مطالب مرتبط با کلیدواژه

مصر


۱۰۱.

تبیین شرایط تکوین بهار عربی و زمینه های فروپاشی رژیم های سیاسی در تونس و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال چهارم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۴ 1 - 36

کلیدواژه‌ها: تغییر رژیم بهار عربی خاورمیانه شمال آفریقا تونس مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۱ تعداد دانلود : ۴۸۶
به جرات می توان گفت که طی دهه گذشته، هیچ منطقه ای در جهان به اندازه خاورمیانه و شمال آفریقا درگیر تحولات سریع سیاسی و دستخوش آشوب، ناآرامی و بی ثباتی نبوده است. آغاز دومینوی «اعتراضات توده ای بی ثباتی سیاسی» در پی شکل گیری بهار عربی تنها یکی از آن موارد است. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین شرایطی است که بهار عربی در آن تکوین یافت. پرسش اساسی پژوهش حاضر آن است که چه عواملی موجب شد تا بهار عربی از تونس و مصر آغاز شود؟ در پژوهش حاضر تلاش می شود تا بر اساس رویکردی چند سطحی و چند بعدی، شرایط تکوین و آغاز بهار عربی تبیین شود. فرضیه اصلی پژوهش آن است که شباهت هایی میان تونس و مصر وجود داشته که موجب شد تا بهار عربی از این دو کشور و نه از سایر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا آغاز شود. به لحاظ روشی، پژوهش حاضر از نوع پژوهش تطبیقی تاریخی مورد محور است. فرآیند تحقیق در سه مرحله به انجام رسیده است. در مرحله اول شباهت های موجود میان دو کشور تونس و مصر استخراج شد. در مرحله دوم ارتباط علّی شباهت های استخراج شده میان تونس و مصر در قالب متغیرهای 9 گانه، با شرایط تکوین و وقوع بهار عربی تبیین شد. در مرحله سوم نیز تبیینی عام از شرایط تکوین و وقوع بهار عربی صورت گرفت و نشان داده شد که چرا بهار عربی از تونس و مصر آغاز شد.
۱۰۲.

بررسی بی ثباتی سیاسی و ائتلاف های دولت سوز در مصر پسا انقلابی بر مبنای نظریه بازی ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال چهارم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۵ 164 - 205

کلیدواژه‌ها: ثبات سیاسی ائتلاف سیاسی مصر نظریه بازی ها کنش جمعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۳۹۷
این مقاله در پی پاسخ به سوال چرایی بی ثباتی در عرصه سیاسی مصر در تحولات موسوم به بهار عربی در بازه زمانی ژانویه 2011 تا کودتای ژوئن 2013 است. بر اساس نظریه کنش جمعی چالز تیلی، مدعای مقاله آن است که این بی ثباتی ها نتیجه ائتلاف های سست و شکننده ای است که میان گروه های سیاسی مصر شکل گرفته بود. فرضیه پژوهش نیز با نظریه بازی ها مورد داوری قرار گرفته است. چهار بازیگر اصلی عرصه سیاسی مصر اخوان المسلمین، نیرو های سلفی، نیرو های لیبرال-سکولار و ارتش بر مبنای نظریه تیلی مورد شناسایی قرار گرفتند. با استفاده از نظریه بازی ها، روابط میان بازیگران عرصه سیاسی مصر بر مبنای دو استراتژی ائتلاف کردن ائتلاف نکردن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. از مجموع 16 بازی حاصل از محاسبات (چهار بازیگر و هرکدام با دو استراتژی) 12 بازی قابل قبول مورد شناسایی قرار می گیرد. نتیجه حاصل آن شد که چنان چه نیرو های نظامی و سکولار به ائتلاف با یکدیگر بپردازند، شرایط سیاسی به مرحله ثبات نزدیک می شود؛ که می توان این نتیجه را به دوره بعد از کودتا، حدفاصل سال های 2013 تا اکنون قابل اطلاق دانست. هم چنین یافته های منطبق بر نظریه بازی ها و نظریه تعادل نش متذکر این نکته می شود که ثبات مصر نیازمند تفوق سه گانه نیرو های سیاسی می باشد. از آن جا که که وزن ثبات حاصل از ائتلاف های سه گانه اخوان نیرو های سکولار نظامیون، نیرو های سلفی اخوان نظامیان و یا نیرو های سکولار اخوان سلفی به یک میزان بوده که این مسئله نشان از آن دارد که ثبات در عرصه سیاسی مصر بیشتر از نوع بازیگران دخیل در هر ائتلاف، وابسته به تعداد نیرو های دخیل در ائتلاف است.
۱۰۳.

