مطالب مرتبط با کلیدواژه

مصر


۱۸۱.

تبارشناسی پیدایش مسئله اصلاح پوشش در جنبش زنان مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 120-91

کلیدواژه‌ها: حجاب جنبش زنان مسئله پوشش مصر پیدایش اصلاح پوشش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۸۷
در پی انتشار کتاب تحریر المرأه در سال 1899، مسئله حقوق زنان، خصوصا بحث اصلاح پوشش، در کانون جنبش اصلاحات اجتماعی مصر قرار گرفت. ده ها کتاب در رد یا تاییدکتاب امین منتشر شد. همین جدال قلمی موجب شد که سال مزبور به عنوان نقطه آغاز پیدایش جریان اصلاح پوشش قلمداد شود. البته، شکی نیست که امین با نوشتن کتاب مزبور توجه بسیاری از متفکران را به بحث حجاب معطوف کرد، اما مدت ها پیش از انتشار کتاب وی نیز گفتمانی در حال شکل گیری بود که در نهایت به انتشار این کتاب و اوج گیری مباحثات فکری درباره حجاب در قرن بیستم منتهی شد. فرآیند شکل گیری این گفتمان، مسئله این پژوهش است. پژوهش حاضر قصد دارد با بهره گیری از روش تبارشناسی میشیل فوکو زمینه هایی را بررسی کند که به پیداش جریان اصلاح پوشش کمک کردند. نتیجه این بررسی نشان می دهد که در اثر تحولات سیاسی و اجتماعی قرن نوزدهم، در مصر گفتمانی شکل گرفت که به تدریج بحث اصلاح پوشش را به یک مسئله جدی در قرن بیستم تبدیل کرد.
۱۸۲.

مناسبات دولت و جامعه مصر در عصر جهانی شدن از 1980 تا 2010(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال هفتم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 123 - 153

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن دولت جامعه مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۳
تا قبل از انقلاب 2011، پژوهشگران مناسبات دولت و جامعه مصر را در عصر جهانی شدن تهی از تأثیر گذاری ارزیابی می کردند و هرگونه تغییر و تحول را غیر ممکن می دانستند، اما جنبش های مردمی در خاورمیانه و سقوط آسان حکومت ها نشان داد، رابطه دولت و جامعه منفعلانه نبوده است. این پژوهش با تمرکز بر این پرسش ها که «چرا و چگونه رابطه دولت جامعه در مصر که بر هژمونی اقتدارگرایی مبتنی بوده است، دچار گسست و بحران شد؟ و نیز نحوه مواجهه دولت با تغییر و تحول جامعه مدنی چگونه بوده است؟» می کوشد روابط دولت و جامعه را بازبینی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد، اگرچه نحوه مواجهه دولت با جهانی شدن ناقص و تقلیل گرایانه بوده است، اما کاهش کنترل دولت بر اقتصاد، کاهش خدمات به جامعه و افزایش بحران های نابرابری، شکاف طبقاتی، بیکاری و تورم را سبب شده است. از دست رفتن عوامل هژمونی دولت به پیدایش سوژه های سیاسی ناراضی و طغیان گر منجر شد و دولت در برابر این وضعیت بر کارکردهای سرکوب گرایانه، غیرایدئولوژیک و غیردموکراتیک خود اصرار ورزید. دولت با ضعف در بازتولید قدرت خود در جامعه مدنی و ناتوانی در درک تغییر شاکله حسی و رفتاری سوژه در مواجهه با جنبش آنی مردم شکست خورد و نیروهای اجتماعی سیاسی جامعه با کمک امکانات رسانه ای جدید، حکومت را برکنار کردند.
۱۸۳.

ارزیابی معماری و شهرسازی سرزمین مصر از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 157 - 173

کلیدواژه‌ها: معماری شهرسازی مصر برج سازی کاخ سازی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۷
یکی از تمدن های کهن بشری تمدن مصر باستان است که از آیات قرآن کریم وجود تمدن در مصر باستان فهمیده می شود. قرآن کریم به جغرافیای تاریخی کشور مصر، از جمله حاصل خیزی، ذخایر، مفاخر تاریخ ادیان مصر، طبقه بندی حکام و پادشاهان مصر و ... اشاره کرده است. یکی از جنبه های موجود در آیات قرآن کریم، کیفیت معماری و شهرسازی سرزمین مصر است که در این مقاله به تبیین کیفیت شهری در سرزمین مصر، با روشی تحلیلی بنیادی پرداخته شده است و چهار موضوع آثار باستانی و معماری اهرام مصر، برج سازی و کاخ سازی در مصر، دروازه های مصر و ساختار شهری مصر بررسی شده است؛ و درنهایت بدین نتیجه رسیده است که سرزمین مصر، از حیث شهرسازی و ساختار معماری یکی از مدرن ترین مناطق محسوب می شده که نشان از وجود دانش فنی مناسب در خصوص این مقاله در آن برهه زمانی دارد.
۱۸۴.

