مطالب مرتبط با کلیدواژه

دوگانگی


۱.

تشریح دوگانگی نماد آتش در آیین زرتشتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سنت نماد آتش دوگانگی آیین زرتشت باشلار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها نشانه شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط زبان شناسی در هنر و ادبیات
تعداد بازدید : ۲۴۹۶ تعداد دانلود : ۱۲۷۰
بررسی جایگاه متمایز آتش و تاثیر ژرف آن بر زندگی روزمره و تاریخ جوامع بشری، آن چنان که مد نظر گاستون باشلار و دیگر نظریه پردازان نقد مضمونی است مستلزم این است که از گستره های مختلف دانش مدد بجوییم. تاریخ، روانشناسی، جامعه شناسی، شاخه های مختلف علم فیزیک، قوم شناسی و مردم شناسی تاریخی، هر یک بخشی از این گستره هستند. مقاله حاضر بدون بهره گیری از همه این زمینه ها به این نکته می پردازد که آتش به صورت بالقوه می تواند طیف گسترده ای از معانی را به همراه داشته باشد. همین امر، این عنصر را به مجموعه ای معنایی و به دنبال آن مجموعه ای از مفاهیم نمادین مبدل می سازد. از ورای این ویژگی های نمادین است که ما به بررسی این پدیده خواهیم پرداخت و توصیفات و تحلیل های خود را بر پیرامون محور دوگانگی و تناقض بزرگ این پدیده پیش خواهیم برد (آتش مخرب / بارور کننده؛ نماد زندگی / نماد مرگ). در این راستا، اساس کار خود را بر پایه آیین زرتشت بنا می نهیم که بیش از دیگر آیین ها و سنن، ویژگی های نمادین آتش را بارز و ارزشمند می سازد.
۲.

رستم و ایزد باد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دیو رستم دوگانگی اکوان ایزد باد دیو باد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۳
باد یکی از عناصر طبیعت است که در آغاز تنها عنصری نیک و اهورایی بوده، اما در مبارزه اهریمن با اهورا، به وسیله اهریمن فریفته می گردد و به جنگ با اهورا بر می خیزد. گرشاسپ با او مبارزه کرده و او را تسلیم می کند. یکی از داستانهای پر راز و رمز شاهنامه فردوسی نبرد رستم و اکوان دیو است. این نبرد بازمانده نبرد ایزد باد و دیو باد و همچنین نبرد گرشاسپ با باد اهریمنی است. اکوان دیو همانند اهریمن و سایر دیوان ویژگی نابودگری و همچنین ویژگیهای دیو بوشاسپ و دیو مرگ را دارد. برجسته ترین ویژگی اکوان دیو سرعت شگفت انگیزی است که او را به نماد دیو باد تبدیل کرده است. رستم با شمشیر باد و اسب باد با اکوان دیو مبارزه می کند و او را همانند اهریمن نخست به بند کشیده و در پایان، سر می برد. رستم در این داستان نماد ایزد باد و زندگی است.
۴.

نماد دریا و خورشید در آثار آلبرکامو(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: نماد مرگ زندگی خورشید دریا دوگانگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم طبیعت و عناصر طبیعی در ادبیات
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات جهان نقد و بررسی آثار
تعداد بازدید : ۵۴۲۶ تعداد دانلود : ۹۷۴
آلبرکامو نویسنده بزرگ قرن بیستم، طلایه دار فلسفه پوچ گرایی در آثار خود از نمادهای فراوانی بهره می گیرد.یکی از نمادهای با اهمیتی که وی بر آن تکیه دارد نماد طبیعت است که در تمامی آثار او به چشم می خورد.او که در کشور الجزایر به دنیا آمده همواره در کنار دریا و نور خورشید زندگی کرده است. در اکثر کتاب هایش او به این دو نماد معین دریا و خورشید تکیه فراوانی دارد خورشید نماد روشنگری، نماد عقل و درایت و زندگی بخش است. اما همین نماد خود نشانی از مرگ و نیستی است. دریا نیز نماد بیگانگی و مهربانی است. می توان گفت که نماد خورشید و دریا در آثار او همواره نقش دوگانه دارند. این عناصر هم نشانی از زندگی هم نشانی از مرگ دارند.
۵.

