مطالب مرتبط با کلیدواژه

الاهیات


۱.

نقش کتاب مقدس و ارباب کلیسا در ظهور فمینیسم2

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان ۱۳۸۵ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: مسیحیت فمینیسم زن کتاب مقدس الاهیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۵۱
در میان عوامل مختلفی که در ظهور فمینیسم نقش داشته‌اند، عامل دین مهم‌ترین نقش را ایفا کرده است. درآمدی کوتاه به دیدگاه منفی کتاب مقدس نسبت به جنس زن و در پی آن رویکرد تبعیض‌آمیز جنسیتی متفکرین مسیحی، چالش میان جنبش زنان و آموزه‌های دینی را موجه می‌نماید. نظام الهیات مسیحی دارای صبغه و ماهیتی کاملاً جنسیتی است. در این ساختار، زن مقصر در ارتکاب گناهی است که به نحوی ذاتی به فرزندان آدم به ارث می‌رسد. سنگینی این گناه تا حدی است که برای پاک کردن بشریت از آن، خداوند در هیأت مسیح (ع) تجسد پیدا کرده و با تصلیب خویش، انسان مسیحی را از آلودگی این گناه تطهیر می‌نماید. در این نوشتار، مواضع عقیدتی آموزه‌های دینی مسیحیت درباره‌ی زنان بر اساس کتاب مقدس و تفاسیر و اندیشه‌های کلامی متفکرین مسیحی در قرون اولیه و میانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۲.

علم کلام، فلسفه دین و الاهیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات ۱۳۸۴ شماره ۳۸

کلیدواژه‌ها: الاهیات فلسفه دین کلام کلام جدید فلسفه کلام کلام فلسفى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱۹
میان علوم گوناگون به ویژه در عرصه دین‏پژوهى، برخى علوم در عین این‌که عنوان مشخص و مستقلى دارند، از نظر موضوع یا روش، همچنین از لحاظ قلمرو، ارتباط تنگاتنگى به هم داشته تا جایى که برخى، آن‌‌‌‌ها را یک علم تلقى مى‏کنند. در حوزه دین‏پژوهى، علومى نظیر علم کلام، فلسفه دین و الاهیات، از این امر مستثنا نیست و گاهی در تحقیقات و مباحث مربوط به آن‌ها خلط صورت مى‏گیرد؛ از این رو در تحقیق حاضر سعى شده مرز میان این علوم تعیین، و نقاط افتراق و اشتراک آن‌ها نیز مشخص شود. براى تعیین قلمرو هر یک از این علوم، ابتدا، علم کلام و مسائل مرتبط با آن محوریت قرار گرفته و در ادامه، تشابه و تفاوت آن با الاهیات و فلسفه دین تبیین شده است. افزون بر این‌که در هر یک از علوم، تفاوت هر علم با زیر شاخه‏ها و زیر مجموعه‏هاى آن نیز مطرح شده است .
۳.

فلسفه علم کلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات ۱۳۸۵ شماره ۳۹ و ۴۰
تعداد بازدید : ۱۲۰۶۵
فلسفه علم کلام از جمله «فلسفه‌های مضاف» است که در قرن اخیر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته. هرچند بیشتر وپیش‌تر غربی‌ها بدان پرداخته‌اند. اخیراً از نگاه اندیشه‌وران مسلمان نیز مغفول نمانده است. فلسفه کلام، نگاهی بیرونی به مباحث و مسائل این علم دارد که با ارائه گزارش وصفی ـ تحلیلی به آن‌ها می‌پردازد. مسائلی که تحت عنوان فلسفه علم کلام در این نوشتار آمده است عبارتند از: نام‌گذاری، تعریف، موضوع، غایت، وظایف و مسؤولیت‌، روش‌ها، قلمرو، مذاهب و مکاتب کلامی، عوامل و زمینه‌های پیدایی، ادوار و مراحل تاریخی، رویکردهای کلی، ویژگی‌ها.
۴.