فرگشت رویکرد اخوان المسلمین مصر به جامعه مدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۴ 211 - 235

کلیدواژه‌ها: مصر اسلام گرایی اخوان المسلمین جامعه مدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۱۸۴
اخوان المسلمین مهمترین سازمان اسلام گرای سده بیستم میلادی است که سیری متحول از بنیادگرایی میانه رو حسن البنا تا بنیاد گرایی رادیکال سیدقطب، سپس حرکت تدریجی به سوی اسلام گرایی مبتنی بر ارزش های جامعه مدنی را مورد تجربه قرار داده است. هدف پژوهش حاضر تبیین تأثیر کنشگری سیاسی-اجتماعی بر تطور رویکرد عملی اخوان المسلمین مصر از آغاز تأسیس در سال 1928م. تا زمان انقلاب مصر در سال 2011م. است. امدادگری و کمک رسانی ، زمینه تفاهم مردمی و تعامل اجتماعی اخوانی ها را مهیا نمود. ارتباطات چند سویه اخوان با حکومت خودکامه خدیوی مصر، جمهوری توتالیتر پس از کودتا، ناسیونالیست های پان عربیسم، نیروهای کمونیستی و احزاب اسلام گرا، سازمان را به نوعی روا داری اجتماعی و سیاسی، متمایل گرداند. سرکوب های بی محابا و مجازات های غیرقانونی اخوان توسط رژیم های پیش و پس از کودتای افسران، اعتقاد اخوان به قانون گرایی را افزایش داده و آنان را به تدوین قانونی مبتنی بر دفاع از حقوق تمامی گروه ها و شهروندان با داشتن هر گرایشی، رهنمون ساخت. سرانجام واقع گرایی اجتماعی سازمان، منجر به تحولی مهم در دیدگاه اخوان نسبت به حکومت مطلوب خود گردید. اخوان المسلمین چند روز قبل از پیروزی انقلاب مصردر سال 2011م. خواستار برپایی حکومتی مدنی با مرجعیت اسلام شد.این نتیجه حاصل کنشگری متقابل اخوان با جامعه متکثر مصر بود. مقاله تاریخی حاضر به روش تحقیق توصیفی- اکتشافی و از طریق جمع آوری مطالب به شیوه اسنادی انجام پذیرفته است.
۱۸۵.

تحولات روابط ادبی ایران و مصر در دهه های اخیر

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی فارسی و عربی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶ ۷۶-۳۵

کلیدواژه‌ها: زبان و ادبیات فارسی زبان و ادبیات عربی مصر ایران روابط ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۲۵
این پژوهش به بررسی شکل و رویکرد روابط ادبی ایران و مصر در دوران معاصر می پردازد و برای جامع و کامل تر بودن نظرات، شرایط تاریخی، فرهنگی و سیاسی مؤثر بر روابط ادبی دو کشور را نیز مورد بررسی قرار می دهد. اهمیت موضوع در آن است که به رغم عدم وجود روابط پیوسته و مستقیم در این دوران و فرازونشیبهای فراوان در روابط، پژوهشگران و اندیشمندان ایرانی و مصری، رابطه های ادبی بین زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی ایجاد نموده اند تا تعامل فرهنگی این دو ملت را حفظ و توسعه بخشند. در این جستار از روش تحلیلی توصیفی استفاده شده، نخست با اشاره به آثار ادبی فارسی و عربی دو کشور در حوزه تألیف، ترجمه، مقاله و پایان نامه، میزان و شکل اهمیت دادن به ادبیات فارسی در مصر و ادبیات عربی در ایران یافته شده و سپس نوع فعالیتها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاضر بیانگر این مطلب است که به رغم تلاش های جریان غرب گرایی استعمار در کشورهای اسلامی؛ و وجود گسستهای متعدد متأثر از اختلافات سیاسی در روابط رسمی دو کشور در دهه های اخیر ( قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران) ؛ علاقه و اهتمام به ادبیات فارسی و عربی از سوی پژوهشگران دو کشور وجود داشته است و چه بسا دقت و تحقیقی که از سوی ادیبان و پژوهشگران و نویسندگان مصری بر روی ادبیات فارسی انجام شده است، نسبت به آنچه در ایران نسبت به ادبیات عربی و به صورت خاص ادب مصری انجام شده، بیشتر بوده است.
۱۸۶.

بررسی وضعیت اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی مصر عصرخلفای فاطمی با تمرکز بر سفرنامه ناصرخسرو

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۸ 68-80

کلیدواژه‌ها: سفرنامه ناصر خسرو مصر وضعیت اجتماعی اقتصادی و فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۳۹۷
انسان از دیرباز به گشت و گذار و مسافرت اهمیت داده و از این میان به تجربیات و اطلاعات خوبی دست یافته است. با ظهور اسلام و تاکید قرآن و احادیث در مورد سفر، سفرنامه نویسی نیز جهت ثبت وقایع و گزارشات حاصل از سفر مورد اهمیت قرار گرفت. استفاده از علوم و تجربیات اقوام و ملتهای مختلف در جهت بسط و گسترش اسلام خود دلیل مهمی برای این سفرها می توانست باشد. از بین این سفرنامه ها، سفرنامه ناصرخسرو که در قرن پنجم هجری به زبان فارسی نوشته شده است جهت شناسایی سرزمین های اسلامی حائز اهمیت بسیار است. از جمله مناطقی که ناصر خسرو در خصوص وضعیت فرهنگی و اجتماعی آنجا اطلاعاتی ارائه می دهد، مصر است. توصیف وضعیت فرهنگی و اجتماعی سرزمین مصر، مراسم ملی و مذهبی، ایجاد رفاه و امنیت در کل سرزمین، اقتصاد پویا، رسیدگی به مساجد و جوامع در حد اعلاء و همچنین بهره کافی جستن از نیل همیشه پرآب جهت رشد و شکوفایی کشاورزی و اقتصادی کشور مصر از ویژگی هایی است که وی در سفرنامه اش به آنها اشاره کرده است. بر اساس توصیف های ناصر خسرو، مصر از جهات مختلف، از اقتصاد و امنیت و رفاه خوبی برخوردار و از نظر شکوه عمارت ها، تنوّع محصولات و گوناگونی مشاغل در میان شهرها شاخص بوده است. این تحقیق به روش کتابخانه ای و اسنادی و تحلیل محتوا انجام گرفته است.
۱۸۷.