بررسی تطبیقی طرح و نقش جلدهای دوره تیموری و ممالیک مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۹ 76 - 89

کلیدواژه‌ها: جلد ممالیک مصر تیموری طرح و نقش هنر اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۱ تعداد دانلود : ۲۴۶۵
سابقه فن جلدسازی در ایران طولانی بوده و به گذشته دور برمی گردد که با طی مراحل تجربی به مرتبه کمال و سرحد اعجاز رسیده است. در دوران اسلامی، حفظ و نگهداری آیات مقدس قرآن، جلدسازان و صحافان را به ساختن بهترین جلد ها واداشت که در زمان تیموریان به اوج کمال و شکوفایی رسید. تجلیدات تزیینی باقی مانده از این دوارن در ایران می تواند گواه صادقی بر مرتبه کمال این فن باشد. ایران در این دوره مهد هنر صحافی است و این درست در زمانی است که در قسمت غربی دنیای اسلام خط و به تبع آن وراقی و تجلید رو به انحطاط نهاده است. در دوره تیموری، روش قدیمی تزیین ساده کنار گذاشته شد و فنون جلدسازی ظریف گردید، به نحوی که 550 هزار بار مهری را بر جلد کتاب نقش می بستند که نشانگر روحیه تجمل پرستی و زیباپرستی در این دوره و رفاه و رونق حاکم بر هرات آن روزگار و سمرقند دومین کانون هنری قرن نهم هجری است. در این تحقیق، تأثیرات هنر جلدسازی دوره تیموری ایران بر دوره ممالیک مصر از نظر نقش مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. محور اصلی این تحقیق طرح ها و نقش های مورد استفاده در جلدهای تیموری و دوره ممالیک مصر است. سؤالاتی که در این پژوهش به آنها پاسخ داده می شود عبارت اند از: 1- تأثیرپذیری نقوش جلدهای تیموری و مصری از یکدیگر چگونه بوده است؟ 2- چه نوع طرح ها و نقوشی در جلدهای تیموری و مصری مشترک بوده و کاربرد داشته اند؟ با توجه به مبادلات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی که در دوره تیموری میان کشور ایران و دولت مقتدر ممالیک مصر (شامل سرزمین های مصر و شام) وجود داشته، این تمدن تحت تأثیر فرهنگ و هنر ایران قرار گرفته است. از جمله هنر تجلید که جایگاه والایی در دوره تیموری داشته است و در دوره ممالیک هنرمندان کشور مصر، در مواد مورد استفاده، نقوش و شیوه ساخت از هنر تجلید دوره تیموری تأثیر گرفته اند. مهم ترین نقوشی که در جلدهای تیموری و مصری مشترک بوده اند، طرح های لچک و ترنج، نقوش هندسی و نقوش گیاهی هستند که در جلدهای هر دو دوره به میزان زیادی استفاده شده اند. روش انجام این پژوهش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. محدوده تاریخی این پژوهش مربوط به جلدهای دوره تیموری ایران و دوره ممالیک مصر از قرن 8 تا اوایل قرن 10 ق (14 تا اوایل قرن 16 میلادی)، است. 
۱۰۴.

تبیین قلمروگستری سازمانهای بنیادگرا دردولتهای شکننده (مطالعه موردی: داعش در مصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال چهاردهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 26 - 57

کلیدواژه‌ها: قلمرو بنیادگرایی نظریه میدان متحد دولت شکننده مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۵۷۲
بنیادگرایی در قالب منش و کنش یکی از مسائل امنیتی جهان امروز است به​گونه ای که قلمرویابی و قلمروگستری گروه های بنیادگرای تروریستی بخش کلانی از ادبیات امنیتی جهان را به خود معطوف داشته است. طی یک دهه گذشته منطقه شمال آفریقا برخاسته از بحران های داخلی، رقابت​های سیاسی و ایدئولوژیکی منطقه ای و مداخله قدرت​های فرامنطقه ای کانون پیدایش و گسترش اندیشه​های افراط​گرایانه شده که هزینه​ها و آثار کلانی در سطوح  داخلی، منطقه ای و بین المللی در پی داشته است. در این میان، شمال قاره آفریقا و به​طور مشخص کشور مصر به عنوان دولت شکننده برخاسته از عوامل درونی و نقش آفرینی قدرت​های مداخله گر منطقه ای و بین المللی فرصت های مناسبی برای رشد و گسترش سازمان بنیادگرای داعش فراهم ساخته است. پژوهش حاضر که ماهیتی توصیفی-تحلیلی دارد و داده ها و اطلاعات مورد نیاز آن به روش کتابخانه ای گردآوری شده در قالب نظریه میدان واحد جونز بر این فرضیه استوار است که متأثر از عوامل داخلی (بحران های اجتماعی) و عوامل خارجی (قدرت های مداخله گر) ، زمینه قلمروگستری سازمان های بنیادگرای تروریستی مانند داعش را در مصر فراهم آورده است. نتیجه پژوهش نشان داد که شکنندگی دولت، ساختار جغرافیایی و پیوستگی های ژئوپلیتیکی، به همراه محظورات سیاسی و بین المللی حاکم بر شمال شبه جزیره سینا در مصر زمینه قلمرویابی و قلمروگستری داعش را فراهم کرده است؛ اما عدم همراهی نظام ژئوپلیتیک منطقه ای و جهانی و ناکامی این گروه در فرآیند قلمروداری مانع از پیدایش موجودیت سیاسی- فضایی نوینی شد که ریشه در تروریسم بینادگرا داشت.
۱۰۵.

