علوم و فنون نظامی

هدف اصلی این پژوهش، طراحی الگوی مهارت آموزی کارکنان وظیفه در منطقه پدافند هوایی شمال غرب کشور است که با استفاده از رویکرد مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد به صورت کیفی اجرا شده است. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش استراوس و کوربین و مدل پارادایمی انجام گرفت. نمونه گیری به روش نظری و با بهره مندی از تکنیک های هدفمند و گلوله برفی بود که بر مبنای آن مصاحبه با کارشناسان عالی منطقه پدافند هوایی شمال غرب که در حوزه علمی و پژوهشی، تجربه و تخصص داشتند، انجام گرفت. نتایج تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به ایجاد نظریه داده بنیاد در حوزه مهارت آموزی کارکنان وظیفه منجر شد. در نهایت پیشنهادهای کاربردی برای بهبود مهارت آموزی کارکنان وظیفه در منطقه پدافند هوایی شمال غرب کشور ارائه گردید.

باور مشترک صاحب نظران حوزه منابع انسانی بر آن است که اس تفاده مطلوب از سرمایه های انسانی، متکی به تدوین و پیاده سازی راهبردها و اق داماتی در حوزه کیفیت زندگی کاری اس ت ک ه برای صیانت جسم، روح و حفظ کرامت انسانی کارکنان ضروری می باشد. در این بین، خلبانان شکاری که از نقش ویژه ای در اجرای عملیات های پشتیبانی هوایی در نیروهای مسلح برخوردارند نیز از این قاعده مستثنی نمی باشند و عملکرد آنان به تبیین و بکارگیری مؤلفه های کیفیت زندگی کاری بستگی دارد. از این رو، پژوهش حاضر در پی تبیین مؤلفه های کیفیت زندگی کاری تأثیرگذار بر بهبود عملکرد خلبانان شکاری مبتنی بر روش اکتشافی با رویکردی کاربردی بوده است. گردآوری داده ها به دو روش کتابخانه ای و میدانی با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شده است. جامعه آماری شامل اساتید خلبان شکاری می باشند که دارای بیش از 25 سال سابقه خدمت، حداقل مدرک کارشناسی ارشد و دارای مشاغل رده بالای فرماندهی یا ستادی بوده اند. نمونه آماری به روش هدفمند قضاوتی انتخاب و فرآیند مصاحبه تا مرحله اشباع نظری داده ها ادامه پیدا کرد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل مضمون انجام شد. نتایج پژوهش منتج به تبیین مؤلفه های کیفیت زندگی کاری خلبانان شکاری گردید که در سه حوزه کلی، "نظام جبران خدمات شایسته محور"، "محیط کاری تسهیل گر"، و "تعادل زندگی-کار" دسته بندی گردید. در پایان نیز پیشنهاد گردید که به منظور بهبود عملکرد خلبانان شکاری، بایستی مؤلفه های کیفیت زندگی کاری که در این پژوهش شناسایی گردیدند، مورد توجه فرماندهان و مدیران پایگاه های هوایی قرار گیرند.

توان رزمی نیروی هوایی و پرواز هواپیماهای شکاری و ترابری وابستگی شدیدی به حاضربکاری سامانه های پشتیبانی زمینی هواپیما دارد و در صورت آماده نبودن این سامانه ها، هواپیماهای شکاری و اکثر هواپیماهای مسافربری و ترابری قادر به پرواز نمی باشند. هدف این پژوهش تعیین میزان تأثیر مؤلفه های نظارت و بازرسی، کارکنان فنی و تجهیزات بر بهینه سازی روش نت سامانه های پشتیبانی زمینی هواپیما بوده و سؤال عمده پژوهش، میزان تأثیر عوامل (نظارت و بازرسی، کارکنان فنی و تجهیزات) بر بهینه سازی روش نگهداری و تعمیر سامانه های پشتیبانی زمینی هواپیما در نهاجا چقدر است؟ که بر این اساس نوع پژوهش کاربردی و روش انجام آن توصیفی با رویکرد آمیخته است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه فرماندهان صاحب نظر و مسئولان بخش تجهیزات پشتیبانی زمینی هواپیما در یکان های نهاجا بوده که با احتساب ضریبی برابر 120 نفر می باشند. جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته تحت عناوین نظارت و بازرسی، کارکنان فنی و تجهیزات صورت پذیرفته است. جهت بررسی رابطه موجود میان متغیر مستقل و متغیرهای تابع از آزمون ضریب همبستگی خی دو استفاده شده است. در سطح معنی داری پنج درصد، صحت فرضیه های پژوهش مورد تائید قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد مؤلفه نظارت و بازرسی بیشترین تأثیر را بر بهینه سازی روش نت سامانه های پشتیبانی زمینی هواپیما در نهاجا دارد.