ارتباط مَقریزی با فاطمیان، زمینه های نسبی و فکری در توجه مقریزی به تاریخ فاطمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مترجم:
منبع: سخن تاریخ سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 7 - 28

کلیدواژه‌ها: مقریزی فاطمیان مصر نسب نسب فاطمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
دولت فاطمیان (297، 567ق) در استمرار حرکت اسماعیلی و با تکیه بر آموزه های آنان، از دولت های پر تلاش برای احیای آثار شیعی و تأثیرگذار بر اندیشه های شیعیان با درازای 270 سال خلافت بود. مقریزی (766، 845ق) نیز از مورخان غیر شیعی و پرآوازه عصر ممالیک (ایوبیان) در مغرب اسلامی بود. عصری که به رغم درخشش تاریخ نگاری در آن دوره، از دشمنی با شیعیان و فاطمیان فروگذار نبود. مقریزی پس از دو قرن فاصله زمانی خود با فاطمیان، با اندیشه ای غیر شیعی و در فضای سنگین سیاسی مذهبی عصر مملوکی، فاطمیان شیعی را با نگاهی جامعه شناسانه و رویکردی تمدنی بررسی کرد و آنان را با تدبیرترین دولت اسلامی و دوره آنان را درخشان ترین دوره حاکمیتی مصر ارزیابی کرد. اهتمام ویژه مقریزی به تاریخ فاطمیان و تمجید او از آثار و دستاوردهای آنان محققان را به کاوش چرایی آن واداشته و سبب تدوین آثاری در تبیین رابطه مقریزی با فاطمیان شده است. در این میان، ناصر رباط استاد دانشگاه «ام آی تی» در رشته تاریخ و کلام و نیز مدیر برنامه آغاخان با مطالعه گزاره های تاریخی و بررسی جهت گیری های سیاسی مذهبیِ مقریزی و با بهره گرفتن از روش توصیفی تحلیلی در پی کشف این رابطه برآمد و اشتراک آن دو را در تبار و جغرافیایی واحد پیوند دهنده اصلی مورخِ مغربیِ سُنی با دولت فاطمیِ شیعی دریافت. تباری که مقریزی آن را بر اثر دشمنی تمار عیار دولت مملوکی با فاطمیان، کتمان کرد و به عنوان یک عالم منتقد انقلابی مسلک (متمایل به ظاهریه) در مقام نقد مملوکان و ستایش از دستاوردهای فاطمیان جلوه نمود و با این حال، هرگز به عقاید فاطمیان تمایلی نشان نداد. مقاله پیش رو برگردان این مطالعه ارزشمند از زبان انگلیسی به فارسی است.
۱۸۸.

ماهیت دولت پنهان در خاورمیانه: مطالعه موردی دولت پنهان در ترکیه و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶۸) 147 - 173

کلیدواژه‌ها: دولت پنهان ارتش خاورمیانه مصر ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۲۲۹
در علوم سیاسی بخش بزرگی از تلاش متفکرین صرف بررسی عوامل وقایع و تحلیل آن ها می شود. برای تحلیل وقایع در سیستم های داخلی و بین المللی و تعاریف کلاسیک علوم سیاسی، کنشگر اصلی داخلی و بازیگر رسمی بین المللی " دولت" معرفی می شود. یکی از مهم ترین مناطقی که دولت در آن نقش ویژه ای دارد؛ خاورمیانه است. از جمله ویژگی های ساخت دولت در بیشتر کشورهای غرب آسیا، وجود نهادهایی فراتر از دولت رسمی است که سهم بزرگی از قدرت را در اختیار داشته و تحولات کشورهایشان را مدیریت می کنند که این نهاد را دولت پنهان می نامند. این مقاله سعی دارد تا با ارائه مختصاتی از دولت پنهان، به شناخت بهتر از این نهاد خصوصا در خاورمیانه کمک کند. سوال اصلی مقاله این است ویژگی ها و ماهیت دولت پنهان در خاورمیانه چیست و آیا در همه کشورهای این منطقه یکسان است؟ مقاله با بررسی ویژگی های دولت پنهان به تعریفی دقیق از این مفهوم پرداخته و پنج رکن اصلی آن شامل ارتش، اقتصاد، قوه قضائیه، جامعه و فعالیت مخفیانه و سازمان یافته را در این نهاد مشخص می کند و این ویژگی ها را در خاورمیانه بررسی خواهد کرد. در نهایت دو کشور ترکیه و مصر به عنوان نمونه هایی از دولت پنهان بررسی می گردد.
۱۸۹.

