زن و مشروطه ایرانی
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
در این مقاله نویسنده سعى دارد حرکتهاى زنان در دوره مشروطه را، به عنوان پیروزىهاى چشمگیر در روند تحقق یافتن خواستههاى مردم قلمداد کند.
وى در ابتدا به تقسیمبندى این حرکتها مىپردازد.
الف) حرکتهاى سیاسى زنان پیش از مشروطه:
1. واقعه تنباکو؛ ایشان نقش زنان مشروطه را تأثیرگذار در واقعه تنباکو مىداند و مىنویسد: شاه پس از اتمامحجت با میرزاى آشتیانى مبنى بر اینکه یا باید در ملأ عام قلیان بکشد و یا از ایران خارج شده و به عتبات عالیات برود، زنان پیشاپیش مردان به اعتراض علیه حکومت مىپردازند و تظاهراتى را در محل استقرار میرزاى آشتیانى «سنگلج» بر پا مىکنند و بدون حمایت از سوى مردان، اقدام به بستن بازار مىکنند.
2. قطحى بزرگ سال 1277 ه ق؛ در این زمان وقتى که ناصرالدین شاه از شکار برمىگشت و به علت گران شدن نان و نبود آن زنان کالسکه شاه را محاصره و تقاضاى رفع مشکل شدن نان مىکنند. و در زمان مظفرالدین شاه نیز زنان در تبریز به وضع نابسامان نان دست به اعتراض مىزنند.
ب) نقش زنان در نهضت مشروطه و رویدادهاى پس از آن:
1. مشارکت در تأسیس بانک ملى ایران؛ 2. تحریم کالاهاى وارداتى و حمایت از صنایع داخلى؛ 3. تلاش جهت تحکیم نظام پارلمانى.
نویسنده در این قسمت نقش زنان را در تأسیس بانکى ملى و تحریم کالاهاى وارداتى و همچنین در تدوین و تصویب متمم قانون اساسى در نظام پارلمانى را از رویدادهاى این دوره برمىشمرد.
ج) مبارزه براى استقرار مجدد نظام پارلمانى؛ در هنگام کودتاى محمد على شاه و آغاز دوره استبداد صغیر، فعالیتهاى مشروطه خواهان دچار دگرگونى شد و براى استقرار دوباره نظام پارلمانى در عرصه داخلى و خارجى مبارزاتى سازماندهى شد، که در این میان، زنان دوشادوش مردان در هر دو عرصه ذیل، مشارکت چشمگیرى داشتند.
1. فعالیت زنان مشروطه خواه در مهاجرت؛ 2. فعالیت زنان مشروطه خواه در داخل کشور؛ که نویسنده محترم نقش اساسى زنان در، از یک سو فعالیتهاى تبلیغاتى و از سوى دیگر حمایت مالى از مبارزه مشروطه خواهان و نهایتا شرکت در مبارزه مسلحانه و سیاسى، از فعالیتهاى خاص این دوره را برمىشمرد.
د) سهم زنان از پیروزى مبارزات مشروطه خواهى:
1. درخواست مشروعیت تشکلهاى سیاسى زنان؛ 2. حق رأى دادن؛ 3. مطالبه سایر حقوق انسانى و مدنى.
تأسیس عدالتخانه و پارلمنت و همچنین تأسیس مدارس دخترانه و علم آموزى از مهمترین خواستههاى زنان مشروطه خواه بود. از دیگر دستاوردهاى پیروزى مشروطه براى زنان این بود که، توانستند دیدگاههاى خود را از طریق روزنامههاى مشروطه خواه که مهمترین ابزار اطلاع رسانى بودند، بیان کنند. براى اولین بار زنان پس از فتح تهران که فعالیتهاى سیاسى، اجتماعى و فرهنگى گسترش یافت، توانستند در عرصه روزنامهنگارى وارد شوند و روزنامههایى چون: شکوفه، زبان زنان، نامه نسوان و مجلاتى مانند، دانش، عالم نسوان، جهان زنان و جمعیت نسوان وطن خواه منتشر سازند.
