مطالب مرتبط با کلیدواژه

اخلاق اسلامی


۱۸۱.

رویکرد امام علی (ع) به اخلاق در حوزه سیاست و کارکرد آن در تولید قدرت نرم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی کارکرد اخلاق قدرت نرم سیاست و اخلاق رویکرد امام علی (ع) به اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۱۵
قدرت نرم، برآیندی از چهره مثبت و لطیف قدرت است که در آن جلوه مثبتی از سیاست ها ارائه می شود؛ به طوری که مردم بدون هیچ اجبار و اِکراهی، اهداف حکومت را محقّق سازند. یکی از منابع مهم تولید قدرت نرم، رعایت اخلاق در حوزه سیاست است. در این مقاله به روش اِسنادی و با رویکرد توصیفی۔ تحلیلی به بررسی رویکرد امام علی (ع) به اخلاق در حوزه سیاست و کارکرد آن در تولید قدرت نرم، پرداخته شده است . نتیجه پژوهش، مشخص می سازد که امام علی (ع) به شدّت و سرسختانه به رعایت ارزش های اخلاقی پایبند بوده اند و رویکرد آن  حضرت به اخلاق در حوزه سیاست، بر پایه چهار اصل «اصالت اخلاق و عدم استفاده ابزاری از آن»، «ثبات ارزش های اخلاقی و انعطاف ناپذیری آن حتی در حادترین شرایط سیاسی»، «کنترل و مهار قدرت توسط اخلاق» و «همبستگی و پیوستگی اخلاق و سیاست» استوار است. این رویکرد، سبب نهادینه شدن ارزش های اخلاقی در جامعه شده و مانع بروز فساد در مراکز تجمیع قدرت و سیاست خواهد بود و به همین دلیل، کارآیی و کارآمدی بالایی در تولید قدرتِ نرم دارد. شناخت رویکرد علوی به اخلاق، اشکالات نظریه قدرت نرم همچون نگاه ابزاری و سودگرایانه به اخلاق، نسبی و سلیقه ای بودن ارزش ها، و جدایی اخلاق از سیاست را بیش از پیش آشکار می سازد.
۱۸۲.

تبیین تأثیر مُخرّب حسد بر ساحت معرفتی و عاطفی ایمان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق ایمانی تأثیر اخلاقی حسد تخریب ایمان رذیله حسد اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۸
در منابع حدیثی «حسد» به عنوان تخریب کننده و از بین برنده ایمان معرفی شده است. این نگرشْ بر خواسته از متون دینی ، ضمن آن که رابطه معنادار مسائل اخلاقی با مسائل اعتقادی و حوزه باورها را نشان می دهد ، به عنوان یکی از ظرفیت های اساسی در اصلاح و بهبود عملکرد اخلاقی افراد - به  ویژه دوری از رذیله حسد - به شمار آمده است. در این مقاله - به روش توصیفی – تحلیلی - به تأثیرگذاری این دو حوزه حائز اهمیت پرداخته شده است؛ یکی ساحت شناختی و دیگری ساحت عاطفی و گرایشی. با توجه به این که مؤلفه های شکل دهنده ایمان دو عنصرِ باور قلبی و معرفت شناختی است ، «حسد» به عنوان یک رذیله درونی با تأثیر در این دو ساحت معرفتی و عاطفی انسان ، زمینه تخریب و نابودی ایمان را فراهم می آورد. ویژگی حسد که بیانگر اختلال در حوزه عقیده و باور اعتقادی افراد از یک سو و بیماری قلبی و روحی افراد از دیگرسوست ، می تواند به کاهش و فرسایش ایمان اعتقادی و قلبی افراد بیانجامد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مبتنی بر معارف قرآنی وحدیثی ، این رذیله اخلاقی با سه شاخصه شناختى و سه شاخصه عاطفى ، زمینه های تخریب ایمان را در انسان فراهم می آورد.
۱۸۳.

