مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱۴۱.
۱۴۲.
۱۴۳.
۱۴۴.
۱۴۵.
۱۴۶.
۱۴۷.
۱۴۸.
۱۴۹.
۱۵۰.
۱۵۱.
۱۵۲.
۱۵۳.
۱۵۴.
۱۵۵.
۱۵۶.
۱۵۷.
۱۵۸.
۱۵۹.
۱۶۰.
اخلاق اسلامی
حوزه های تخصصی:
مسئله «سقط جنین در بارداری حاصل از تجاوز به عنف» ازجمله مسائل حساس، چالشی و بحث برانگیز محافل گوناگون علمی است که به رغم اهمیت بسیار، از حیث بررسی حکم اخلاقی کمتر مدنظر قرار گرفته و با آن به مثابه یک مسئله حاشیه ای برخورد شده است. خلأ حکم اخلاقی صریح موجب شده است زنان باردارشده از این رهگذر در دوراهی تردید بین حفظ جنین و تحمل فشار سنگین خانواده و جامعه ازیک سو، و اسقاط جنین از سوی دیگر قرار گیرند. اینجا ست که نگاه اخلاقی به این مسئله اهمیت پیدا می کند. در عین مخالفت برخی از مکاتب اخلاقی با مسئله سقط جنین و آوردن ادله متقن به نفع خویش، برخی از دانشمندان اخلاق غربی با آوردن ادله ای همچون حقّ دفاع از خویش، حق شخص بر تن خویش و مانند آن سعی در اثبات جواز اخلاقی این کار از سوی زنان نموده اند، وحال آنکه پس از تجزیه و تحلیل داده های ایشان توسط اخلاق اسلامی، می توان به این نتیجه رسید که ادله ایشان قاصر از اثبات اخلاقی بودن اسقاط جنین در بارداریِ حاصل از تجاوز به عنف است، و این معلول نگاه افراطی یا تفریطی مکاتب اخلاقی غربگرا به مادر و جنین است. اما مکتب اخلاقی اسلام با نگاه منصفانه به جنین و مادر و ارائه بسته پیشنهادی مطلوب، در عین حکم به عدم جواز سقط جنین، مراعات حال مادر را نیز نموده است.
ترغیب به سرگرمی در سبک زندگی از منظر اخلاق اسلامی
حوزه های تخصصی:
با توجه به رشد روزافزون اوقات فراغت و پدیدآمدن سرگرمی های نو و مدرن در سبک زندگی انسان امروزی، ترسیم جایگاه این سرگرمی ها در سبک زندگی یکی از چالش های اخلاقی عصر حاضر است. با توجه به مضرات و فواید سرگرمی های نو، باید روشن شود این سرگرمی ها با چه شرایطی می توانند مفید باشند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی در پی بررسی آموزه های اخلاق اسلامی و به طور خاص ادله ترغیب کننده به سرگرمی در این زمینه است. در این مقاله، به این نتایج رسیدیم که از سرگرمی ها نیز می توان برای رسیدن اهداف اسلامی استفاده کرد و اسلام با بیان بایدها و نبایدهای اخلاقی، معیارهایی برای این استفاده مطلوب مطرح می کند. براین اساس، سرگرمی مطلوب بیهوده نیست و در راستای مسئولیت های اساسی تعیین شده برای انسان است، حلال است، به کرامت انسان لطمه نمی زند، و در پرداختن به آن اعتدال رعایت می شود. همچنین براساس آموزه های ترغیب کننده به سرگرمی، برخی از خواص و کارکردهای سرگرمی های مطلوب عبارت اند از: یادگیری و آموزش، ایجاد تفریح و شادی، ایجاد آرمیدگی و تجدید قوا، شکوفاکردن استعدادها، ایجاد توسعه اقتصادی و تنوع در زندگی.
