مطالب مرتبط با کلیدواژه

برابری جنسیتی


۲۱.

بررسی رابطه توسعه اجتماعی و فرهنگ سیاسی در جامعه ایران؛ مطالعه موردی شهروندان شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 173 - 200

کلیدواژه‌ها: توسعه اجتماعی فرهنگ سیاسی اعتماد برابری جنسیتی رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۳۳۸
پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که توسعه اجتماعی چه تأثیری بر فرهنگ سیاسی ایران می گذارد؟ در پاسخ به این پرسش از نظریه تحول تاریخی توسعه آدریان لفت ویچ استفاده شده و برای سنجش دو متغیر اصلی از نظریه فرهنگ سیاسی گابریل آلموند و شاخص های توسعه اجتماعی (ISS) استفاده شده است. روش پژوهش کمی است و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده های پژوهش شده است. جامعه آماری شهروندان مناطق پنج گانه شهر رشت است. نتایج تحقیق موید این فرضیه اصلی پژوهش است که با افزایش میزان شاخص های توسعه اجتماعی بر میزان فرهنگ سیاسی مشارکتی افزوده می شود. فرهنگ سیاسی ۶۳.۳ درصد مردم رشت از نوع اطاعتی است و میزان توسعه یافتگی اجتماعی در مردم شهر رشت با انحراف معیار ۴۶/۰ کمتر از میزان متوسط است. این میزان در منطقه دو بیشتر و در منطقه چهار کمتر از سایر مناطق است. هم چنین تفاوت معناداری بین مردم مناطق مختلف شهر رشت از حیث توسعه اجتماعی وجود دارد که نمایانگر تأیید فرضیه های فرعی پژوهش است.
۲۲.

کنش فرهنگی زنان پس از انقلاب اسلامی: تحلیل گفتمان مطالبات فمینیسم اسلامی در جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 931 - 966

کلیدواژه‌ها: ایران برابری جنسیتی زنان فمینیسم اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۴۷۳
وقوع جمهوری اسلامی در ایران، فرصت ویژه ای برای کنشگری فرهنگی مبتنی بر آموزه های اسلام و نگاه ضدامپریالیستی به زنان بخشید. این امر عامل توانمندسازی جریان های مدنی زنان نیز بوده است. یکی از این جریان ها که در ادبیات بین الملل با عنوان فمینیسم اسلامی شناخته می شود، مدعی بازتفسیر ادبیات دینی مبتنی بر مفهوم مدرن برابری جنسیتی است. تدوین قوانین و تکوین هنجارهای اجتماعی، از جمله روابط زن و مرد در عرصه خانواده و اجتماع مبتنی بر قواعد اسلامی پس از انقلاب اسلامی، به زعم فمینیست های اسلامی جایگاه فرودستی برای زنان ایجاد کرده است و آن ها از همان مجاری دینی خواستار بازتعریف برخی قوانین و هنجارهای فرهنگی هستند. مقاله حاضر با بررسی منابع متعدد دانشگاهی و مطبوعاتی که گفتمان فمینیسم اسلامی را برساخته است، دال های مرکزی این گفتمان را در مواجهه با جمهوری اسلامی در ایران بیان کرده است. در اینجا، فمینیسم اسلامی بر مبنای نظریه مارگات بدران تعریف شده است و با استفاده از رویکرد لاکلا و موف در تحلیل گفتمان انتقادی دال های مرکزی بازشناسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، نقد رویکرد جمهوری اسلامی به تقلیل هویت زنانه به خانواده و اجتماع، تأکید بر برابری ارزشی زن و مرد برای دستیابی به تشابه حقوقی، توقف قانون گذاری نابرابر میان زنان و مردان مبتنی بر تفاسیر دینی و توسعه مشارکت زنان در جامعه مدنی از جمله موارد انتقاد فمینیسم اسلامی به جمهوری اسلامی است.
۲۳.

مفهوم، صور و منزلت برابری در ادبیات بین المللی حقوق زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش حقوق عمومی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۸ 325 - 359

کلیدواژه‌ها: برابری جنسیتی حقوق بشر زنان حقوق بین الملل عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۶۶
گاهی تجربه زنان، معجون تلخی از حاشیه نشینی، خشونت و سلطه فرهنگی است. برای مواجه اخلاقی با این وضعیت، یکی از رهیافت ها برابری است، اما این مفهوم به واسطه متن باز بودن، مدلول و مَرتَبت آن محمل منازعه است. برابری هم مفهومی توصیفی است و هم هنجاری، در هیئتِ یک مفهوم توصیفی، رابطه ای است وصفی میان دو فرد که از برخی جهات همانند می باشند. در معنای هنجاری که به عالم اعتبار تعلق دارد و تجویز رفتار خاص با همه است، مرتبط است با درک ما از آنچه باید باشد و مبتنی است بر ارزش مورد پیگیری که غالباً «عدالت» است. در حقوق بین الملل، از میان سه گفتمان برابری (قابلیت ها، حق و سرمایه انسانی) گفتمان حق در قالب قواعد اولیه حقوق بین الملل و از طریق معاهدات، عرف و رویه قضایی که منابع صوری این نظام حقوقی می باشند مورد شناسایی قرار گرفته است. اما نتوانسته در منابع واقعی حقوق بین الملل و قواعد ثانویه آن عینیت بیابد. در این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی برابری در جایگاه یک اصل کلی حقوقی، اشکال ماهوی، شکلی و تحولی آن و نسبت آن با مفاهیم تبعیض، تفاوت، عاملیت،توانمندسازی و جایگاه آن در میان قواعد اولیه و ثانویه حقوق بین الملل بررسی می شود.
۲۴.