تأثیرهای امنیتی صادرات تسلیحات روسیه به دولت های منطقه غرب آسیا (مطالعه موردی ایران، مصر، عراق وسوریه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 25 - 46

کلیدواژه‌ها: ایران تجارت سلاح روسیه عراق غرب آسیا مصر معمای امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۹۹
همکاری نظامی ابزاری برای تأمین منافع ملی است. تجارت اسلحه به تشدید یا مهار اقدام های تهاجمی یا تدافعی، ثبات منطقه ای یا برهم زدن آن کمک می کند. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، روسیه کوشید به بازار تسلیحات نظامی در سطح منطقه و جهان بازگردد تا رقابت خود را با تسلیحات پیشرفته ایالات متحد آمریکا حفظ کند. با شروع بهار عربی در سال 2011 و به ویژه مداخله روسیه در بحران سوریه از سال 2015، فروش تسلیحات پیشرفته روسی در این منطقه افزایش یافته است. در این نوشتار با بهره گیری از نظریه معمای امنیتی و روش پژوهش کیفی، به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که با صادرات تسلیحات روسی به کشورهای منطقه غرب آسیا، چشم انداز امنیتی در این منطقه چگونه خواهد بود؟ در شرایط حاضر ملاحظات ژئوپلیتیکی و مزایای نسبی از درآمد فروش این تسلیحات از انگیزه های روسیه برای حضور در این بازار بزرگ است. با وجود رقیب قدرتمندی همچون ایالات متحد بازار صادرات تسلیحات در این منطقه پرآشوب، پیچیده خواهد شد. فرضیه این است که روسیه با فروش تسلیحات خود به کشورهای غرب آسیا، مناسب با شرایط زمانی و مکانی، موجب کاهش یا افزایش معمای امنیتی بین کشورهای این منطقه شده است. یافته ها نشان می دهد فروش تسلیحات روسیه به ایران می تواند سبب شکل گیری معمای امنیتی بین این کشور و اسرائیل شود. در مورد سوریه و عراق نیز می تواند به مبارزه آن ها علیه تروریسم کمک کند و ثبات ساز شناخته شود. همچنین تا زمانی که فروش تسلیحاتی روسیه به مصر توزان قوا بین مصر و اسرائیل را برهم نزند، معمای امنیتی بین مصر و اسرائیل شکل نخواهد گرفت.
۱۹۰.

تأثیر سران نظامی و شیوخ عرب بر کشاورزان مصری در دوره ممالیک برجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۲ ۶۸-۴۳

کلیدواژه‌ها: مصر ممالیک برجی زارعان سران نظامی عربان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۲۱
کشاورزان یکی از طبقات دون پایه اجتماعی در دوره ممالیک بودند. نوشته زیر پس از گردآوری داده ها، با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی و روش پژوهش براساس تبیین کارکردی، بدین نتیجه دست یافته است که اعطایِ زمین هایِ مصر به سران نظامی و شیوخِ عرب، بر زندگی کشاورزان مصری در دوره ممالیک برجی تأثیر نامطلوبی گذاشت؛ زیرا نظامیان به دلیل ناآگاهی از امور اقتصادی و نیز سلطه بر ساختار سیاسی-اقتصادی، صرفاً به منافع خویش می اندیشیدند و با تصمیمات منفعت طلبانه شرایط را بر کشاورزان بس دشوار کردند. افزون بر این، شیوخ عرب که با هدف کنترلِ رقابت های سیاسی قبایلشان با دستگاه حاکمه، به زمین های بسیار و در نتیجه، استقلال نسبی دست یافتند، به حکومت لطمات جبران ناپذیر وارد و بر کشاورزان نیز عرصه را دوچندان تنگ کردند. سرانجام این دو عامل بیشترین تأثیر را در نابودی عوامل تولید و نیز مهاجرت و شورش های کشاورزان بر جای گذاشت.
۱۹۱.

راهبرد سیاست خارجی عبدالفتاح السیسی و الزامات امنیتی آن برای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد سال ۳۰ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۱ 731 - 760

کلیدواژه‌ها: راهبرد عبدالفتاح السیسی الزامات امنیتی ایران خاورمیانه مصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۱۳۳
عبدالفتاح السیسی پس از به قدرت رسیدن در مصر، استراتژی سیاست خارجی مصر را تغییر داد. سیسی در سیاست خارجی روندی واقع بینانه را دنبال می کند. اما وی با رویکردی تهاجمی در تلاش است نفوذ منطقه ای ایران را محدود کند. در این میان، گسترش و توسعه همکاری ها با اسرائیل و مشارکت فعالانه در ائتلاف منطقه ای ضد ایرانی، امنیت ملی ایران را تهدید می کند. با این اوصاف، پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که استراتژی سیاست خارجی  عبدالفتاح السیسی در منطقه، چه الزاماتی را برای سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؟ در این مقاله، از نظریه «امنیت منطقه ای مکتب کپنهاگ»، «واقع گرایی تهاجمی» و نظریه «تصمیم گیری» به صورت تلفیقی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته شده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای-اسنادی استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که  مصر با نزدیکی فزاینده به اسرائیل، تلاش برای ایجاد جبهه عربی همراه با امارات متحده عربی و عربستان سعودی، سیاست های تقابلی علیه گروه های مقاومت در منطقه  و تقابل گسترده باسیاست های منطقه ای تهران، امنیت ملی ایران را در سطحی گسترده متأثر ساخته و ضرورت بازنگری در نوع تعامل با مصر را در دو سطح تقابل و تنش زدایی ایجاد کرده است.   
۱۹۲.