تبیین ابعاد فقهی و اخلاق اسلامی در آمایش آب(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش سیاسی فضا دوره چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۶)
۳۴۱-۳۲۱
حوزه های تخصصی:
در دین مبین اسلام همواره بر اهمیت آب تاکید فراوان شده و استفاده به قدر کفایت از این عنصر هستی بخش مورد تاکید آیات و روایات متعدد بوده است. با توجه به اینکه امروزه عامل بسیاری از تنازعات ملی و فراملی مسئله آب است، لذا بحث آمایش آب به ویژه در کشورهایی از جمله ایران که با تنش آبی مواجه هستند، بسیار ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر قصد دارد از منظر قواعد فقه اسلامی مانند لاضرر، اتلاف، اهم و مهم، تسلیط، نفی سبیل، حلیت، لاحرج، حدکفاف، تزاحم مصلحت و وجوب دفع ضرر محتمل و قواعد اخلاق اسلامی مانند عدالت، اعتدال، امنیت، خیرخواهی، معنویت، بررسی اثرات زیست محیطی طرح های توسعه ای و آبادانی، بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی را در برنامه ها و طرح های عمرانی مرتبط با آمایش آب تشریح و تبیین نماید. در واقع هدف اصلی پژوهش حاضر استخراج بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی در پروژه ها و برنامه های عمرانی مرتبط با آمایش آب است و قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که "چه بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی در برنامه ها و طرح های عمرانی مرتبط با آمایش آب می بایست مدنظر قرار گیرند؟" این پژوهش از منظر هدف بنیادین و توسعه ای بوده و با روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است. همچنین به منظور گردآوری داده ها از روش مطالعات اسنادی- کتابخانه ای بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش ابتدا با روش تحلیل محتوای کیفی و سپس با استفاده از روش استدلال منطقی استنتاج شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد در صورتی که اصول و قواعد فقه و اخلاق اسلامی در برنامه ها و قوانین مرتبط با آمایش آب کشور مدنظر قرار گیرد، می توان بر بسیاری از آسیب ها و چالش های موجود در بخش آب فائق آمد. این امر نیازمند تدوین یک طرح جامع با ملاحظات ویژه فقهی و اخلاق اسلامی مرتبط با آمایش آب و البته اجرای دقیق آن است.
مبانی تأثیرگذار در تدریس بر اساس آموزه های اسلامی
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی تأثیرگذار در تدریس، براساس آموزه های اسلامی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که هدف از یادگیری و آموزش، تربیت و رشد معنوی بوده که نتیجه آن سعادت و قرب الهی است. این مبانی در سه حیطه شناختی، عاطفی و رفتاری تدریس تأثیرگذار خواهد بود. در این پژوهش، مبانی تأثیرگذاری چون فاعلیت و تأثیر حق در تدبیر انسان و عالم، امانت انگاری علم و متعلم، دو بُعدی بودن انسان؛ برخورداری های فطری، کرامت مندی انسان، نیازمندی انسان به دیگران در شئون حیات، خطاپذیری معارف بشری، تأثیر نیّت در امر آموزش، تفاوت انسان ها در ظرفیت ها و قابلیت ها، اختیارمندی انسان در آموزش، مورد بازخوانی قرار گرفته و تأثیر آن در قلمرو آموزش تبیین گردید.
ارزیابی دیدگاه منتقدان حضور طلاب در عرصه های نوین فرهنگی تبلیغی با رویکرد اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه های تخصصی:
فعالیت بعضی از طلاب در عرصه های نوین فرهنگی و اجتماعی (مانند فضای مجازی،) میدان های ورزشی (چون داوری مسابقات ورزشی یا لیدری ورزشی) و فضاهای هنری (مثل بازیگری سینما) که با هدف و انگیزه تبلیغ انجام می گردد، موافقان و منتقدانی دارد. استدلال های اخلاقی و اجتماعی که حول محور تنافی ورود به عرصه های جدید تبلیغی با شأن طلبگی می گردد، مهم ترین دلیل منتقدان است. در مقاله حاضر، این استدلال ها با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس معیارهای اخلاق اسلامی مبتنی بر استدلال های عقلانی و آموزه های متخذ از منابع اسلامی بررسی می شود. نتیجه آنکه چون دیدگاه منتقدان در برخی از مصادیق با روح آموزه های دینی و غایت و هدف تبلیغ دین سازگاری ندارد، می توان ضمن پایبندی به ارزش های اسلامی و رعایت شئون روحانیت به چنین عرصه هاییوارد شد. البته در برخی موارد اگر ورود به این عرصه ها به شهرت و نقضشرع مقدس منجر شود، مجاز نیست و با مسائلی همراه است که حکم اخلاقی متفاوتی را می طلبد.
