مدیریت صنعتی

هدف: حمایت از ساخت داخل در کشورهای نفت خیز، رویکردی متداول و به اجماع رسیده است؛ اما در منابع علمی، روش تدوین و پیاده سازی الگوی مناسب برای آن با مشخص کردن حد و شیوه مطلوب مداخله شرکت های ملی نفت و گاز ارائه نشده است. هدف این مطالعه شناسایی محورهای اصلی، ابزارها و راه کارهای حمایتی شرکت ملی گاز ایران برای تقویت توانمندی تولیدکنندگان داخلی و وزن دهی به آن هاست. روش: ابتدا با مرور ادبیات سیاست صنعتی و تجربیات کشورهای نفت خیز، محورهای اصلی، ابزارها و راه کارها احصا شد. سپس موارد احصا شده از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با مأموریت و مقررات شرکت مذکور متناسب سازی و به روش دلفی فازی بومی سازی شد. در پایان به روش مقایسه زوجی بهترین بدترین، به آن ها از نظر اهمیت وزن دهی شد. یافته ها: در این مطالعه ابزارها و راه کارها در 8 محور اصلی و ۴۹ ابزار و راه کار کدگذاری شد. محورهای اصلی به ترتیب اهمیت عبارت اند از: کاهش چالش های محیط کلان اقتصادی و سیاسی با وزن 9/25 درصد، حمایت از پژوهش و توسعه فناوری و نوآوری با وزن 6/13 درصد، مدیریت تقاضا و بازار با وزن 8/12 درصد، حمایت از سرمایه گذاری در زنجیره تأمین صنعت گاز با وزن 2/12 درصد، برقراری هماهنگی و مدیریت عوامل بیرونی با وزن 5/11 درصد، حمایت از توسعه منابع انسانی با وزن 5/10 درصد، ایجاد یا تقویت نهادها 1/8 درصد و جبران نقص اطلاعات 5/5درصد. نتیجه گیری: حمایت از سازندگان کالا و تجهیزات داخلی، موضوعی چند انضباطی است و نیازمند به بسته منسجم و متوازنی از ابزارها و راه کارهاست.

هدف: امروزه تحولات گسترده سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و محیطی باعث شده است که طراحی شبکه زنجیره تأمین بنزین یکی از چالش های دولت ها شود و ابعاد مهم دیگری همچون پایداری و تاب آوری در طراحی این شبکه ضرورت یابد. هدف از پژوهش حاضر ارائه یک مدل ریاضی طراحی شبکه زنجیره تأمین بنزین سه سطحی با در نظر گرفتن رویکردهای پایداری و تاب آوری به صورت هم زمان است. روش: روش این پژوهش، از نوع بنیادی کاربردی است و مدل ریاضی توسعه یافته در آن، یک مدل چند هدفه احتمالی دومرحله ای مبتنی بر سناریو است که ریسک های اختلال در زنجیره را در قالب سناریوهای احتمالی در نظر می گیرد. اختلال های در نظر گرفته شده در این پژوهش عبارت اند از: اختلال در تأمین به دلیل تخریب ظرفیت تولید پالایشگاه ها، کاهش واردات بنزین تحت تأثیر فشارهای سیاسی، تخریب تسهیلات ذخیره سازی و افزایش ناگهانی تقاضای برخی از نقاط. به منظور یافتن جواب های استوار در مقابل تغییرات ناشی از سناریوها، از روش بهینه سازی استوار آغزاف و برای یافتن جواب های کارای مدل چندهدفه از رویکرد ترابی حسینی بهره برده شده است. یافته ها: کمّی سازی رویکردهای پایداری شامل هزینه ایجاد شبکه، اثرهای زیست محیطی ناشی از انتشار گاز 2 CO در اثر تولید و انتقال بنزین در شبکه و اثرهای اجتماعی توسعه شبکه بر بهبود فرصت های شغلی و ارتقای وضعیت اقتصادی مناطق محلی، یکی از  یافته های مهم این پژوهش است. یافته مهم دیگر این پژوهش، توسعه رویکردی کمّی برای بهینه سازی ابعاد مختلف تاب آوری شبکه، یعنی کیفیت طراحی، قابلیت های پیشگیرانه و قابلیت های واکنشی در مقابل این اختلال هاست. نتیجه گیری: مدل پیشنهادی ضمن بهینه سازی کمّی هر سه بٌعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شبکه زنجیره تأمین بنزین، قادر است تاب آوری شبکه را نیز در مقابل اختلال تقویت کند. از سوی دیگر، کارایی رویکرد پیشنهادی از طریق به کارگیری آن در مطالعه موردی شبکه زنجیره تأمین بنزین در استان خراسان رضوی نشان داده شده است.