تحلیل و پیش بینی نوسانات تراز سطح آب دریاچه ارومیه با استفاده از مدل ARIMA(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 7 - 16

کلیدواژه‌ها: برابری جنسیتی سرشماری جغرافیای جنسیت مناطق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۶۲
این تحقیق به منظور بررسی نوسانات تراز سطح آب دریاچه ارومیه و ارائه مدلی مناسب جهت پیش بینی نوسانات تراز سطح آب صورت گرفته است. آمار ماهانه تراز آب دریاچه در دوره آماری (1392- 1345) مورد استفاده قرار گرفت و همگنی آنها توسط آزمون توالی بررسی شد. سپس داده ها مورد آزمون های ایستایی میانگین و واریانس قرار گرفت تا با ایجاد مرتبه در سری، ناایستایی سری از بین برود. رفتار ماهانه سری با استفاده از تفاضل گیری حذف گردیده و با استفاده از مدل های باکس- جنکینز، سری زمانی تراز سطح آب بررسی و بهترین مدل برازش داده شد. صحت و دقت مدل ها بر اساس معیارهای AIC و BIC و تحلیل نمودار توابع خودهمبستگی و خودهمبستگی جزئی تایید گردید و مدل مناسب بصورت ARIMA= (0,1,4)(1,1,1)12 انتخاب شد که ترکیبی از دو بخش غیر فصلی (q=4،d=1،p=0) و فصلی (SQ=1،SD=1،SP=1) می باشد. مدل انتخاب شده مورد برازش قرار گرفته و سپس مناسبت آن از طریق تجزیه و تحلیل باقیمانده ها مورد آزمون قرار گرفت و صحت آن تایید گردید. در نهایت با استفاده از این مدل رفتار سری در ماه های آینده مورد پیش بینی قرار گرفت.
۲۵.

تأثیر نگرش و تقسیم کار جنسیتی روی فاصلۀ تولد اول تا دوم در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی و دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸۲) 1 - 28

کلیدواژه‌ها: تولد دوم فاصلۀ موالید تک فرزندی باروری پایین برابری جنسیتی نگرش جنسیتی تقسیم کار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۴۵۳
در پژوهش های اخیر که در بسیاری از کشورها برای تبیین باروری پایین انجام شده است، در چارچوب نظریۀ برابری جنسیتی، تقسیم کار و نگرش های جنسیتی، به منزلۀ تعیین کنندۀ اساسی و مهم مطرح شده اند. در این مطالعه، تأثیر تقسیم کار و نگرش های جنسیتی بر فاصلۀ تولد اول تا دوم آزمون می شود؛ بدین منظور از بخشی از داده های طرح تحولات باروری در پنج استان منتخب ایران - 1396 - و از اطلاعات 363 زن ازدواج کردۀ 49-15 سالۀ دارای یک فرزند شهر تهران استفاده شد. برای برآورد تابع بقای تک فرزندی، روش کاپلان مایر و برای شناسایی تأثیر نگرش و تقسیم کار جنسیتی بر فاصلۀ تولد دوم، الگوی گامای تعمیم یافته به کار گرفته شد. نتایج نشان دادند میانۀ فاصلۀ تولد اول تا دوم 84 ماه است و زنانی که نگرش جنسیتی برابرطلبانه دارند و کارهای خانه را به تنهایی انجام می دهند، با فاصلۀ طولانی تری فرزند دوم را به دنیا می آورند. براساس نتایج الگوی گامای تعمیم یافته، مشارکت مردان در کارهای داخل خانه تأثیر معنی داری بر فاصلۀ تولد دوم ندارد؛ اما داشتن نگرش جنسیتی برابرطلبانه و مشارکت نکردن مردان در امور مربوط به فرزندان، فاصلۀ تولد دوم را افزایش می دهد. یافته های این مقاله با نظریۀ برابری جنسیتی مطابقت دارند؛ به گونه ای که داشتن نگرش های برابری طلبانۀ جنسیتی میان زنان، تنها زمانی سبب افزایش باروری و کاهش فاصلۀ بین موالید می شود که مردان نیز در تصمیم گیری و امور خانه و فرزندان مشارکت داشته باشند. در زمینۀ اجرایی شدن سیاست های افزایش باروری، ضمن تلاش برای رسیدن به اقتصاد پایدار و چشم انداز خوش بینانه برای آینده، سیاست های افزایش جمعیت و سیاست های دوستدار خانواده، باید چارچوب وسیعی از ارزش های فرهنگی را در بر گیرند که با حمایت از افزایش مشارکت مردان در امور داخل خانه و کاهش نابرابری جنسیتی، مانع تأخیر بیشتر تولد دوم و افزایش باروری به سطح جانشینی شوند.
۲۶.