بررسی تعهد ادبی در شعر هاشم الرفاعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 29 - 46

کلیدواژه‌ها: شعر معاصر عربی تعهد ادبی مصر هاشم الرفاعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۶۶
احساس مسئولیت ادیب در برابر مسائل مربوط به جامعه را تعهد ادبی می گویند که یکی از مهم ترین موضوعات ادبی در چند دهه اخیر به شمار می رود. شاعر یا نویسنده ای که به ارزش های انسانی پایبند است و احساس می کند که آن ها در حال سست شدن و تباهی هستند و خود را ملزم به انعکاس چنین مسائلی در شعر و نثر خود می داند، در حقیقت در راه تعهد ادبی گام برداشته است. هاشم الرفاعی شاعر معاصر مصری نیز از جمله کسانی است که با تأثیرپذیری از اوضاع سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه، شعرش را وقف رسالت خویش و بیان رنج ها و آرزوهای مردم سرزمین مصر نموده است. در این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی به این سوال اصلی پاسخ داده شده است که عوامل پیدایش و مهم ترین جلوه های تعهد ادبی در شعر هاشم الرفاعی چیست؟ یافته ها نشان می دهد که اوضاع نابسامان جامعه مصر به خاطر حاکمیت استبداد و نفوذ استعمارگران از عوامل اصلی گرایش شاعر به انجام تعهد ادبی وی است. او مدافع سرسخت ظلم ستیزی و دعوت به اتحاد بوده و بدین طریق هنر خویش را در خدمت هدفی والا و رسالتی انسانی قرار داده است. ستایش آزادی خواهان و مقابله با حاکمان فاسد از درون مایه های پربسامد در شعر شاعر است.
۱۰۶.

برداشت های عرفانی مولوی از داستان قرآنی حضرت یوسف در مثنوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 73 - 94

کلیدواژه‌ها: قرآن مثنوی یوسف زلیخا مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶۱ تعداد دانلود : ۵۱۷
یکی از دلایل پیدایش و شکل گیری زبان عرفانی، رویکرد تأویلی است که در قرآن وجود دارد، زیرا در قرآن، بخش زیادی از مفاهیم در قالب داستان بیان شده است، یکی از این داستان ها داستان حضرت یوسف است. براساس سوره ی یوسف در قرآن، زندگی حضرت یوسف(ع)، مشحون از حوادث و رویدادهای تلخ و شیرین است؛ مولانا از رویدادهای مختلف زندگی یوسف برداشتی عرفانی دارد و در مثنوی، بسیاری از این رویدادها و شخصیت ها را به صورت رمز و تمثیل به کار برده است. در این پژوهش سعی شده این برداشت های عرفانی و رمزها و تمثیل ها، کشف و بیان شود و بدین منظور، نخست داستان یوسف در قرآن به خوبی مطالعه و پس از فیش برداری و دسته بندی ابیات مربوط به یوسف(ع) در مثنوی، بر اساس سیر تاریخی رویدادها، متن اصلی نوشته شد. یوسف در مثنوی، نماد روحی است که در چاه ظلمانی جسم گرفتار می شود، سپس با رسن عنایت حق، از این چاه بیرون می-آید و به سوی مصر کمال می رود. خواب ها و تعبیرهای آن هم، اشاره به کشف و شهود عرفانی یوسف یعنی عارف و انسان کامل دارد؛ از نظر مولانا، خواب و رؤیا دریچه ای است به سوی عالم کشف و شهود و وحی و الهام و موجب گشایش و رهایی روح از زندان تن و دنیا می شود. و زلیخا نماد و رمز سالکی است که از پل عشق مجازی به عشق حقیقی و از مظهر جمال حق، که همان یوسف(انسان کامل) است، به سرچشمه ی حقیقت می رسد.
۱۰۷.

تاثیر ممالیک بحری بر اقتصاد جهان اسلام و نظام بین الملل

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۳ ویژه تاریخ اسلام 101 - 126

کلیدواژه‌ها: مصر شام ممالیک ممالیک بحری مدیترانه بنادر تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۱ تعداد دانلود : ۶۷۵
ممالیک بحری، سربازان مزدور و مملوک ایوبی بودند و با ارتقاء درجه و بروز خلاقیت به خلوت سلاطین ایوبی وارد شدند و سرانجام به نام ممالیک بحری در سال 648 هجری قمری با پایان دادن به حیات سیاسی حکومت ایوبیان در مصر و با سرکوب مخالفان داخلی، حکومتی مقتدر ایجاد کردند و با شکست مغول در سال 658 ه. ق شام را نیز به قلمرو خود افزودند. بیبرس بندقداری در سال 659 با احیاء خلافت عباسی در مصر، پایه مشروعیت این حکومت را تقویت کرد. آنان با بیرون راندن صلیبیان در دوره خلیل اشرف بر تمام سواحل شام حاکم شدند. در دوران حکومت ممالیک بحری با ایجاد امنیت در سواحل مصر و شام برای تجار، تلاش بسیار انجام گرفت و مسیر تجاری دریای هند، دریای سرخ و مصر و شام که معروف به مسیر ادویه بود به طور ویژه موردتوجه قرار گرفت و با وضع قوانین به تجارت خارجی مصر و شام و تجارت بین المللی مسلمانان رونق بخشید و با ارائه تسهیلات خاص به مسلمانان، آنان را به تجارت در این مسیر و حضور در مصر جلب کرد. از طریق تعاملات تجاری با تجار صلیبی و دولت شهرهای بندری در دریای مدیترانه، آنان را به بندرگاه های مصر جلب کرد و این اقدامات منجر به رونق تولید و تجارت و ارتقاء جایگاه اقتصادی نظام بین الملل به ویژه اسلام شد و نبض تجارت و اقتصاد منطقه، جهان اسلام و نظام بین الملل با نبض ممالیک بحری می زد و حاکمان مصر در اقتصاد جهانی اعمال نفوذ می کردند و آوازه برتری ممالیک بحری مصر، در دورترین کشورهای شرقی و اروپای غربی در دربار ادوارد شاه انگلیسی نیز نقل محافل شده بود.<br /> <br /><br />
۱۰۸.

