مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی (مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت سابق)

با توجه به افزایش نقش و جایگاه پژوهشگران در توسعه مزیت رقابتی شرکت ها و نقشی که توانمندسازی آنها می تواند در این فرایند ایفا نماید، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر توانمندسازی پژوهشگران به عنوان هدف اصلی این تحقیق مد نظر قرار گرفت. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی از نظر گردآوری داده ها از نوع توصیفی تلقی می شود. جامعه آماری تحقیق را پژوهشگران مرکز تحقیقاتی مورد مطالعه شامل 150 نفر تشکیل داده است که با عنایت به کوچک بودن جامعه از روش سرشماری استفاده شد. با مطالعه ادبیات موضوع و با استفاده از نتایج تحقیقات پیشین، 28 عامل مؤثر بر توانمندسازی پژوهشگران، شناسایی و با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. سپس، عوامل موثر بر توانمندسازی پژوهشگران این مرکز در سه دسته عوامل شغلی، عوامل سازمانی و عوامل فردی احصاء گردید. در ادامه، با استفاده از تحلیل عاملیِ تأییدی، بار عاملی هریک از شاخص های این عوامل محاسبه شد. پس از استخراج نتایج، وضعیت این عوامل و شاخص های آنها در این مرکز تحلیل گردید. در نهایت، با توجه به اینکه ارزیابی وضعیت موجود در هر سه دسته شاخص کمتر از میانگین بود، برای انجام اقدامات اصلاحی به مدیران پژوهش برای توسعه آینده توصیه های لازم ارائه گردید.

هدف این مقاله ارائه الگوی مدیریت زنجیره تامین استعداد در شرکت ملی نفت ایران بوده است. این تحقیق کاربردی - توسعه ای و از نوع ترکیبی به شمار می رود . جامعه آماری در مرحله فرا ترکیب، مقاله های مدیریت استعداد در پایگاه های اطلاعات علمی داخلی و خارجی و در مدل سازی ساختاری تفسیری، متخصصان منابع انسانی شرکت ملی نفت ایران بودند . برای فراترکیب ، نمونه آماری شامل 12 مقاله مرتبط با مدیریت زنجیره تامین استعداد بود که از طریق پالایش چند مرحله ای از میان 109 مقاله مشخص شدند. در مرحله کمّی، نمونه آماری شامل 22 کارشناس منابع انسانی بود که به روش هدفمند و قضاوتی انتخاب شدند. بر اساس یافته های تحقیق، ساختار شبکه، فرآیندهای کلیدی زنجیره تامین استعداد، عناصر مدیریتی، کارکردهای اصلی، عملکرد و راهبردهای زنجیره تامین استعداد به عنوان ابعاد الگوی مدیریت زنجیره تامین استعداد شرکت ملی نفت ایران شناسایی شدند. در الگوی پیشنهادی، بعد ساختار شبکه زنجیره تامین استعداد دارای بیشترین قدرت نفوذ و عملکرد مدیریت زنجیره تامین استعداد دارای بالاترین میزان وابستگی شناسایی گردید.

صنعت نفت ایران به عنوان بخشی که سهم ویژه ای در تولید ناخالص ملی دارد، برای عملکرد بهینه خود نیازمند افراد با استعداد برای نقش های رهبری و مدیران فردای این صنعت است. هدف اصلی این پژوهش طراحی مدلی مناسب برای استعدادیابی مدیران و شناسایی مؤلفه های تعیین کننده استعداد مدیریت در میان کارکنان صنعت نفت بود. روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری داده ها از نوع توصیفی- اکتشافی با روش آمیخته به شمار می رود. نمونه آماری این تحقیق، در مرحله کیفی، 30 تن از خبرگان مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت را شامل گردید که به روش غیرتصادفیِ گلوله برفی برای تشکیل پنل دلفی انتخاب شدند. نمونه مرحله کمّی شامل 1 26 نفر از مدیران بخش منابع انسانی صنعت نفت بود که به روش تصادفی انتخاب شدند. پس از بررسی مطالعات مرتبط با مفهوم استعداد، 107 معیار از پیشینه و ادبیات تحقیق استخراج شد. این معیارها با استفاده از روش دلفی و تحلیل عاملی اکتشافی غربالگری و در گروه های مختلف دسته بندی شد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که مدل استعدادیابی مدیران صنعت نفت دارای 9 بُعد اصلی و 63 مؤلفه است که در مجموع 79 درصد از واریانس را تبیین می نمایند.