ناکارآمدی تربیت دوجنسیتی در تقابل با اخلاق اسلامی
منبع:
دین پژوهی و کارآمدی دوره ۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳)
99 - 120
تربیت دوجنسیتی به عنوان روش تربیتی نوین در برخی جوامع در حال گسترش است. این شیوه تربیتی که به لحاظ جنسی بین دختران و پسران تمایزی قائل نیست، به دنبال پرورش افرادی است که صرف نظر از جنس، متناسب با موقعیت، زنانه و یا مردانه رفتار کنند. این دیدگاه جدید در رویارویی با برخی علوم دچار چالش است. چالش های زیستی، روانشناسی و اخلاقی از جمله این چالش هاست. تبیین ابعاد مختلف چالش اخلاقی از نکاتی است که باید به آن پراخت تا تقابل این رویکرد با آموزه های اخلاق اسلامی روشن شود. در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع اسلامی ، به بررسی چالش های تربیت دوجنسیتی از منظر اخلاق اسلام می پردازیم. برای رسیدن به این منظور استدلال های مدافعان تربیت دوجنسیتی از جمله استدلال تقابلهای قطبی، برتری فضای عمومی و عامل ستم مورد توجه قرار گرفته و بعد از نقد و بررسی آنها، استدلال مبتنی بر تفاوتها، حکیمانه بودن ویژگیهای اختصاصی و چالش تشبه زنان و مردان، در ردّ تربیت دوجنسیتی تبیین شده است. آنچه از این پژوهش به دست آمد نشان می دهد که از نظر اخلاق اسلامی تربیت باید متناسب با جنس هر فرد و در راستای شکوفایی استعدادهای طبیعی و فطری آنها باشد.
حق سقط جنین برای زنان از دیدگاه اخلاق اسلامی
منبع:
زن و فرهنگ سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۴
31 - 42
هدف پژوهش حاضر بررسی حق سقط جنین برای زنان در اخلاق اسلامی می باشد. جامعه پژوهش کلیه متون و منابع مکتوب اخلاق اسلامی می باشد. نمونه پژوهش مطالب مرتبط با حق سقط جنین برای زنان در اخلاق اسلامی بود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. داده ها به صورت تحلیل محتوا انجام شد. نتایج نشان داد که دو استدلال عمده در مورد سقط جنین ارادی، در بین متفکرین غیرمسلمان وجود دارد؛ یکی استدلال بر تملک مادر بر بدن خود برای سقط جنین و دیگری شخصانیت جنین. با توجه به دیدگاه اخلاق اسلامی در خصوص سقط جنین مشخص شد که استدلال بر تملک مادر بر بدن خود برای سقط جنین تا اندازه ای درست است؛ به این معنا که مادر در صورت متضرر شدن در برخی موارد می تواند اقدام به سقط کند. هم چنین معیار شخصانیت اجمالاً از دیدگاه اخلاق اسلامی مورد قبول واقع شده است؛ و در این زمینه شارع مقدس مبنایی مطرح می کند که فصل الخطاب و در حقیقت دلیلی نقلی و تعبدی است. از این منظر، جنین پیش از چهارماهگی شخص محسوب نمی شود. این دیدگاه در خصوص شخصانیت جنین را می توان شخصانیت اسلامی نام نهاد که با آن چه دانشمندان علوم تجربی می گویند متفاوت است. در آموزه های اسلامی سقط جنین به صورت اختیاری و ارادی که به مرگ جنین منتهی شود، مشروع نیست مگر در جایی که جان مادر در خطر است و یا این که روح در جنین دمیده نشده و وجود آن برای مادر ضرر غیرمتعارف و قابل ملاحظه ای داشته باشد.
تبیین احکام و اخلاق اسلامی در زیبایی شناسی معماری اسلامی با تاکید بر اندیشه علامه جعفری(مقاله علمی وزارت علوم)
موضوع هنر و زیبایی و زیبایی شناسی از گذشته های دور تا کنون به عنوان یکی از ابعاد مهم زندگی انسانها و بعد مهمی از فلسفه، مورد توجه عام و خاص بوده است . رویکرد فلسفی در زیبایی شناسی به بررسی چیستی، چرایی، ریشه ها، علل و ضرورتها و تحلیل آن-ها، موضوع می پردازد. هدف این مقاله تبیین باید و نبایدهای زیبایی شناسی در معماری اسلامی از منظر فقهی و اخلاق اسلامی است که با روش پژوهش تحلیل محتوای متون نیز استدلال منطقی و شیوه های اسنادی و کتابخانه ای انجام می شود. زیبایی شناسی از منظر اسلام را می توان از دو جنبه فقهی و اخلاقی مورد واکاوی قرار داد. از جنبه فقهی و احکام اسلامی نباید در هر اقدام و عملی حقوقی از خداوند، خویشتن، سایر انسانها و خلقت زیست محیطی تضییع شود. این امر ممکن است در مصادیق گوناگونی مانند سوء استفاده از قوانین و مقررات در احداث ابنیه، نپرداختن وجوهات شرعیه و حقوق محرومان، عدم توجه به جایگاه عبادت و فضای عبادی در بناهای به ظاهر زیبا، فراهم آوردن بستر و فضای گناه، ضرر رساندن به سایر افراد و همسایگان و طبیعت نمودار شود. از جنبه اخلاقی نیز انسان از پرداختن صرف به ظاهر و زیباسازی بنا و فضا و بی توجهی به سایر ابعاد مانند تواضع، کمک به نیازمندان، یاد معاد و رضای خداوند، منع شده و نیز افراط و تفریط در زیبایی و اراستن بیش از حد بنا و فضا برای امور دنیوی علاوه بر آثار و تبعات مذکور ممکن است موجب رشک برانگیزی و حسرت دیگران منجر شود.