کشورهایی که از دیپلماسی دفاعی در تأمین انواع نیازمندی های خود ازجمله حوزه پدافند غیرعامل استفاده کنند کمتر مورد تهدید قرار می گیرند.لذا شناخت صحیح این حوزه می تواند کمک موثری در تامین امنیت ملی و منافع کشور نماید. این تحقیق باهدف تبیین نقش دیپلماسی دفاعی در تأمین نیازهای پدافند غیرعامل جمهوری اسلامی ایران انجام شده و ارتباط بین دو متغیر (دیپلماسی دفاعی و نیازهای پدافند غیرعامل) را از طریق جمع آوری اطلاعات منابع کتابخانه ای و اسناد بالادستی مورد بررسی و تحلیل قرارداده است. پژوهش حاضر در حیطه تحقیقات توصیفی و از نوع کاربردی طبقه بندی می گردد و از روش نمونه گیری هدفمند به شیوه گلوله برفی تا رسیدن به آستانه اشباع نظری استفاده می کند. جامعه آماری تحقیق نیز متشکل از معاونین و مدیران حوزه های اجرایی و مطالعاتی مرتبط با دیپلماسی دفاعی و پدافند غیرعامل نیروهای مسلح می باشد. نتایج حاصله حاکی از آن است که نیازهای پدافند غیرعامل مرتبط با دیپلماسی دفاعی شامل: پایش تهدیدات، نیازمندی های انتقال دانش و تجربیات به کشور و نیازمندی های حوزه همکاری های دو یا چندجانبه بین المللی می باشد. همچنین بهره برداری از دیپلماسی دفاعی در تأمین نیازهای پدافند غیرعامل کشور برای دستگاه متولی این حوزه و دستگاه های اصلی تصمیم ساز و تصمیم گیر  سیاسی به منظور رویکردی هم افزایانه در تقویت زیرساخت ها از طریق تأمین نیازها و ملزومات حوزه بین الملل می تواند به نتایج بسیار مثبتی در تقویت وشکوفایی منافع ملی وبین المللی بیانجامد.

گسترش تهدیدات نوظهور و فناورپایه از طرف دشمنان و بهره گیری از فضای سایبر برای انجام عملیات های مختلف علیه کشور و به خصوص نیروهای مسلح به گونه ای است که عدم توجه به آن می تواند موجب غافلگیری راهبردی شود. همچنین با توجه به وجود اطلاعات با ارزش در شبکه های ارتش جمهوری اسلامی ایران و امکان دستیابی، خرابکاری، افشاء و سرقت این اطلاعات ضرورت امنیت سایبری جهت مقابله با این گونه فعالیت ها بیش از پیش روشن گردیده است. سرمایه گذاری گسترده دشمنان برای بهره گیری از فرصت های فضای سایبر به حدی است که انجام پژوهش های مختلف در این زمینه را طلب می کند. هدف پژوهش "شناسایی عوامل موثر بر امنیت سایبری ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران" و جامعه مورد مطالعه کلیه افراد و اسناد و مدارک، کتب، آئین نامه ها با موضوعات مرتبط با امنیت سایبری است. جامعه آماری، کارکنان ستاد ارتش ج.ا.ایران با مدرک تحصیلی مرتبط با حوزه سایبری بوده که تعداد آنها با احتساب ضریبی به علت طبقه بندی آماری برابر 34 نفر است. روش جمع آوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای بوده و گردآوری آن ها، به وسیله مصاحبه، پرسش نامه، اسناد و مدارک و سایت های اینترنتی بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش آمیخته استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که عوامل درون سازمانی شامل امن سازی تجهیزات، شبکه ها، نرم افزارها، رصد و پایش رخدادهای سایبری و واکنش به موقع به آن ها و ارتقاء دانش سایبری کارکنان و عوامل برون سازمانی شامل تهدیدات سایبری انسان ساز و طبیعی، عوامل موثر بر امنیت سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهند.

