علوم و فنون نظامی

قدرت ملی کشورها عمدتاً محصول کنش ها و واکنش های اجزای تشکیل دهنده آن، و دارای ابعاد گوناگون نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... است. در این پژوهش نقش آجا در مؤلفه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و نرم قدرت ملی بررسی شده است. جامعه آماری شامل500 نفر از کلیه فرماندهان و مسئولین و اساتید در سطوح عالی آجا است که به منظور اعتبارسنجی، تعداد20 نفر خبره به صورت هدفمند قضاوتی، و جهت تکمیل نمودن پرسشنامه ها، تعداد 80 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقاتی انتخاب شد. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی با رویکرد آمیخته (کمی- کیفی) است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که آجا یکی از بزرگ ترین سازمان های کشور بوده و در ابعاد گوناگون نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زمینه اعتلای قدرت ملی را فراهم می آورد. نقش ارتش در سیاست، یک نقش مستقیم نیست و نباید بیش از این گسترش یابد و این بهترین راهبرد برای حفظ ارتش و دور نگه داشتن آن از قیل وقال های ناپایدار سیاسی است. آجا ظرفیت تأثیرگذاری اقتصادی را دارد، اما به دلایلی از این ظرفیت استفاده مطلوب صورت نگرفته است. معیار نهایی قدرت ملی، توانمندی نظامی است. درواقع ایفای نقش نظامی، وظیفه ذاتی و اصلی آجا بوده و سایر نقش ها، نقش جانبی و فرعی هستند. نقش آجا در مؤلفه نرم قدرت ملی قابل توجه و مهم است ولی به نظر می رسد تا تأثیرگذاری مطلوب فاصله زیادی دارد.

یکی از سرمایه های بسیار مهم در هر سازمانی، نیروی انسانی آن سازمان است و موفقیت یا شکست هر سازمان تا حدود زیادی  به عملکرد نیروی انسانی آن سازمان بستگی دارد. سبک زندگی به عنوان عاملی مؤثر بر رفتار کارکنان، تسهیل کننده تعهد سازمانی آن ها است. در نیروهای مسلح که با مقوله حیاتی امنیت و دفاع از جامعه سروکار دارند و برونداد فعالیت کارکنان این سازمان ها، تولید امنیت و ایجاد بازدارندگی در مقابل دشمنان است، ارزش سرمایه انسانی متعهد و متدین بیشتر نمایان می شود. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر سبک زندگی بر میزان تعهد سازمانی کارکنان آجا انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، کارکنان منطقه یکم امامت نداجا در سال 1398 بودند که از بین آن ها تعداد 350 نفر با استفاده از روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده و جهت گردآوری اطلاعات از پرسش نامه و برای تحلیل آماری داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که: بین بُعد نگرش ها و گرایش ها، بُعد فعالیت ها،  بُعد روابط انسانی با تعهد سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود داشته و بُعد اموال تنها با تعهد مستمر رابطه معنادار دارد و این متغیر با سایر ابعاد تعهد سازمانی در این تحقیق فاقد رابطه معنادار است. درنتیجه سبک زندگی بر تعهد سازمانی کارکنان منطقه یکم امامت نداجا تأثیر مستقیم و مثبتی داشته و بین این دو متغیر یک رابطه قوی برقرار است و بر این اساس، تقویت سبک زندگی در ابعاد بیان شده به افزایش تعهد سازمانی کارکنان آجا منجر خواهد شد.

تأملات نظری در دانش روابط بین الملل مبتنی بر مفهوم محوری «قدرت» شکل گرفته و همچنین کاربست قدرت، عینی ترین رفتار در سیاست خارجی دولت هاست. بااین حال با ورود به دوران جهانی شدن، قدرت در مفهوم، ابعاد، ابزارها، حتی مبانی و گفتمان ها دچار تحول شده است. متناظر با این روند، «جنگ» نیز در نظریه های نظامی دچار تحولاتی در ابزارها، هدف و ... شده است. لذا به نظر می رسد مطالعه تطبیقی میان دو مفهوم قدرت و جنگ در رویکردهای مربوطه، می تواند ضمن توسعه دانش نظری، درک راهبردی از فضای امنیتی-دفاعی پیش رو را نیز ارتقا دهد. بر این اساس این پژوهش  با هدف «بررسی تطبیقی تحول مفهوم جنگ در نظریات نظامی با تحول در مفهوم قدرت در روابط بین الملل» انجام شد. نوع پژوهش «توسعه ای» و روش مورداستفاده ترکیبی از «تبینی-مقایسه ای» است. نتایج پژوهش نشان داد که در تحول مفهومی قدرت و جنگ، می توان یک خط سیر انباشتی و متناظر را شناسایی کرد که طی آن «جنگ هیبریدی» در تناظر با مفهوم «قدرت هوشمند» مفهوم سازی می شود. در یک تحول پارادایمی نیز می توان تناظر دیگری را میان «قدرت پسامدرن» در نظریه روابط بین الملل و «جنگ شناختی» در نظریه های نظامی، ترسیم کرد.