انگیزه های استهزا در اخلاق اسلامی با تأکید بر دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه های تخصصی:
استهزا یکی از رفتارهای زننده و ناپسند در زندگی اجتماعی به شمار می آید. همچنین این عمل در اخلاق اسلامی به شدت محکوم است. در جای جای قرآن کریم نیز تمسخر یکی از موانع و مشکلات جدی انبیا در مسیر هدایت دانسته شده است. این مقاله در پی یافتن انگیزه ها و عوامل بروز رفتارهای استهزاگونه در جامعه با توجه به دیدگاه آیت الله مصباح یزدی است. این نوشته به روش توصیفی تحلیلی با گردآوری کتابخانه ای اطلاعات سامان یافته است. براساس دیدگاه و طرح کلی ایشان درباره انگیزه های نفس، عوامل پیدایش استهزا را می توان به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم کرد. انگیزه های فرعی ترکیبی از انگیزه های اصلی بوده و بازگشت آنها نیز به حب ذات است. انگیزه های اصلی شامل حب بقا، حب کمال و لذت جویی است. کمال جویی خود به دو بخش قدرت طلبی و علم دوستی تقسیم می شود. خودکم بینی، خودبرتربینی و حسادت نیز از مصادیق انگیزه های فرعی است. به طور کلی تمام این انگیزه ها مبتنی بر هرم سه بعدی نفس بوده، نوع شناخت و هوای نفس عامل انحراف کشش های فطری خواهد بود.
روش برخورد با مخالفان از منظر اخلاق اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه های تخصصی:
یکی از مسائل چالش انگیز اخلاق اجتماعی، مسئله برخورد حکومت اسلامی با مخالفان داخلی است. هدف مقاله پیش رو از بررسی این مسئله، ارائه معیار جامع و صحیح به حاکمان، برای برخورد با مخالفان داخلی است. روش این مقاله، توصیفی تحلیلی همراه با تکنیک اسنادی و کتابخانه ای است. به این منظور ابتدا مراد از حکومت و مخالف آن و سپس انواع مخالفان مطرح شده و پس از اثبات اصل برخورد با مخالف توسط حاکمان، به روش های برخورد با مخالفان در منابع اخلاق اسلامی (به صورت مشخص قرآن و سنت) پرداخته شده است. یافته اصلی این پژوهش رسیدن به یک اصل کلی و فراگیر از میان شواهد متعدد در قرآن و سنت است. این معیار فراگیر، برخورد هدایتی حاکم، به صورت مرحله ای است. این مراحل، شامل روش های متنوعی می شود. در پی تنوع روش ها، لحاظ تفاوت میان مخالفان و یکسان ندیدن آنها ضروری است. این روش ها عبارت اند از: مدارا، قاطعیت کلامی و قاطعیت فیزیکی و جهاد.
راهبردهای تدوین و ترویج «نظام نامه اخلاق حرفه ای باشگاه های ورزشی»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه اخلاق سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۷
۹۴-۶۹
حوزه های تخصصی:
حرفه ای شدن رشته های ورزشی موضوع مهمی است که امروزه با نتایج نیک و پیامدهای ناگوار، اندیشمندان عرصه ورزش را به خود واداشته است. از برایندهای نابهنجار این رویداد، فروکاستن ارزش های اخلاقی است. یکی از راه های برون رفت از این وضعیت و نهادینه سازی اخلاق در ورزش، تدوین نظام نامه ای برای رعایت ارزش های اخلاقی در باشگاه های ورزشی به عنوان مهم ترین نهاد ورزشی است. این نظام نامه مجموعه ای از رهنمودهای اخلاقی است که با ترسیم الگویی از رفتار صحیح حرفه ای، راهبردی نظام مند برای درونی سازی ارزش ها و هنجارهای اخلاقی ارائه می کند و متولیان ورزش را در تصمیم گیری و گسترش استانداردهای حرفه ای یاری می دهد. این پژوهش با رویکرد نظام سازانه، با شیوه توصیفی تحلیلی، فرایند تدوین و ترویج نظام نامه مطلوب را در 7 گام ترسیم می کند: 1. ایجاد حساسیت اخلاقی؛ 2. تشکیل کمیته تخصصی اخلاق؛ 3. تدوین اصول و خط مشی؛ 4. دیدگاه سنجی؛ 5. تلاش های ترویجی (آموزشی، پرورشی و حقوقی)؛ 6. بازخوردگیری؛ 7. بازنگری و اصلاح نظام نامه .
