شریعتی و ساخت گرایی در اندیشه دینی

مردم‏سالاری، ش 981، 29/3/84
نویسنده پس از ورود به اصل مدعای خویش که با سه مفهوم، انسان، مذهب و دموکراسی آغاز می‏شود، اسلام را از دیدگاه شریعتی یک ایدئولوژی همه‏جانبه معرفی می‏کند که با استناد به حرکت تکاملی تاریخ، روش کشف اسلام را شناخته است. این بخش مقاله بیشتر به تبیین مفهوم ایدئولوژی و ارتباط آن با زندگی اجتماعی و تلاش برای پیرایش این مفهوم از آلودگی‏ها و توجیه گری‏ها و ناخالصی‏ها اختصاص یافته است که با تعریف شریعتی از مذهب ادامه می‏یابد و به مفهوم مذهب علیه مذهب منتهی می‏شود. فراز بعدی، تلاش شریعتی در مذهب پویا و مذهب ایستا را به تصویر می‏کشد. آزادی، دموکراسی و حقوق انسانی مفاهیم دیگری هستند که نویسنده ارتباط آنها را با اسلام و از دیدگاه شریعتی گزارش می‏کند. البته تاکید او بر اسلام تجدید بنا شده است و لذا دموکراسی را از آن استخراج می‏کند.
نویسنده در گام بعدی، برابری و عشق را نیز به آزادی می‏افزاید و برای تحقق این مفاهیم، انتقادات شریعتی بر سرمایه‏داری را متذکر می‏شود. شریعتی دموکراسی و سرمایه‏داری را ناسازگار می‏داند و اساس آزادی و اخلاص اخلاقی را رهایی انسان از اسارت اقتصاد معرفی می‏کند.