اندیشه اخوان المسلمین و دولت محمد مرسی؛ بررسی وجوه افتراق و اشتراک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۹) 87 - 112

کلیدواژه‌ها: اخوان المسلمین اسلام گرایی مصر محمد مرسی حسن البنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۴
اخوان المسلمین قدیمی ترین تشکیلات اسلامی سنی در منطقه عربی و به گونه ای ریشه ی تمام حرکت های اسلامی در جهان اهل سنت است. اخوان بعد از انقلاب مصر (2011) توانست برای مدتی دولت را در اختیار بگیرد. مطالعه این بخش از تاریخ مصر، از نظر چگونگی تطبیق نظریه های اخوان در شعار و عمل بسیار مهم است. سوال اصلی مقاله این است که آیا حکومت مرسی منطبق بر اصول اخوان المسلمین بود؟ روش این پژوهش به صورتی ترکیبی، تحلیل گفتمان کیفی، تاریخی و مقایسه ای است و بین اندیشه سیاسی اخوان و دولت مرسی به مقایسه خواهد پرداخت. در این مقاله ابتدا با مروری بر اصول اندیشه ای اخوانی و چارچوب نظری آن، نظر جامعه مصری را در مورد حکومت اسلامی بررسی کرده و سپس به نحوه تعامل دولت مرسی با گروه های مختلف و وضعیت فعلی آن پرداخته و در نهایت تفاوت های نظری و عملی دولت مرسی و اندیشه ی اخوانی را برمی شمارد. بخش آخر نیز به سوال اصلی مقاله پاسخ داده می شود که حکومت مرسی از نظر اصولی با اهداف اخوانی تطابق داشت، اما در شیوه ها تلاش می کرد وجهه ای غیر از آن به جامعه ارائه کند؛ آن ها به دنبال حکومت اسلامی بودند؛ ولی شرایط موجود و فشار دولت پنهان باعث می شد تا در عمل نتوانند مدل اخوانی را پیاده نمایند.
۱۹۳.

هنر اسلامی در عهد فاطمیان- کاربرد هنر در ایدئولوژی

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال پنجم فروردین ۱۴۰۱ شماره ۴۷ 93 - 89
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۳۱۴
شاخصه هنر انتشار ایدئولوژی است .فاطمیان با کاربرد هنر ایدئولوژی خود را آشکار وماندگار ساختند و پیام آن ها برای همیشه در سینه تاریخ با مواد و موضوعات هنری ثبت شده است. در حالی که حکومت عربی اموی وعباسی ،سب علی ع وحذف وپنهان نمودن حقیقت اهل بیت در اندلس بود،فاطمیان پیوستگی نام محمد وعلی را با زبان هنر تثبیت کردند.پیام فاطمیان صدو پنجاه سال پس از سقیفه و قتل حسین این بود که جدایی نام محمد و علی ، روند غیر طبیعی قدرت پس از پیامبر بود و اعلام کرد دولت عربی اموی و عباسی که بر مبنای افتراق و فقط تعصب عربی پدید امدند شبیه پادشاهی روم وبیزانس و ساسانی است و روند طبیعی قدرت اسلامی نیست . این پیام در تحف و اشیا ء هنری فاطمیان ازجمله درگرافیک پیوستگی نام محمد و علی در بناهای بزرگ فاطمیان و مسکوکات و طراز منعکس شد .باشکوه ترین لحظه تجلی قدرت ایدئولوژیکی بوسیله هنر ، وقتی بود که پرده ای با تزئینات طراز فاطمیان به کعبه پوشاندند. موزه های سوئیس ، برلین ، نیویورک ، شهرها ی فرانسه، لندن، مندون روسیه ، هلند موزه امستردام و نورنبرگ المان، ایتالیا ،مصرمیراثی ارزشمند از هنر فاطمیان دارد که شرق شناسانی جون مارسی ،کونل ، کاله و... ان ها را وصف کرده اند. فاطمیان توسط هنرازپنج خلافت عربی انتقامی گرفتند که در روی تاریخ و اشیاء ثبت شده است . بیش از یک هزاره است که تاریخ فاطمیان با وجود تحریف صلیبی و تخریب ناصبی بوسیله عناصر هنری مقاومت می کند. تنوع و گستردگی هنر فاطمیان ابعاد هنر اسلامی با ریشه های باستانی را در بر می گیرد و از سویی نوعی از هنر اسلامی با ررنگ سیاسی اجتماعی و فلسفه خاصی است.
۱۹۴.

