علوم و فنون نظامی

اصطلاح لجستیک؛ یعنی مدیریت سامانه های توزیع فیریکی که پیوند ناگسستنی با عملیات نظامی داشته و از زیر مجموعه های مدیریت نظامی محسوب می شود، اساسا منشا و خاستگاه نظامی دارد. با این وجود تعاریف، قلمرو و کاربرد دو اصطلاح «لجستیک یا تدارکات» و «مدیریت زنجیره تأمین و پشتیبانی» در زمره مباحث جنجالی بین صاحبنظران بوده است و نیل به فهم مشترک آنها، لازمه تقویت تعامل بین نهادها بویژه نهاد نظامی می باشد. در این راستا، محققان زیادی ضمن بررسی تعاریف مختلف، ماهیت کاربردی و فعالیتهای مندرج در هر کدام را از منظر کارکردهای مدیریتی بررسی کرده اند. در این راستا در این مطالعه، از دست اندر کاران فعال در عرصه های مختلف صنعت خواسته شده تا به سه سوال اساسی شامل چگونگی تعریف زنجیره تأمین، لجستیک و ارتباط این دو پاسخ دهند. تجزیه و تحلیل کمی-کیفی داده های حاصله ناظر بر عدم تمایز و همپوشانی آنها بوده و تعریف ارائه شده متأثر از تلقی دست اندر کاران از سازمان مربوطه می باشد. ازجمله نتایج حاصله از پژوهش حاضر که از تلفیق و تأیید آن با چند پژوهش علمی_تخصصی دیگر بوجود آمده، عبارت از این است که: واژه لجستیک، الزاماً به جریان فیزیکی کالا و مواد اشاره دارد و به جابجایی اطلاعات ارتباطی ندارد. زنجیره تأمین نیز، شامل یک جریان لجستیکی است؛ در حالیکه حرفه لجستیک ناظر به برنامه ریزی، اجرا و کنترل جریان جابجایی کالا و خدمات است. وجه مشترک تعاریف این است که مدیریت زنجیره تأمین، نهایتاً به فرایند برنامه ریزی، کنترل جریان، ذخیره سازی کالاها و خدمات از نقطه مبدأ تا رسیدن به دست مشتری و مطابق با نیازهای آنها منجر می شود.

  برنامه ریزی در دنیای امروز یکی از ابزارهای ساماندهی محیط جغرافیایی است. به عبارت دیگر برنامه ریزی به صورت اصولی، نوعی تفکر در باره ی مسائل اقتصادی، سیاسی، دفاعی، اجتماعی و فرهنگی است و به صورت قطعی جهت گیری آینده نگری دارد؛ و به گونه عمقی به روابط، اهداف و تصمیمات همه جانبه توجه دارد؛ و به شدت در زمینه ی خط مشی و برنامه، جامعیت را می طلبد. اساس هر برنامه ریزی فضایی، قانون آمایش سرزمین است. اقداماتی که برای انجام دفاع نظامی و آمادگی برای حفاظت مردم در مواقع رویارویی های نظامی ضرورت پیدا می کند مستلزم درخواست های عظیم فضا است. این انتظارات باید مورد توجه قرار گرفته و هماهنگ شوند. از این رو توجه به مقتضیات دفاع غیرنظامی و نظامی در تدابیر و اقدامات مؤثر فضایی به عنوان امری بدیهی مورد تأیید قرار گرفته است. لذا یافتن راهی که منتهی به این هدف شود و اسباب و شرایطی را که خاص رسیدن به این هدف است ضروری است و آن جز در سایه مراعات ملاحظات امنیتی-دفاعی در مکان گزینی ها امکان پذیر نیست. در این مقاله هدف از آمایش سرزمین در رابطه با بخش دفاع استقرار بهینه ی واحدهای نظامی در فضا برای تأمین حداکثر قابلیت دفاع و حداقل آسیب پذیری می باشد. از آنجایی که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حفظ منابع حیاتی و دفاع سرزمینی را به عهده نیروهای مسلح گذاشته است و تأمین اهداف دفاعی و نظامی، پاسخ گویی مناسب و به موقع به تهدیدات در چارچوب مبانی و اصول، جزو وظایف اصلی این نیرو می باشد این مقاله در پی تبیین رابطه بین آمایش سرزمین با معیارها و اصول امنیتی می باشد.