منطق جدید و الاهیات - کاربرد سیستمهای منطقی جدید در حل مسائل الاهیاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات ۱۳۸۵ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: منطق الاهیات منطق موجهات (Modal Logic) منطق آزاد (Free Logic) گزاره ضرور ازلی برهان پذیری نحو ( Syntax ) معنا ( Semantic )

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق
تعداد بازدید : ۱۹۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۲۶
منطق جدید با پیشرفت‌ها و توسعه‌های گسترده‌ای که داشته است می‌تواند ابزاری قوی جهت تبیین براهین فلسفی و الاهیاتی به‌شمار رود. اصل موضوعی بودن سیستم‌های منطقی جدید کمک بزرگی در کشف سازگاری یا ناسازگاری‌های استدلال‌های فلسفی و الاهیاتی است. افزون بر این، اهمیت اصل موضوعی کردن نظام‌های فلسفی و الاهیاتی بر اهل نظر پوشیده نیست و استفاده از نظام‌های پیشرفته منطقی جدید برای این هدف مهم نیز می‌تواند سودمند باشد. در این جستار برآنیم که با ذکر نمونه‌هایی، نحوه کاربرد و اهمیت نظام‌های منطقی جدید و روش اصل موضوعی را در حل پاره‌ای از مهم‌ترین مسائل الاهیاتی نشان دهیم. یکی از مسائل مهم و زیر بنایی الاهیات مساله اثبات وجود باری است. یافتن براهین مستحکم اثبات وجود خدا مبتنی بر نظام‌های منطقی جدید دیری نیست که برخی از بزرگ‌ترین منطق‌دانان جدید را به خود مشغول داشته است‌؛ بنابراین، برای آشنایی با نمونه‌های گوناگون این تلاش‌ها مهم‌ترین آن‌ها در این تحقیق ذکر شده و با توجه به وسعت یک مقاله یکی از این براهین که بر منطق موجهات جدید مبتنی است مورد بررسی تحلیلی قرار گرفته.
۵.

نام های مختلف علم کلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معارف عقلی ۱۳۸۵ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: الاهیات علم کلام علم عقاید اصول دین اصول عقاید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۳۸
از مباحث مقدماتی و اساسی برای شناخت هر علم، آگاهی به نام‌ها و اصطلاحات گوناگون آن علم و تاریخچة پیدایش و وجه تسمیة آنهاست، و نیز اینکه مشهورترین نام آن علم چیست و کدام وجه‌تسمیه برای آن مناسب‌تر است. این مقاله با همین رویکرد، نام‌های مختلف علم عقاید را بررسیده و سپس روی مشهورترین نام آن، یعنی «کلام» تمرکز یافته است، و با رویکردی تحقیقی و نقادانه، از تاریخچة پیدایش آن و نیز وجوه مختلف نام‌‌گذاری علم عقاید به «کلام» بحث کرده و سرانجام نظر برگزیده را مطرح ساخته است.
۶.

الاهیات بارت

نویسنده:
منبع: انجمن معارف اسلامی سال اول بهار ۱۳۸۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: الاهیات الاهیات مسیحی الاهیات لیبرال مسیحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷۱ تعداد دانلود : ۷۹۰
کارل بارت[1] (1968 ـ 1886) برجسته ترین الاهیدان پروتستان در قرن بیستم است. تأثیر اندیشه های او بر مسیحیت چنان عظیم بود که دیدگاه های او را انقلابی در الاهیات مسیحی نامیده اند؛ (مک کواری، 1378: 475) این تأثیر، تنها در الاهیات و بر الاهیدانان مسیحی نبود، بلکه بسیاری از مردم عادی مسیحی را هم شیفته خویش ساخت. امروزه در الاهیات مسیحی نوشته یا تحقیقی را نمی توان یافت، مگر اینکه به نحوی به آرا و نظریات بارت اشاره کرده باشد و به همین جهت شناخت الاهیات مسیحی معاصر بدون آگاهی از دیدگاه های بارت ناتمام است. همچنین نشانه های وجود نوعی قرابت میان نگاه و روش الاهیاتی بارت با روش اشعری ها، اخباری ها و تفکیکی ها در کلام اسلامی اهمیتی مضاعف به شناخت الاهیات بارت می دهد. با این همه، حجم گسترده آثار بارت و تحولات اساسی در حیات الاهیاتی او ارائه گزارش و تحلیلی دقیق از الاهیات بارت را دشوار می سازد. (هوردرن، 1368: 110) این دشواری را می توان به روشنی در تحلیل های متنوع از الاهیات بارت مشاهده کرد. در این نوشتار سعی ما بر این است تا از میان این گزارش ها و تحلیل ها با الاهیات بارت آشنا شویم.
۷.