تحلیل تقابل ها و تضادهای واژگانی در شعر سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساختارگرایی سنایی دوگانگی تضاد و تقابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۰
بحث تقابل ها یکی از مهمّ ترین مباحث مورد توجّه ساختارگرایان است که می توان ریشه آن را در باورهای اساطیری و فرهنگی بشر دانست. این مبحث که جایگاهی ویژه در زبان شناسی دارد، می تواند در پژوهش های ادبی؛ بویژه در نقد و تحلیل متون نیز نقش ارزشمندی ایفا کند. در پژوهش حاضر به بررسی تقابل های واژگانی در شعر حکیم سنایی، شاعر برجسته سده های پنجم و ششم هجری که با تحوّلات و نوآوری هایش در غزل، قصیده و مثنوی، از جمله شاعران جریان ساز ادب پارسی محسوب می شود، پرداخته شده است. پرسش اصلی این نوشتار آن است که سنایی به چه میزان از تقابل سود جسته و دلایل کاربرد این عناصر در شعر او چه بوده است؟ نتایج بررسی نشان می دهد، تقابل واژگان با بار معنایی متّضاد و متقابل، بخش گسترده ای از شعر وی را در برگرفته است. با نگاهی ساختارگرایانه به شعر او، می توان گفت این واژگان متقابل، همچون نشانه هایی در شعر سنایی اند که با کلّیّت آثار او مرتبط هستند، به این معنی که از هر جهت که به شعر او بنگریم، عواملی وجود دارد که شعر او را به سوی دوگانگی سوق می دهد. این نشانه ها تبیین عینی شخصیّت سنایی، ناخودآگاه فردی و جمعی او، اوضاع جامعه و روزگارش، توجّه او به مضامین عرفانی، وجود اندیشه های تعلیمی در شعر او و ویژگی های معنی شناسی و هنری زبان شاعر است.
۶.

مطالعه نقد روانشناسی آثار جلال آل احمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فردیت دوگانگی اتوبیوگرافی نقد روانشناسی شبکه تداعی ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳۸ تعداد دانلود : ۹۶۷
در این مقاله سعی بر آن است تا با تحلیل روانشناسانه شارل مورون به نقد و بررسی آثار جلال آل احمد بپردازیم. امروزه، مطالعات زیاذی در باب افکار و آراء این نویسنده شده ولی کسی انطور که باید به بررسی لایه های زیرین آثار وی به منظور دستیابی به ناخودآگاه آثارش نپرداخته است. برای نیل به این مقصود، از نقد روانشاناسانه مورون بهره گرفته ایم و با بررسی تمامی آثار آل احمد و با کنار هم قرار دادن استعاره ها و تصاویر ثابت در آثارش به زیرسطح نوشته های وی و ناخودآگاهی انگیزه هایش برای نوشتن دست می یابیم. در ابتدا به گردآوری آثار آل احمد برای مطالعه و سپس استخراج روابطی که مرجع آن را باید به طور منطقی در شخصیت ناخودآگاه وی جستجو کرد می پردازیم. با روی هم قرار دادن داستان های وی، تصاویری مشابه نمود می یابد. شبکه تداعی ها در آثار وی قهرمانانی ضعیف با دوگانگی شخصیت را به تصویر می کشد. در آخر با مطالعه زندگی نامه نویسنده به تحلیل این نصاویر ناخودآگاه پی می بریم.
۷.

بررسی تابوی زبانی و واژگان اهریمنی در فرهنگ ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تابو واژگان اهریمنی دوگانگی زبان بیگانه فرهنگ ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۷ تعداد دانلود : ۵۴۴
بسیاری از اندیشمندان حوزه های علوم انسانی چون مردم شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و زبان شناسی به تابوهای زبانی و واژگان اهریمنی، به خاطر ارزش های اخلاقی و فرهنگی آن توجه کرده اند. تابو منعی است در برابر نیروی سترگ، که هم مقدس است و هم نامقدس، و نیز در جامعه شناسی زبان، واژه هایی است که کاربرد آنها ممنوع و مایه شرم و بیزاری است. اندیشمندانی چون فردیناند دو سوسور و کلود لوی- استراوس به تقابل های دوگانه ساختاری پرداخته اند و می توان نظرات آنها را در امور مقدس و نامقدس، زیبا و زشت، و اهورایی و اهریمنی گسترش داد. در فارسی باستان و میانه، واژگان ناهنجار برای اهریمنان و واژگان خوب برای اهوراییان به کار می رفت. در فارسی دری نیز برخی واژه ها برای اهریمنان به کار می رفته که با این کار، گاه زهر بدزبانی آن برای مردمی که با واژگان اهریمنی ناآشنا بودند گرفته می شد. قلمرو کار مقاله، نمونه وار شامل فرهنگ افسانه ای و مردمیِ ایران می گردد و روش پژوهش تحلیلی و برپایه نظریه تقابل های دوگانه است.
۸.