تلاش های اخوان المسلمین مصر پس از کودتا؛ از گسست درونی تا انشعاب احتمالی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیستم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷۸ 153 - 178

کلیدواژه‌ها: اخوان المسلمین کودتا مصر اسلام سیاسی رادیکالیسم اسلامی انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۳۹۶
سقوط حکومت اخوانیِ مصر به رهبری محمد مُرسی در پی کودتای ارتش در سال 2013، این سازمان و به طور کلی آینده اسلام سیاسی را در این کشور دچار پرسش وجودی و ماهوی کرده است. نوشتار حاضر در کنار بررسی وضعیت اخوان پسا کودتا و جریان های گوناگون و گاه مقابل هم در این سازمان، به دنبال بررسی امکان و احتمال گسست و چگونگی آن در این سازمان است. برای این منظور افزون بر طبقه بندی گرایش های کنونی و دسته بندی های درونی اخوان، در تلاش برای پاسخ به این پرسش است که: آیا اخوان امکان بازسازی دوباره خود را دارد؟ علاوه بر این، امکان دگردیسی اخوان و تحول و تغییر پارادایم کنش این گروه به سمت رادیکالیزاسیون اسلامی جهادی بررسی خواهد شد. نوشتار حاضر با مفروض گرفتن دیالکتیک سه گانه عوامل داخلی، منطقه ای و بین المللی، به تأثیر و تأثر این متغیرها بر آینده و تشکیلات اخوان نظر دارد. برای این منظور به جهت گیری بین المللی حول محور اخوان و تلاش های آنها در این زمینه به صورت خلاصه می پردازد و در پایان، سناریوهای پیشِ روی این گروه را در بازی سیاسی داخلی مصر پس از بررسی چگونگی و چرایی امکانِ گسستِ سازمانی در اخوان و پتانسیل انشعاب آن بررسی خواهد کرد. پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانه ای به همراه تحلیل متون و اسناد دستِ اول موجود در کنار تحلیل گفتار شخصیت های اصلی اخوان، بررسی مصاحبه های افراد و مسئولان اخوانی و نخبگان سیاسی مصر استفاده کرده و همچنین به بررسی داده های میدانی و آماری موجود مرتبط نیز پرداخته است. به باور نوشتار حاضر، استفاده از یک تئوری خاص به منظور شناخت وضعیتِ حال حاضر راهگشا نخواهد بود و با توجه به ماهیت چندگانه بررسی کنونی، ضرورت نگرش توصیفی تحلیلیِ عمیق با رویکرد طراحیِ مدل را در چرایی وضعیت حاضر، بدون وابستگی به نظریه ای خاص پیشنهاد می کند
۱۰۹.

دولت-ملت ناکام در مصر (تحلیل تحولات مصر پس از مبارک در قالب نظریه های دولت-ملّت سازی) )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۳۷)

کلیدواژه‌ها: مصر دولت ملت سازی اشباع سرزمینی یکپارچگی ملی ثبات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۳۶۰
حوادث فوریه سال 2011 میلادی مصر، بخشی از پویش های دموکراسی خواهانه در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می گردد. اولین پیش بینی ها از نتیجه احتمالی سقوط مبارک، حاکی از کاهش قدرت نظامیان و شکل گیری نظام دموکراتیک بود. اما حوادث پس از آن در قالب  ادامه ناآرامی ها و سقوط مرسی، فضای تردید را در مورد آینده این کشور دوچندان کرد. بازگشت تدریجی نظامیان به قدرت در قالب انتخاب رئیس جمهوری با سابقه نظامی، محدودشدن و صدور حکم زندان و اعدام برخی از سران مخالفان و انقلابیون به خصوص از جماعت اخوان المسلمین از نشانه های ناکامی انقلاب 2011 است. مقاله حاضر با به کارگیری روشی توصیفی و تبیینی و در قالب نظریه های دولت-ملت سازی، در پی یافتن پاسخ این سؤال است که در روند تثبیت رژیم دموکراتیک در مصر پس از مبارک، چه موانعی نقش داشتند؟ به نظر نگارندگان، این موانع ارتباط مستقیمی با پروسه  دولت-ملت سازی در این کشور آفریقایی دارد. در مصرِ امروز، به دلیل وجود موانعی نظیر نبود اجماع در تبیین هویت ملی، خلل در انتقال باثبات قدرت و نیز گستره عمیق و وسیع فعالیت ارتش در مقابل نهادهای دموکراتیک، نه ملت و نه دولت با ویژگی هایی که در ایجاد پروسه دولت-ملت سازی موفق نقش داشته باشند وجود ندارد.
۱۱۰.