واکاوی ضرورت سرگرمی در سبک زندگی از منظر آموزه های اخلاقی اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷۰)
73 - 102
حوزه های تخصصی:
سبک زندگی مادی انسان امروزی، سرگرمی را به مثابه گریزگاهی از مشکلات و رسیدن به آرمان های ادعایی تمدن جدید بشری مطرح کرده است. با این حال، به اذعان بسیاری از منتقدان، این مشغولیت محبوب با آسیب ها و مضراتی برای انسان همراه بوده است. ازآنجاکه بررسی دیدگاه اسلامی برای برون رفت از مسائل موجود در این عرصه امری قابل اعتناست و دانش اخلاق و به طور خاص دانش اخلاق کاربردی عهده دار ارزش گذاری افعال انسان، در موارد بحث انگیز است، این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، در پی مشخص کردن ضرورت سرگرمی در سبک زندگی اسلامی از منظر آموزه های اخلاقی اسلام است. در تحقیق حاضر، از کاربست آموزه های اخلاق اسلامی برای سرگرمی ها، این نتایج به دست آمد: خاستگاه اصلی نیاز به سرگرمی در سبک زندگی اسلامی، صنعتی شدن جوامع یا اموری چون غریزه، لذت خواهی (به معنای آنچه لذت گرایان می گویند) یا مذهب نیست، بلکه خاستگاه اصلی این نیاز، فطرت انسان است؛ بر این اساس، ضرورت پرداختن به سرگرمی در سبک زندگی به حدی است که می توان آن را از جمله مؤلفه های اساسی زندگی خردمندانه دانست و اختصاص ندادن اوقاتی به آن را رفتاری غیرعقلایی و نکوهیده محسوب کرد. با این حال، نباید پرداختن به سرگرمی به شکل افراطی و به گونه ای باشد که موجب غفلت انسان از دیگر فعالیت های مهم خود شود.
ارزیابی انتقادی مبنای تساوی در تربیت دوجنسیتی بر اساس آموزه های اخلاقی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تربیت اسلامی سال هجدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴
27 - 46
حوزه های تخصصی:
رویکرد جدید تربیت دوجنسیتی شکل جدیدی از نقش جنسیتی را تعریف می کند که خصوصیات و ویژگی های زنانه و مردانه را برای هر دوجنس به صورت یکسان و برابر می خواهد. یکی از مهم ترین مبانی که در این رویکرد بر آن تأکید می شود تساوی است. مبنای اخلاق اسلامی در مواجهه با جنسیت زنانه و مردانه توجه به تفاوت ها و نقش ها متناسب با ویژگی های تکوینی زنانه و مردانه است. این پژوهش که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است با روش توصیفی−تحلیلی، با رویکرداخلاق اسلامی مبتنی برمنابع اسلامی همچنین منابع مرتبط با مسئله از جمله متون روانشناسی، جامعه شناسی و مطالعات زنان مبنای تساوی درتربیت دوجنسیتی را مورد ارزیابی و نقد قرار می دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اخلاق اسلامی زن و مرد را با توجه به اشتراکات از نظر ازرشی برابر می داند ولی با توجه به تفاوت ها و استعدادها و توانایی هایی تکوینی هرکدام −به عنوان حق طبیعی− دارای وظایف خاصی می داند که توجه و رعایت آن باعث دستیابی به سعادت فرد و جامعه می شود. اخلاق اسلامی چنین تشابه مبتنی بر همسانی تکوینی زن ومرد درخلقت را نمی پذیرد.