ساحت دینی در اندیشه مارتین هایدگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال یازدهم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲)

کلیدواژه‌ها: فلسفه الاهیات اندیشه هستی ساحت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹۴ تعداد دانلود : ۱۲۲۷
پرسش از «ساحت دینی» در اندیشه هایدگر از ماندگارترین پرسش هایی است که به رابطه میان دین، الاهیات و فلسفه در زندگی و اندیشه وی می پردازد. بحث های هایدگر راجع به ایده ها و شخصیت های دینی و همچنین اشارات خود او راجع به اهمیت این ایده ها و شخصیت ها در شکل گیری پروژه فلسفی وی، بیانگر نقش دین به طور کلی، و الاهیات مسیحی، به نحو خاص، در اندیشه و زندگی اوست. هرچند تفکر هایدگر سرچشمه های متعددی دارد، اما الاهیات مسیحی و عرفان تاثیری پایدار بر آن داشته است. مبنای هایدگر در تحلیل وجود، با مبنای متفکران مسیحی مانند آوگوستین، اکهارت، لوتر، و کیرکگور مشترک است. هایدگر با استفاده از روش پدیدار شناسی به بررسی زندگی اصیل پرداخته و معتقد است این زندگی در یک روش دینی قابل تجربه است و چنین تجربه ای را می توان در مسیحیت اولیه یافت. اگرچه تجربه دینی تنها تجربه مورد علاقه او نیست؛ با این حال، او دین را یک امکانِ اساسیِ زندگی انسانی و کاملاً متفاوت با فلسفه می داند. هر چند هایدگر از اظهار نظر صریح در باره حقیقت خداوند سکوت کرده و هستی را با تلقی دینی و مابعدالطبیعی ازخدا یکی نمی شمارد، اما اوصافی از هستی ارائه می دهد که معمولاً برای خدا به کار رفته است. بسیاری از سخنانی که هایدگر در باره هستی می گوید یادآور الاهیات سلبی است. دیدگاه او را می توان کوششی برای پروردن ایمان در دنیای معاصر، خارج از اشکال سنتی اعتقاد، به شمار آورد.
۸.

جریان های الاهیاتی یهودی متأثر از جریان های اسلامی در دورة میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: فلسفه اسلام الاهیات الاهیات فلسفی کلام یهودیت دوره میانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۲ تعداد دانلود : ۶۲۶
الاهیات فلسفی یهودی در دورة میانه، دارای گرایش های فکری برجسته ای است که تاکنون کمتر مورد توجه بوده است. این گرایش ها، متأثر از جریان های فکری اسلامی است. این مقاله، با رویکرد تحلیلی و نظری به شناسایی این جریان ها پرداخته شده و اثرپذیری آنها از جریان های فکری اسلامی به شیوة مقایسه و تحلیل، مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش، عبارتند از: گرایش کلامی، متأثر از معتزله؛ گرایش نوافلاطونی، متأثر از مکتب نوافلاطونی رایج در میان اسماعیلیه؛ گرایش ارسطویی رایج در میان فلاسفة مشائی مسلمان و گرایش نص گرای رایج در میان گروه های مختلف اسلامی، بخصوص اشاعره و سرانجام، گرایش عقل گرایی مکتب قرائیم، در پاره ای از اندیشه های اساسی، متأثر از مکتب اهل رأی در عراق و نیز معتزله و در پاره ای دیگر، متأثر از اهل حدیث هستند. بسیاری از الاهیدانان این دوره، دارای گرایش های ترکیبی میباشند؛ ممکن است یک رویکری دارای دو گرایش کلامی و ارسطویی، یا گرایش کلامی و نوافلاطونی، یا دو گرایش کلامی و ضد ارسطویی باشند.
۹.

تحلیل هستی شناختی ابن سینا از اوسیای ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متافیزیک سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: الاهیات ارسطو ابن سینا جوهر اعتبارات ماهیت حکمت سینوی اوسیا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو ارسطو (384-322 ق.م)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه فلسفه تطبیقی
  3. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی متافیزیک
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی فلسفه مشاء
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی هستی شناسی مباحث وجود
تعداد بازدید : ۱۸۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۱۰
ابن سینا نخستین فیلسوف مسلمان است که به طور دقیق به پیوند عمیق مفهوم ارسطویی اوسیا با وجود و ناهمگونی های معنا شناختی آن، توجه نموده است و کوشیده تا از طریق تحلیل هستی شناسانه معنای ارسطوئی اوسیا، نقصان اندیشه ارسطو را ترمیم نماید. ابن سینا از مفهوم ماهوی اوسیای ارسطو به «ما کونه فی الواقع لا فی موضوع» تعبیر می کند و مفهوم غیر ماهوی آن را در خود وجود منحصر می سازد. به این طریق، ابهام در موضوع و مسائل متافیزیک مرتفع می گردد و ظرفیت فلسفه ارسطو در تاسیس یک نظام فلسفی وجودشناختی نمایان می گردد. از نظر این قلم، ژرف نگری و دقت نظر ابن سینا در فهم درست این مفهوم محوری ارسطو حاکی از قوت و اعتبار نظرات او در ارسطوشناسی است.
۱۰.

