سیاست و اخلاق

پژوهش حاضردرصددآشکارسازی و تحلیل نگرش امام علی (ع) به مبانی سیاست بر پایه اخلاق و واکاوی آسیب های آن در پایداری حکومتها وبیداری ملتها نگارش شده است( مسئله )؛ این تحقیق که با روش کیفی و رویکرد توصیفی - تحلیلی مبتنی بر داده های کتابخانه ای با تأکید بر نهج البلاغه سامان یافته، می کوشد زیر ساخت های پیوند اخلاق و سیاست را در نگرش امام علی(ع) و با تکیه بر خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار نهج البلاغه تبیین کند.( روش ) نگره سیاست بر پایه اخلاق به عنوان یکی از رویکردهای مطرح شده در پیوند این دو مقوله با یکدیگر است که بررسی جامع از بُن مایه ها و درون مایه های آن می تواند در سطح گسترده بر پایداری حکومت ها و بیداری ملتها اثر شگرفی گذارد.( فرضیه ) با فحص در رهیافت اندیشه حکومتی امام (ع) می توان چنین دریافت که سیاست علی رغم تنوع برداشت ها، بدون پشتوانه اخلاق آسیب های مختلف فردی و اجتماعی را به همراه خواهد داشت. بهسازی زیر ساخت های اخلاق مداری درسیاست می تواند زمینه اصلاح رفتارها و مناسبات جمعی را فراهم سازد. ره آورد این رویکرد، تجمیع زیرساخت های جامعه بر پایه اخلاق مداری و دین مداری به ویژه گفتمان در پیوند با نهاد زمامداری است. برون داد و یافته ها نشان می دهد در اندیشه امام نگرش توحیدمدارانه، امانت مدارانه، خدمت مدارانه، ابزارمدارانه، کرامت مدارانه به سیاست و سیاست گذاری زمینه را برای حاکمیتی سالم و جامعه ای آگاه، نظام مند و اخلاق مدار فراهم می کند. لذا این نگرش بستری مناسب برای همدلی و تجلی تعامل هدفمند در جامعه خواهد شد.( یافته ها )

قدرت نرم، برآیندی از چهره مثبت و لطیف قدرت است که در آن جلوه مثبتی از سیاست ها ارائه می شود؛ به طوری که مردم بدون هیچ اجبار و اِکراهی، اهداف حکومت را محقّق سازند. یکی از منابع مهم تولید قدرت نرم، رعایت اخلاق در حوزه سیاست است. در این مقاله به روش اِسنادی و با رویکرد توصیفی۔ تحلیلی به بررسی رویکرد امام علی (ع) به اخلاق در حوزه سیاست و کارکرد آن در تولید قدرت نرم، پرداخته شده است . نتیجه پژوهش، مشخص می سازد که امام علی (ع) به شدّت و سرسختانه به رعایت ارزش های اخلاقی پایبند بوده اند و رویکرد آن  حضرت به اخلاق در حوزه سیاست، بر پایه چهار اصل «اصالت اخلاق و عدم استفاده ابزاری از آن»، «ثبات ارزش های اخلاقی و انعطاف ناپذیری آن حتی در حادترین شرایط سیاسی»، «کنترل و مهار قدرت توسط اخلاق» و «همبستگی و پیوستگی اخلاق و سیاست» استوار است. این رویکرد، سبب نهادینه شدن ارزش های اخلاقی در جامعه شده و مانع بروز فساد در مراکز تجمیع قدرت و سیاست خواهد بود و به همین دلیل، کارآیی و کارآمدی بالایی در تولید قدرتِ نرم دارد. شناخت رویکرد علوی به اخلاق، اشکالات نظریه قدرت نرم همچون نگاه ابزاری و سودگرایانه به اخلاق، نسبی و سلیقه ای بودن ارزش ها، و جدایی اخلاق از سیاست را بیش از پیش آشکار می سازد.