درک و تصور دختران جوان از جنسیت؛ مطالعه ای پدیدارشناسانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۴ 185 - 210

کلیدواژه‌ها: زنان جنسیت برابری جنسیتی پدیدارشناسی سوژگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۲۰۱
تحولات صورت گرفته در وضعیت زنان با سوژگی و خودآگاهی زنانه نسبت دارد. زنان در جامعه امروز، فرصت آن را دارند در طیف وسیعی از امکان های پیشِ رو انتخابگری کنند و خواست خودشان را به طور موثری در فضای خانودگی- اجتماعی پیگیری نمایند و انتخاب های بیشتری را برای خویش مهیا سازند و تمایز و تشخص خویش را برجسته نمایند. این پژوهش صورت گرفته است تا بتواند جهان ذهنی کنشگران در خصوص مقوله جنسیت را واکاوی کند و تفسیر ایشان از درک شان در حوزه جنسیت و سنخ آرمانی جنسیت را نشان دهد. همچنین یافته ها مشخص می کند که کثرت خودآگاهی زنان چه تنوعی از درک و تصویرشان از جنسیت را نشان می دهد. رویکرد این تحقیق پدیدارشناسانه است و به روش کیفی صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده ها گفتگوی نیمه ساخت یافته هدفمند با 22 نفر از دختران ساکن تهران است که حداقل یک ترم تحصیل دانشگاهی دارند. تحلیل داده ها با روش کولاریزی انجام شد. سه رویکرد طبیعت محوری، تلفیقی و برابری خواهانه به جنسیت، مضامین اصلی به دست آمده از این پژوهش است.
۲۷.

مطالعه رابطه فردگرایی و برابری جنسیتی با ارزش ازدواج (مورد مطالعه: دختران ازدواج نکرده 20 تا 34 ساله شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 161 - 125

کلیدواژه‌ها: ارزش ازدواج دختران مجرد فردگرایی برابری جنسیتی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۳۲
تغییر در ارزش ها و نگرش های افراد می تواند تغییرات رفتاری را در پی داشته باشد. به همین نسبت، تغییر در ارزش ازدواج نیز می تواند باعث امتناع از ازدواج و در نهایت ازدواج گریزی شود. سوال اساسی این پژوهش آن است که هریک از متغیرهای فردگرایی و برابری جنسیتی چه تاثیری در ارزش ازدواج دارند؟ بنابراین هدف مقاله حاضر، بررسی سهم فردگرایی و برابری جنسیتی بر ارزش ازدواج دختران شهر تهران است. داده های مطالعه حاصل پیمایشی است که در پاییز 1397 با استفاده پرسشنامه ساخت یافته از 600 دختر هنوز ازدواج نکرده نمونه جمع آوری گردید. یافته های مطالعه حاکی از تاثیر معنا دار فردگرایی و برابری جنسیتی بر ارزش ازدواج دختران است. جهت این رابطه معکوس بود به گونه ای که با افزایش فردگرایی و برابری جنسیتی شاهد این هستیم که دختران ارزش کم تری برای ازدواج قائل هستند. علاوه بر این رابطه بین ویژگی های فردی پاسخگویان و ارزش ازدواج مورد بررسی قرار گرفت. رابطه سن دختران با ارزش ازدواج مستقیم بود. متغیرهای سطح تحصیلات، میزان درآمد و استفاده از شبکه های اجتماعی رابطه معکوس با ارزش ازدواج داشتند. به گونه ای که دخترانی که تحصیلات بالاتر و میزان درآمد بالاتر داشته و از شبکه های اجتماعی هم چون تلگرام، فیس بوک و ... استفاده بیش تری داشتند، ارزش کم تری برای ازدواج قائل بودند و بالعکس. این یافته ضرورت مدیریت فرهنگی مناسب نسل جدید را در این زمینه مورد تاکید قرار می دهد؛ به گونه ای که ضمن احترام به خواسته های به حق زنان و دختران، بتوان ایشان را به سوی ازدواج درست و به موقع سوق داد.
۲۸.