هدف: این پژوهش در پی معرفی تحقیق در عملیات استعاره ای (MOR) به عنوان نگاهی نو در تصمیم گیری و ارائه پاسخ به برخی انتقادهای وارد بر تحقیق در عملیات (OR) کلاسیک است. همچنین در این مطالعه، توانایی MOR در توصیف مسائل معاملات جفتی نشان داده می شود. روش: پیش فرض اساسی پژوهش حاضر این است که OR کلاسیک همچنان در مرحله بحران قبل از شیفت پارادایمی قرار دارد و هنوز هیچ پارادایم رقیبی موفق نشده است که آن را کنار بزند یا پاسخ کاملی برای انتقادهای مطرح بر آن ارائه دهد. از این رو، پژوهش حاضر در تلاش است تا به منظور پاسخ به برخی انتقادهای وارد بر OR کلاسیک، MOR را به عنوان مکتب جدید و رقیب معرفی کند. در پژوهش حاضر از رویکرد نوین MOR برای ساختاردهی به مسئله استفاده شده است. این رویکرد به معرفی فرایند بازنمایی مسئله به عنوان نقطه بحرانی OR کلاسیک می پردازد. همچنین در این مقاله، به منظور نشان دادن توانایی MOR، از معاملات جفتی به عنوان مورد مطالعه و از ستاره های دوتایی به عنوان قلمرو منبع استفاده شده است. در این مورد مطالعه، به منظور بازتعریف مسائل معاملات جفتی در قالب ستاره های دوتایی و نظریه پردازی در آن حوزه، از MOR استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که شش اصل به عنوان نظریه های اصلی این تحقیق در حوزه مسائل معاملات جفتی با نگاه به آن از پنجره ستاره های دوتایی وجود دارد. این اصول عبارت اند از: اصل مرکز ثقل مشترک، اصل سوابق تاریخی، اصل هم گرایی واگرایی، اصل تأثیرناپذیری از شرایط بیرونی، خاصیت جفتی بودن و وجود طبقه های مختلف جفتی بودن. نتیجه گیری: از تحقیق حاضر دو نتیجه کلی به دست می آید: یک) برقراری ارتباط میان ستاره های دوتایی و سهم های جفتی از طریق MOR امکان پذیر است؛ دو) MOR قادر است برخی از مسائلی را که OR کلاسیک از حل آنها ناتوان است، حل کند.

هدف: برگزیدن تأمین کننده در مدل روزنامه فروش برای خرده فروش، یکی از مسائل بسیار مهم است. در نظرگرفتن معیارهای مهم در برگزیدن تأمین کنندگان در دنیای رقابتی امروز، به منظور اطمینان از عرضه محصول باکیفیت، تحویل به موقع آن و رضایت مشتری ضروری به نظر می رسد. در برگزیدن تأمین کننده تبادل بین معیارهای کمّی و کیفی ضروری است. رویکردی که بتوان بسیاری از این معیارها را هم زمان در برگزیدن تأمین کننده ها در نظر گرفت، تاکنون در مدل روزنامه فروش بررسی نشده است. روش: در این پژوهش مدل روزنامه فروش با بررسی معیارهای قابل توجه برای برگزیدن تأمین کنندگان در مدلی چندمحصولی و چند دوره ای با چندین تأمین کننده توسعه داده شده است. بدین منظور، ترکیبی از رویکردهای سلسله مراتبی بیزین، بهترین بدترین و تاپسیس فازی برای اولویت بندی تأمین کنندگان به کار گرفته شد. پس از آن، وزن های به دست آمده تحت ورودی های مدل دو هدفه در نظر گرفته شدند. اهداف در این مدل بهینه سازی، سود و بیشینه سازی ارزش وزنی محصولات سفارش داده شده با در نظر گرفتن اولویت های تأمین کنندگان است. به منظور تبدیل مدل چندهدفه به تک هدفه، رویکرد ال پی متریک به کار گرفته شد. یافته ها: به منظور ارزیابی و اعتبار مدل، یک مطالعه موردی با داده های واقعی در زنجیره تأمین وسایل الکترونیکی بررسی شد. مدل توسعه داده شده، توانست با در نظر گرفتن ترکیبی از معیارهای کیفی و کمّی در برگزیدن تأمین کننده، بهترین تأمین کنندگان را پیدا کند. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که بهتر است به منظور تعیین میزان بهینه سفارش از تأمین کنندگان، علاوه بر هزینه ها، معیارهای دیگری را در نظر گرفت که در برگزیدن تأمین کنندگان ضروری است.