هدف پژوهش حاضر مقایسه تأثیر سه روش آموزشی سنتی، نوین و ترکیبی بر مهارت تیراندازی دانشجویان مراکز آموزش عالی نیروهای مسلح است. پژوهش حاضر ازنظر هدف پژوهشی کاربردی و از نظر راهبرد و روش نوعی تحقیق تجربی است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان یکی از مراکز آموزش عالی نیروهای مسلح است که از بین آن ها درمجموع تعداد 60 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و در ادامه به صورت تصادفی به سه گروه 20 نفره تقسیم و درنهایت گروه ها به صورت تصادفی به هر یک از روش ها اختصاص یافتند. برای اجرای تحقیق از طرح پیش آزمون - پس آزمون استفاده شد، برای این منظور ابتدا برای آزمودنی ها یک مرحله تیراندازی در مسافت 100 متر در میدان تیر جنگی به عنوان پیش آزمون اجرا و در ادامه به هر یک از گروه ها با یکی از روش های آموزشی مذکور، 14 جلسه به مدت 28 ساعت آموزش داده شد. پس از پایان آموزش مجدداً یک مرحله تیراندازی در مسافت 100 متر در میدان تیر جنگی به عنوان پس آزمون اجرا شد. سپس برای تحلیل داده های گردآوری شده، از آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون های آماری، t وابسته، تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون لون و آزمون توکی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد، بین روش های مذکور به لحاظ میزان تأثیرگذاری بر مهارت تیراندازی دانشجویان تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از مقایسه و رتبه بندی سه روش آموزش مذکور نشان داد، روش ترکیبی حائز رتبه اول، روش نوین، حائز رتبه دوم و روش سنتی حائز رتبه سوم شدند، لذا بر اساس نتایج حاصل روش آموزش ترکیبی، مناسب ترین روش برای آموزش تیراندازی است.

ارتقاء آمادگی جسمانی خلبانان شکاری یکی از موارد مهم در افزایش آمادگی رزمی آنان است؛ چراکه آنان همواره و به طور مستمر در معرض محیط های نامتعارف قرار دارند و ضروری است که از توان فیزیکی بالایی برخوردار باشند. ازاین رو، این پژوهش درصدد تبیین چگونگی ارتقاء آمادگی جسمانی خلبانان شکاری نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با اتکاء بر تمرینات استقامتی است. در این راستا خلبانان شکاری نهاجا، اسناد، مدارک، کتب و مقالات مربوطه، موردمطالعه قرار گرفتند و جامعه آماری این پژوهش خلبانان شکاری نهاجا که سابقه خدمتی بیش از 15 سال دارند به تعداد 174 نفر در نظر گرفته شدند. در تجزیه وتحلیل داده ها، پس از انجام مصاحبه، نظرات صاحب نظران دسته بندی شده و سپس با تقسیم بندی اطلاعات جمع آوری شده از منابع موردمطالعه و اسناد و مدارک شرایط موجود در مورد هدف به صورت کیفی تجزیه وتحلیل شده؛ و بعد سؤالات پرسش نامه تجزیه وتحلیل توصیفی و استنباطی گردیده و در انتها جهت نشان دادن هم پوشانی داده های حاصل از مصاحبه، منابع و پرسش نامه تحلیل نهایی انجام شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، بیان گر آن است که با سطح اطمینان بالا می توان گفت که تمرینات استقامتی با تقویت مؤلفه های قلبی- عروقی، تعادل، توان، هماهنگی، ترکیب بدن، انعطاف پذیری و همچنین با افزایش استقامت عضلانی و توان عضلات اسکلتی عضلات بدن نظیر عضلات گردن، شکم، پاها و کمر که در افزایش تحمل نیروهای گرانش زمین بسیار ضروری هستند؛ سبب افزایش آمادگی جسمانی خلبانان شکاری می شود.

این پژوهش به تطبیق سرفصل های آموزشی دافوس آجا و دافوس زمینی ارتش چین  می پردازد. سرفصل دروس از ارکان اصلی هر نظام آموزشی است. بحث سرفصل های آموزشی در دافوس و روش آموزش و محتوا و متون آموزشی هر دانشگاه و یا دانشکده فرماندهی و ستاد مبتنی بر سیاست های آموزشی ارتش آن کشور تدوین می شود. بنابراین تطبیق سرفصل دروس آموزشی دافوس آجا و دافوس ارتش خلق چین از این جنبه دارای اهمیت است. سؤال اصلی پژوهش عبارت است از "مقایسه سرفصل های آموزشی دافوس ارتش جمهوری اسلامی ایران با سرفصل های آموزشی (دروس نظری، دروس عملی) دافوس ارتش خلق چین، چه مطلوبیت هایی ایجاد می نماید؟" هدف اصلی تحقیق نیز ایجاد مطلوبیت برای سرفصل دروس آموزشی دافوس از طریق مقایسه سرفصل های آموزشی کارشناسی ارشد مدیریت دفاعی(دافوس) ارتش جمهوری اسلامی با سرفصل های آموزشی دانشکده فرماندهی و ستاد نیروی زمینی ارتش خلق  چین و ارائه سرفصل های مناسب جهت دافوس آجا، روش پژوهش تطبیقی است. مطالعه تطبیقی یکی از روش های پژوهش است که در آن دو یا چند متغیر یا مورد در قیاس با یکدیگر بررسی می شوند، با این هدف که با توصیف و تبیین اشتراک ها و تفاوت ها، بتوان به تفسیر ها و احتمال تعمیم های تازه دست یافت. در این تحقیق محقق ابتدا به تحلیل تطبیقی سرفصل دروس دافوس ارتش ج.ا.ا ایران با دافوس زمینی ارتش جمهوری خلق چین پرداخته و با توجه به سیاست های آموزشی دو ارتش، اقدام به پیشنهاد سرفصل دروس دافوس آجا نموده است، ازجمله مهم ترین این پیشنهاد ها نیز آموزش دروس مرتبط با طراحی یک عملیات مشترک با کشورهای دارای دیدگاه های مشترک منطقه ای با ج.ا.ا، توسط دافوس ارتش ج.ا.ا می باشد.

