بازخوانی دیدگاه پنج اندیشمند غربی درباره پیامبر اعظم (ص)

همیلتن گیپ معتقد است: «تقریبا تعداد نظریاتی که درباره محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم به وجود آمده است با عده نویسندگان زندگی نامه او برابری می‏کند؛ به عنوان مثال، زمانی مخالفان اسلام وی را مردی مصروع، زمانی یک سوسیالیست شورش‏گر و... توصیف کرده‏اند، به طور کلی همه این آرای ذهنی افراطی را قاطبه محققان رد می‏کنند. با این همه، تقریبا محال است که از نفوذ پاره‏ای از عوامل ذهنی و نفسانی در هر نوشته‏ای که موضوع آن شرح حال و اعمال پیامبر باشد برخورداری کرد. آیا ادعای گیپ درباره گفتار نویسندگان غربی نسبت به پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم صادق است؟ نویسنده در مقاله حاضر کوشیده است با بازخوانی دیدگاه پنج اندیشمند غربی درباره پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم به همین سؤال پاسخ دهد.
1. فیلیپ جی. آدلر در کتاب تمدن‏های عالم (World civilizations) ضمن شرح و بسط زندگی پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم ، نکات نادرستی را به آن حضرت نسبت داده است. از جمله محمد پیام‏آور دینی است که با سرعتی باورنکردنی و با شمشیر نیرومند پیروانش منتشر شد. زمانی که پیامبر، وحی نخستین را دریافت نمود از مسؤلیت ناشی از آن ترسید.
2. گوستاولوبون در بخشی از کتاب تمدن اسلام و عرب تاریخچه‏ای از زندگی پیامبر اسلام را بیان می‏کند و از بعثت پیامبر، وقایع پس از هجرت و نیز از خصایص اخلاقی و امتیازات حضرت محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم سخن می‏گوید.
3. همیلتن گیپ در کتاب اسلام، بررسی تاریخی یکی از فصلش را به پیامبر اکرم اختصاص داده است که گفته‏های او مجموعه‏ای از درستی‏ها و نادرستی‏ها درباره پیامبر است.
4. جرجی زیدان یک مسیحی لبنانی است. از این‏رو پیش از آن که بتوان او را یک شرقی دانست به غرب نزدیک‏تر است. بنابراین نویسنده وی رادر شمار اندیشمندان غربی آورده است و جرجی زیدان بخشی از کتاب تاریخ تمدن اسلام را به زندگی پیامبر اختصاص داده که این بخش دربردارنده نکات نادرستی درباره پیامبر است. از جمله: همین که پیامبر چهل ساله شد به گوشه‏گیری از مردم متمایل گشت و مانند مردان تارک دنیا به کوه‏ها و غارها پناهنده شد.
5. جان دیون پورت در کتاب عذر تقصیر در پیشگاه محمد و قرآن در این کتاب هم نسبت‏های ناروا به ساحت مقدس پیامبر داده شده است. به عنوان مثال سالی یک ماه محمد در غار حرا می‏زیست و در همین نقطه است که مفاد انجیل و تعلیمات انبیا را از مدنظر گذرانید.
نویسنده با بیان پاسخ‏های اجمالی که در نقد و تصحیح برخی از اظهار نظرهای غلط پنج اثر مذکور بیان کرده است که به شرح ذیل است:
1. آثار بررسی شده از آثار خوب نویسندگان غربی درباره پیامبر است؛ با این وصف، در همه آنها نکاتی منفی و اشتباه درباره پیامبر به چشم می‏خورد؛ از جمله این که همگی کوشیده‏اند پیامبر را به گونه‏ای معرفی نمایند که مصون از خطا نبوده، این وجه مشترک پنج اثر، احتمالاً قابل تعمیم به همه آثار غربی پیرامون پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم است.
2. در این نوشتار از تکرار منفی‏بافی‏های نویسندگان غربی درباره پیامبر خودداری شده است. ولی این اقدام به این معنا نیست که در آثار موردنظر، اشکالات وارد شده بر پیامبر یکسان نبوده و یا میزان قابل توجهی از یکسانی را نداشته است. به هر روی، هم‏گونی اتهامات علیه پیامبر در این کتاب‏ها سؤال برانگیز است.
3. عموم مطالب مرتبط به پیامبر بدون ارجاع و ذکر منبع در پاورقی‏ها آمده است. حداکثر منابع مورد استفاده نویسندگان غربی در این‏باره چند کتاب تاریخی نخستین است که اغلب، نویسندگان سنی آن را نگاشته‏اند. عدم ارجاع به منابع متعدد، شائبه دیگری را هم دامن می‏زند و آن این‏که نویسندگان غربی در نگارش تاریخ اسلام از روی دست هم نوشته‏اند.
4. از انبوه غلط‏نویسی نویسندگان غربی درباره پیامبر باید نتیجه گرفت که اطلاعات آنها از شرق و پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم اندک است. البته به نظر می‏رسد گاه به رغم آگاهی آنان از موضوع، به عمد از ذکر واقعیت‏ها پرهیز نموده و به دروغ متوسل شده‏اند و یا مغرضانه سخن گفته‏اند، شاید از آن‏رو که برخی از آنها، جاده صاف‏کن استعمار فرهنگی غرب علیه مسلمانان‏اند.
5. اغلب نویسندگان غربی شاید به عمد و یا از روی جهل به بزرگ‏نمایی و قداست بخشی به چهره‏ها و شخصیت‏هایی پرداخته‏اند که از نگاه واقع‏بین تاریخ، شایسته القاب صحابه رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم ، و امثال آنان نیستند. این‏گونه موارد نشان می‏دهد که اغلب اندیشمندان غربی با یک پیش‏فرض بدبینانه به مطالعه تاریخ اسلام پرداخته‏اند!