مطالعه نقش مستقیم و غیر مستقیم باسوادی بزرگ سالان دوره زمانی 1970 تا 2009 میلادی بر ادراک فساد در دهه اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال ۲۲ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 72 - 50

کلیدواژه‌ها: باسوادی بزرگ سالان برابری جنسیتی عدالت آموزشی کاهش فساد نسبت دانش آموز به معلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۱۳۳
در ریشه یابی فساد به عوامل متعددی توجه شده لیکن در مورد عامل باسوادی بزرگ سالان مطالعه محدودتری صورت گرفته است. هدف این تحقیق مطالعه تأثیر عامل باسوادی بزرگ سالان و مکانیسم های واسط در کاهش فساد است. مطالعه با استفاده از داده های بین المللی انجام شده است. میانگین دوره زمانی 1970 تا 2009 متغیرهای مستقل در نظر گرفته شده و ارتباط آن ها با ادراک فساد در دوره زمانی 2012 تا 2018 در بین 180 کشور که داده های آن ها در دسترس بوده مطالعه شده است. یافته ها نشان می دهند رابطه مثبت بین شاخص های آموزش و ادراک فساد (میزان پاکی کشورها) مورد تائید است. علاوه بر اثر مستقیم باسوادی بزرگ سالان اثر غیر مستقیم این متغیر از طریق پوشش تحصیلی (شاخص عدالت آموزشی) و نسبت دانش آموز به معلم (شاخص دموکراسی در کلاس درس) و نسبت دانش آموزان دختر به کل دانش آموزان (شاخص برابری جنسیتی) نیز تائید شده است.
۲۹.

تدوین الگوی برنامه های آموزشی در ورزش برای دستیابی به برابری جنسیتی و جلوگیری از خشونت علیه زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت ورزشی مهر و آبان ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 1 - 29

کلیدواژه‌ها: ورزش برابری جنسیتی خشونت آموزش نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۷۲
این پژوهش کیفی با هدف تدوین الگوی برنامه های آموزشی در ورزش برای دستیابی به برابری جنسیتی و جلوگیری از خشونت علیه زنان و با استفاده از نظریه داده بنیاد مبتنی بر رویکرد استراوس-کوربین انجام شد. صاحب نظران ورزش زنان شامل اساتید مدیریت ورزشی، پژوهشگران حوزه مطالعات زنان، مدیران و مسئولان سازمان های ورزشی، مربیان، ورزشکاران، جامعه شناسان و روانشناسان جامعه پژوهش را تشکیل دادند. به روش نمونه گیری هدفمند و نظری تا رسیدن به حد اشباع نظری 21 نفر در مصاحبه شرکت کردند. برای تحلیل داده ها از روش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی استفاده شد. ضمن اجرای مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران، مجموعه ای از مضامین اولیه طی فرایند کدگذاری باز گردآوری شد و از درون آن ها مقوله هایی استخراج شد. در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان مقوله ها ذیل عناوین شرایط علّی شامل مهارت انگیزشی، پدیده اصلی شامل آگاهی جنسیتی، استراتژی ها شامل مهارت های کنترل خشم و آموزش محیطی، شرایط مداخله گر شامل جنسیت و فرهنگ، عوامل زمینه ای شامل یادگیری مشارکتی و پیامدها شامل مهارت شناختی و مهارت اجتماعی درقالب پارادایم کدگذاری تعیین شدند. در مرحله کدگذاری انتخابی نیز همه اجزای پارادایم کدگذاری تشریح شدند، مدل ترسیم شد و نظریه تدوین و ارائه شد. درنهایت، هشت مؤلفه اصلی و 21 زیرمؤلفه استخراج شدند و در قالب الگوی نظرى بر مبناى نظریه داده بنیاد ارائه شدند. براساس نتایج، تدوین الگوی برنامه های آموزشی در ورزش برای دستیابی به برابری جنسیتی و جلوگیری از خشونت علیه زنان و استفاده از الگو در آموزش مربیان و ورزشکاران، به افزایش برابری جنسیتی و کاهش خشونت علیه زنان در جامعه کمک می کند.
۳۰.

تحلیل محتوای کیفی مصوبات مجلس شورای اسلامی با محوریت زنان در بازه زمانی بیست ساله (1376 تا 1396)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۰)

کلیدواژه‌ها: مصوبات مجلس زنان عدالت جنسیتی برابری جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۸۳
کیفیت زندگی گروه های مختلف اجتماعی تابعی از قوانین و سیاست های جامعه است.جایگاه گروههای مختلف اجتماعی در قوانین کشور از مهمترین عوامل موثر بر شرایط و کیفیت زندگی آنها می باشد.این پژوهش با هدف بررسی قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی ایران از سال 1376 تا 1396در حوزه مسائل زنان انجام شد. روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتوای کیفی بود. مصوبات مذکور در نرم افزار MAXQDA2020 در سه مرحله کد گذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل و بررسی شدند. جهت اعتبارپذیری دادهها از مرور مطالعات و تکنیک کسب اطلاعات موازی و تثلیث، ارائه تحلیلهای دادهای و برای کسب پایایی، از ضریب توافق کاپا استفاده گردید که با مقدار 68/0 پایایی نتایج مورد تایید قرار گرفت. پس از تحلیل داده ها، چهار مضمون اصلی استخراج شده: نابرابری در حقوق مرتبط با طلاق، عدالت جنسیتی،حمایت از منشور حقوق زنان،برابری جنسیتی در امتیازات گروههای خاص و تقویت نقش های سنتی زنان است. مدل استخراج شده، نشان می دهد که مصوبات بر تقویت نقش های سنتی زنان تاکید دارد. در ایران نگاه جامع نسبت به مساله زنان، خانواده و توسعه بعنوان یک برنامه همه جانبه کم رنگ است. برنامه ریزی برای زنان بدون مشارکت آنها میسر نمی شود و توانمندسازی بانوان مقدم بر ایجاد فرصت های برابر است. همچنین، آموزش مدیران سازمانی و همراه نمودن آنها جهت تسهیل گری و سوق دادن جامعه به عدالت بسیار حائز اهمیت است.
۳۱.

الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته های گفتمانی از منظر آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 721 - 760

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی آیت الله خامنه ای گفتمان اشتغال زنان خانواده برابری جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۸۶
اشتغال زنان، امکان یا اتباع آن، پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای زنان درون گفتمان انقلاب و همچنین، برای منتقدان بیرونی آن یک مسئله ی جدی و سؤال بر انگیز بوده است. مقاله ی حاضر با تمرکز بر اعلام مواضع، سخنرانی ها و آثار آیت الله خامنه ای به احصاء هسته های گفتمانی در عدم یا تجویز اشتغال برای زنان و همچنین، حدود وثغور متصور برای آن می پردازد. گفتمان انقلاب اسلامی در حوز ی اشتغال زنان و به طور مشخص صورت بندی آن از منظر آیت الله خامنه ای از جهاتی با گفتمان مدرن در تطابق است و از جهاتی تفاوت ها یا حتی تناقضات آشکاری دارد که یک سبک زندگی متفاوت را برمی سازد. به لحاظ نظری مطالعه ی حاضر با تکیه بر نظریه ی الگوی سوم زنانگی آیت الله خامنه ای و به جهت روش شناسی با استفاده از تحلیل گفتمان با رویکرد لاکلا و موف (2001)، ضمن جمع آوری داده به روش کتابخانه ای، هسته های گفتمانی مربوطه را مشخص می کند. نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد؛ از نظر آیت الله خامنه ای اشتغال زنان نه تنها امری مذموم نیست؛ بلکه اشتغال و کنش اجتماعی امری لازم برای پیشرفت جامعه ی اسلامی به حساب می آید. پنج هسته ی اصلی بازشناسایی شده در این باب، دغدغه ی ایشان برای تکامل زن همزمان در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی را نشان می دهد. این هسته های گفتمانی بدین شرح اند: اشتغال به مثابه ی یک مصداق حقوق انسانی، توافق بلکه لزوم اشتغال زنان معطوف به حفظ سلامت و عزت ایشان، حفظ شئون معنوی و روحی مناسب زنان در اشتغال از جمله خصلت های عفت و شرافت، تعادل نقش های خانوادگی اعم از همسری، مادری و تربیت فرزندان و نقش پذیری اجتماعی و نهایتاً، عدم اختلاط و مردانگاری در اشتغال زنان. گفتمان احصاء شده، نشانگر عدم اصالت منطق مدرن و فردگرایانه ی صرف و برابری جنسیتی به معنای شباهت مطلق زن و مرد در عرصه ی اشتغال است که اساس نگاه های فمینیستی و غربی را تشکیل می دهند.
۳۲.

سازوکارهای بین المللی احراز مسئولیت دولت ها در قبال اعمال تبعیض جنسیتی در آموزش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق عمومی دوره ۵۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 1185 - 1203

کلیدواژه‌ها: برابری جنسیتی تبعیض جنسیتی حق بر آموزش مسئولیت دولت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۴۵
دولت ها در اسناد متعدد بین المللی و منطقه ای حقوق بشر، متعهد به احترام، حمایت و تحقق حق آموزش به طور برابر و بدون اعمال هرگونه تبعیض شده اند. تبعیض مبتنی بر جنسیت یکی از آن موارد است که به محرومیت از حق آموزش برابر برای دختران و زنان منجر می شود. این حق به طور مستقیم و غیرمستقیم در اسناد مذکور مورد عنایت قرارگرفته است و از دولت ها خواسته شده است که حق آموزش برابر را برای همه افراد فراهم کنند. سؤال اساسی این مقاله، پیرامون راهکارهای مطالبه حق آموزش برابر در صورت نقض آن توسط دولت های متعهد درتحقق آن می باشد. بر مبنای پژوهش که با استفاده و استناد به اسناد بین المللی و منطقه ای انجام شده است. قربانیان تبعیض جنسیتی می توانند با توسل به سازوکارهای حقوقی قضایی، شبه قضایی و غیرقضایی مندرج در اسناد فوق حق خود را از دولت های متعهد مطالبه کنند.
۳۳.