نظریه جسمانیت نفس در تفکر اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس تجرد جسم لطیف آب دوگانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۴۹۳
دیدگاه متکلمان درباره ماهیت نفس ساده و صریح است؛ نفس مادّی و غیرمجرّد است. بیشتر آنها نظریه «جسم لطیف» را برگزیدند و ظاهر روایات و تفسیر صحیح از آنها را مؤید این نظریه می دانند. استدلال های عقلی نیز از نظر برخی متکلمان مؤید این نظریه است، ولی برخی دیگر، عقل را در این باره محکوم به سکوت می دانند. با وجود این که نفس مادی است، ولی از جنس بدن هم نیست. مستقل از بدن است و هویّتی مخصوص به خود دارد و می تواند گونه متفاوتی از مادّه باشد که ویژگی های منحصر به فرد از خود بروز می دهد. برخی با توجه به روایات، نفس را از «آب» دانسته اند. این عنصر مادّی نه مجرّد است و نه می تواند مجرّد شود. در اثر ارتباط با انوار مجرّد، اموری مثل علم و قدرت و حتی حیات بر آن عارض می شوند، ولی متحد نمی شوند. بنابراین، دوگانگی نفس و بدن به تباین ذاتی میان آن دو منجر نمی شود. دوگانگی تنها در اعراض و ویژگی های آن دو ظاهر می شود.
۹.

فرامتنیت و چگونگی تغییر شکل و بازسازی چهره های اسطوره ا ی اورفه و اوریدیس در رمان مِرکور نوشته ی اَمِلی نوتومب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: املی نوتومب فرامتنیت دوگانگی رمان مِرکور اسطوره اورفه و اوریدیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۳۲۱
یکی از ویژگی های پست مدرن رمان های اَمِلی نوتومب، استفاده از اسطوره است و یکی از اسطوره هایی که رمان های این نویسنده و خصوصاً مرکور را تحت الشعاع قرار می دهد، اورفه و اوریدیس است. اَمِلی نوتومب از این اسطوره الهام می گیرد، تغییراتی اساسی در آن می دهد و آن را با نگاه فمینیستی خود بازنویسی می کند. در این رمان، برخلاف اسطوره اورفه و اوریدیس، نقش زن بر مرد ارجحیت دارد و حرف اول را می زند. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با روش تحلیلی تطبیقی چگونگی این تغییرات و تکنیک های استفاده شده را شرح دهیم. سیستم ارتباطی که این اسطوره و رمان مِرکور را به هم پیوند می دهد فرامتنیت نام دارد. همچنین سعی خواهیم کرد تک اسطوره های اصلی سازنده تصویر اوریدیس، دوگانگی شخصیت های زن، دوگانگی ساختار رمان و همچنین واژگونی نقش ها را به تفصیل توضیح دهیم. شخصیت های اَدِل و اَزِل مسیرهای مختلفی را طی می کنند و دو تصویر متفاوت از اوریدیس به نمایش می گذارند. در واقع، این تغییرات که به علت استقلال و ابهام شخصیت زن رمان به کمک فرایند دوگانگی در تصویر اوریدیس به وجود می آید باعث می شود نویسنده نسخه جدیدی از اسطوره اورفه و اوریدیس ارائه دهد که در آن زن بر مرد برتری دارد.
۱۱.