مقایسه تطبیقی نگاه آموزه های دینی و عرفان اسلامی به اِفراط و اعتدال در عبادت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی اعتدال در عبادت اِفراط در عبادت عرفان اسلامی اِفراط و اعتدال در سلوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۹
در آیات قرآن و احادیث معصومین (ع) تأکیدات بسیار زیادی در باب ضرورت رعایت اعتدال در انجام عبادات به چشم می خورد و هر گونه اِفراط در عبادت، به شدّت نکوهش شده است. در نگاه عارفان مسلمان نیز با آن که عبادت، اساسی ترین رُکن اسلام و مسلمان بودن است، ضمن نهی از اِفراط در عبادت، به رعایت اعتدال در عبادت توصیه و تأکید شده است. در این مقاله، با نگاهی تحلیلی، به بررسی دیدگاه اسلام و عرفان اسلامی به مسئله اِفراط و اعتدال در عبادت پرداخته شده است و در نهایت، در یک مقایسه تطبیقی، هماهنگی و هم سویی آنها در این بحث نشان داده شده است. در آیات و روایات و همچنین در آثار عارفان مسلمان، بر ضرورت رعایت اعتدال در عبادت، تأکید شده و آدمیان را از افتادن در ورطه اِفراطی گری در عبادت بر حذر داشته اند. با توجه به آموزه های قرآن کریم و روایات معصومین (ع) و همچنین با نگاه به آثار و آموزه های عارفان مسلمان، در می یابیم که زیاده روی در انجام عبادت، نه تنها سبب ارتقای معنوی انسان نمی شود، بلکه ممکن است زمینه های تباهی و تیره گی قلب آدمی را نیز فراهم آورد.
۱۸۴.

ارزیابی نظریه و رویکرد وظیفهگرایانه کانت از منظر اخلاق اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق هنجاری وظیفه گرایی اخلاقی ایمانوئل کانت اخلاق اسلامی ابتنای اخلاق بر دین امر مطلق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۲۶
«وظیفه گرایی»، به عنوان مشهورترین و مناقشه برانگیزترین نظریه ها در حوزه اخلاق، همواره در تقابل با رهیافت پیامدگرایانه تعریف و تلقی شده و رقیب سنّتی فایده گرایی به حساب آمده است. به اعتقاد بسیاری، نظریه وظیفه گرایانه ایمانوئل کانت، مشهورترین تقریر وظیفه گرایانه است که البته، از منظرهای مختلف بررسی و نقد شده و نقد آن از منظر مبانی اخلاق اسلامی نیز ضروری و مهم می نُماید. در این پژوهش - با روش تحلیلی۔انتقادی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و به ویژه منابع ناظر به اخلاق اسلامی - ضمن واکاوی مؤلفه ها و زوایای نظریه کانت، در صدد ارزیابی این نظریه بر اساس آموزه ها و مبانی اخلاق اسلامی برآمده ایم. به رغم ظرفیت ها و مزیّت های در خورِ توجه نظریه کانت، رویکرد مطلق گرایانه و همچنین عقل گرایی رادیکال کانت، چالش بر انگیز و آماج اشکالات و نقدها بوده است و برخی پیش فرض ها و دعاوی او و از جمله ادعای ناکامی و ناموجّه بودن ابتنای اخلاق بر دین - دست کم از منظر هواداران اخلاق دینی - ناپذیرفتنی و از مهم ترین نقاط ضعف رویکرد و نظریه او به شمار آمده است.
۱۸۵.

بررسی نظریه همدلی مارتین هافمن در آینه اخلاق اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: همدلی نظریه همدلی هافمن اخلاق اسلامی هیجانات اخلاقی روان شناسی مثبت گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۳۵
نظریه همدلی مارتین هافمن در زمره نظریه های هیجان محور در روان شناسی اخلاق قرار دارد. همدلی آن گونه که هافمن در نظر می گیرد، حالتی هیجانی است که بیش از آن که با شرایط و وضعیت فاعل اخلاقی تناسب داشته باشد، با شرایط و وضعیت طرف مقابل تناسب دارد. هافمن معتقد است که پریشانی همدلانه با برانگیختن «احساس گناه»، منبعی برای انگیزش اخلاقی فراهم می کند. او یک نظریه جامع اخلاقی مبتنی بر همدلی را پیشنهاد می کند و مدعی است که در موقعیت های پنج گانه ای که در تعاملات اجتماعی ایجاد می شوند، همدلی به رفتار صحیح و اخلاقی منجر می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی این ادعا از منظر اخلاق اسلامی است. با مراجعه به منابع نقلی دینی، برخی از کاستی های این ایده شناسایی شد؛ از جمله «متمرکز بودن همدلی بر افراد حاضر»، «عدم اشتمال همدلی بر اخلاق فردی»، «عدم پوشش سطوح مختلف اخلاق توسط همدلی»، «عدم تلازم خیر و صلاح افراد با خواسته های آنها»، «بی توجهی به نیازمندان عفیف در اخلاق همدلانه»، «وابسته کردن عدالت به کیفیت رابطه میان افراد» و «کارکردهای منفی همدلی شدید برای زیست اخلاقی». در نتیجه، می توان گفت همدلی به عنوان یک هیجان، از جمله برخورداری های شخص کامل اخلاقی است، ولی نمی توان آن را اساس اخلاق قرار داد و قضاوت اخلاقی را بر آن بنا کرد.
۱۸۶.