خشونت اکولوژیک علیه زنان تأملی حقوقی بر تأثیرِ تخریب محیط زیست بر افزایش خشونت علیه زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۶ 169 - 191

کلیدواژه‌ها: خشونت علیه زنان خشونت اکولوژیک محیط زیست تخریب محیط زیست برابری جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۲۱۰
یکی از اشکال پنهان خشونت علیه زنان، که با تخریب محیط زیست پیوند دارد، خشونت اکولوژیک است. خشونت اکولوژیک به گونه ای از خشونت اشاره دارد که درنتیجه بحران محیط زیست در جوامع شکل می گیرد. در این مقاله، تلاش شده است تا از چشم اندازی حقوقی، ضمن اشاره به نقش زنان در حفاظت از محیط زیست، اثرات تخریب محیط زیست بر افزایش خشونت علیه زنان بررسی شود. این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گردیده است. همچنان که تخریب محیط زیست می تواند زمینه ساز خشونت علیه زنان گردد، خشونت اکولوژیک علیه زنان نیز می تواند با از میدان به در بردن زنان به عنوان پاسداران محیط زیست و منابع طبیعی، موجب تخریب جدی تر آنها شود. با وجود شیوع این نوع از خشونت علیه زنان، در اسناد و سازوکارهای مرتبط با محیط زیست و زنان توجه شایسته ای به آن نشده است. به نظر می رسد نهادهای رسمی ملل متحد و نیز دولت ها می بایست با وضع و توسعه قواعد متقن و نیز ایجاد سازوکارهای نظارتی جدی و کارآمد، زمینه توجه بازیگران بین المللی را به ابعاد پیدا و پنهان این پدیده فراهم سازند. همچنین پیکار با نابرابری جنسیتی و کاهش آن به عنوان زیربنای بی عدالتی زیست محیطی که از عوامل اصلی خشونت اکولوژیک علیه زنان محسوب می شود، در شمار بایسته هاست. افزون بر این، سازمان های مردم نهادِ مرتبط با حقوق زنان از یک سو و پاسداری از محیط زیست از سوی دیگر نیز، می توانند در این زمینه نقش مهمی ایفا کنند.
۳۴.

تحلیل محتوای کتب درسی پایه اول ابتدایی براساس میزان توجه به موضوع برابری جنسیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خانواده پژوهی سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۷۱ 445 - 458

کلیدواژه‌ها: برابری جنسیتی کتب درسی پایه اول ابتدایی تحلیل محتوا آنتروپی شانون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۷۱
هدف اصلی این پژوهش تحلیل محتوای کتب درسی پایه اول ابتدایی براساس میزان توجه به مولفه های برابری جنسیتی است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتوا با روش آنتروپی شانون می باشد. واحد تحلیل صفحات (تصاویر، متن، سوالات و تمارین) با 6 شاخص و 26 زیر شاخصِ مورد تاکید اعلامیه جهانی حقوق بشر می باشد. نتایج تحلیل در مطالعه محتوای کتب درسی پایه اول ابتدایی نشان داد که از میان 6 شاخص مورد بررسی، بیشترین فراوانی و ضریب اهمیت، متعلق به شاخص اجتماعی(wj=0.731 برای مردان و wj=0.671 برای زنان ) و کمترین فراوانی و ضریب اهمیت متعلق به شاخص سیاسی است(wj=0.039 برای مردان wj=0.00برای زنان) است. همچنین نتایج حاکی از آن است نقش های زنان در موقعیت های مختلف سیاسی(بیشتر شکاف بین زن و مرد)، سلامت و شانس زندگی نسبت به مردان انعکاس کمرنگی در کتب درسی این پایه دارند. کلمات کلیدی: برابری جنسیتی، کتب درسی پایه اول ابتدایی، تحلیل محتوا، آنتروپی شانون . .
۳۵.

بررسی تحلیلی- انتقادی جریان سازی جنسیتی در رویه نهادهای بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۹۵ 31 - 61

کلیدواژه‌ها: جریان سازی جنسیتی برابری جنسیتی نهاد زنان ملل متحد نقش خانوادگی حساسیت جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
در رویه نهادهای بین المللی، جریان سازی جنسیتی راهبرد اصلی برای پیشبرد برابری جنسیتی و آموزه های فمینیسم (لیبرال و در برخی موضوعات رادیکال) به منزله پشتوانه نظری آن می باشد. با توجه به تجربه عملی بیش از دو دهه، امروز ثمره عملی آن در برخی زمینه ها به نفع زنان ارزیابی نشده است. با توجه به توسعه قلمروی مفهوم جنسیت در عرصه بین المللی، جریان سازی جنسیتی فراتر از مقابله با تبعیض علیه زنان، درصدد شناسایی و احقاق حقوق دگرباشان جنسی می باشد که مورد انتقاد بسیاری از دولت ها .و متخصصین قرار دارد. علاوه بر این موسع و غیرقطعی بودن تعریف این اصطلاح و نیز نادیده گرفتن هویت زنان و نیازها و ضرورت های واقعی زندگی ایشان رادر عرصه اجتماع و خانواده در ضمن اجرای آن از جمله نقدهای جدی به این راهبرد است. چشم اندازی که در جریان سازی جنسیتی، ترسیم می شود جامعه ای است که در آن زنان و مردان در کلیه امور فردی، خانوادگی و اجتماعی برخوردار از حقوق و فرصت های یکسان باشند، غافل از این که در برخی امور مرتبط با ویژگی های خلقتی و گرایشات و تمایلات اختصاصی زنان که موید نقش مادری است، باید نگاه متفاوتی به زنان شود. جریان سازی فاقد نگاه فرهنگی-بومی ، و صرفا با رهیافت فردگرایانه افراطی در صدد احقاق حقوق زنان از طریق نفی خانواده و نقش های خانوادگی همچون مادری و همسری است، دستاوردی که از منظر بسیاری از زنان در مناطق مختلف جهان، مردود و ناخوشایند است.
۳۶.

