی خوب و عالی مثبت بوده و طبقه ایده آل شاخص روند کاهشی دارد.نتیجه گیری و پیشنهادات: در مجموع می توان گفت: براساس میانگین دوره آماری 2019-1995، مطابق الگوی فضایی شاخص TCI از اواخر پاییز تا اواسط زمستان در نوار ساحلی جنوب ایران شرایط گردشگری بسیار مطلوب بوده و شاخص در وضعیت های عالی تا بسیار خوب قرار دارد.نوآوری و اصالت: واکاوی تغییرات روند پارامترهای دما و بارش به عنوان تأثیرگذارترین مؤلفه هابی اقلیمی بر گردشگری، در منطقه ساحلی جنوب ایران، محور اصلی بحث پژوهش حاضر می باشد که این روند در شرایط گرمایش جهانی و اقلیم در حال گذار اهمیت بیشتری پیدا می کند. همچنین روند شاخص TCI در مقاصد مهم گردشگری ساحلی جنوب با استفاده از روش گرافیکی شیب سن (ITA) ارزیابی گردید که بر اساس این روش تغییرات رخ داده در وضعیت اقلیم گردشگری ایستگاه های مورد نظر طی یک بازه زمانی طولانی مدت و به تفکیک طبقات شاخص مورد سنجش قرار می گیرد.