بازنمایی فرآیند روان شناختی حُسن خُلق بر اساس متون اسلامی: مطالعه ای کیفی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حسن خلق تحلیل محتوای کیفی اخلاق اسلامی روش عرفی تحلیل محتوای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۱
«حُسن خُلق» یکی از مفاهیم مهم در متون اسلامی است. این پژوهش با هدف ترسیم الگوی روان شناختی فرآیند حسن خلق بر اساس متون اسلامی انجام شد. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی بود. ابتدا داده ها گرد آوری و سپس کدگذاری شد. در فرایند کدگذاری، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، شرایط علّی، کنش ها و پیامدهای حسن خلق، از متون دینی استخراج شد. یافته ها نشان داد شرایط زمینه ای اموری همچون وجود «نفس» به عنوان بستر شکل گیری حسن خلق و وجود «عقل» به عنوان زمینه شناختی حسن خلق است. همچنین شرایط مداخله گر مفاهیمی مانند «ایمان به خدا»، «سبک اسناد الاهی»، «دعا و نیایش»، تسهیل کننده تحقق حسن خلق اند. «معنایابی»، «توجه به پیامدهای حسن خلق» و «الگوگیری» نیز شرایط علّی حسن خلق را فراهم می کنند. کنش های حسن خلق، شامل «مؤلفه های رفتاری» مانند خوش خویی، خوش گویی، و خوش رویی، «مؤلفه شناختی» رضایت و «مؤلفه هیجانی» مهار خشم است. پیامدهای حسن خلق نیز شامل «پیامدهای اخروی» مانند دست یابی به بهشت و «پیامدهای دنیوی» مانند آرامش، ایجاد محبت، تسهیل ارتباطات اجتماعی، عزت اجتماعی و محتاط شدن است.
۱۸۷.

خدمات دین به اخلاق؛ با نگاهی به روایات و سنت اخلاقی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خدمات دین اخلاق اسلامی اخلاق و روایات اخلاق و دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۴
تبیین امکان و تحقق خدمات دین به اخلاق از مباحث ضروری در حوزه ارتباط اخلاق و دین بوده که می تواند مقدمات بهتری برای فهم دقیق تر از رابطه دین و اخلاق فراهم کند. در این مقاله سعی شده با تبیین دین و اخلاق و تمایزات آن دو در سنت اسلامی، خدمات صورت گرفته از جانب دین به اخلاق بررسی شود. در اثبات خدمات دین به اخلاق سعی بر آن بوده از روایات و سنت اخلاقی اسلام استفاده شود. در آخر نیز خدمات دین به اخلاق به دو قسم مستقیم و غیرمستقیم تبیین گردیده است؛ غیر مستقیم شامل تبیین عقل اخلاقی و تربیت آن است و خدمات مستقیم شامل معرفت افزایی اخلاقی، نظام سازی برای اخلاق و پشتیبانی از آن است. 
۱۸۸.

علایق اخلاقی دانشجویان بر پایه روش تدریس نیازمحور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی روش نیازمحور نیازهای دانشجویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۹
هدف: هدف از این تحقیق، بررسی نیازهای دانشجویان از مجموعه دروس «اخلاق اسلامی» در دانشگاهها بوده است. روش: گردآوری اطلاعات به شیوه توصیفی و از طریق پرسشنامه صورت گرفته است. سپس داده ها به شکل موضوعی و با توجه به اصول مهم تربیتی و سطوح مورد نیاز بینشی، گرایشی و کنشی طبقه بندی و به صورت ساختاری و تفسیری تحلیل شده اند. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان دختر و پسر سالهای 90 تا 94 تشکیل می دادند. یافته ها و نتایج: ارزشگذاری برای مسائل اخلاقی، تبیین تأثیرات رفتار اخلاقی و بیان مقایسه ای عواقب خوبان و بدان، اخلاقی کردن علایق و سلایق جوانان، معرفی الگوهای موفق، شناخت اصول زندگی سالم، ایجاد انگیزه زندگی، امید به آینده روشن، احیای ارزشهای انسانی نظیر حس نوع دوستی، گذشت و ایثار، از مهم ترین نیازهای اخلاقی دانشجویان است که باید در تدریس این درس لحاظ بشود
۱۸۹.