بررسی تشکیلات نظامی و جایگاه ارتش در خلافت فاطمی مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۶) 77 - 94

کلیدواژه‌ها: خلافت فاطمی مصر بربر حجریه ارتش دیوان الجیش و الرواتب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۶ تعداد دانلود : ۳۹۵
خلافت فاطمیان (297-567ق) از شاخصه های نظامی و سیاسی ویژه ای در جهان اسلام برخوردار بود. تکیه ی خلفای فاطمی بر سازماندهی ارتش زمینی و دریاییِ قدرتمند منجر به گستردگی این خلافت و دستیابی به قدرت سیاسی و نظامی در رقابت با خلافت عباسی گردید. این پژوهش در صدد است تا تشکیلات نظامی و ارتش خلافت فاطمیان در مصر (358- 567ق) را مورد ارزیابی قرار دهد. بدین منظور مقاله با هدف تحلیل و پاسخگویی به این پرسش ها نگاشته شده است: نهاد نظامی و ارتش خلافت فاطمی در مصر چگونه در فراز و فرود این دولت در جهان اسلام طی قرن های چهارم تا ششم هجری ایفای نقش کرد؟ ساختار و نهاد ارتش فاطمی براساس نیاز و الگوی حکومت های اسلامی چگونه شکل گرفت؟ اداره ی تشکیلات گسترده ی ارتش فاطمی بر عهده ی کدام نهادها بود؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که ارتش فاطمی با پشتوانه ی تشکیلات اداری منسجم و برخورداری از تنوع قومی و نژادی از یک سو به یکی از گسترده ترین نهادهای نظامی در میان دولت های سده های میانه تبدیل شد و از سوی دیگر ضعف نسبی در حفظ تعادل پایدار بین گروه های مختلف سربازان موجب شد آن دولت همواره در معرض آشوب های پادگانی قرار گیرد.    
۱۱۱.

تأثیر نخبگان مسلمان مصری بر ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۴۱
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۴۱۶
انقلاب اسلامی ایران بعنوان یکی از انقلاب های بزرگ جهان دارای ایدئولوژی منحصر به فردی است که با فراگیر شدن آن، چالش برای ایدئولوژی نظام حاکم فراهم نموده این ایدئولوژی هم از نخبگان و جریان های اسلامی دیگر کشورها تاثیر پذیرفته است و هم متقابلاً تاثیر گذاشته است. از این رو پژوهش حاضر که درصدد «بررسی تاثیر نخبگان مسلمان سوری و مصری بر ایدئولوژی انقلاب اسلامی » است پس از بسط فضای مفهومی موضوع تحقیق، به بررسی وضعیت انقلاب اسلامی و ویژگی های آن خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات در این مقاله، کتابخانه ای می باشد. یافته های این مطالعه، حاکی از آن است که، اولاً؛ نخبگان مسلمان مصری با طرح حکومت اسلامی، مبارزه با استعمار و احیای اسلام اصیل بعنوان تنها راه خروج از بحران های موجود در جهان اسلام، بر ایدئولوژی انقلاب اسلامی تاثیرگذار بوده اند. ثانیاً؛ عقل گرای، حکومت قانون، آزادی و مشروطه سه ویژگی متمایز کننده ایدئولوگ های انقلاب اسلامی از نخبگان مصری می باشد و ثالثاً، در بررسی میان تاثیر نخبگان مصری بر ایدئولوژی انقلاب اسلامی بایستی گفت که تاثیر نخبگان مصری بر ایدئولوژی انقلاب اسلامی به مراتب بیشتر از تاثیر نخبگان دیگر کشورهای مسلمان بوده است.
۱۱۲.

آینده اسلام سیاسی در مصر با تأکید بر جریانات اسلام گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و پنجم بهار ۱۳۹۷ شماره ۹۳ 99 - 120
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۳۹۸
اسلام سیاسی به عنوان یکی از مهم ترین جریان های سیاسی تأثیرات مهمی بر سراسر جهان و به ویژه کشورهای اسلامی در خاورمیانه داشته است. بحران های سیاسی جوامع در خاورمیانه با توجه به فقدان یک ایدئولوژی ناب اسلامی، انقلابی و سیاسی در کشوری چون مصر، زمینه را برای قدرت های جهانی و منطقه ای برای به انحراف کشاندن گروه ها و بنیادهای اسلام گرا و نظام اسلام سیاسی، شرایط را در تأمین و حفظ منافع نظام سلطه کانالیزه می کنند. تحقیق حاضر به روش مطالعات کیفی و اسنادی بوده و برای تحلیل داده ها از روش آینده پژوهی استفاده شده است. جامعه آماری شامل: سفیران، اساتید و خبرگان علوم سیاسی، مطالعات راهبردی، روابط بین الملل، کارشناسان منطقه خاورمیانه و آینده پژوهی با حجم نمونه 15 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق کیفی با خبرگان بوده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها با بهره گیری از ماتریس همبستگی و آزمون t نسبت به تجزیه و تحلیل روندها به بررسی وضعیت های ممکن و مطلوب در فرایندهای پیش رو در مصر پرداخته شده است. یافته ها و نتایج تجزیه و تحلیل پیشران ها و روندهای اسلام سیاسی در مصر نشان می دهد ترتیب وقوع سناریوهای متحمل در آینده اسلام سیاسی مصر به این شکل است: 1. تداوم و توسعه بیداری اسلامی، 2. عادی شدن و استحاله بیداری اسلامی، 3. مهار و کنترل بیداری اسلامی. بنابراین نتیجه می گیریم سناریو و روند تداوم و توسعه بیداری اسلامی در مصر نسبت به سناریوهای دیگر، از قوت و احتمال بیشتری برخوردار است.
۱۱۳.