الاهیّات سیاسی ماکیاولی؛ جست وجوی مبانی متافیزیکی اندیشه سیاسی ماکیاولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش سیاست نظری پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: الاهیات الاهیات سیاسی اندیشه سیاسی فورتون ویرتو بنیاد و بنیادگذاری منجی گرایی و نیکولو ماکیاولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۷۵
هدف از این پژوهش یافتن مبادی و مفروضات متافیزیکی پیدا وپنهان در اندیشه سیاسی ماکیاولی است؛ مبادی که ریشه در سیاست اندیشی او و موقعیتویژه اش در تاریخ اندیشه سیاسی غرب دارد. علی رغم آنچه بسیاری از محققان تاریخاندیشه، اندیشه سیاسی ماکیاولی را قلمرو واقع گری ناب می دانند و خود او را باعناوینی همچون بنیان گذار رئالیسم سیاسی، تا آستانه پوزیتیویست سیاسی (سرآغازدوران جدید) فرا برده اند، این نوشتار بر آن است که تأملات تجربی ماکیاولی پیرامونسیاست، متأثر از مقولاتی عمدتاً الاهیّاتی است که از اعصار گذشته بر جای مانده ورشته های آن در اندیشه او نیز (همچون دیگر اومانیست های رنسانس) دیده می شود. دراین مقاله سعی شده است که ذیل سه محور، یعنی: اصل بنیادین، ربط میان فورتون وویرتو، و منجی گرایی، ریشه های الاهیّاتی اندیشه سیاسی ماکیاولی آشکار شود وخوانشی الاهیّاتی از آن ارائه گردد.
۱۱.

ثنویت در الاهیات افلاطونی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال هفدهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)

کلیدواژه‌ها: تعالی الاهیات ثنویت حلول نگرش سلبی دمیورژ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو افلاطون (428-348 ق.م)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
تعداد بازدید : ۱۷۱۸ تعداد دانلود : ۸۰۸
الاهیات افلاطونی به مثابه بخشی از نظام فکری او تابع مؤلفه هایی است که کل پیکره اندیشه های او را تحت تأثیر قرار داده است. وی، همان گونه که در حوزه هستی شناسی و متافیزیک، با توجه به میراث هراکلیتی و پارمنیدسی خود، دو ساحت عقلی و حسی را مطرح می کند، در حوزه الاهیات نیز از یک سو قلمرو متعالی را مطرح می کند که در آن می توان ویژگی هایی نظیر ثبات، و حتی گونه ای مشابهت با صفات نظام های الاهیاتی ادیان، یافت. اما برای اعمال نفوذ و تبیین تغییرات به خدایانی نیاز دارد که در قلمرو جهان متغیر ایفای نقش کنند. از این رو الاهیاتی ناظر به ساحت این جهانی یا حلولی شکل می گیرد. بدین ترتیب ثنویت معهود و مألوف افلاطون در هستی شناسی و معرفت شناسی، در الاهیات نیز رخ می نماید. مدعای این مقاله این است که دمیورژ و خیر را می توان دو روی یک سکه دید و دمیورژ را صورت شخصی تر و انضمامی تری برای خیر برتر و متعالی قلمداد کرد.
۱۲.