مدیریت دانش به عنوان یکی از مهمترین چالش های راهبردی سازمان ها جهت کسب موفقیت و مزیت رقابتی محسوب می شود. صنعت نفت ایران متولی تولید، حفظ و بهره گیری حجم عظیم دانش بوده و برای مدیریت مؤثر آن، استفاده از یک الگو متناسب با ویژگی های بومی صنعت نفت موردنیاز است. هدف اصلی این پژوهش این بود که برای اولین بار با روش داده بنیاد و با لحاظ هر دو جنبه انسانی و فناوری، یک الگوی مدیریت دانش بومی صنعت نفت ایران ارائه شود. اطلاعات موردنیاز با مصاحبه نیمه ساخت یافته با 22 نفر از خبرگان صنعت نفت و بررسی 60 مقاله جدید گردآوری گردید. با کدگذاری گزینشی و محوری، مؤلفه های مدل نهایی و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر به دست آمد . نتایج پژوهش شامل 160 کد باز، 21 مقوله اولیه و 5 مقوله ثانویه بود که در قالب پارادایمی شرایط علّی، شرایط مداخله گر، راهبردها، مؤلفه مرکزی و پیامدها پدیدار شد

این پژوهش با هدف بررسی اثر مولفه های معنویت در محیط کار بر نگرش میل به تغییر با توجه به نقش واسطه ای تعهد سازمانی صورت گرفت. این تحقیق از نظر هدف کاربردی، و از نظر گردآوری اطلاعات و داده ها از نوع توصیفی- همبستگی به شمار می رود که به شیوه میدانی اجرا گردید. جامعه آماری پژوهش حاضر کارکنان شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه فارس مشتمل بر 350 نفر بود. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 125 نفر محاسبه و نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، تلفیقی از سه پرسشنامه بسته و استاندارد به صورت طیف پنج گزینه ای لیکرت بود. داده ها با بهره گیری از نرم افزا لیزرل 8.5 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تمامی متغیر های موثر بر نگرش میل به تغییر توسط کارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه فارس در قالب مدل مفهومی تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت مدل مفهومی با شاخص های نیکویی برازش مورد تایید قرار گرفت. همچنین با توجه به برآوردهای ضرایب اثرات مستقیم وغیر مستقیم ، بالاترین اثر مستقیم بر نگرش میل به تغییر مربوط به تعهد مستمر(0/35) وکمترین آن مربوط به اثر غیر مستقیم جذابیت کاری( 0/08) بوده است.

هدف این پژوهش، تحلیل بررسی نقش جوّ مسموم سازمانی بر اینرسی سازمانی با در نظر گرفتن نقش میانجی سکوت سازمانی بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی و از شاخه مطالعات پیمایشی به شمار می آید. جامعه آماری پژوهش را تعداد 220 نفر از کارکنان رسمی ستاد شرکت بهره برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی در شیراز تشکیل داده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه ای به تعداد 134 نفر انتخاب شد. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه استاندارد جمع آوری شد. برای تحلیل آن ها نیز از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار آماری Smart PLS استفاده شد. مدل مفهومی تحقیق از برازش مطلوبی برخوردار بود. نتایج پژوهش نشان می دهد که جوّ مسموم سازمانی رابطه مثبت و معناداری با سکوت سازمانی و اینرسی سازمانی دارد. یافته های تحقیق دلالت بر وجود رابطه مثبت و معنادار بین سکوت سازمانی و اینرسی سازمانی دارد.

یکی از راهکارهایی که امروزه برای استفاده از مهمترین دارایی های سازمان در حوزه مدیریت منابع انسانی ارائه شده است، مدیریت استعدادهاست. از این رو، بررسی تأثیر مؤلفه های مدیریت استعداد بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان دانشی در پژوهش حاضر هدف قرار گرفت. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، از نوع پیمایشی است و از منظر روش شناختی در دسته پژوهش های کمی و اثبات گرایی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش را کارکنان دانشی پژوهشگاه صنعت نفت با حدود 700 نفر تشکیل داد. حجم نمونه 202 نفر و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مدیریت استعداد محقق ساخته، رضایت شغلی «مینه سوتا» و تعهد سازمانی «آلن و مایر» در مقیاس پنج درجه ای لیکرت بود. روایی هر سه پرسشنامه از نظر صوری و محتوایی مورد بررسی قرار گرفت و پایایی آنها نیز با اجرای آزمایشی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه های مدیریت استعداد بر رضایت شغلی (به جز مؤلفه جذب استعدادها) و تعهد سازمانی کارکنان (به جز مؤلفه ارزیابی استعدادها) تأثیر مثبت و معناداری دارد.