نقش دولت عثمانی در تجزیة مصر و شام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و پنجهفتم م آبان ۱۳۹۷ شماره ۲۵۱ «ویژه تاریخ»

کلیدواژه‌ها: مصر شام دولت عثمانی ممالیک انگلیس فرانسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۳ تعداد دانلود : ۶۱۱
مصر و شام در ربع اول قرن دهم هجری (923ق) توسط ترکان عثمانی فتح و طومار دولت ممالیک درهم پیچیده شد، و قاهره، که پایتخت دولت ممالیک و مرکز خلافت تشریفاتی عباسی بود، به یکی از ولایات امپراتوری عثمانی تبدیل و مقام خلافت به عثمانی منتقل گردید. آنها تحت نظام دیوان سالاری، مدت چهار قرن بر این سرزمین حکم راندند؛ اما برخی عوامل موجب حذف خلافت، تشتّت سیاسی، نفوذ غرب و پاره پاره شدن این منطقه به چندین کشور شد. این پژوهش با رویکرد تحلیلی توصیفی، تبیینی نقش سیاست گذاری های دولت عثمانی را در فرایند تجزیة مصر و شام بررسی می کند. از نظر پژوهش گر، سیاست گذاری های داخلی در قالب ساختار اداری، نظامی، فرهنگی، مذهبی، و آموزشی، و سیاست های خارجی دولت عثمانی به گونه ای ترسیم و اجرا شد که فروپاشی، تجزیه و نفوذ انگلیس و فرانسه را در منطقه مصر و شام در پی داشت.
۱۱۴.

کاوش های مقایسه ای در انقلاب بهمن 1357 ایران و انقلاب ژانویه 2011 مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۴

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران مصر رهبری و ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۱۲۰۶
مقاله حاضر، در تلاش است با مقایسه دو انقلاب ایران و مصر در ابعاد چندگانه مدیریت انقلابی، آرمان مردمی، بسیج عمومی و اقدام جمعی، وجوه مشترک و متمایز آن دو را تبیین کند؛ تا بدین سان، علل کامیابی و ناکامی انقلاب های مذکور را در مقایسه با یکدیگر دریابد. شناخت دلایل صعود و سقوط انقلاب های ایران و مصر می تواند درس هایی برای افزودن تأثیرگذاری راهبری انقلاب های آینده در خاورمیانه از یک سو و کاستن از شرارت های قدرت های داخلی و خارجی بر روندهای انقلابی از سوی دیگر ارائه دهد. به علاوه، این مقایسه نشان می دهد توسل و کاربست صورت های ظاهری رهبری انقلابی و ایدئولوژی اسلامی، نمی تواند در شرایط متفاوت مذهبی، جغرافیایی، زبانی، قومی و ... ایران و مصر به پایداری انقلاب ها در شمال آفریقا منجر شود؛ بلکه ماندگاری بسیج مردمی و عمل گروهی در مصر را باید از مؤلفه های تاریخی، سیاسی، اقتصادی و... آن کشور به عاریت گرفت.
۱۱۵.

شرایط اجرای احکام خارجی در حقوق ایران و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوق خصوصی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 349 - 372

کلیدواژه‌ها: ایران حکم حکم خارجی دادگاه صادرکننده صلاحیت مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۰ تعداد دانلود : ۶۴۵
امروزه، به علت گسترش روابط خصوصی بین المللی، تقریباً همه نظام های حقوقی اعمال قوانین و تنفیذ احکام خارجی در دادگاه های خود را امری مسلم می دانند. با این حال، احکام خارجی را مشابه احکام داخلی نمی دانند و سعی می کنند احکام خارجی را تحت کنترل بگیرند. بدین منظور شرایطی را برای اجرای احکام خارجی مقرر کرده اند که با احراز این شرایط اجرای حکم خارجی ممکن خواهد بود. نظام حقوقی ایران و مصر نیز از این قاعده مستثنی نیست. در زمینه شرایط اجرای احکام در حقوق ایران و مصر آثاری نگاشته و مباحثی مطرح شده است. اما، سؤال مهم این است که آیا شرایط مقرر برای اجرای احکام خارجی در نظام حقوقی مصر و ایران یکسان است؟ و با در نظر گرفتن مقتضیات تجارت بین المللی کدام یک از این دو نظام حقوقی مقرراتی مناسب تر در این زمینه دارد؟ در مقاله حاضر، ضمن بررسی و مقایسه مقررات ایران و مصر، در زمینه شرایط اجرای احکام خارجی، تلاش می شود برخی ابهامات در این حوزه رفع و چشم اندازی روشن تر درخصوص شرایط اجرای احکام در این دو نظام حقوقی ارائه شود.
۱۱۶.