وضعیت اضطراری ناشی از بحران کرونا در کشورهای لبنان و مصر

نویسنده:
منبع: حقوق بشر و شهروندی سال ششم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 205 - 222

کلیدواژه‌ها: وضعیت اضطراری لبنان مصر ایران نظام حقوقی کرونا کووید-19

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۶۳
با ایجاد بحران بیماری کرونا (کووید-19)، بسیاری از نظام های حقوقیِ کشورها با قید ضرورت و اضطرار به تنظیم امور پرداختند و نظامی که جهت مواجهه با این بحران همانند سایر بحران ها به کار گرفته شد، نظام وضعیت اضطراری (حاله الطواری) بود، که از ویژگی هایی همچون: استثنائی بودن، ضروری بودن و اعطای صلاحیت های فراقانونِ عادی برخوردار است. در این میان تجربه برخی کشور ها در داشتن ساختارِ قانونی و جزئی در این زمینه ازجمله مقام ایجادکننده و خاتمه بخش به این نظام استثنائی، شرایط ایجاد و آثار تدابیر اتخاذشده در مدت استقرار آن، می تواند برای کشور ما که در این زمینه قانون موضوعه معینی ندارد مفید فایده باشد. در این مورد با توجه به تجربه زیستی کشورهای لبنان و مصر و همچنین تفاوت در نوع نظامِ وضعیت اضطراریشان، این دو کشور جهت مطالعه و بررسی انتخاب شدند. تحقیق پیش رو با مطالعه توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به دنبال این است که وضعیت اضطراری ناشی از بحران کرونا را در کشورهای لبنان و مصر مورد مطالعه قرار داده و به این سؤال پاسخ دهد که «وضعیت اضطراری ناشی از کرونا در این کشورها دارای چه اقتضائاتی بوده (مقامات ایجادکننده و خاتمه دهنده، شرایط و اسباب ایجاد، محدودیت های ایجاد شده) و آیا می توان اسلوب کشورهای مورد نظر را در نظام حقوقی ایران مورد توجه قرار داد؟» که در نهایت پس از مطالعه تحلیلی نظام وضعیت فوق العاده این کشورها ذیل بررسی قواعد و قوانینی همچون «قانون حاله الطواری» یا «قانون الدفاع المدنی» تحقیق حاضر از این طریق دست به ارائه راهکاری در مورد نظام وضعیت اضطراری در نظم حقوقی ایران زده، که با توجه به نبود قانونی در این زمینه علی رغم وجود اصل (79) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در این باره لزومِ ساختاری این چنین احساس می شود.
۱۹۵.

بررسی مقایسه ای الگوی حکمرانی خوب بین دو کشور مصر تونس از ۲۰۱۱تا ۲۰۱۹(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بین المللی سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷۴) 231 - 252

کلیدواژه‌ها: حکمرانی حکمرانی خوب مصر تونس ثبات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۵
پس از جنگ جهانی دوم، خشونت های داخلی در شکل هویت بنیاد قومی و مذهبی، به مثابه یک واقعیت بسیار تلخ در جهان بروز کردند. سهم خواهی بر سر قدرت سیاسی، اعتراض به سیاست های توزیعی تبعیض آمیز وعدم بی طرفی دولت ها از مهم ترین دلایل وزمینه های بروزچنین خشونت ها ومنازعاتی بوده است. نمونه بارز این مسئله را می توان در خاورمیانه مشاهده نمود. خاورمیانه به مهم ترین منطقه ی کانونی تروریسم و خشونت های قومی-مذهبی بدل شده است. در این پژوهش به بررسی دو مورد از مهم ترین کشورهای دستخوش بحران یعنی مصر و تونس می پردازیم. جهت ارزیابی میزان موفقیت این دو کشور در حل بحران های منجر به انقلاب، از شاخص های حکمرانی خوب استفاده می شود. این شاخص ها ناظر بر شش حوزه ی مهم از جمله کنترل فساد، حاکمیت قانون، کیفیت قوانین ومقررات، کارایی و اثربخشی دولت، ثبات سیاسی و حق اظهارنظر و پاسخگویی است. بر این اساس پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه به صورت مقایسه ای، آیا تونس و مصر پس از بهار عربی توانسته اند برای توسعه و پیشرفت خود به حکمرانی خوب دست یابند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که تونس به علت برخورداری از طبقه ی متوسط پویا و بادوام، جامعه مدنی نسبتاً قوام یافته و متکثر، ارتش کوچک و حرفه ای، تجانس قومی و مذهبی، انسجام و همبستگی جناح های مختلف، تا حدودی به ثبات سیاسی در منطقه دست یافته است و دارای امتیاز نسبتاً بهتری در زمینه ی حکمرانی خوب است، اما کشور مصر به دلیل تنش های سیاسی و مذهبی، در نوعی بی ثباتی سیاسی به سرمی برد و این امر به نوبه ی خود در کاهش امتیاز مصر در زمینه ی حکمرانی خوب اثرگذار بوده است. روش پژوهش این مقاله مقایسه ای است.
۱۹۶.