آسیب شناسی قواعد و رویه های منظر و نماهای شهری از منظر فقه شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای سال هشتم بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۴
181 - 215
حوزه های تخصصی:
بی نظمی و اغتشاش در مصالح نماها، فرم و سبک نماها، تعداد و فرم بازشوها، تابلوهای تبلیغاتی و الحاقات نماها، منظر شهرهای امروزی را از الگوی مطلوب اسلامی دور کرده است. آسیب های نما و ناایمنی آن، لزوم بررسی دقیق انطباق وضعیت نماها با توقعات فقه اسلامی را محرز می نماید. این پژوهش کیفی از طریق مطالعه کتابخانه ای، تحلیل محتوای متون فقهی شیعه و مشاهده میدانی، سعی در آسیب شناسی رویه های منظر و نماهای شهری، دارد. سنجش انطباق رویه های حاکم بر منظرسازی شهری با فقه شیعه هدف اصلی در این پژوهش بوده و با اشاره به قواعد حرمت الگوگیری از بیگانه، قاعده لاضرر، قاعده اتلاف، قاعده رعایت حق الناس و پرهیز از اشرافیگری، به نقد و آسیب شناسی نماهای شهری پرداخته است. این نوشتار نتیجه می گیرد کمیته ای متشکل از متخصصین نماسازی، منظرشهری و قواعد فقهی می بایست انطباق طرح ها و الگوهای نماسازی را با قواعد فقهی و قواعد اخلاقی منظر شهری بررسی نمایند. در سطح کارشناسی نیز آموزش مبانی فقهی حاکم بر منظر شهری به ناظران ساختمانی اهمیت دارد. همچنین هریک از مصالح به واسطه ویژگی های خود ممکن است با برخی از قواعد فقهی منافات داشته باشد که الزامی است طراحان نما مطابق با اخلاق منظرسازی و در انطباق با قواعد فقهی اقدام به ارائه الگوها نمایند.
عوامل توفیق معراج السعاده در اقناع مخاطب(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اخلاق وحیانی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۷)
153 - 180
حوزه های تخصصی:
از میان انواع آثار، کتب اخلاقی باید به اقناع مخاطب توجه بیشتری داشته باشند، زیرا اصولاً با این هدف نوشته شده اند که بر رفتار مخاطبان تأثیر بگذارند؛ رذایل اخلاقی شان را بزدایند و آنان را به انجام کارهای نیک برانگیزند. یکی از مهم ترین آثار اخلاقی شیعی به زبان فارسی، معراج السعاده نام دارد. ملّا احمد نراقی (درگذشته به سال 1244 یا 1245 ق) جامع السعادات پدرش ملّا مهدی (متوفّی 1209 ق) را از عربی به فارسی به صورت آزاد ترجمه کرده، مطالبی به آن افزوده و در تنظیم مطالب هم اصلاحاتی انجام داده است؛ به گونه ای که خود در مقدمه کتاب که نامش را معراج السعاده گذاشته، از «تألیف» سخن می گوید. نراقی در طرح مباحث اخلاقی این کتاب از آیات قرآن مجید، احادیث و روایات معتبر شیعه، کتب اخلاقی پیشین، دیدگاه های حکمای یونانی و ادبیات غنی فارسی بهره برده است. این کتاب از همان دوران جایگاهی والا در میان کتب اخلاقی فارسی یافت. نشانه های این توفیق در مقاله شرح داده خواهد شد. رواج و اشتهار این اثر علاوه بر اینکه به ارزش مطالب مندرج و اعتبار فاضلین نراقی (ملّا مهدی و ملّا احمد نراقی) مربوط است، به ویژگی هایی از متن بازمی گردد که منجر به اقناع مخاطب می شود. در این مقاله بر متن کتاب معراج السعاده تمرکز خواهد شد و عوامل توفیق ملّا احمد نراقی در ارتباط گیری با مخاطبان و اقناع آنان از نظر خواهد گذشت.
بررسی تطبیقی آموزه های اخلاقی درسور مکی و مدنی و نقش آن در هویت یابی اخلاق اسلامی
حوزه های تخصصی:
آموزه های اخلاقی مجموعه ای از خلق و خوها و ملکات نفسانی انسان می باشد که فضائل و رذائل منشعب یافته از آن است. قرآن کریم مجموعه ای از ارزش های اخلاقی را، چه از نوع فردی و چه اجتماعی به بشریت عرضه کرده و انسان ها را به سوی این ارزش های والای انسانی دعوت نموده است. لازمه این امر دوری از رذائل و کسب فضائل می باشد. این مقاله با روش مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی–تحلیلی بیان می دارد، در هر دو قسم از سور مکی و مدنی قرآن کریم آموزه های اخلاقی مطرح گشته اند. لحن تند و شدید سور مکی دال بر طرد رذائل و فردسازی اخلاق در جامعه آن عصر دارد، اما لحن ملایم و خفیف سور مدنی دال برکسب فضائل و اجتماعی سازی اخلاق در آن بازه زمانی است. بنابراین استنباط می شود، رعایت اصول و ارزش های اخلاق فردی و پایبندی به آن، شاکله و متن زندگی اجتماعی را شکل می دهد و نقش مهمی در شکل گیری و هویت یابی اخلاق اسلامی دارد.