نمایش نامه نویسی تاریخی در ادبیّات معاصر مصر و ایران از سال ۱۹۰۶ تا ۱۹۵۳(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی نمایش نامه نمایش نامه نویسی تاریخی ادبیات معاصر ایران مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۴ تعداد دانلود : ۵۴۹
آشنایی مشرق زمینیان، ازجمله مصریان و ایرانیان، در دو قرن اخیر با مظاهر تمدّن و فرهنگ غرب، از موارد بسیار مؤثّر و قابل توجّه در ادبیّات این دو کشور به حساب می آید. این موضوع به ویژه در توجّه به انواع ادبی برجستگی بیشتری دارد. یکی از این انواع ادبی که حاصل آشنایی نویسندگان شرقی با ادبیّات اروپایی است، نمایش نامه نویسی و ازجمله نمایش نامه های تاریخی است. نوع بیان حوادث تاریخی در این نوع از نمایش نامه ها، نویسندگان معاصر ایران و مصر نیز کوشیدند تا با به کارگیری این نوع ادبی، به بیان حوادث تاریخی و توضیح سرگذشت شخصیّت های ملّی و گذشته خود در قالب نمایش نامه های تاریخی بپردازند. پژوهش حاضر، میزان و ابعاد این تأثیرپذیری در نمایش نامه های تاریخی نویسندگان معاصر ایران و مصر را بررسی و نحوه رشد و توسعه این نوع ادبی را در آثار آن ها مشخّص کرده است؛ سپس این حرکت را در دو کشور، تحلیل و بررسی کرده است؛ همچنین معرّفی تاریخچه و مهم ترین نمایش نامه های تاریخی و مهم ترین نویسندگان دو کشور در این نوع ادبی از دیگر اهداف نوشتار پیش رو است.
۱۱۷.

تأثیر سیاست های اقتصادی نولیبرال بر جهت گیری سیاست خارجی مصر در قبال اسرائیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل دوره اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 105-128

کلیدواژه‌ها: اقتصاد سیاسی مصر اسرائیل نظم اقتصادی نولیبرال بهار عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۱ تعداد دانلود : ۳۴۷
مصر یکی از کشورهای مهم عربی است که تحولات در سیاست داخلی و یا خارجی آن می تواند تبعات عمده ای برای منطقه خاورمیانه داشته باشد. تحولات داخلی مصر و شکل گیری جنبش مخالف فراگیر در بدو مبارزات سال 2011. م که موجب استعفای حسنی مبارک و به قدرت رسیدن محمد مرسی از اخوان المسلمین با هویت مبارزه با «دگر» صهیونیستی شد، نشانگر آغاز مرحله جدیدی در حیات سیاسی این کشور بود، که می توانست ساختار و فضای سیاسی داخلی و جهت گیری های سیاست خارجی آن کشور را با دگرگونی هایی روبه رو کند. انتظار می رفت مصر در روابط خود با اسرائیل تجدید نظر کند، اما دولت اخوانی مصر در قبال اسرائیل همان سیاست های دولت پیشین را اتخاذ کرد. لذا سوال مهم آن است که به رغم تحولات داخلی این کشور در چارچوب بهار عربی و قدرت گیری اخوان المسلمین، چرا این کشور تغییری در مناسبات خود با اسرائیل ایجاد نکرد؟ در این نوشتار نگارندگان سعی دارند با استفاده از رهیافت اقتصاد سیاسی و به طور مشخص نظریه های انتقادی و به طور خاص نظریه های گرامشینی به شناسایی محدودیت های ساختاری رفتار دولت در سطح ملی و بین المللی، بپردازند و به چرایی عدم تغییر در سیاست خارجی مصر در این چارچوب پاسخ دهند. بدین ترتیب فرض بر آن است که ادغام مصر در جهانی شدن اقتصادی نولیبرال تحت سلطه نهادهای مالی بین المللی شامل صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و وابستگی به کمک های اقتصادی آمریکا مهم ترین عامل عدم تغییر سیاست خارجی مصر در دوران مرسی، به ویژه تداوم روابط با اسرائیل است.
۱۱۸.

