راهبرد اجتماعی فرهنگی

مسئله نقش آفرینی زنان در عرصه ی جامعه، یکی از موضوعات چالش برانگیز در جوامع مختلف بوده است. در جامعه ی ایران نیز برخوردهای توأم با افراط و تفریط و دیدگاه های غرب زده یا سنتی در مواجهه با این مسئله، مشکلاتی را ایجاد کرده است. به همین منظور، هدف این پژوهش شناخت و ترسیم دیدگاه آیت الله خامنه ای در خصوص نقش اجتماعی زنان است که می تواند رهگشای عمل جامعه ی زنانه ایران گردد. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که زنان در بیانیه گام دوم انقلاب با تأکید بر بیانات آیت الله خامنه ای از چه نقش اجتماعی برخوردارند ؟ برای پاسخ به این پرسش، بیانیه ی مذکور و بیانات ایشان از سال 1369 تا 1400 با روش تحلیل محتوای کیفی بررسی گردید و 5 مقوله در خصوص نقش اجتماعی زنان، نظیر علم و پژوهش، نقش اخلاقی و تربیت اجتماعی، اشتغال، فعالیت سیاسی و مبارزه مجاهدانه، و در هر بخش نتیجه گیری ارائه گردید. یافته ها نشان داد که ایشان در خصوص کسب علم و مبارزه مجاهدانه، زنان را تشویق و حتی زنان تحصیلکرده و ایثارگر را مایه ی افتخار جامعه ی اسلامی می دانند. در خصوص نقش تربیت اجتماعی زنان، نه تنها این نقش را تحسین، بلکه عالی ترین نقش زنان می دانند؛ اما اشتغال و فعالیت سیاسی زنان را مشروط به اینکه با طبیعت زنانه سازگار باشد و به نقش خانوادگی زنان آسیبی وارد نکند را می پذیرند. در نهایت راهبرد ایشان، ترکیب نقش های خانوادگی و اجتماعی است که این امر نیازمند خلق سبک زندگی اسلامی-ایرانی با الگوگیری از حضرت زهرا(س) می باشد

اشتغال زنان، امکان یا اتباع آن، پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای زنان درون گفتمان انقلاب و همچنین، برای منتقدان بیرونی آن یک مسئله ی جدی و سؤال بر انگیز بوده است. مقاله ی حاضر با تمرکز بر اعلام مواضع، سخنرانی ها و آثار آیت الله خامنه ای به احصاء هسته های گفتمانی در عدم یا تجویز اشتغال برای زنان و همچنین، حدود وثغور متصور برای آن می پردازد. گفتمان انقلاب اسلامی در حوز ی اشتغال زنان و به طور مشخص صورت بندی آن از منظر آیت الله خامنه ای از جهاتی با گفتمان مدرن در تطابق است و از جهاتی تفاوت ها یا حتی تناقضات آشکاری دارد که یک سبک زندگی متفاوت را برمی سازد. به لحاظ نظری مطالعه ی حاضر با تکیه بر نظریه ی الگوی سوم زنانگی آیت الله خامنه ای و به جهت روش شناسی با استفاده از تحلیل گفتمان با رویکرد لاکلا و موف (2001)، ضمن جمع آوری داده به روش کتابخانه ای، هسته های گفتمانی مربوطه را مشخص می کند. نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد؛ از نظر آیت الله خامنه ای اشتغال زنان نه تنها امری مذموم نیست؛ بلکه اشتغال و کنش اجتماعی امری لازم برای پیشرفت جامعه ی اسلامی به حساب می آید. پنج هسته ی اصلی بازشناسایی شده در این باب، دغدغه ی ایشان برای تکامل زن همزمان در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی را نشان می دهد. این هسته های گفتمانی بدین شرح اند: اشتغال به مثابه ی یک مصداق حقوق انسانی، توافق بلکه لزوم اشتغال زنان معطوف به حفظ سلامت و عزت ایشان، حفظ شئون معنوی و روحی مناسب زنان در اشتغال از جمله خصلت های عفت و شرافت، تعادل نقش های خانوادگی اعم از همسری، مادری و تربیت فرزندان و نقش پذیری اجتماعی و نهایتاً، عدم اختلاط و مردانگاری در اشتغال زنان. گفتمان احصاء شده، نشانگر عدم اصالت منطق مدرن و فردگرایانه ی صرف و برابری جنسیتی به معنای شباهت مطلق زن و مرد در عرصه ی اشتغال است که اساس نگاه های فمینیستی و غربی را تشکیل می دهند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر نابرابری های جنسیتی در ورزش حرفه-ای ایران بود.روش پژوهش حاضر کاربردی از لحاظ گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقی توصیفی- پیمایشی بود جامعه آماری تمامی اعضای تیم ملی بانوان المپیک و پاراالمپیک و مدال-آوران بین المللی بودند که تعداد آنها برابر با 1274نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 100نفر انتخاب شدند که پس از عودت پرسشنامه ها تعداد 92 پرسشنامه کامل به دست آمدند و به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده های تحقیق پرسشنامه محقق ساخته متناسب با اهداف تحقیق بود، در طراحی مدل و تعیین میزان تاثیرگذاری متغیرها از آزمون های تحلیل مسیر در نرم افزار آماری Lisrel نسخه 8.80 استفاده شد. نتایج نشان داد از دیدگاه ورزش حرفه ای بر مبنای دیدگاه مردانه و پدرسالاری تعریف شده است و نوع بازی برد و باخت در میدان های ورزشی برگرفته از خواسته های تبعیض آمیز جنسیتی است که نیروی بیشتر و قهرمانی و برد و باخت را مدنظر قرار دارد، ورزشکاران و مربیان متقاضی کسب مقام-های بالاتر و افزایش هویت ورزشی و تقویت آن، باید دیدگاه های مربوط به هویت جنسیتی و صفت های آن را در زنان و مردان ورزشکار تقویت کنند.