وى در ابتدا به تقسیمبندى این حرکتها مىپردازد.
الف) حرکتهاى سیاسى زنان پیش از مشروطه:
1. واقعه تنباکو؛ ایشان نقش زنان مشروطه را تأثیرگذار در واقعه تنباکو مىداند و مىنویسد: شاه پس از اتمامحجت با میرزاى آشتیانى مبنى بر اینکه یا باید در ملأ عام قلیان بکشد و یا از ایران خارج شده و به عتبات عالیات برود، زنان پیشاپیش مردان به اعتراض علیه حکومت مىپردازند و تظاهراتى را در محل استقرار میرزاى آشتیانى «سنگلج» بر پا مىکنند و بدون حمایت از سوى مردان، اقدام به بستن بازار مىکنند.
2. قطحى بزرگ سال 1277 ه ق؛ در این زمان وقتى که ناصرالدین شاه از شکار برمىگشت و به علت گران شدن نان و نبود آن زنان کالسکه شاه را محاصره و تقاضاى رفع مشکل شدن نان مىکنند. و در زمان مظفرالدین شاه نیز زنان در تبریز به وضع نابسامان نان دست به اعتراض مىزنند.
ب) نقش زنان در نهضت مشروطه و رویدادهاى پس از آن:
1. مشارکت در تأسیس بانک ملى ایران؛ 2. تحریم کالاهاى وارداتى و حمایت از صنایع داخلى؛ 3. تلاش جهت تحکیم نظام پارلمانى.
نویسنده در این قسمت نقش زنان را در تأسیس بانکى ملى و تحریم کالاهاى وارداتى و همچنین در تدوین و تصویب متمم قانون اساسى در نظام پارلمانى را از رویدادهاى این دوره برمىشمرد.
ج) مبارزه براى استقرار مجدد نظام پارلمانى؛ در هنگام کودتاى محمد على شاه و آغاز دوره استبداد صغیر، فعالیتهاى مشروطه خواهان دچار دگرگونى شد و براى استقرار دوباره نظام پارلمانى در عرصه داخلى و خارجى مبارزاتى سازماندهى شد، که در این میان، زنان دوشادوش مردان در هر دو عرصه ذیل، مشارکت چشمگیرى داشتند.
1. فعالیت زنان مشروطه خواه در مهاجرت؛ 2. فعالیت زنان مشروطه خواه در داخل کشور؛ که نویسنده محترم نقش اساسى زنان در، از یک سو فعالیتهاى تبلیغاتى و از سوى دیگر حمایت مالى از مبارزه مشروطه خواهان و نهایتا شرکت در مبارزه مسلحانه و سیاسى، از فعالیتهاى خاص این دوره را برمىشمرد.
د) سهم زنان از پیروزى مبارزات مشروطه خواهى:
1. درخواست مشروعیت تشکلهاى سیاسى زنان؛ 2. حق رأى دادن؛ 3. مطالبه سایر حقوق انسانى و مدنى.
تأسیس عدالتخانه و پارلمنت و همچنین تأسیس مدارس دخترانه و علم آموزى از مهمترین خواستههاى زنان مشروطه خواه بود. از دیگر دستاوردهاى پیروزى مشروطه براى زنان این بود که، توانستند دیدگاههاى خود را از طریق روزنامههاى مشروطه خواه که مهمترین ابزار اطلاع رسانى بودند، بیان کنند. براى اولین بار زنان پس از فتح تهران که فعالیتهاى سیاسى، اجتماعى و فرهنگى گسترش یافت، توانستند در عرصه روزنامهنگارى وارد شوند و روزنامههایى چون: شکوفه، زبان زنان، نامه نسوان و مجلاتى مانند، دانش، عالم نسوان، جهان زنان و جمعیت نسوان وطن خواه منتشر سازند.
تبلیغات