هدف: هدف از اجرای این مقاله، مدل سازی و بهینه سازی کل پروژه بهره برداری از چاه های نفتی ایران، در طول مدت قرارداد IPC برای تنظیم صحیح پارامتر ها و درجه های آزادی قرارداد برای تعریف یک بازی برد برد و بررسی حساسیت تغییرهای آن است. روش: به کمک روابط فیزیکی حاکم بر میدان نفتی، یک مدل پویای جدید برای مخزن، به عنوان نوآوری مطرح شده است. از سوی دیگر، مدل تصادفی کارآمدی برای رفتار قیمت نفت معرفی شده است. به کمک دو مدل یادشده، مدل مالی قرارداد به صورت کامل بیان شده و با استفاده از این مدل، پارامترها، درجه های آزادی قرارداد، شاخص های مالی و پروژه ای تحلیل حساسیت شدند و بهینه این ضرایب محاسبه شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که اگر پاداش پیمانکار در هر بشکه، در محدوده مناسب (3 تا 7 دلار) تنظیم نشود، پیمانکار به نرخ تولید پایین تمایل پیدا می کند. علاوه بر این، برای قیمت های بسیار پایین نفت (زیر 30 دلار) ریسک سرمایه گذاری افزایش می یابد. نتیجه گیری: تحلیل حساسیت مدل نشان می دهد که هر یک از پارامترهای مسئله، اعم از پارامتر های قراردادی، مخزنی و میدانی، قیمت نفت، هزینه های سرمایه گذاری و هزینه های عملیاتی، چه میزان می تواند در سود پیمانکار و صاحب مخزن سهم داشته باشد که این مهم، قدرت چانه زنی ها را افزایش می دهد.

هدف: بهره وری در صنعت خرده فروشی، به افزایش سود ناشی از خریدوفروش کالا و کنترل موجودی وابسته است. ارائه و حل یک مدل ریاضی به منظور کنترل موجودی متناسب با فضای صنعت، در راستای کمینه کردن هزینه های موجودی و به دست آوردن مقدار بهینه سفارش ضروری است. توجه به فضای قفسه برای کنترل موجودی کالاهای فسادپذیر، بدون در نظر گرفتن فضای انبار، در این صنعت امر مرسومی است که در مطالعات قبلی کمتر به آن پرداخته شده است. اهمیت این موضوع، در کنار توجه به فروش کالای پُرسودتر و عقد قرارداد حداقل تعهد خرید کالا با تأمین کنندگان، به نحوی که هزینه کل دوره سفارش گذاری بهینه شود، هدف این پژوهش است. روش: در این پژوهش با مطالعه جامع ادبیات موضوع، پارامترهای مؤثر مدل از طریق روش کتابخانه ای تعیین و با توجه به کمبود های شناسایی شده، مدلی برای کنترل موجودی با محدودیت های جدید ارائه شده است. در فرایند حل مسئله، برای به دست آوردن جواب بهینه، از الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات به کمک نرم افزار متلب و برای پیش بینی تقاضا، از سری زمانی در نرم افزار مینی تب استفاده شده است. یافته ها: مدل ارائه شده به لحاظ نزدیکی به فضای صنعت، اهمیت کاربردی دارد. نتایج عددی حاصل از حل و تحلیل مدل، بیانگر این موضوع است که تغییر مناسب در نمای کالا و عقد قرارداد حداقل تعهد خرید کالا با تأمین کنندگان، باعث کاهش هزینه دوره برنامه ریزی می شود؛ اما استفاده از هر دو با یکدیگر، همواره نتیجه مطلوبی ایجاد نمی کند، در صورت داشتن قرارداد حداقل تعهد خرید کالا با تأمین کننده و ایجاد تغییرات در تعداد نمای کالا، نیاز است که روی مقدار تعهد بازنگری شود. نتیجه گیری: در این پژوهش به بررسی مطلوبیت حاصل از تأثیر تغییر در نمای کالا بر میزان تقاضا و اثر آن بر میزان سفارش همراه با تعهد حداقل خرید کالا پرداخته شده است. به منظور کاهش هزینه، مقدار سفارش متناسب با محدودیت های فضای قفسه در نظر گرفته شده است. یافته های به دست آمده نشان می دهد که روش های به کار رفته در جهت بهبود فروش و کاهش هزینه، می تواند مطلوبیت لازم را در مقادیر سود و هزینه برای خرده فروشان ایجاد کند.