سیاست خارجی دولت انگلستان در قبال بیداری اسلامی: مطالعه موردی مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 133 - 163

کلیدواژه‌ها: انگلستان سیاست خارجی دولت سازی بیداری اسلامی مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۲۸۶
وقوع بیداری اسلامی در مصر و سقوط رژیم دیکتاتوری حسنی مبارک شریک راهبردی بریتانیا و آمریکا موجب شد تا ترتیبات سیاسی - امنیتی منطقه شمال آفریقا دست خوش دگرگونی و تحول شود. سرنگونی مبارک و به قدرت رسیدن جریان اسلام گرای اخوان المسلمین، مقامات انگلیس را بر آن داشت تا در سیاست های خود در برابر مصر بازنگری و تجدیدنظر کنند. مقاله حاضر با هدف پاسخ گویی به پرسش کلیدی «بریتانیا در مواجهه با جنبش های اسلامی و امواج بیداری اسلامی، چگونه آنها را در راستای اهداف ملی و سیاست های خود مدیریت، جهت دهی یا کنترل می کند؟» تألیف شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که سیاست بریتانیا در قبال بیداری اسلامی مبتنی بر رویکردهای استعمارنوین، در جهت احیای دولت های قدرتمند وابسته و پاسخ گو به قدرت های بزرگ است. به همین منظور دولت سازی بریتانیا در کشور مصر بر سه پایه «آموزش، کادرسازی و ایجاد شبکه هم سو» قرار گرفته است. در گام نخست، نخبگان مصری هم سو با سیاست های انگلیس، در فرآیند یک توافق سیاسی، قدرت را در دست می گیرند. بر این اساس در شرایط کنونی نظامیان و ارتش مصر این نقش را بر عهده دارند. در گام دوم، آموزش و بازسازی نهادهای نظامی، انتظامی و امنیتی در دستور کار قرار می گیرد و در عمل بسترها به گونه ای طراحی می شوند که مسئولیت نهادهای نظامی امنیتی به دست دانش آموختگان مراکز امنیتی بریتانیا و غرب باشد. در گام نهایی نیز، آموزش رسانه ها، زنان و جوانان و به طور هم زمان کارآفرینی و توسعه مدنی مدنظر است تا در این راستا، علاوه بر اجرای طرح توسعه سیاسی و اقتصادی مطلوب لندن، فضای افکار عمومی مصر به سود بریتانیا مهندسی شود. همچنین تقویت فمنیسم و توسعه خبرنگاری و تربیت سیاسی با هدف تأسیس احزاب جدید در قالب اندیشه های سکولاریستی، با هدف مهار و تضعیف جریان های اسلام گرا در مصر انجام می گیرد.
۱۱۹.

جایگاه اشرافیت نظامی در مناسبات ایلخانان و ممالیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 191 - 213

کلیدواژه‌ها: ایران مصر ایلخانان ممالیک مناسبات خارجی اشرافیت نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۲ تعداد دانلود : ۳۰۷
ماهیت نظامی ساختار حکومت ایلخانان و ممالیک، جایگاه ویژه سپاه و سلطه هرچه بیشتر اشرافیت نظامی را در پی داشت. سنخ مناسبات دو حکومت که در بیشتر موارد وجه تقابلی داشت، موجب می شد سران نظامی در چگونگی این مناسبات سهم تعیین کننده ای داشته باشند. از جمله مصادیق این مسأله، پناهندگی اختیاری یا اجباری بزرگان نظامی به قلمرو حکومت رقیب بود که با اقبال بسیار همراه می شد و سیاست و اقتصاد مناطق محلّ منازعه را تحت تأثیر قرار می داد. پناهندگی یا جابجایی اشرافیت نظامی، به عنوان مسأله پژوهش حاضر با طرح این سؤال اصلی تبیین و تحلیل شده است که جایگاه و کارکرد اشرافیت نظامی در ساختار حکومت ایلخانان و ممالیک در ماهیت مناسبات حکومت های مذکور چه تأثیری داشت؟ حاصل پژوهش که با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده، حاکی از این است که در کنار مشی تهاجمی ایلخانان و کوشش های آنها برای جبران ناکامی خود در خطه شام و شیوه بیشتر تدافعی ممالیک، پناهندگی امرا یکی از عوامل تشدید برخوردهای آنها بود. درحالی که ایلخانان از مسأله مذکور به عنوان بهانه یا انگیزه ای برای هجوم به شام استفاده می کردند، حکومت ممالیک می کوشید از این مسأله، از نظر سیاسی بهره برداری کند و دولت رقیب را تحت فشار روانی قرار دهد.
۱۲۰.

بررسی آثار انقلاب اسلامی ایران بر موج سوم بیداری اسلامی (مطالعه موردی مصر و یمن)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴) 9 - 31

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران بیداری اسلامی هویت اسلامی مصر یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۴۸۲
تداوم انقلاب اسلامی ایران الگویی مناسب پیشِ روی مسلمانان قرار داده و آنان را به حرکت درجهت تغییر فضای موجود متمایل کرده است. امروزه پس از گذشت سه دهه از انقلاب ایران شاهد اعتراضات و خیزش های مردمی در منطقه و شمال آفریقا هستیم. هدف : پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری بر موج سوم بیداری اسلامی داشته است؟ روش : روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. فرضیه پژوهش : فرض بر این است که تأسیس نظام سیاسی براساس مذهب و خدامحوری در ایران الگوی قیام های مردم منطقه برای پیاده کردن نظام های سیاسی مبتنی بر اسلام شده است. یافته ها : یافته های پژوهش مبیّن آن است که موج بیداری اسلامی پایه های حکومت های موروثی و استبدادی و دست اندازی قدرت های بیگانه را هدف قرار داده و فریادهای آزادی خواهانه سراسر منطقه از تجربه موفق جمهوری اسلامی الهام گرفته است.