تربیت نظامی، موضوع مهم و سرنوشت ساز و یکی از دغدغه های اصلی فرماندهان و مسئولین امور تربیتی در مراکز آموزش عالی ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. هدف این تحقیق بررسی مفهوم تربیت نظامی، روش ها ، موانع و عوامل موثر در تربیت نظامی از دیدگاه فرماندهان گردان های دانشجویی دانشگاه افسری امام علی (ع) می باشد. از این رو، پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و از استراتژی کیفی تئوری داده بنیاد استفاده شده است. برای انجام این تحقیق یازده نفر از فرماندهان گردان های دانشجویی که سابقه بیشتری در رابطه با موضوع مطالعه داشتند به عنوان نمونه اولیه انتخاب شدند. با نمونه ها ی مورد مطالعه مصاحبه و متن مصاحبه ثبت شد. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس مطالعه متن مصاحبه بوده و پس از استخراج مفاهیم و مضامین اولیه از روش اشتراوس و کوربین برای طراحی مدل تربیت نظامی دانشجویان استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق، مفهوم تربیت نظامی از دیدگاه فرماندهان عبارت است از تغییر رفتار مستمر مبتنی بر ارزش ها و ساختن جسم و پرورش روح که منجر به ارتقا سطح دانایی و توانایی، جامعه پذیری، سازگاری با محیط، اطاعت پذیری و ایجاد تعهد از طریق آموزش و فراگیری در فرد نظامی می گردد. همچنین روشها، موانع و عوامل موثر در تربیت نظامی دانشجویان طی  مدلی ارائه شده است.

جرایم خودزنی و خودکشی در ارتش جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با ارتش های جهان و سایر بخش های جامعه چشمگیر نیست ولی چون انسان ها سرمایه های اصلی سازمان ها و جوامع به شمار می روند و با علم به اینکه حتی یک نفر هم آمار بالایی برای جامعه است بررسی علل آن ضروریست، امروزه خودکشی در جوامع بشری خطری جدی تلقی شده و در دنیا یکی از ده علت مرگ محسوب می گردد، به طوری که میزان آن روند افزایشی داشته و سازمان های ذی ربط درکشورهای مختلف درپی مهار آن می باشند، به همین دلیلاین مقاله برای بررسی نقش عوامل برون سازمانی در خودزنی کارکنان وظیفه یگان های ارتش تهیه شده است و نگارندگان تحقیق با هدف تبیین عوامل برون سازمانی خودزنی و خودکشی و ارائه راه کارهای مقابله با آن ضمن جمع آوری اطلاعات بوسیله ابزارهای میدانی و کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل کمی و کیفی وضعیت موجود در یگان های ارتش در سال1392 مورد بررسی قرار داده اند. در تجزیه و تحلیل این تحقیق سعی شده است تأثیر عوامل برون سازمانی، (مشکلات اقتصادی، عوامل فرهنگی و ناهنجاری های روانی (افسردگی)، ناهنجاری های اجتماعی، مشکلات خانوادگی) که سر منشأ بسیاری از اقدام به خودکشی در سطح آجا می باشد بررسی شود. نتیجه گیری کلی حاصل از تحلیل داده ها حاکی از آن است که مولفه های مورد  بررسی در متغیر مستقل عوامل برون سازمانی بر متغیر تابع یعنی خودزنی و خودکشی کارکنان آجا تأثیر زیادی داشته و در انتها برای شناسایی و تقلیل این جرم پیشنهادهایی ارائه گردیده است.