بررسی و نقد مکتب عرفانی گریگوری پالاماس؛ احیاکننده مسیحیت شرقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلیدواژه‌ها: گریگوری پالاماس مسیحیت شرقی رهبانیت الاهیات هسیکاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۵ تعداد دانلود : ۶۷۸
گریگوری پالاماس، الاهیدانانِ عارف مسلک بیزانسی، بنیانگذار آرامش گرایی نوین است که تأثیر زیادی بر شیوة زندگی رهبانی، در سنت شرقی داشته است. آثار او نشان دهنده پویایی و نظام مندی مسیحیت ارتدوکس شرقی است. با وجود این، بیشتر شهرت پالاماس، در سبک رهبانیت اوست که شدیداً تحت تأثیر هسیکاست می باشد. از ویژگی های رهبانی او می توان از سکوت و دعا، ناسازگاری رهبانیت با علوم، مبارزه با وسوسه های شیطان، قلب به عنوان اداره کننده انسان و جایگزین صحرا، شر نبودن جسم و خداگونگی نام برد. برخوردهای دوگانه ای با اندیشه های او صورت گرفته است. از این رو، برخی او را بدعت گذار دانسته، و برخی دیگر قائلندکه الاهیاتش کاملاً ریشه در گذشته دارد. نقدهای متعددی به مکتب پالاماس وارد است. از جمله آن پیروی مطلق از مکتب هسیکاست، ناشناخته بودن خدا جز برای راهبان، عدم بهره مندی راهبان از دانش، کنترل انسان به وسیله قلب نه عقل و ... . این مقاله سعی دارد با معیار قرار دادن کتاب مقدس و سنت الاهیات رهبانی مسیحی، به تحلیل و نقد مکتب پالاماس بپردازد.
۱۳.

بررسی و نقد رابطه الاهیات و فرهنگ از نگاه پل تیلیش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 153 - 166

کلیدواژه‌ها: الاهیات فرهنگ نظام مند تیلیش سازگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۶ تعداد دانلود : ۳۴۲
در نیمه قرن نوزدهم، بحث سازگاری ایمان مسیحی با یافته های جدید علمی، یکی از داغ ترین مباحث در اندیشه الاهی دانان غربی به ویژه در آلمان بود. بسیاری از الاهی دانان پروتستان به الاهی دانان لیبرال شهرت یافته و معتقد بودند ایمان مسیحی و الاهیات هر دو در سایه دستاوردهای جدید علمی به نحو یکسان به بازسازی نیاز دارند. این الاهی دانان به این نتیجه رسیدند که با این بازسازی، دین و فرهنگ با هم سازگار می شوند. در این میان، کار تیلیش تداوم همین نگرش به دین و فرهنگ است. درواقع تمام تلاش او این است که بین دین مسیحی و فرهنگ جدید، نوعی سازگاری منسجم و منطقی نشان دهد. او این کار را در مهم ترین کتاب خود یعنی الاهیات نظام مند (سیستماتیک) به انجام رسانده است. در این مقاله ضمن تبیین و تحلیل کار او در این کتاب، میزان توفیق ایشان بررسی شده است.
۱۴.

رابطه معنویت و الاهیات از دیدگاه مک گراث و شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 17 - 30

کلیدواژه‌ها: معنویت الاهیات مک گراث شهید مطهری ایمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۲۶۲
معنویت یکی از نیازهای اساسی انسان است. یکی از مفاهیم بحث شده درباره ارتباط با معنویت، مفهوم الاهیات است. منظور از الاهیات، تبیین نظام مند از خداوند و روابط خدا با جهان و همان نظام اعتقادی است. مک گراث یکی از متألهانی است که در حوزه مسیحیت به رابطه معنویت و الاهیات پرداخته است. در حوزه اسلام نیز شهید مطهری به رابطه معنویت با اعتقادات پرداخته است. هدف این مقاله، بررسی دیدگاه این دو متفکر درباره رابطه معنویت و الاهیات با رویکرد مقایسه ای و به روش توصیفی تحلیلی براساس آثار آنهاست. از دیدگاه دو متفکر، معنویتْ عنصری مهم در دین است. هر دو بر معنویت دینی و مبتنی بر اعتقادات دینی تأکید می کنند و معتقدند معنویت باید خدامحور و مبتنی بر متن مقدس باشد. هر دو بر جامعیت معنویت تصریح دارند و به پیوند عمیق معنویت و اعتقادات و پایه و اساس بودن اعتقادات برای معنویت معتقدند. وجد شباهت ها نشان دهنده اهمیت نیاز معنوی انسان، ضرورت معنویت دینی و توجه به مبانی الاهیاتی معنویت است. با اینکه مک گراث تأکید می کند اعتقادات باید متقن باشد، برخی از اعتقادات مسیحی اینگونه نیستند. همچنین وحیانی بودن متن قرآن اثبات شدنی است؛ اما درباره کتاب مقدس چنین مطلبی صادق نیست. تفاوت ها ناشی از تفاوت جهان بینی و سنت دینی آنهاست.
۱۵.