ارزیابی میزان انطباق سطوح قصد شده، اجرا شده و کسب شده برنامه درسی اخلاق اسلامی دانشگاهها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارزشیابی برنامه درسی قصد شده اجرا شده کسب شده اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۳
بررسی میزان همخوانی برنامه درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده درس اخلاق اسلامی دانشگاهها که بر اساس نگرش اساتید دروس معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم صورت گرفته است. روش : توصیفی از نوع پیمایشی است و جامعه آماری تعداد40 نفر از اساتید مشغول به مشغول تدریس در نیمسال دوم 94-93 بودند که به جهت محدود بودن، کل آنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با 57 سؤال بسته پاسخ در طیف پنج درجه ای لیکرت بود که پایایی آن 0.89بر اساس آلفای کرانباخ تعیین شده بوداست. در تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر روشهای آمار توصیفی، از آزمونهای استنباطی تی تک گروهی و آزمون مجذور کای استفاده شده است. یافته ها : 1. بین سطوح سه گانه قصد شده، اجرا شده و کسب شده برنامه درسی اخلاق اسلامی دانشگاهها بیش از 90 درصد همخوانی وجود دارد. 2. بین برنامه درسی قصد شده وکسب شده اخلاق اسلامی از نظر تناسب اهداف با نیازها، محتوا، استادان و روشهای یاددهی و یادگیری، صلاحیتهای اساتید و شیوه ارزشیابی تا حد معناداری انطباق وجود دارد. نتیجه گیری : اجرای برنامه درسی اخلاق اسلامی در پرهیز از رذیلتهای اخلاقی، افزایش محبت به اولیای الهی، متّصف شدن به اخلاق اسلامی، افزایش معنویت و بندگی، تشخیص فضایل و رذایل اخلاقی، تعهد و پایبندی به ارزشهای اخلاق اسلامی دانشجویان مؤثر بوده است.
۱۹۰.

میزان همسویی محتوا با سرفصلها و اهداف برنامه درسی«اخلاق اسلامی؛ مبانی و مفاهیم»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی محتوای برنامه درسی اخلاق اسلامی دانشگاهها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۱۰
هدف: ارزیابی همخوانی محتوای برنامه درسی اجرا شده «اخلاق اسلامی؛ مبانی و مفاهیم» با سرفصلها و اهداف قصدشده، بود. روش: روش پژوهش، ترکیبی(کمّی و کیفی) و جامعه آماری تحقیق، 37 استاد دروس معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی قم در نیمسال دوم 95-94 بودند که کل آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه 25 سؤالی استادان با پایایی 955/0، تحلیل سرفصلها، محتوای انتخاب شده برای تدریس و مصاحبه با کارشناسان، برنامه ریزان و مدیران استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها ازآزمون تی تک گروهی در قالب نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: 1. میزان همسویی سرفصلهای درس «اخلاق اسلامی؛ مبانی و مفاهیم» با اهداف این درس از دیدگاه استادان نسبتاً مطلوب است. بررسی کیفی نظرات سه گروه مدیران، کارشناسان و برنامه ریزان نیز بیانگر همسویی مطلوب و مناسب بین آنهاست. همخوانی نسبی نتایج ارزیابی کمّی و کیفی، بیانگر همسویی نسبتاً مطلوب بین سرفصلها با اهداف این درس است. 2. همسویی محتوای انتخاب شده برای تدریس درس اخلاق اسلامی توسط اساتید با سرفصلهای این درس نسبتاً مطلوب است؛ اما میزان تناسب محتوای انتخاب شده برای تدریس استادان با اهداف درس بر اساس تحلیل محتوا، بسیار پایین تر از انتظار است. مقایسه نتایج کمّی و کیفی بیانگر این است که میزان همخوانی محتوای انتخاب شده برای تدریس درس اخلاق اسلامی توسط استادان با سرفصل این درس مطلوب نیست. نتیجه گیری: محتوا به عنوان مهم ترین و مؤثرترین عنصر برنامه درسی، نیازمند مهندسی مجدد و تدابیری برای افزایش انطباق با اهداف و سرفصلهای درسی است.
۱۹۱.