بررسی جامعه شناختی پیدایش گفتمان «سنت گرا و نوگرا» در میدان موسیقی ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دوگانگی نظریه میدان موسیقی ایرانی موسیقی سنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۳۱۹
یکی از گفتمان های مهم در میدان موسیقی ایرانی از دوره ی مشروطه به بعد بر محوریت دوگانگی بین سنت و مدرنیته قرار گرفته است. این دوگانگی وقتی ظهور یافت که موسیقی ایرانی در دوره ی مشروطه با چالش هایی ملهم از غرب روبرو شد. این گفتمان و کشمکش های آن ناشی از کنش های کنش گران میدان موسیقی ایرانی بود، کنش گرانی که هر کدام تاحدی واجد سرمایه ی جدید و یا سرمایه ی سنتی بودند. با این که صورت نهایی این گفتمان بیش تر در دهه ی 1340 در میدان روشنفکری مفصل بندی شد، شروع شکل گیری آن را می توان تا دهه ی 1290 پی گرفت، یعنی زمانی که میدان موسیقی تازه داشت شکل می گرفت. هدف این مقاله آن است که با تمرکز بر جدال میان وزیری و عارف، دو چهره ی اصلی میدان موسیقی ایرانی، پیدایش این گفتمان را در حوزه ی موسیقی ایرانی در دهه ی 1290 بررسی کند. چارچوب مفهومی این پژوهش از نظریه ی میدان پیر بوردیو است. برای انجام دادن این پژوهش از روش مطالعه ی موردی بهره گرفته شده و داده های مورد نیاز از نوشته های کنش گران میدان در روزنامه ها، مجلات، کتاب ها و سرگذشت نامه ها گردآوری شده است. نتیجه ی پژوهش حاضر نشان می دهد که آن چه به اصطلاح دوگانگی بین سنت و مدرنیته خوانده می شود در سال های شکل گیری میدان موسیقی ایرانی وجود نداشته است، بلکه در نسل های بعدی به خاطر موقعیت میدان های سیاسی و روشنفکری در دهه ی 1340 برساخت پیدا کرده است.
۱۲.

نوشتار پست مدرن در دو رمان ملکوت اثر بهرام صادقی و صورت جلسه اثر ژان-ماری گوستاو لوکلزیو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نوشتار پسا مدرن ملکوت صورت جلسه دوگانگی مرگ اندیشی بعد معماگونه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۳۲
بهرام صادقی و ژان ماری گوستاو لوکلزیو هر دو از نویسندگان سنت شکن و نوآور معاصر هستند که، همانند هر یک از بزرگان علم و ادب، بر نویسندگان پس از خود نیز تأثیرگذار بوده اند. با توجه به اینکه این دو نویسنده از پیشگامان عصر داستان نویسی پسامدرن به شمار می روند و در یک برهه زمانی دو رمان مشهور خود، ملکوت (1350) و صورت جلسه (1963) را به نگارش درآورده اند، این سؤال مطرح می شود که تا چه اندازه مؤلفه های نوشتار پسامدرن در این دو اثر همسویند. شایان ذکر است، شرایط اجتماعی و تاریخی زمان نگارش این دو رمان به فرضیه شباهت آنها قوت می بخشد: صورت جلسه پس از جنگ الجزایر و ملکوت پس از کودتای 28 مرداد نگاشته شده است. مطالعه نزدیکیِ نوشتار پسامدرن در این دو رمان از این جهت جالب توجه است که مفهوم پسامدرن در فرهنگ ها و جوامع گوناگون یکسان نیست. در این مقاله، با تکیه بر شاخص ترین مؤلفه های پست مدرنِ مشترک در این دو اثر به مطالعه درونمایه مرگ اندیشی، دوگانگی و تناقض و در نهایت، بُعد معماگونه روایت می-پردازیم
۱۳.

واکاوی دوگانگی های بنیادین در مفهوم خواست(مصلحت) عمومی در سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری

کلیدواژه‌ها: خواست/مصلحت عموم دوگانگی شکاف معرفتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۲۰۹
مفهوم خواست/مصلحت عموم در طی دهه های گذشته، و در قالب مباحثات و مناظرات، همواره بعنوان یکی از بنیادی ترین پایه های مشروعیت عمل شهرسازی مطرح شده است. با این وجود، یکی از ضعف های مهم و قابل اشاره در راستا ی این امر، عدم شفافیت و روشنی این حوزه مفهومی است. به خصوص در زبان فارسی که حجم تولیدات در این زمینه نظری بسیار محدود و اغلب مربوط به رشته هایی همچون علوم و فلسفه سیاسی بوده است. در این پژوهش، ضمن تدوین چارچوبی کلی از تاریخچه این مفهوم در دانش و کُنش شهرسازی، با رویکردی کتابخانه ای-تحلیلی، بر کشف و اشاره به دوگانگی-های بنیادین مستتر در این عبارت، ایده و مفهوم تاکید شده است. روشن شدن این مسائل می تواند ضمن گسترش افق نظری علاقمندان به این حوزه، با رفع شکاف معرفتی ناشی از اتکا به تنها یک وجه و یک قطب از این دوگانگی ها، از بسیاری کج فهمی ها و به دنبال آن تعارضات نظری-عملی در این باب نیز جلوگیری نماید.
۱۴.