مطالعه تحلیلی نقوش جانوری در تزئینات آبگینه فاطمیان مصر

نویسنده:
منبع: رهپویه هنرهای صناعی دوره اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 39 - 49

کلیدواژه‌ها: مصر فاطمیان آبگینه نقوش جانوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
سلسله فاطمیان، شیعه اسماعیلی بودند که خود را به حضرت محمد(ص) منسوب می کردند. بنیانگذاری این حکومت در تونس انجام شد و در مصر به پایان رسید. تأثیر این دوره را نمی توان در شکل گیریِ صنایع هنری همچون، آبگینه نادیده گرفت. هدف از پژوهش پیش رو شناسایی نقوش گونه های جانوری، مفاهیم و کارکرد آن ها در آثار آبگینه فاطمیان است. از این رو دو پرسش زیر صورت بندی شده است. الف: گونه های جانوری مورد استفاده در تزئینات آبگینه فاطمیان کدامند؟ ب: کارکرد وکیفیات زیباشناسانه نقوش جانوری آثار آبگینه این دوره چیست؟ این پژوهش، به روش تاریخی، با رویکردی توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای، به سرانجام رسیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد: گونه های جانوری اجرا شده بر آبگینه فاطمیان شامل پرندگان، آبزیان، چهارپایان و موجودات افسانه ای می باشند که تنها به دلیل جنبه زیبایی بر آثار اجرا نشده اند بلکه وجه نمادین آن ها نیز مورد نظر بوده است. این نقوش تداعی گر معانی و مفاهیم خاص بوده و ریشه در باورها و اعتقاداتِ فرهنگ این دوران داشته است که در قالب نقوش مذکور، نمود یافته و نیز یادآور الهه ها و نماد خانوادگی فاطمیان است. این نقوش غالباً در یک خط سیر متوالی بر پیرامون آثار دیده می شوند که گاه نقش جانوران به تنهایی یا در ترکیب با نقوش نوشتاری، هندسی و گیاهی نیز به شیوه تراش، قالب و رنگ گذاری اجرا شده است.
۱۹۷.

نقش ستون در معماری هخامنشی و تطبیق آن با معماری مصر و یونان

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی سال اول بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 41-55
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۱۷۹
کوروش کبیر مؤسس سلسله هخامنشیان در مدت سی سال پادشاهی، پس از شکست پادشاهی ماد، لیدی و فتح آسیای صغیر، حکومت خود را تا بابل، یونان و مصر گسترش داد و توانست اقوام آن ها را تحت حکومت خود درآورد و رؤسایی را که ساتراپ نامیده می شدند، بر آن ها بگمارد. این گستردگی قلمرو، باعث ایجاد آشنایی اقوام و ملل با ایرانیان به خصوص هنرمندان و صنعت گران با یکدیگر گردید و باعث تأثیر پذیری در آثار همدیگر شد. در این مقاله، سعی می شود به نقش ستون و اهمیت آن در معماری هخامنشیان و چگونگی تأثیرپذیری از معماری دیگر ملل (یونان و مصر) پرداخته شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هنر معماری هخامنشی، هنری متشکل از چندین هنر ملل دیگر از جمله یونان، مصر، آسیای صغیر و بین النهرین است که هخامنشیان با ترکیب این هنرها با یکدیگر هنری جدید به وجود آوردند. همچنین باید یادآور شد که معماری ایرانی نیز تأثیراتی بر این ملل ها و دیگر ملل داشته است. استفاده از تالار ستون دار با این شیوه که به یونان و آسیای صغیر نسبت داده می شود، کاملاً ایرانی است، زیرا که این شیوه ساختمان سازی، در یونان در قرون 5 و یا 6 پ.م وجود دارد؛ در صورتی که در ایران، این نوع کار، متعلق به قرن 9پ.م می باشد. درسایت های نوشیجان، باباجان و گودین تپه که پیش از هخامنشیان ساخته شده اند نیز این تالارها دیده شده است. در آسیای صغیر، آپادانای آلتین تپه اورارتویی یک آپادانای هخامنشی است و تاریخ آن، از تاریخ کل بنا جدیدتر می باشد و نشان می دهد که این تالار در دوره هخامنشی ساخته شده است.
۱۹۸.

أثر سید جمال الدین الریادي في ظهور أدب المقاومه المصري (دیوان محمود سامي البارودي أُنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۵ 137 - 160