مؤلفه های اخلاقی- اسلامی برای گذار به دانشگاه نسل سوم تحلیل محتوای بیانات رهبر انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دانشگاه نسل سوم دانشگاه کارآفرین اخلاق اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۱
هدف: این مقاله درصدد بود تا ویژگی ها و شرایط اخلاقی لازم برای دانشگاه را هنگام گذار به دانشگاه نسل سوم، از دیدگاه رهبر انقلاب استنباط کند. روش: مقاله حاضر، حاصل پژوهشی است که از نظر هدف، بنیادین؛ از نظر ماهیت داده، کیفی و از نظر روش، تحلیل محتوای کیفی بود. جامعه مورد مطالعه عبارت است از کلیه سخنان رهبر انقلاب، از ابتدای تصدّی مقام رهبری تا سال 1398. یافته ها: اخلاق به عنوان یکی از الزامات دانشگاه نسل جدید در کشور ایران، در بر دارنده این زیرمقوله هاست: نیک سرشتی در نیت و رفتار، وحدت و یگانگی نیروهای انسانی، مقابله با ابتذال، محبت و صمیمیت بین نیروها، فداکاری و گذشت در مسیر پیشرفت کشور، تحمل و مدارا هنگام اختلاف نظر، نظم و انضباط در امور، حسن ظن به نتیجه تلاشها، نقدپذیری، میانه روی، تواضع، دوری از تظاهر، وقت شناسی در کارها. نتیجه گیری: مؤلفه های اخلاقی می توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم در تحقق آنچه امروز دانشگاه نسل سوم می نامیم و نیز در تعالی همه جانبه آن نقش ایفا کنند.
۱۹۲.

تحلیل اخلاقی مشارکت علمی اساتید و دانشجویان در آموزش عالی؛ نقدی بر استثمار آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استثمار آموزشی اخلاق اسلامی اخلاق دانشوری آموزش عالی عدالت آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۱۸
هدف: یکی از مهم ترین اهداف این تحقیق، توجه به معضلات اخلاقی پنهان، اما رایج در نظام آموزش عالی و ارائه راهکار برای دفع و رفع چنین مشکلاتی است. روش: این مقاله به روش توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین اخلاقی مفهوم استثمار آموزشی، برخی از چالشها و شبهات اخلاقی ناظر به این مسئله را مطرح کرده و در نهایت، با بیان پیشنهادهایی سعی در ارائه راهکار برای برون رفت از این معضل اخلاقی داشته است. یافته ها: استثمار علمی یا همان بهره کشی از دسترنج علمی دیگران، معضلی اخلاقی است که عوامل مختلفی مثل روحیه زیاده خواهی، راحت طلبی، فشارهای سازمانی و ضیق وقتی که استادان از آن سخن می گویند، زمینه های شکل گیری آن را فراهم می سازد. لازمه استثمار، ظلم و بی عدالتی و ثمره آن، حق کشی و نارضایتی است. نتیجه گیری: با وجود این معضلات اخلاقی، سلامت نظام آموزشی، به خصوص آموزش عالی، بیش از بیش در خطر است؛ لذا لازم است برای برون رفت از این مشکلات، راهکارهایی کاربردی پیشنهاد شود؛ این پیشنهادها را می توان در خودمراقبتی استادان، خودآگاهی دانشجویان و مراقبت سازمانی دنبال کرد.
۱۹۳.