راهبردهای بازارگرایی و نوآوری، رویکردی به پویایی کسب وکار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پویایی کسب وکار دوگانگی راهبردهای بازارگرایی راهبردهای نوآوری عوامل کلیدی موفقیت بنگاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۹۴
دوگانگی از جمله ویژگی های کسب وکارهای پویا در پاسخگویی مناسب به فضای رقابتی کنونی محسوب می شود و در حوزه های مختلف یک بنگاه قابل بررسی است. بازارگرایی و نوآوری از جمله توانمندی های پویایی هستند که کسب وکارها برای کسب مزیت رقابتی به آنها اتکا می کنند. با توجه به اینکه تحقیقات محدودی در زمینه اتخاذ همزمان رویکردهای اکتشاف و بهره برداری در حوزه های بازارگرایی و نوآوری انجام گرفته است، در این تحقیق به منظور اندازه گیری راهبردهای اکتشاف و بهره برداری در حوزه توانمندی های بازارگرایی و نوآوری بنگاه، پرسشنامه ای حاوی شاخص های سنجش دوگانگی بازارگرایی و نوآوری در میان مدیران و کارشناسان بنگاه های ایرانی فعال در صنعت مواد غذایی توزیع شد. جامعه آماری این پژوهش 320 بنگاه شرکت کننده در بیست ویکمین نمایشگاه بین المللی صنایع غذایی بود و با استفاده از فرمول کوکران جامعه آماری محدود، حجم نمونه برابر با 186 بنگاه محاسبه شد. درنهایت، داده های 138 پرسشنامه با روش های تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی، تجزیه و تحلیل شد و شاخص های نهایی به منظور تعیین مدل سنجش تبیین شد.
۱۵.

تحلیل جغرافیایی قطبش اجتماعی در کلان شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی قطبش اجتماعی دوگانگی شاخص های اجتماعی کلان شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۱۸۲
قطبش و دوگانگی اجتماعی پدیده ای پیچیده ای است که شهرهای بزرگ و کلانشهرهای معاصر را تحت تأثیر خود قرار داده است. این پدیده تحت تأثیر نظام سرمایه داری و سیاست های تمرکزگرایانه دولت ها نمایان شده است. شهرهای ایران نیز به علت سیاست های شبه سرمایه داری پیرامونی و رانتی از این پدیده تأثیر گرفته اند. به طوری که در کلانشهرهای کشور به خصوص اصفهان، نوعی دوگانگی و افتراق اجتماعی و فضایی شکل گرفته است. بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر، پهنه بندی و تحلیل فضایی قطبش اجتماعی در سطح بلوک های آماری کلانشهر اصفهان است. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. داده های پژوهش از بلوک های آماری1395مرکز آمار ایران تهیه شده اند. روش آماری مورد استفاده برای تحلیل داده ها، تدوین شاخص ها و استخراج شاخص نهایی قطبش اجتماعی، AHP ، تاپسیس (Topsis) و  Hotspotاست.  یافته های پژوهش نشان می دهد شاخص های سواد(با ضریب 0/299)، خانوار در واحد مسکونی(0/254)، وضع زناشویی(0/166)، اشتغال زنان (0/147) و محل تولد (0/134) بیشترین تأثیر را بر قطبش اجتماعی در کلانشهر اصفهان دارند. همچنین، 24 محله(12/5 درصد) دارای کیفیت مناسب، 57 محله (29/69 درصد) دارای کیفیت نسبتاً مناسب، تعداد 46 محله (23/96 درصد) در وضعیت متوسط، 40 محله (20/8 درصد) در وضعیت نسبتاً نامناسب و در نهایت 25 محله معادل 13 درصد در وضعیت نامناسبی قرار دارند. در واقع، بیش از 33 درصد محله های این شهر از لحاظ اجتماعی در سطح غیرقابل قبولی قرار دارند. بنابراین، بیشتر محله های کلانشهر اصفهان در حالت متوسط و نامطلوب قرار دارند(مجموعاً بیش از 55 درصد) و نوعی افتراق اجتماعی در این شهر از لحاظ فضایی رخساره نموده است. در نتیجه، قطبش اجتماعی در کلانشهر بعد جغرافیایی یا مکانی پیدا کرده است. چنانچه محله های دارای ارزش های بالاتر از میانگین در مرکز و تا حدودی در شمال شهر و محله های دارای ارزش پایین تر از میانگین در شرق  کلانشهر اصفهان قرار گرفته اند.
۱۶.