مدل سازی مطالعاتی انسان شناسی عرفانی اسلامی مبتنی بر روش پدیدارشناسی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 97 - 118

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی عرفانی پدیدارشناسی خداشناسی الاهیات ادیان ابراهیمی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۳۵۳
انسان شناسی دانشی است که از آغاز خلقت انسان، مأموریت خود را پیدا نموده است و برای زیست بهتر مادی و معنوی انسان، می کوشد تا به بررسی بینش ها، گرایش ها، حرکت ها و رفتارهای او بپردازد. یکی از گرایش های این دانش، انسان شناسی عرفانی است که نسبت آن با عرفان و ارتباط آن با دین و خداشناسی (الاهیات)، لااقل در ادیان ابراهیمی، روشن است. از سوی دیگر، روش پدیدارشناسی به عنوان یکی از روش های مطالعاتی معتبر در حوزه دین، ناظر به نمود (فنومن) پدیدارها است و به هیچ روی به بود (نومن) آن ها نمی پردازد و از این حیث، به واقعیت های موجود، نظر دارد. این پژوهش توصیفی تحلیلی، با مراجعه به منابع معتبر، کوشش نموده تا با ارائه مُدلی تازه به این پرسش پاسخ دهد که: چگونه می توان برای دستگاه انسان شناسی عرفانی اسلامی، مدل مطالعاتی پدیدارشناسانه طراحی کرد و اجزاء و عناصر این مطالعه کدام است؟ یافته ها نشان داد که برای این مکتب فکری می توان اجزایی مانند موضوع، مبادی، مآخذ، مسائل، مبانی، منابع و مصادیق درنظر گرفت و برای هریک از آن ها، عناصری را برشمرد و در نهایت می توان با عنایت به اجزاء یادشده، تصویری نزدیک به واقعیت، از انسان شناسی عرفانی اسلامی با روش پدیدارشناسی ارائه نمود..
۱۶.

مقایسه نگرش کانت و مطهری در خصوص مفهوم حق و تکلیف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: حق تکلیف آزادی عقل الاهیات کانت و مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹
در باب سرشت، ماهیت و همچنین کارکرد مفاهیمی همچون «حق» و «تکلیف» در طول تاریخ تأملات نظری زیادی صورت گرفته است. این دو مفهوم در بطن معنایی خود نشانی از اجتماعی بودن بشر دارند. هدف مقاله حاضر بررسی تطبیقی رویکرد کانت و مطهری در باب نسبت حق و تکلیف است. حاصل این بررسی که با روش هرمنوتیک مولف محور انجام یافت نشان می دهد که هر دو متفکر در زمینه های تاریخی نسبتا مشابهی یعنی دوره روشنگری و انقلاب اسلامی ایران مباحثی قابل تامل مرتبط با حق و تکلیف در آرای خود انعکاس داده اند. کانت تلاش می کند تا با اتکا برعقل خودبنیاد و بسط مفهوم عقلانیت و اولویت دادن به مقوله حق، مسئله تکلیف را نیز تعریف کند، اما مطهری با بهره گیری از دو نیروی عقل و آموزه های دینی این دو مقوله را به شکل توامان و متوازن مطرح می کند. با این حال، دستاوردهای کانت در زمینه تعریف مقولاتی چون آزادیبه مثابه حق و نسبت آن با امر مطلق زمینه ای مهم است که بسیاری از متفکران غربی و شرقی ازجمله مطهری از آن تأثیر پذیرفته اند.
۱۷.

تحلیلی بر دیالوگ اندیشه هایدگر والهیات مسیحی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 171 - 183