مقایسه تحلیلی سفته بازی و کارآفرینی از منظر اخلاق اسلامی و رشد اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی سفته بازی اخلاق اسلامی بازی حاصل جمع مثبت رشد اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۰
این پژوهش بر آن است تا با تحلیل پیامد های اقتصادی کارآفرینی و سفته بازی و تحلیل آنها از منظر آموزه های فقهی و اخلاق اسلامی و همچنین مقایسه نتایج آن ها، اثر پیروی از آموزه های اخلاق اسلامی در فعالیت های اقتصادی را بر رشد اقتصادی تحلیل نماید. برای این منظور با استفاده از روش پژوهش مبتنی بر متن و کاربرد نظریه بازی، ابتدا سه عقد محرم بیع غرری، مقامره و رهان با سه ضابطه: 1- وجود بازی حاصل جمع نامثبت، 2- وجود شروط رهن گذاری معین برای پاداش معین یا نامعین و 3- وجود قاعده برد و باخت، توصیف و تعریف شده است، که نتیجه نهایی آن، اکل مال به باطل و غیر اخلاقی است. آنگاه ادعا شده سفته بازی کوتاه مدت در مبادلات مالی به دلیل تأمین شروط سه گانه مذکور، می تواند دارای ماهیت رهان بوده و در نتیجه ناسازگار با اخلاق اسلامی تلقی شود. در مقابل تحلیل رویکرد آموزه های دینی در توصیه به فعالیت های کارآفرینی نشان می دهد که این فعالیت ها و لوازم و مقدمات آن، از دیدگاه سودمندی اقتصادی و حاصل جمع مثبت آن، به عنوان عاملی برای رشد و شکوفایی اقتصاد جامعه محسوب شده و همزمان سازگار با اخلاق اسلامی است، به نحوی که نفی سفته بازی توام با تقویت و تأیید کارآفرینی، پایه بنیادی یک اقتصاد مولد خواهد بود. از این رو پیروی از اخلاق اسلامی در تأکید بر فعالیت های کارآفرینی به جای سفته بازی توسط بازیگران اقتصادی، دولت ها و سایر نهاد های اجتماعی، گامی مؤثر در تحقق رشد اقتصادی خواهد بود.
۱۹۴.

اخلاق در کار در اقتصاد اسلامی و عملکرد دولت ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی کار دولت گمرک آسیکودای جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۲
افراد جامعه با عقاید و باورهای گوناگون به نوبه خود می توانند بر متغیرهای اقتصادی تأثیر گذار باشند ،که این اثر گذاری توسط کار و فعالیتی است که افراد در جامعه عرضه می دارند. با توجه به اینکه همواره از دید دین اسلام و اقتصاد دانان غربی رعایت اصول اخلاقی در کار توصیه شده است، به نظر می رسد که افراد با فهم دقیق آموزه های دینی خود و رعایت موازین اخلاقی فعالیتی را با متعارض با منافع عموم انجام ندهند. دولت ها در کنار برخی اقدامات در جهت تسهیل و ارتقاء انجام امور می توانند زمینه ساز رعایت این اصول باشند. لذا در جامعه اسلامی که هدف رسیدن به سعادت و کمال انسانی است، لازم است افراد با رعایت موازین اخلاقی توصیه شده در آیات و روایات، کار و فعالیت خود را در جامعه به عنوان وظیفه خود انجام دهند. در این راستا از وظایف دولت ها در هر کشور این است که بستر ها و ساختارهای لازم را در راه رسیدن به این هدف فراهم نمایند. در این پژوهش سعی گردیده است که به بررسی اهمیت کار و اشتغال همراه با اخلاق اسلامی و عملکرد دولت نهم و دهم در فراهم نمودن بسترهای لازم جهت رعایت اصول اخلاقی و رفاه افراد جامعه پرداخته شود دراین راستا سعی شده با استفاده از شیوه کتابخانه ای و روش تحلیلی- توصیفی فرایند اقدامات اخلاق مدار دولت جمهوری اسلامی ایران در سازمان اجرایی گمرک، با اشاره به برخی فعالیت های انجام شده، اجرای طرح آسیکودای جهانی(91-87)، تحلیل واریانس شود. این طرح به منظور تسریع صادرات، واردات و ترانزیت کالاها در کشور و در نتیجه افزایش درآمد گمرکی و ارائه خدمات مطلوب به افراد جامعه است. با محاسبات و بررسی های انجام شده، نتایج حاکی از آن است که اجرای این طرح در برخی گمرکات کشور بر میانگین بازدهی صادرات، واردات و ترانزیت از گمرکات مقصد در کشور ایران دارای اثر معنی دار بوده است.
۱۹۵.