رویکردی انتقادی به اخلاق پژوهی سفرنامه نویسانِ دوره قاجار در مورد ذبح حیوانات
منبع:
تأملات اخلاقی دوره ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲
117 - 137
حوزه های تخصصی:
دوره قاجار از مهم ترین دوره های تاریخ معاصر ایران و اوج حضور اروپاییان در ایران است. در این دوره سفرنامه نویسان اروپایی به صورت سیاحت شخصی و گاه به صورت هیئت های اعزامی از سوی ابرقدرت های اروپایی در ایران حضور پیدا می کردند. این افراد شامل سیاحان، پزشکان، شخصیت های سیاسی و اقتصادی و حتی میسیونرهای مذهبی بوده اند، سفرنامه نویسان هر کدام باانگیزه و بینشی خاص، بنا بر روحیه و جنبه فرهنگی و اجتماعی خود و درحالی که فرهنگ سرزمین خود را به همراه دارند به بررسی وضعیت طبیعی جغرافیایی تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی محل سفر خود می پردازند، سفرنامه نویسان در گزارش های خود بر تضییع حقوق حیوانات اشاره کرده اند، برای نمونه گزارشاتی از ذبح حیوانات در ایام محرم و اعیاد نقل کرده و این سلب حیات را یکی از موارد تضییع حقوق حیوانات دانسته اند. این پژوهش در صدد پاسخ گویی به این سؤال است که آیا این اتهام و سوءبرداشت سفرنامه نویسان از تضییع حقوق حیوانات درست است؟ این فرضیه دنبال می شود که سفرنامه نویسان، اولا با اهدا ف و اغراض سوء این گزارشات را بیان کرده اند. ثانیا به دلیل درهم تنیدگی فقه و کلام و اخلاق در سنت اسلامی ایجاد مرز مشخص بین ادله اخلاقی و کلامی در مرضوع ذبح حیوانات امکان پذیر نیست و از طرفی هم اسلام، انسان را مجاز به استفاده از حیوانات می داند، ولی برای حیوانات حقوق و آداب اخلاقی قرار داده است که رعایت آن بر همگان واجب است. روش نگارش این نوشتار؛ توصیفی، بر اساس گزارش های سفرنامه نویسان دوران قاجار و سپس از روش تحل
اثربخشی آموزش حل مسئله بین فردی مبتنی بر آموزه های اسلامی بر سلامت روان زنان جوان زندانی شهر کرمانشاه(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
منبع:
پژوهش در دین و سلامت دوره ۸ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴
34-45
حوزه های تخصصی:
سابقه و هدف: امروزه در سراسر دنیا در بستر زندان ها از طریق برنامه های مداخله ای روان شناختی به دنبال کارآمدکردن زندانیان در جهت ارتقای حل مسئله اجتماعی، بازسازی شخصیت و ارتقای سلامت روان آنان تلاش های فراوانی صورت گرفته است. بنابراین، نظر به قدمت برنامه های مداخلات زندان محور، ارائه خدمات اصلاحی، تربیتی و آموزشی و همچنین بررسی تأثیر آن بر توانمندساری زندانیان اهمیت ویژه ای دارد. ازاین رو، این پژوهش با هدف اثربخشی حل مسئله بین فردی مبتنی بر آموزه های اسلامی بر سلامت روان زنان جوان زندانی شهر کرمانشاه انجام شد. روش کار: طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری این مطالعه تمامی مجرمان زن جوان زندان مرکزی شهر کرمانشاه در سال 1398 بود که تعداد 30 نفر از آنان با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و با انتساب تصادفی به دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گواه (15 نفر) جایگزین شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه سلامت روان گلدبرگ استفاده شد. ده جلسه دو ساعته آموزش حل مسئله بین فردی دزوریلا و نزو که با آموزه های اسلامی ترکیب شده بود به صورت هفته ای دو بار برای گروه آزمایش برگزار شد. داده ها به روش تحلیل کوواریانس بررسی شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش حل مسئله بین فردی مبتنی بر آموزه های اسلامی بر مؤلفه های اضطراب، کارکرد اجتماعی و علائم افسردگی اثر معناداری داشت (05/0P<)؛ حال آنکه مداخله مورد نظر بر مؤلفه علائم جسمانی اثر معناداری نداشت. نتیجه گیری: با توجه به نتایج کارآمد آموزش حل مسئله بین فردی مبتنی بر آموزه های اسلامی می توان از آن به عنوان یک برنامه مداخله ای اصلاحی و پیشگیرانه در زمینه سلامت روان زنان جوان زندانی استفاده کرد.