«اسلامی سازی معرفت»، «اسلامی سازی علوم»، «دانشگاه اسلامی» یا «علوم انسانی اسلامی»، در کنار مفهومی چون «علم دینی»، از مفاهیمی هستند که عمدتاً ذیل یک دیدگاه کلان، و آن هم خواستِ فراروی از ساختار تنگ تفسیر تجربه گرا و پوزیتیویستی از علم در پیوند با دین و امر قدسی شکل گرفته است. این خواست نه تنها در ایران که پیش از آن در برخی کشورهای دیگر هم مدافعانی داشته و کماکان دارد. تجربه خاص انقلاب اسلامی در ایران و همچنین تجربه انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ این امکان را فراهم کرد که بتوان از نوعی تجربه خواست علوم انسانی اسلامی سخن گفت. این مقاله در پی بیان شرحی فشرده و تاریخی از سرنوشت روندها و رویکردهای نهادی طلب علم انسانی دینی و دانشگاه اسلامی در ایران است. در این مقاله مبتنی بر روش کیفی اسنادی نشان داده شده که نه تنها خواست دانشگاه اسلامی یا علوم انسانی اسلامی، یک خواست جدید در دوره ی اخیر انقلاب اسلامی نیست، بلکه اساس چنین ایده ای از مدت ها قبل در عالم اسلام مطرح بوده و حتی پیش از انقلاب اسلامی نیز توسط برخی اهالی علم مطرح و دنبال شده است.

امروزه قاچاق کالا و ارز یکی از مشکلات اساسی درکشور بوده که مانع بزرگی برای رونق تولیدات ملی ایجاد نموده است. در پژوهش حاضر به راهبردهای فرهنگ دینی مؤثر بر رونق بخشی تولید ملی و پیشگیری از قاچاق کالا و ارز پرداخته شده است. هدف از این مطالعه، ارائه ی راهبردهای فرهنگ دینی، برای تحقق اقتصاد مقاومتی و رونق بخشی تولید ملی برای پیشگیری از قاچاق کالا و ارز  می باشد. نوع روش تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، گردآوری اطلاعات توصیفی پیمایشی می باشد. جامعه ی آماری، در مرحله ی کیفی و کمی، خبرگان سازمان هایی که درگیر مسئله ی قاچاق کالا و  ارز و خبرگان شرکت هایی که در بحث صادرات و واردات کالا نقش دارند، انتخاب شده اند. روش نمونه گیری در مرحله ی کیفی و در مرحله ی کمّی بصورت تصادفی ساده می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه ی محقق ساخته مبتنی بر نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها بوده اند. داده ها بر اساس روش  SWOT تحلیل شده اند و در نهایت، این نتیجه حاصل شد که در راستای رونق بخشی تولید ملی و تحقق اقتصاد مقاومتی برای پیشگیری از قاچاق کالا و ارز یک سری راهبردهای تدافعی، رقابتی، تهاجمی و تقویتی فرهنگ دینی ارائه شده است.