تأثیر حسابرسی، حسابدهی و پاسخگویی در توسعه اخلاق اسلامی و توسعه اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حسابداران حرفه ای مستقل حسابرسی حسابدهی پاسخگویی اخلاق اسلامی توسعه اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۱
توسعه و تنوع فعالیت های اقتصادی در کشور و کوشش در جهت خصوصی سازی شرکت های دولتی نیز به افزایش شمار و گسترش دامنه فعالیت های شرکت های سهامی عام و بسط فزاینده بازار سرمایه در طول دهه گذشته انجامید و نیاز به اعمال نظارت مالی بر واحدهای تولیدی و سازمان ها را تشدید کرد. رفع این نیاز مستلزم فراهم سازی اطلاعات مالی قابل اعتماد، مربوط و قابل مقایسه توسط شرکت-ها و مؤسسات مختلف است. تهیه و ارائه این اطلاعات مستلزم استفاده از خدمات حسابداران حرفه ای است. حسابداران حرفه ای مستقل نیز بررسی این اطلاعات و حسابرسی صورت های مالی را انجام می دهند. تأیید شدن فعالیت شرکت ها و سازمان ها به وسیله حسابداران حرفه ای مستقل نیز نقش بسزایی در شفا ف شدن بازارهای سرمایه و مالی از طریق اعتماد سازی و پاسخگویی به نیازهای سرمایه گذاران دارد و زمینه را برای تحقق رشد و توسعه اقتصادی فراهم می کند. از طرف دیگر در آموزش دروس دانشگاهی حسابداران حرفه ای، می باید آیین رفتار حرفه ای و دروس مرتبط با اخلاق اسلامی در نظر گرفته شوند تا زمینه را برای پاسخگویی و حسابدهی بیشتر و ایجاد تعهد در فراهم ساختن محیط امن و آرام برای سر مایه گذاری سرمایه گذاران فراهم سازد.
۱۹۶.

رابطه اخلاق اسلامی و عدم تقارن اطلاعات در بازار کار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بازار کار اسلامی اخلاق اسلامی عدم تقارن اطلاعات کارآیی بازار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۳
یکی از فروض اساسی کارآیی بازارهای رقابتی، فرض اطلاعات کامل است که این فرض در سال های اخیر زیر سؤال رفته، و عدم تقارن اطلاعات در بازار به عنوان موضوعی مهم مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته است. مطالعات نشان می دهد عدم تقارن اطلاعات کارآیی بازار را زیر سؤال می برد. بازارها از جمله عناصر اساسی اقتصاد هستند و از این رو ارائه مدل هایی از بازار کارا از اصلی ترین دغدغه های اقتصاددانان در زمانهای مختلف بوده است. بازار کار در کنار بازار کالا، پول و سرمایه، نظام اقتصادی را شکل می دهد. عدم تقارن اطلاعات در این بازار می تواند کارآیی این بازار را دچار اختلال کند. مثلاً، اگر هنگام استخدام نیروی کار، کارفرما قادر به تشخیص کارگر با بهره وری پایین یا بالا نباشد، ممکن است که بازار نیروی کار او رو به اضمحلال رود و به بازاری تبدیل شود که در آن تنها افراد با بهره وری پایین، با دستمزد کم، استخدام شوند، هزینه ها افزایش یابد، کارگران با استعداد از بازار خارج شوند و ... بنابراین بازارهای با اطلاعات ناقص عموما ناکارا هستند. از این رو باید در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعات در بازار گام برداشت. با بررسی بازار کار اسلامی درمی یابیم که اسلام با در نظر گرفتن عدم تساوی اطلاعات از همان ابتدا به دنبال ارائه مدلی از بازار بوده که عدم تقارن اطلاعات در آن به حداقل رسیده باشد. عناصر اخلاقی کار و تولید در آموزه های دینی بسیار گسترده است و ارزش کار و تولید در اسلام، به رعایت اخلاق و ارزش های دینی در این عرصه منوط است. رعایت اخلاق اسلامی از طریق ایجاد انگیزه کار، تقویت وجدان کاری، کاهش هزینه نظارت، پرهیز از کم کاری و اتلاف وقت و منابع و ... علاوه بر افزایش بهره وری نیروی کار، منجر به کاهش عدم تقارن اطلاعات و افزایش کارآیی بازار می شود. در این مقاله، پس از بیان مبانی نظری در زمینه عدم تقارن اطلاعات و اخلاق کار در اسلام، برخی از اصول اخلاقی اسلام در ارتباط با عدم تقارن اطلاعات در بازار، بیان شده است. این بررسی نشان می دهد رعایت اصول و ارزش های اخلاقی توصیه شده در اسلام، عدم تقارن اطلاعات را کاهش داده، و کارآیی بازار را افزایش می دهد. در مجموع می توان گفت شناسایی و تحقّق عینی این عناصر، علاوه بر افزایش کارآیی بازار، زمینه ساز بهینه سازی فعالیت های تولیدی و در نتیجه رشد اقتصادی است.
۱۹۷.