مؤلفه ها و شاخص های اخلاق و رفتار سیاسی کارگزاران دولت اسلامی از منظر مقام معظم رهبری مد ظله العالی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مدیریت اسلامی سال ۳۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱
85 - 124
حوزه های تخصصی:
مدیریت اسلامی در جامعه ایرانی را می توان یکی از کلیدواژه های اصلی انقلابی دانست که دین اسلام در آن محوریت دارد؛ در این راستا از منظر امام (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) سیاست و اخلاق و رفتار فردى و اجتماعى ناشی از آن از دین قابل تفکیک نیست. از نگاه رهبران فرزانه انقلاب، در اسلام قدرت با اخلاق پیوسته است و قدرت عارى از اخلاق، یک قدرت ظالمانه و غاصبانه است؛ بنابراین یکی از الزامات مدیریت اسلامی تعهد و تقید کارگزاران دولت اسلامی به اخلاق اسلامی و رفتار ناشی از آن برای کاربست سیاست در جامعه است که رفتار سیاسی متفاوتی از الگوهای رایج سیاسی در کشورهای دیگر را می طلبد.با هدف شناسایی ویژگی های اخلاق و رفتار سیاسی اسلامی تحقیق پیش رو به این سوال پرداخته که شاخص های اخلاق و رفتار سیاسی کارگزاران دولت اسلامی از منظر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) کدامند؟ برای پاسخ به سوال پژوهش، فرمایشات معظم له از سال 1368 تاکنون با استفاده از روش پیشنهادی اترید- استرلینگ که یکی از روش های کدگذاری در تحلیل مضمون است بررسی و این نتیجه حاصل شده که شاخص های اخلاق و رفتار سیاسی مدنظر ایشان را در مولفه های ایمان، بصیرت، تبیین درست، اعتماد، عدالت، شجاعت، قانونمداری، مصلحت شناسی و پایداری با 34 شاخص که در مدل انتهای تحقیق آمده می توان دسته بندی نمود.
اصول اخلاق سازمانی در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات منابع انسانی سال ۷ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۵
141 - 164
حوزه های تخصصی:
اخلاق در کنار دانش و مهارت از مهم ترین قابلیت های هر مدیر در سازمان به شمار می رود. محیط های سازمانی در رشد اخلاقی افراد نقش اساسی دارند و اخلاق و رفتار مدیران این سازمان ها به شدت بر دیگران و نتایج عملکرد سازمان در حال و آینده تاثیر گذار است. در یک نظام اسلامی انتظار می رود مدیران سازمانی پایبند به اصول اسلامی و اخلاقی در حرفه خود باشند و منجر به توسعه اخلاق اسلامی نه تنها در سازمان بلکه در کل ابعاد جامعه باشند. این پژوهش با هدف تبیین اخلاق اسلامی در سازمان ها از دیدگاه آموزه های دینی انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را قرآن، نهج البلاغه و کتب معتبر روایی تشکیل داده اند. همچنین، نمونه آماری را مجموعه ای از آیات و روایات که به طور مستقیم و غیرمستقیم با هدف پژوهش ارتباط داشتند، تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری نیز بدین صورت بوده است که به آیات و روایات ممکن مراجعه و مورد خاص انتخاب شده است. روش گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای بوده و از ابزار فیش برداری استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که اخلاق سازمانی در اسلام شامل؛ کسب رضای خداوند، اخلاص در کار، نظم کاری، اصل اتقان در کار، حفظ کرامت انسانی، وجدان کاری، رعایت حدّ اعتدال، خوش برخوردی و خوش رویی، رازداری، امانت داری، اتلاف وقت، دلسوزی، اهمیت دادن به کار، انجام هر کاری در وقت خود، جدیّت در اشتغال به هر کاری، پشتکار و عدم یأس، کم فروشی و رشوه خواری می گردد. در راستای به کارگیری نیروی انسانی مقید به رعایت اصول اخلاق سازمانی، آموزش عملی اخلاق به مدیران و کارکنان و در نهایت، تدوین منشور اخلاقی برای سازمان ها، ازجمله پیشنهادها و راه کارهای نهادینه کردن اخلاق اسلامی در سازمان ها می باشند.