ارتش جمهوری اسلامی ایران از نیروهایی ترکیب شده که ماهیت تخصصی مجزا و فضای عملیاتی متفاوتی دارند. تفاوت در فضا و محیط عملیاتی، موجب استقلال راهبرد و تاکتیک در محیط تخصصی می شود. در هر صحنه ی جنگ دو نیروی خودی و دشمن وجود دارند که دارای محیط عملیاتی، اهداف، تاکتیک ها و تکنیک های متفاوت از هم هستند، بنابراین الزام حضور سلاح ها و تجهیزات و نیروهای متنوع با تخصص ها و حتی فرهنگ سازمانی مختلف برای پاسخگویی به کنش های متنوع دشمن، نیاز به سامانه اطلاعات یکپارچه و شبکه محور دارد. این سامانه با ایجاد شبکه یکپارچه اطلاعاتی در سامانه های اطلاعاتی و حفاظت اطلاعاتی و پایش مناطق عملیاتی آینده به منظور شناخت و بهره برداری از ظرفیت های بومی باعث هم افزایی در طرح ریزی، اجرا، کنترل و نظارت عملیات مشترکِ نیروهای چهارگانه آجا می گردد. هدف اصلی تحقیق تدوین راهبردهای هم افزایی سامانه اطلاعات ارتش جمهوری اسلامی ایران در رزمایش مشترک است، این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه ای بوده که به دو روش مرکب (توصیفی و زمینه ای- موردی) با رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) انجام شده است. جامعه نمونه 74 نفر بوده و روش جمع آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای می باشد، یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS  تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج تحقیق تعداد 18 عامل (5 قوت، 2 ضعف، 7 فرصت و 4 تهدید) نقش آفرین احصاء شده است. از تلفیق عوامل بالا تعداد 12 مطلوبیت و 15 چالش به دست آمده است. بر اساس محاسبات انجام شده مشخصات منطقه راهبردی در موقعیت تهاجمی معطوف به قوت قرار دارد و بر همین اساس تعداد 6 راهبرد برای هم افزایی سامانه اطلاعات آجا در رزمایش مشترک تدوین شده است.

در جنگ های امروزی، دکترین پدافند غیرعامل و مبانی آن بسیار حائز اهمیت است و نقش مهمی را برای موفقیت در جنگ های آتی ایفا می کند. از این رو، پژوهش حاضر در پی تبیین عؤامل مؤثر بر دکترین پدافند غیر عامل جمهوری اسلامی ایران با رویکرد نظامی مبتنی بر روش کیفی بوده است. گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و با استفاده از مطالعه اسناد و مدارک انجام و در نهایت اعتبارسنجی آنان به روش دلفی سه مرحله ای به تأیید خبرگان رسیده است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه اسناد و مدارک مرتبط با دکترین، دکترین پدافند غیرعامل و پدافند غیرعامل در کشور که در منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ، اسناد بالادستی و کلیه پیشینه های تحقیقاتی مرتبط ارائه شده اند، بوده اند. همچنین خبرگان را صاحب نظران حوزه ی پدافندغیرعامل و پدافندهوایی که دارای سوابق فرماندهی و مدیریت کلان و آگاه به دکترین بوده اند به تعداد 15 نفر تشکیل داده اند.گزاره ها به روش هدفمند قضاوتی انتخاب و فرآیند جمع آوری آنان تا مرحله اشباع نظری داده ها ادامه پیدا کرد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوی براون و کلارک (2006) انجام شد. نتایج پژوهش منتج به تبیین عؤامل مؤثر بر دکترین پدافند غیر عامل با رویکرد نظامی گردید که این عوامل در سه حوزه "جهت دهندگان دکترین"، "ساختاردهندگان دکترین" و "شتاب دهندگان محیطی دکترین" دسته بندی گردیدند. نتایج نشان داد که به منظور تدوین دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد نظامی باید به سه حوزه کلی یاد شده توجه ویژه نمود.