کلیدواژه‌ها: مصر أدب المقاومه السید جمال الدین الأسدآبادی محمود سامی البارودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۹۳
لقد کان أثر السید جمال الدین الأسد آبادی کبیراً فی الصحوه الإسلامیّه ولاسیما فی نهایات القرن التاسع عشر وقد کان یؤمن أنها هی السبیل الأساس لنهضه المجتمعات الإسلامیّه وخاصه العربیه ومن ثم یمکن توجیه نشاطات الأدباء لتعمیق الأثر الإیجابی فی تلک النهضه، ولمکانه مصر وأثرها فی العالم الإسلامیّ فقد اتخذها السید مرکزاً لنشاطاته بعد أن أحدث فیها تطورات ملحوظه سیاسیاً واجتماعیاً وأدبیاً؛ ففی الحقل الأدبی أخذ عنه أدباء وکتّاب أمثال: محمود سامی البارودی ومحمد عبده بوصفهما الأبوین الریادیین للأدب. فقد أحدث البارودی ملامح فی الشعر العربی الحدیث، نستشف منها سمات المقاومه والصمود، مستلهماً مشروع جمال الدین الإصلاحی. فظهر الشاعر مناضلاً إسلامیّاً، یتحدّى الاستعمار وأذنابه؛ وقد قامت هذه الدراسه لتسلیط الضوء على الأثر الذی ترکه السید جمال الدین فی الشعر والأدب الحدیث متخذهً من شعر البارودی مادهً للبحث. وتمّ البحث على ضوء المنهج الوصفی –التحلیلی. فجاءت إشکالیه البحث وخلفیته فی طلیعه المقال ثم قدمنا نبذه عن حیاه الاثنین السید جمال الدین والبارودی. فتمخّضت الدراسه عن نتائج منها: أنّ الشعر العربی الحدیث فی انتعاشه وانتقاله من البرود والسطحیه إلى الحیویه والذاتیه لیس نتیجه للحمله الفرنسیه أو احتکاکه بالأدب الأروبی فحسب، وإنّما مدینٌ لمحاولات القاده والمفکرین الإسلامیّین أمثال سید جمال الدین وأتباعه فی شتى البلدان الإسلامیّه. وقد ترکزت دعوه السید جمال الدین على عنصرین مهمین وهما الحفاظ على الأصاله الإسلامیّه والمعاصره، وتمثلت ملامح هذه الریاده فی شعر محمود سامی البارودی ومنها: الدفاع عن الشعوب المظلومه  وحثهم على کسب العلوم الحدیثه واجتناب الخمول کخطوه للتخلص من استعباد المستعمر وذلّه، وإماطه اللثام عن وجه المستعمر ومؤامراته، ودعوه الحکام المسلمین إلى إقامه العدل وتأکید أثر العلماء والمثقفین فی تحدید مصیر المجتمع الإسلامیّ متأثراً بأفکار السید جمال الدین.
۱۹۹.

جغرافیای سیاسی شاهنشاهی هخامنشی و ساتراپی مصر در زمان داریوش اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 160 - 179

کلیدواژه‌ها: مصر داریوش اول شاهنشاهی هخامنشی ساتراپ پارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۱
شاهنشاهی هخامنشی پس از شکل گیری در جنوب غربی ایران امروزی به وسیله کوروش ، نیرومندترین دولت آریا یی بود که تا این زمان شکل گرفته بود و بر بیشتر قدرت های بزرگ آسیای غربی غلبه نمود. یکی از اهداف کوروش تسخیر مصر بود، و پسرش کمبوجیه در سال 525پ.م، توانست مصر را فتح کند. جانشین او، داریوش اول دست به اقدامات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و مذهبی گسترده ای برای اداره ساتراپی های سراسر شاهنشاهی، به ویژه در مصر زد و همین عوامل سبب شد تا منابع مصری از او به عنوان فرعون بزرگ و قانونی یاد کنند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اقدامات سیاسی داریوش اول در جغرافیای مصر است تا سیاست های داریوش را در اداره این ساتراپ کهن بررسی و نقش او را در اداره ساتراپی مصر ارزیابی کند. روش تحقیق هم بر پایه تطبیق منابع موجود کهن و نو درباره سیاست داریوش و اصلاحات سیاسی و مدنی ایشان برای اداره مصر  است  که به صورت توصیفی-تحلیلی به آن پرداخته شده است، نتیجه آن که بر پایه این اسناد، یکی از عوامل ثبات جغرافیای سیاسی مصر در زمان وی، سیاست های اجراشده  و نبوغ سیاسی او بوده که دوره پارسیان را به عنوان یکی از دوره های تاریخی مصر مطرح کرده است.
۲۰۰.

تاریخ نگاری در دوره فاطمیان با تکیه برکتاب فضائل مصر و اخبارها و خواصها ابن زولاق

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش تاریخ دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 43 - 59
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۷
تاکنون پژوهش های دامنه داری در زمینه تاریخ نگاری در دوره فاطمیان مصر صورت گرفته است؛ اما هنوز زوایای ناگفته بسیاری نزد مورخان و محققان تاریخ وجود دارد. آنچه مقرر است در این وجیزه بررسی شود ، با ورود فاطمیان به مصر و ابداع و تغییر در نظام و ساختار شهری مصر، شیوه تألیف و سبک نگارش آثار خطط به  عنوان بارزترین گونه تاریخ نگاری محلی در مصر تحول یافت. یکی از کسانی که توانست با ورود به عرصه سیاست در زمینه تاریخ نگاری نیز جایگاه مهمی برای خود کسب کند و منشأ آثار متعددی از جمله در تاریخ نگاری محلی و خطط باشد، ابن زولاق است وی با تألیف کتاب فضائل مصر و اخبارها و خواصها توانست اطلاعات متنوع و ارزشمندی درباره تاریخ محلی و خطط مصر از دوره باستان و دوره اسلامی تا زمان خود مؤلف، به دست دهد و مرجعی مهم برای آثار پس از خود و مورخان خطط محسوب گردد. در این نوشتار برآنیم تا ضمن بررسی اجمالی تاریخ نگاری محلی دوره فاطمیان به معرفی یکی از مهمترین آثار نوشته شده در این زمینه یعنی فضائل مصر و اخبارها ابن زولاق با روش  معمول تاریخی،توصیفی-تحلیلی بپردازیم.