بررسی تحلیلی- انتقادی جریان سازی جنسیتی در رویه نهادهای بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 31 - 61
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۰۵
در رویه نهادهای بین المللی، جریان سازی جنسیتی راهبرد اصلی برای پیشبرد برابری جنسیتی و آموزه های فمینیسم (لیبرال و در برخی موضوعات رادیکال) به منزله پشتوانه نظری آن می باشد. با توجه به تجربه عملی بیش از دو دهه، امروز ثمره عملی آن در برخی زمینه ها به نفع زنان ارزیابی نشده است. با توجه به توسعه قلمروی مفهوم جنسیت در عرصه بین المللی، جریان سازی جنسیتی فراتر از مقابله با تبعیض علیه زنان، درصدد شناسایی و احقاق حقوق دگرباشان جنسی می باشد که مورد انتقاد بسیاری از دولت ها .و متخصصین قرار دارد. علاوه بر این موسع و غیرقطعی بودن تعریف این اصطلاح و نیز نادیده گرفتن هویت زنان و نیازها و ضرورت های واقعی زندگی ایشان رادر عرصه اجتماع و خانواده در ضمن اجرای آن از جمله نقدهای جدی به این راهبرد است. چشم اندازی که در جریان سازی جنسیتی، ترسیم می شود جامعه ای است که در آن زنان و مردان در کلیه امور فردی، خانوادگی و اجتماعی برخوردار از حقوق و فرصت های یکسان باشند، غافل از این که در برخی امور مرتبط با ویژگی های خلقتی و گرایشات و تمایلات اختصاصی زنان که موید نقش مادری است، باید نگاه متفاوتی به زنان شود. جریان سازی فاقد نگاه فرهنگی-بومی ، و صرفا با رهیافت فردگرایانه افراطی در صدد احقاق حقوق زنان از طریق نفی خانواده و نقش های خانوادگی همچون مادری و همسری است، دستاوردی که از منظر بسیاری از زنان در مناطق مختلف جهان، مردود و ناخوشایند است.
۳۷.

برابری جنسیتی و باروری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۳ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 245 - 262

کلیدواژه‌ها: ایران باروری برابری جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۷۰
این مقاله به بررسی تأثیرات متقابل باروری و برابری جنسیتی در ایران با استفاده از داده های های پانل استانی در دوره زمانی 1387 1391 می پردازد. برای دستیابی به این هدف، اثر دو نوع برابری، برابری در خانواده و برابری در نهادهای فردگرا، بر باروری بررسی شده است. برای این منظور، دو مدل باروری و برابری جنسیتی برآورد شده است. مدل اول نشان می دهد که با افزایش برابری جنسیتی (در کل و در بازار کار) باروری از یک الگوی U (وارونه) تبعیت می کند؛ یعنی ابتدا افزایش برابری جنسیتی باروری را کاهش می دهد، ولی پس از رسیدن به نقطه عطف باروری، افزایش می یابد. مدل دوم نمایانگر یک رابطه U مانند بین باروری و برابری جنسیتی (در کل و در تحصیلات) است. به عبارت دیگر، افزایش باروری ابتدا برابری جنسیتی را افزایش می دهد، سپس پس از رسیدن به نقطه ای افزایش برابری جنسیتی را به همراه دارد. نتایج دلالت بر این دارد که در ایران انتقال از باروری بالا به باروری زیر سطحِ جایگزینی همراه با برابریِ سریع در نهادهای فردگرا (مانندآموزش)، ولی برابری کمتر در دیگر نهاد فردگرا، یعنی مشارکت در بازار کار، بوده است. به علاوه این انتقال همراه با برابری سریع در نهاد خانواده، و لی برابری کمتر در نهادهای خانواده گرا، مانند توسعه سیاست های حمایتی مناسب در دوره بارداری و فرزندداری، توسعه ترتیبات کاری انعطاف پذیر محیط کار بوده است.
۳۸.