اخلاق تجاری با رویکرد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق تجارت رفتار اخلاقی اخلاق اسلامی فضایل بازار تاجران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۳
تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی انسان ها به عنوان تاجردر تجارت ها انجام شده است. این مقاله از نوع تحقیقات توسعه بوده و روش گردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای می باشد. بسیاری از متفکران اقتصادی به این نکته پی برده اند که بر خلاف تفکرات سنتی در اقتصاد، فشار قانون و همچنین دست نامرئی بازار نمی تواند از آسیب های اخلاقی تجارت جلوگیری کند.فرضیه تحقیق این است که گسترش اخلاق اسلامی درتجارت می تواند با پرکردن خلا های قانونی به کارکرد بهتر تجارت کمک نماید. اسلام با گذر از رویکرد کارکرد گرایانه صرف به تجارت، اخلاق تجارت را راهکاری برای گسترش فضایل اخلاقی در بازار و جامعه اسلامی قلمداد می کند. به طور کلی انسان ها در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگی های خاص اخلاقی هستند که پندار، گفتار و رفتار آنها را شکل می دهد.لذا در تحقیق حاضر به منظور شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی تاجران پس از بیان مسئله و ادبیات نظری تحقیق؛ ضرورت و اهمیت اخلاق از دیدگاه اسلامی تشریح شده و سپس با بررسی و جمع بندی موضوعات مختلف در زمینه رفتار اخلاقی در تجارت به سوالات تحقیق وتشریح موضوعات پرداخته شده است.
۱۹۸.

پیشران های اخلاق سیاسی در شکل دهی تمدن نوین اسلامی با تأکید بر دیدگاه های آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی اخلاق سیاسی پیشران تمدن نوین اسلامی آیت الله خامنه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۱۸
باتوجه به نقش و جایگاه اخلاق سیاسی در شکل دهی تمدن نوین اسلامی، این پژوهش درصدد است تا با روش تحلیلی ضمن بیان دیدگاه اسلام درباره اخلاق سیاسی و تمدن نوین اسلامی، پیشران های اخلاق سیاسی تأثیرگذار در شکل دهی تمدن اسلامی را براساس آیات قرآن و سنت ارائه کند. البته، ازآنجاکه آیت الله خامنه ای طراح مبحث تمدن نوین اسلامی بوده است، کشف  پیشران های اخلاق سیاسی و نحوه ارتباط و تأثیرگذاری آن ها با تمدن نوین اسلامی بر محور بیانات و دیدگاه های ایشان تحلیل شده است و گرچه عوامل، زمینه ها، محورها، اصول و مؤلفه های متعددی در تمدن سازی نوین اسلامی تأثیرگذارند، اما برخی عناصر اساسی به عنوان پیشران های اخلاق سیاسی در شکل گیری تمدن اسلامی نقش پر رنگ تری  دارند و موجب تسریع دراین زمینه می شوند که با تأکید بر دیدگاه های آیت الله خامنه ای این پیشران ها، عدالت، تألیف قلوب، کرامت و تکریم انسانی، وحدت و همزیستی مسالمت آمیز، حفظ عزت و برتری مسلمانان بر کفار، مجاهدت و مقوله انتظار هستند.
۱۹۹.

تبیین روش های شناختی آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان بر اساس معیارهای اسلامی با تأکید بر فضیلت احترام(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۰
هدف این مقاله، ارائه روش های شناختی در آموزش اخلاق به کودکان با تأکید بر آموزه اخلاقی احترام است. در این مقاله با تأکید بر آموزه های اسلامی و به روش توصیفی تحلیلی به مهم ترین روش های شناختی که می توان کودکان را با مفاهیم ارزشی آشنا کرد، پرداخته شده است. نتایج این بررسی و تحلیل نشان می دهد بر اساس آموزه های دینی، روش هایی چون انگاره سازی و اصلاح جهان بینی کودک، ایجاد شرایط برای مواجهه معرفتی کودک با نتایج منطقی رفتار، گفتمان سازی اخلاقی با رویکرد چالشی و تبیین معرفتی معیارها و مصادیق عینی ارزش ها می تواند منجر به آموزش و یادگیری شناختی کودکان نسبت به آموزه های اخلاقی مثل احترام شود. از سویی این ساحت شناختی می تواند زمینه شکل گیری عواطف و سبب ایجاد انگیره در حرکت عاطفی و عملی کودکان نسبت به آموزه های دینی شود.