تحلیل ساختاری دوگانگیِ نماد دوماهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیکون نگاری ماهی/ دوماهی دوگانگی تحلیل ساختاری نمادپردازی بدن انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۱ تعداد دانلود : ۲۳۸
این مقاله تفسیر تحلیلی تصویر ماهی/ دوماهی در هنر ایران است. تصویری که از کهن ترین دوران تاریخی تا دوران متأخر در سراسر جهان تکرار می شود. این نقش از سویی بازنمود صورت فلکی حوت است و در نجوم کهن کاملاً شناخته شده است و از سوی دیگر با نقشی در فرش ایران موسوم به ”ماهی درهم“ کاملاً مشابه است. برای این اصطلاح متأخر توصیف های متعددی از سوی پژوهشگران ایرانی ارائه شده است، ولی هیچ کدام آن را با صورت فلکی حوت مرتبط ندانسته اند. از این رو نه تنها آیکون دوماهی که در پژوهش های مرتبط با حوزه مطالعات فرش، سفال و ... ”ماهی درهم“ نام گذاری شده است، به پرسش کشیده می شود، بلکه کوشیده می شود با روش آیکون نگاری که برای شناساندن ساختار نمادین این گونه تصاویر امروزه در جهان شناخته شده است به تفسیر این تصویر بپردازیم. همچنین تلاش می شود تا از طریق تحلیل ساختاری دوگانگی چنین نقشی، به شبکه ارتباطی میان نمادها آن گونه که در جهان شناسی جهان باستان در انطباق جهان کبیر و صغیر مطرح است، برسیم. برای نیل به این هدف، در این مقاله پس از پژوهش در تاریخ تصویری چنین نقشی و پیوند متون مرتبط با آن، به ارتباط واژه ماهی و ماهیچه در زبان فارسی و دیگر زبان های هند و اروپایی و به تبیین و مستندسازی نظام نمادین ساختاری چنین نمادی پرداخته می شود.
۱۷.

مطالعه تطبیقی دوگانگی مفاهیم و مضامین نقاشی دیواری های خانه شهشهانی در اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۵۱
دوران قاجاریان، از شگفت انگیزترین دوره های تحول در هنر ایران است. زیرا ارتباط با غرب، ویژگی های خاصی به جامعه داد. قاجاریه به واسطه ارتباطات با دنیای خارج، دستخوش تحول شده بود که، جریان هنر از این تاثیرات بی بهره نماند؛ تقویت روابط با غرب، موجب ظهور برخی آثار هنری شد. نقاشی دیواری از هنرهایی است که در این دوران از مضامین غربی تاثیر پذیرفت، و به اوج رسید. خانه شهشهانی در اصفهان، بنایی با نقاشی دیواری های چشم گیر است. با توجه به این موضوع و با هدف بررسی دلیل شکل گیری نقوش در خانه شهشهانی، پژوهش حاضر از نوع تفسیری- تاریخی، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و بررسی میدانی به ارائه نتایج می پردازد. در این راستا، پس از مطالعه ساختارِ جامعه ایرانی قاجار، به مدد نقاشی دیواری های خانه شهشهانی، به بررسی تحولات قاجار پرداخته شده است که پرسش های پژوهش بدین شرح است: تغییر و تحولات اجتماعی دوره قاجار چگونه نمودی بر نقاشی های دیواری خانه شهشهانی دارد؟ تصاویر در خانه شهشهانی، به چه دلیلی دارای دو مفهوم متفاوت در مضامین و مفاهیم نقاشی های موجود در آن است؟ از این رو، مضامین نقاشی دیواری ها در دو طرح کلی، به چهار گروه تقسیم گردید که پس از بررسی شان، می توان نتیجه گرفت چگونه حکایت کننده تغییرات در ساختار جامعه ایرانی هستند. این تصاویر، نشان دهنده تاثیرپذیری سنت های ایرانی از شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است، که تنها در ظاهر نمود دارند و همچون تصوری از اروپا که مکانی رویایی برای ایرانیان بود، به شکل تغییر در پوشش و رفتارها حتی در نقوش اساطیری به تقلید از اروپاییان در کنار فرهنگ ایرانی، صورت پذیرفت.
۱۸.