مطالعه تأثیر تحولات جمعیتی بر برابری جنسیتی در ایران (با تأکید بر ترکیب جمعیت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۵ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 383 - 401

کلیدواژه‌ها: برابری جنسیتی ساختار سنی سری های زمانی شهرنشینی میانگین سن ازدواج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۸۳
تحولات جمعیتی می تواند همه ابعاد توسعه، و از جمله برابری جنسیتی به عنوان یکی از مؤلفه های مهم توسعه را تحت تأثیر قرار دهد. مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه بین تحولات در ترکیب جمعیت و برابری جنسیتی در ایران در دوره زمانی 1335 1390 نگاشته شده است. رابطه مذکور، با اتخاذ رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های ثانوی و کاربرد مدل های سری زمانی در سطح ملی مطالعه شده است. داده های استفاده شده از سری های زمانی جمعیتی و اطلاعات سرشماری های متعدد از مرکز آمار ایران گرفته شده و با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شده اند. براساس نتایج، میزان شاخص ترکیبی برابری جنسیتی در طول دوره بررسی شده، بهبود درخور ملاحظه ای یافته و متغیرهای میزان شهرنشینی، ساختار سنی جمعیت و میانگین سن ازدواج زنان تأثیر معناداری بر شاخص کل برابری جنسیتی داشته اند. همچنین، جزء AR(1) و MA(2) مدل آریمای نهایی نیز تأثیر معناداری بر تغییرات برابری جنسیتی نشان داده اند. متغیرهای پیش بین در مجموع توانسته اند 33 درصد از تغییرات برابری جنسیتی در دوره بررسی شده را تبیین کنند.
۳۹.

فرایندپژوهی تکوین رشته مطالعات زنان معطوف به تغییرات پارادایمی جنسیت (مطالعه موردی: دانشگاه های امریکا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۶ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 525 - 549

کلیدواژه‌ها: رشته مطالعات زنان برابری جنسیتی توانمندسازی زنان گرایش های جنسی و هویت جنسیتی ایالات متحده امریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۰۲
رشته مطالعات زنان از دهه 1970 در امریکا تأسیس شده و به دلیل تعداد، تنوع موضوع و مواد درسی رشد روزافزونی داشته است. از وجوه مهم تکوین این رشته، پیوستگی به واقعیتِ در حال تغییر وضعیت زنان در جامعه امریکاست. تأسیس این رشته در کنار جنبش های مدنی زنان و با عنایت به تغییرات مفهومی و توسعه مصداقی حقوق و توانمندسازی زنان قابل پیگیری است. بیش از یک دهه است که رشته مطالعات زنان در امریکا، به رغم پویایی درون گفتمانی، با چالشی برخاسته از تغییرات پارادایمی حوزه جنسیت رو به رو هستند؛ به نحوی که حتی نام این رشته ناکافی و نارسا قلمداد می شود. مقاله حاضر، با روش فرایندپژوهی مبتنی بر آثار تاریخ نگارانه مطالعات زنان در امریکا، به تحلیل انعکاس تغییرات پارادایمی زنان و جنسیت در تکوین این رشته و چالش های پیش روی آن می پردازد. فرایند تکوین این رشته در سه دوره، اعم از پارادایم سیستم جنس دوگانه: زنان در برابر مردان (1970 اوایل دهه 1980)، تغییر پارادایم از زن به زنان از زنان به جنسیت (دهه 1980 نیمه دهه 1990) و پارادایم تفوق گرایش های جنسی و هویت های جنسیتی (نیمه دهه 1990 تاکنون)، واکاوی شده است. فهم این پویایی گفتمانی در امریکا به فهم گفتمان جنسیت در سطح بین المللی می انجامد.
۴۰.

تأثیر برابری جنسیتی درون خانواده بر قصد فرزندآوری زنان نقاط شهری استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۸ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 151 - 172

کلیدواژه‌ها: باروری برابری جنسیتی خانواده قصد فرزندآوری نظام های جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۲۰
هنگامی که مفهوم برابری جنسیتی در تبیین باروری استفاده می شود، اغلب در رابطه با تغییرات تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان تقلیل می یابد؛ در حالی که بخش مهمی از برابری جنسیتی به حوزه خانواده بر می گردد. با بهره گیری از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 600 زن 18 تا 44 ساله واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. نتایج تحلیل خوشه ای نشان دهنده دو سنخ متفاوت برابریِ جنسیتی درون خانواده در میان زنان پاسخگو بود. میزان مشارکت مردان در مراقبت از فرزند، مشارکت مردان در امور خانه، مشارکت مردان در امور بیرون از خانه (که با امور منزل در ارتباط است) و میزان مشارکت زنان در تصمیمات خانواده در سنخ اول کمتر از میانگین قرار داشت؛ درحالی که هر یک از متغیر های گفته شده در سنخ دوم بالاتر از میانگین قرار دارد. نتایج تحلیل چند متغیره نشان داد با کنترل سایر متغیرهای پژوهش احتمال قصد رفتن به توالی بالاتر فرزندآوری در خانواده های با ساختار برابری جنسیتی بیشتر نسبت به خانواده های با ساختار برابری جنسیتی کمتر حدود 56 / 2 برابر بالاتر است. بر اساس نتایج این پژوهش می توان گفت فرهنگ سازی و گفتمان سازی در جهت افزایش برابری جنسیتی درون خانواده در افزایش تمایلات زنان به فرزندآوری می تواند نقش مهم و تعیین کننده ای داشته باشد.