طرح ریزی نظامی فرآیند تصمیم گیری است که با دریافت مأموریت شروع و مجموعه فعالیت های فرمانده و ستاد با در نظر گرفتن منابع و راه های کار، جهت تهیه طرح ها یا دستور عملیاتی و وصول به هدف های تعیین شده انجام می شود. طرح ریزی درواقع نقشه راه عملیات نظامی برای رسیدن به هدف است. از این رو این پژوهش با هدف شناسایی عوامل عمده مؤثر بر طرح ریزی عملیات نظامی در جنگ آینده با رویکرد کلاسیک انجام شد تا فرانمای قابل اتکا جهت طراحی نظامی ارائه شود و فرماندهان، افسران ستاد و طراحان عملیات از آن بهره ببرند. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی است که با رویکرد آمیخته انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد از تعداد 108 نفر پژوهش خواندگان، 4/94 درصد از جامعه نمونه معتقدند ابعاد اصول جنگ، توان رزمی، قواعد اساسی رزم، سامانه های رزم زمینی، هنر جنگ و خلاقیت و نوآوری با مؤلفه ها و شاخص های مربوطه در طرح ریزی عملیات نظامی در جنگ آینده با رویکرد کلاسیک اثرگذارند.

نیروی انسانی از مهم ترین سرمایه های یک سازمان بوده که داشتن مؤلفه تعهد سازمانی می تواند آن سازمان را در رسیدن به اهدافش یاری نماید. برای ارتقاء تعهد سازمانی در نیروی انسانی مطالعات بسیاری انجام شده که در این میان به نقش هوش اخلاقی، به عنوان عامل تأثیرگذار و مهم، کمتر توجه شده است؛ بنابراین در این مطالعه اثربخشی آموزش مؤلفه های مبتنی بر هوش اخلاقی بر روی تعهد سازمانی کارکنان یکی از یگان های نیروهای مسلح بررسی شد. پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 60 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند؛ سپس آموزش مؤلفه های هوش اخلاقی برای گروه آزمایش به مدت 8 جلسه اجرا شد و گروه کنترل از هیچ گونه آموزشی برخوردار نشدند. در این پژوهش از پرسشنامه تعهد سازمانی استفاده شد و داده های به دست آمده به شیوه تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش مؤلفه های هوش اخلاقی بر روی مؤلفه های تعهد سازمانی (تعهد عاطفی با 69/55F= و 001/0P=، تعهد مستمر با 38/54F= و 001/0P= و تعهد هنجاری با 05/43F=  و 001/0P=) کارکنان نظامی بود. یافته های پژوهش نشان داد که کاربرد آموزش مؤلفه های هوش اخلاقی در فضای کار برای کارکنان می تواند در ارتقاء مؤلفه های هوش اخلاقی و همچنین افزایش آگاهی و بالا بردن تعهد سازمانی آن ها مؤثر باشد.

این پژوهش کاربردی، به روش توصیفی، با رویکرد آمیخته و با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت آموزش دانش آموزان مرکز آموزش تخصص های دریایی باقرالعلوم(ع) نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تعداد 318 نفر از خبرگان در امر تربیت و آموزش، فرماندهان و کلیه درجه داران با درجه ناو استوار یکمی به بالا بود که با استفاده از جدول آلفای کرونباخ و مورگان، حجم نمونه 174 نفر تعیین شد. نتایج نشان داد که عوامل: امکانات آموزشی، متون آموزشی، برنامه ریزی آموزشی و ویژگی های اساتید بر بهبود کیفیت آموزش دانش آموزان این فرماندهی مؤثرند.

این مطالعه با هدف ارزشیابی اثربخشی آموزش در دانشگاه افسری امام علی (ع) بر اساس الگوی EFQM با تمرکز بر 5 حوزه توانمندساز انجام شد. نوع پژوهش توسعه ای - کاربردی و روش آن، پیمایشی- توصیفی است؛ تعداد 943 پرسشنامه محقق ساخته که با توجه به مؤلفه های مذکور در "نظامنامه سیستم ارزشیابی اثربخشی آموزش نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران" طراحی، و روایی و پایایی آن به ترتیب توسط خبرگان و آلفای کرونباخ به تأیید رسید، به تفکیک بین 5 نوع کاربر (استادان، رئیسان گروه های آموزشی، کارکنان علمی-پژوهشی و فرماندهان یگان های عملیاتی) به صورت تمام شمار و (دانشجویان) تصادفی توزیع شد. مجموع امتیاز گویه های مربوط به هر حوزه و مندرج در پرسشنامه ها مبین وضعیت نسبتاً مطلوب برای 5 حوزه توانمندساز الگوی EFQM (فرماندهی و مدیریت، استادان، دانشجویان، برنامه و فرایند یاددهی-یادگیری) بود. بی تردید آگاهی از وضعیت حوزه های آموزشی دانشگاه از طریق یک الگوی استاندارد جهانی، به آگاهی سازمان از نقاط قوت و ضعف خود و حرکت در مسیر پیشبرد اهداف، کمک شایانی خواهد کرد. بازنگری در برخی اصول و شیوه های اجرا در سازمان ارتش به واسطه قدمت آن، بیش از دیگر ارگان ها لازم و ضروری به نظر می رسد.