دوگانگی طبیعت بشری و شرایط اجتماعی آن

نویسنده: مترجم:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
در این مقاله، مهمترین اندیشه های اجتماعی و روان شناختی امیل دورکیم و نیز پیوند آنها با یکدیگر تشریح شده است. همچنین از نظریه جامعه شناسی معرفی و دینی او که به منظور تبیین اندیشه جامعه گرایی وی فراهم آمده، و اینکه چگونه دوگانگی طبیعت بشری در چهره های متفاوتش ، مورد و نمونه ای از تقسیم امور عالم به دو بخش مقدس و نامقدس است، سخن به میان می آید. در ادامه، به نظریه جامعه شناختی دورکیم اشاره می شود که در پی ارائه تبیین مثبت گرا و جامعه شناختی در خصوص چگونگی پیدایی دین و کارکردهای خاص آن است با نظریه ای که همواره در اصلی ترین نقطه کانون اندیشه دورکیم قرار داشته و پویا و فعال بوده است.
۱۹.

خیر و شر در افسانه های ایرانی و آلمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قصه پریان دوگانگی قهرمان تشابهات و تفاوت های فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۹۷
افسانه ها که از ارکان مهم ادبیات همه اقوام در سراسر دنیا به شمار می روند، با زبانی سمبولیک و در قالب داستان هایی خارق العاده ارزش های اجتماعی و فرهنگی ملت ها را به تصویر می کشند و بدین ترتیب از منابع مهم تحقیق در زمینه های اجتماعی و فرهنگی محسوب شوند. با بررسی تطبیقی قصه ها از یک سو می توان به اندیشه و تفکری که پایه و اساس آن هاست پی برد و از سوی دیگر مسائل مشترک اقوام و ملل سراسر دنیا را روشن کرد. از مهم ترین و برجسته ترین انواع افسانه، افسانه های جادویی یا قصه های پریان هستند که حوادث و رویدادهای خارق العاده و ماورای طبیعی را در جهانی غیر واقعی و خیالی به تصویر می کشند. از آنجا که دوگانگی از ارکان مهم افسانه های جادویی و از موتیف های اصلی قصه های پریان محسوب می شود، لذا بررسی تطبیقی این عنصر و نیز نقش قهرمان در تقابل خیر و شر در افسانه های ایرانی و آلمانی، جهت روشن کردن تشابهات و تفاوت های دو فرهنگ، از اهداف مهم تحقیق پیش رو است.
۲۰.

نشانه های آیینی در حماسه ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شاهنامه نشانه های آیینی توتم نیاپرستی مهرپرستی دوگانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۱۷
آگاهی ما از فرهنگ ها و تمدن های گذشته معمولاً از دوره های تاریخی فراتر نمی رود؛ ازاین رو، شگفت نخواهد بود که در ابتدای زندگی برخی ملت ها، با آراء و عقایدی برخورد کنیم که پیشرفته به نظر می آید. این، دلیل هوش و ذکاوت برتر آن ملت نیست، بلکه ما از دوره ای از حیات اجتماعی آن ها اطلاع داریم که ابتدای تاریخ است و در این دوره است که به نظر می رسد آن ها نسبت به هم زمانان خود افکاری پیشرفته تر و تمدن و فرهنگی مشخص تر دارند. زندگی قوم ایرانی چنین است. نگارنده در این مقاله می کوشد از طریق بازیافت نشانه های مکتب های فکری و اخلاقی (کیش توتم، نیاپرستی، مهرپرستی و دوگانگی) در حماسه ملی (شاهنامه فردوسی) این فرضیه را اثبات کند.