کلیدواژه‌ها: هایدگر الاهیات تخریب هستی شناسی متافیزیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۲۰۰
این مقاله در صدد پاسخ گویی به پرسشی تعیین کننده درباره اندیشه هایدگر یعنی نسبت اندیشه فلسفی او با دیدگاه های الهیاتی است. اندیشه هایدگر محل تنازعات بسیاری از متکلمان مسیحی است. از یک سو ترمینولوژی و دستگاه مفهومی فلسفه هایدگر پیوند نزدیکی با الهیات دارد و از سوی دیگر، وی درگیر یک نقد بنیان افکن از متافیزیک غربی و پیامد آن، الهیات مسیحی است. به همین دلیل نمی توان به سادگی از اندیشه وی یک کلام مسیحی یا هر دین دیگری را انتظار داشت. او در نهایت می تواند با نوعی الهیات همراهی کند، به شرطی که این الهیات، تخریب متافیزیک یا انتوتئولوژی را پشت سر خود داشته باشد. چنین الهیاتی در حال حاضر موجود نیست و می توان گفت خدا و دین هایدگر در آینده به سر می برد، نه گذشته. نکته ای که مقاله پیش رو می کوشد گوشزد کند این است که شاید تمرکز بر زندگی نامه هایدگر یا برخی جستارها در اندیشه وی در باب الهیات، سرنخ هایی برای بررسی نسبت فلسفه هایدگر و مضامین دینی با الهیات به دست دهد، لیکن اندیشیدن به دین یا الهیات آینده از طریق تفکر هایدگری نیازمند تأمل و پژوهش های عمیق تر در متون وی است و چه بسا تمرکز بر زندگی نامه هایدگر و اصرار بر اصطلاحات نام آشنای الهیاتی در برخی از آثار وی، راهزن فهم درست غایت فکری او شود.
۱۸.

شنا کردن خلاف جهت آب: گروش مسلمانان به مسیحیت در دوران متقدم اسلامی

نویسنده: مترجم:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷) 109 - 138

کلیدواژه‌ها: مسلمانان مسیحیت جنگ های صلیبی الاهیات بنی امیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۱۹
  این مقاله با استفاده از انبوهی از منابع سیره به زبان های عربی، ارمنی، گرجی، یونانی و لاتین به تغییر دین از اسلام به مسیحیت می پردازد و می کوشد که با بررسی زندگی شهیدان مسیحی نشان دهد که چرا مسلمانان در یک دو قرن نخست پس از دوره فتوحات به این انتقال غافلگیرکننده از «مسجد به کلیسا» تن دادند. بسیاری از مطالعات درباره گروش به اسلام بیشتر به مباحث الاهیاتی توجه داشته اند و می خواسته اند نشان دهند که چرا در اواخر جنگ های صلیبی شمار بسیاری از مردم خاورمیانه به مسیحیت گرویدند. این مقاله، برخلاف آنها، می خواهد نشان دهد چرا اسلامی سازی به ویژه در دوران بنی امیه و دوره های ابتدایی عباسیان در زمانی که مسلمانان اقلیتی را در بسیاری از مناطق تحت کنترلشان شکل دادند می توانست به شدت تصادفی، حتی متزلزل، باشد.    
۱۹.

بررسی و واکاوی مبانی فلسفی مسئله رئالیسم و نارئالیسم دینی با تأکید بر نظرگاه پیتر برن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۰) 31 - 54

کلیدواژه‌ها: رئالیسم نارئالیسم سوژه و ابژه الاهیات دین خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
این مقاله با تأکید بر اندیشه پیتر برن، که یکی از مهم ترین چهره های شاخص فلسفه دین معاصر است، افزون بر تبیین دیدگاه او درباره رئالیسم و نارئالیسم و همچنین خداباوری، دین و الاهیات، به واکاوی و بررسی بنیان های فلسفی این مسئله پرداخته است. نظرگاه پیتر برن با این که یک رویکرد انتقادی به ابعاد مختلف نارئالیسم است، دربردارنده تمییزی اساسی میان خداباوری و الاهیات در اتخاذ نظرگاه رئالیستی و نارئالیستی درباره آن هاست. با توجه به تفکیک دو ساحت الاهیات و خداباوری، می توان چنین گفت که وی معتقد به نارئالیستی بودن الاهیات-لیبرال- به عنوان یک رشته علمی و آکادمیک و رئالیستی بودن دین، خدا و گفتمان خداباورانه است. در نظرگاه او، غایت گفتمان خداباورانه به موجودی فراذهنی، فرادنیایی و متعالی اشاره دارد. این نوشتار در نهایت به واکاوی و بررسی مبانی فلسفی این موضوع پرداخته و اشارت اجمالی پیتر برن در بررسی ریشه تمایز رئالیسم و نارئالیسم و همچنین تفسیر نارئالیستی مدرن از دین را مورد مداقه قرار داده و افزون بر واکاوی ریشه های مسئله رئالیسم و نارئالیسم دینی و با تأکید بر نسبت سوژه و ابژه - بالاخص در فلسفه کانت - به نقد و بررسی این بنیان فلسفی در نظرگاه پیتر برن پرداخته است.