در سالهای اخیر، مدیریت دانش به عنوان موضوع مهم و حیاتی مورد توجه قرار گرفته است جوامع علمی و تجاری هر دو بر این باورند که سازمانها با قدرت دانش می توانند برتری های بلند مدت خود را در عرصه های رقابتی حفظ کنند. در حقیقت، در عصر تحول و عدم اطمینان های محیطی سازمان هایی موفق هستند که به طور مستمر به تولید دانش بپردازند. به طرز مناسب دانش را سازماندهی کنند و آن را در مجموعه ی سازمان توسعه دهند و در فناوری ها، محصولات و خدمات به کار گیرند .در این تحقیق سعی شده است تا میزان همبستگی بین حلقه های تشکیل دهنده چرخه ی مدیریت دانش در دانشگاه افسری امام علی (ع) مشخص شود. به این منظور، از مدل چهار حلقه ای جاشپارا به عنوان چرخه مدیریت دانش استفاده شده و سه فرضیه و یک سوال تحقیقی مورد بررسی قرار گرفته است نتایج تحقیق نشان می دهد در حدود 36% از تغییرات خلق دانش با عامل سازماندهی دانش بیان می شود. عامل تبادل دانش بر خلق دانش اثر دارد که در حدود 41% از تغییرات خلق دانش با عامل تبادل دانش بیان می شود. عامل به کار بستن دانش بر خلق دانش اثر دارد که در حدود 56% از تغییرات خلق دانش با عامل به کار بستن دانش بیان می شود که نسبت به سایر متغیر ها بیشترین سهم را دارد.

حفظ نظم داخلی و صیانت از کشور در برابر تهاجم خارجی مهم ترین کار ویژه نیروهای مسلح در هر کشوری به حساب می آید؛ این نیروها باید در درون سازمان خود مظهر نظمی باشند که نوید بخش آن نظم برای جامعه هستند؛ البته این سخن بدان معنی نیست که نظم داخلی نیروهای مسلح در زیر لفافه نظم ظاهری مخفی شود. ازاین رو، حفظ شکل ظاهری نظم و آسیب شناسی پیوسته فرهنگ سازمانی این نیروها باید یکی از اولویت های اصلی در پژوهشی نیروهای مسلح باشد. این پژوهش بر مبنای نظریه ی «گفتمان قدرت و ضد قدرت» میشل فوکو استدلال می کند که قدرت بر سلسله مراتب استوار است و در ذاتش ناگزیر می باید بر نظم تأکید بگذارد. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و روش جمع آوری داده های کیفی-کتابخانه ای، سه آسیب جدی در فرهنگ سازمانی نیروهای مسلح شناسایی شده است که عبارتند از: استخدام، آموزش و نظارت در دوران خدمت. بر اساس این فرضیه، با برنامه ریزی دقیق تر در سه مرحله استخدام، آموزش و نظارت در دوران خدمت از طریق شناخت تغییرات مفهوم قدرت در دوران پسامدرن، می توان تا حد زیادی نقاط ضعف فرهنگ سازمانی نیروهای مسلح را کاهش داد.

خلیج فارس منطقه ای ژئوپولتیکی است که از زمان های گذشته در کشورهای جهان جایگاه والایی داشته است. تراکم کشورهای نفت خیز در این منطقه، اوضاع متشنج و ضعف داخلی کشورهای منطقه، متکی بودن به قدرت های خارجی، مجاورت ژئوپولتیکی با شبه قاره هند و نیز تمایز عمده در بافت و ساختار سیاسی - اقتصادی خلیج فارس از ویژگی های متمایز این منطقه در مقایسه با سایر مناطق ژئوپلتیکی جهان است، منطقه خلیج از زمان کشف و صدور نفت، و هم چنین تحولات در نظام های سیاسی، اقتصادی و امنیتی درکانون توجه قدرت های جهان مبدل کرده است. موقعیت حساس و استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و وجود بحران ها و عدم ثبات سیاسی در کشورهای مجاور و وجود چالش های سیاسی با همسایگان استراتژیک باعث به وجود آمدن تهدیدهایی برای امنیت جمهوری اسلامی ایران می شود. ایالات متحده آمریکا بزرگ ترین تهدید فرامنطقه ای است که حوزه نفوذ آن به این منطقه حساس و استراتژیک گسترده شده است. این مقاله در تبیین علل اهمیت خلیج فارس وتنگه هرمز برای امنیت ملی ایران و آمریکا  است کهبا استفاده از روش AHP و مقایسه معیارهای موقعیت جغرافیایی، ذخایرعظیم نفت و گاز، بازارمصرف، نقش فرهنگی و ایدئولوژیکی، علل اهمیت خلیج فارس و تنگه هرمز برای امنیت ملی ایران وآمریکا تبیین می نماید.