توجه به پیش بینی مسایل اجتماعی قبل از وقوع، اقدامی کنش گرایانه با هدف جلوگیری از آسیب های اجتماعی است. در جامعه ای مانند ایران که از بافت فرهنگی اسلامی برخوردار است؛ فقدان چارچوب آینده پژوهی اسلامی برای شناسایی مسائل و آسیب های اجتماعی خلأ رویکردی بزرگی محسوب می شود. بنابراین هدف اصلی این مقاله، ارایه ی چارچوب آینده پژوهی اسلامی برای شناسایی آسیب های اجتماعی است. این مقاله با استفاده از روش های آینده پژوهانه؛ تصویرپردازی از آینده و کیفی نگری نسبت به نتایج حاصل از روندها و عدم قطعیت های آینده مبتنی بر رویکرد کیفی است. گردآوری اطلاعات توصیفی از طریق کتابخانه ای و مصاحبه ای انجام شده است. داده ها نشان می دهد؛ برای شناسایی عواملی که موجب شکل گیری آسیب های اجتماعی می شوند، باید در لایه های زیرین واقعیت های اجتماعی به جستجوی ساختارهای معنایی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد؛ هرگونه بررسی، اکتشاف و ارزیابی مسائل آینده ی جامعه اسلامی ایران، پیامدها و آسیب های اجتماعی آن در راستای تدوین راهکارها و راهبردهای مواجه و مدیریت این مسائل در کانون فعالیت های آینده پژوهی اسلامی قرار دارد. بنابراین مدیریت آسیب های اجتماعی مستلزم اتخاذ رویکردی آینده پژوهانه، در یک چارچوب اسلامی مبتنی بر نظام تدبیر است  که در این پژوهش به شکل نظامند طراحی خواهد شد .  

در سال های اخیر پدیده ی سالمندی به دلایل افزایش جمعیت سالمندان و دگرگونی ها در زندگی جمعی و فردی به یک مسئله ی اجتماعی تبدیل گشته است. فرهنگ زیستن سالمندان و این گروه از جامعه، تمامی جنبه های واقعیات درونی و بیرونی (ذهنی – عینی) زندگی آنان را در برمی گیرد. هدف پژوهش، ارائه ی راهکارها و راهبردها، در جهت تغییر و اصلاح یا بهبود وضعیت موجود سالمندان با بررسی ساخت های نظری (ذهنی) و موقعیت های عملی (عینی) به صورت کاربردی بوده است. روش تحقیق، ترکیبی و طرح زاویه بندی همگرا ( همزمان) است که شامل دو روش کیفی و کمی با اهمیت یکسان و برابر نوع داده ها با دو دیدگاه نظری اثباتی، تفسیری و تحلیلی به درک عملی محیط زندگی سالمندان و عوامل تأثیرگذار کمک کرده است. مطالعه ی بازاندیشانه (فراتحلیل) بخش کیفی در سه سطح مفاهیم و نظریه ها، روش ها، داده ها و یافته ها به دلیل ضرورت بررسی تفاوت ها و تناقض ها در یافته های پژوهش ها در حوزه های علمی روان شناسی، جامعه شناسی و... ، برای دستیابی به نتایج کامل و جامع تر  بوده است. همچنین در بخش کمی با آزمون فرضیه ها با نرم افزار spss23 روابط بین متغیرها  و عوامل زمینه ای و تأثیر متغیرها را بر فرهنگ زیستن سالمندان سرای شهریار توصیف و تحلیل کرده ایم. با توجه به تفسیر نتایج به دست آمده با مقایسه و تقابل و ترکیب یافته های کمی و کیفی ، متغیرهای مشارکت اجتماعی با مشارکت غیرنهادی و روابط اجتماعی و خانوادگی با رابطه ی مثبت با دیگران و رضایت از زندگی از طریق باورها ونگرش مذهبی، عوامل زمینه ای (وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال و تحصیلات) با عامل مهم سلامت و ابعاد آن (جسمی، روانی و اجتماعی) بر فرهنگ زیستن  سالمندان تأثیر داشته و نتایج یکسانی را بیان کردند.