سید محمدحسن میرمحمدیان

هدف این مقاله، ارائه روش های شناختی در آموزش اخلاق به کودکان با تأکید بر آموزه اخلاقی احترام است. در این مقاله با تأکید بر آموزه های اسلامی و به روش توصیفی تحلیلی به مهم ترین روش های شناختی که می توان کودکان را با مفاهیم ارزشی آشنا کرد، پرداخته شده است. نتایج این بررسی و تحلیل نشان می دهد بر اساس آموزه های دینی، روش هایی چون انگاره سازی و اصلاح جهان بینی کودک، ایجاد شرایط برای مواجهه معرفتی کودک با نتایج منطقی رفتار، گفتمان سازی اخلاقی با رویکرد چالشی و تبیین معرفتی معیارها و مصادیق عینی ارزش ها می تواند منجر به آموزش و یادگیری شناختی کودکان نسبت به آموزه های اخلاقی مثل احترام شود. از سویی این ساحت شناختی می تواند زمینه شکل گیری عواطف و سبب ایجاد انگیره در حرکت عاطفی و عملی کودکان نسبت به آموزه های دینی شود.

هدف این پژوهش تبیین راهکارهای مدیریت خشم از منظر آموزه های اسلام (آیات و روایات)، اندیشمندان اخلاق اسلامی و روان شناسی نوین بود. بدین منظور آیات و روایات مربوط به کنترل خشم بررسی شد، و با جمع بندی بین آنها مدیریت خشم از منظر اسلام تبیین شد، سپس متون مرتبط با خشم در آثار اندیشمندان اخلاق اسلامی و روان شناسی نوین، جمع آوری و تحلیل شد و راهکارهای مدیریت خشم از منظر هر یک ارائه شد. یافته ها نشان داد قرآن و روایات هدف و مبانی و اصول مدیریت خشم را تبیین کرده اند و در مقام بیان تمامی جزئیات و روش ها نبودند. اگرچه در قرآن و روایات راهکارهایی برای مدیریت خشم ارائه شده است، اما کنترل خشم منحصر به این روش ها نیست و می توان راهکارهایی از روان شناسی نوین را به کار برد، همان گونه که علمای اخلاق در آثارشان علاوه بر روش های تبیین شده در آیات و روایات، با روش عقلی، درون نگری و مشاهده های شخصی، راهکارهایی را جهت مدیریت مطلوب خشم ارائه کرده اند. در مقایسه یافته های این پژوه با پژوهش های قبلی مشاهده می شود پژوهشگران در بررسی تطبیقی راهکارهای مدیریت خشم در اسلام و روان شناسی، اسلام را شامل آموزه های قرآن و روایات و علمای اخلاق دانستند، درحالی که بایستی آموزه های اسلام و راهکارهای علمای اخلاق از یکدیگر تفکیک شوند و سپس با روان شناسی مقایسه شوند.

رضایت از زندگی نقش مهمی در پیشگیری از آسیب های روانی دارد. پژوهش هایی رابطه مثبت و معنادار سبک زندگی و رضایت از زندگی را نشان دادند. هدف این پژوهش، بررسی نقش واسطه ای تاب آوری خانواده در رابطه سبک زندگی اسلامی و رضایت از زندگی بود. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان شهر فردوس بود. بدین منظور 133 نفر از دانشجویان (98 پسر و 35 دختر) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه های رضایت از زندگی (دینر 1985)، تاب آوری خانواده (سیکسبی 2005) و سبک زندگی اسلامی (کاویانی 1388) را تکمیل کردند. در تحلیل داده ها از روش های همبستگی، و تحلیل مسیر براساس مدل بارون و کنی و نرم افزار spss24 و Amos24 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که رضایت از زندگی با سبک زندگی اسلامی (335/0) و با تاب آوری خانواده (437/0) رابطه مثبت و معنادار (001/0P<) دارد و تاب آوری خانواده رابطه سبک زندگی اسلامی و رضایت از زندگی را واسطه گری کامل (207/0) می نماید. سبک زندگی اسلامی از طریق افزایش تاب آوری خانواده بر رضایت از زندگی تأثیر دارد. تقویت سبک زندگی اسلامی در خانواده، با افزایش تاب آوری خانواده در برابر سختی ها، موجب افزایش رضایت از زندگی اعضای خانواده می شود.

در قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) درباره تنظیم وقت و چگونگی استفاده از زمان توصیه شده است. بر این اساس چندین روایت درباره تقسیم اوقات روزانه وجود دارد که برخی به تقسیم سه گانه و برخی دیگر به تقسیم چهارگانه آن اشاره دارد. مطابق این تحقیق، که به طریق نقلی و شیوه کتابخانه ای تحلیلی و با هدف تبیین هر یک از فرازهای تقسیم چهارگانه و ارتباط سازوَر بین آنها صورت گرفته، می توان گفت: در مدل پیشنهادی اسلام، بخشی از اوقات روزانه به عبادت و رابطه با خدا، بخشی به تأمین معاش و سامان دادن زندگی، قسمتی به معاشرت با دیگران (اعم از ارتباط با خوبان و حضور در محضر عالمان با بصیرت) و قسمتی هم به تفریحات سالم اختصاص یافته است و براساس آن، همه نیازهای بشر در دو بخش مادی و معنوی و دو نشئه کلی حیات (دنیا و آخرت) امکان پاسخ گویی مناسب پیدا می کند. این مقاله عهده دار بررسی اخلاقی ساحت های مذکور براساس روایات نقل شده است.